Өмірдің өзі - математика

Адаммын. Математика тұнған жанмын,
Есеппен туылғанмын, нұрланғанмын.
Ойнап жүріп бала боп санамалап,
Мектепте де іліммен шыңдалғанмын.
Өмірдің өзі тұрған — математика,
Есеп білмей, бағынан құр қалған кім?!
Көрсетейін суретпен соның бәрін
Құнын сонда білерсіз бұл жалғанның.
* * *

Сен тудың, көзің жаңа ашылған ұл,
Сәби қыз, қызыл лента, қасыңда гүл.
Тоғыз ай, тоғыз күнің есептелген,
Ата-ана мерейін шын асырған ұл.
Ағзаның барлық қажет өлшемдерін,
Аяққа таңар бирка осында тұр.
Дәрігер де есептеп алады ғой
Салмағың мен бойыңды басында бір.
Математика. Бәрі де есеп-қисап,
Туғаныңнан бұл ғылым қасыңда жүр.

---

Бұл — ғылым. Сәби шақтан орнап алды —
Санауға үйретесің сен балаңды.
Өмір талап етеді
Даму үшін,
Перзентке бір үйірме таңдағанды.
Мәселен, би қимылы, әр адымың
Қажет етер зейінді арнағанды.
Есептеп, қанша жүріс, қанша тұрыс,
Ойланып, әр жағдайда жалғағанды.
Осыдан бастап бала үйренеді
Өмірде есептеуге әр қадамды…

---

Тез-ақ өсіп кетеді, сенсең, бала,
Қыз бойжетер тәнті етіп, көрсең ғана.
Косметика жағады есептеумен,
Болсын деп «бет-әлпетім, еңсем дара».
Көлемін дәл келтіріп
Көзге бояу,
Ерінге далап жағар сонсоң ғана.
Шаш қиғанда әр талын теңдей қылу —
Болу үшін сүйсініп көрсең дара.
Шаштың өзін тең қылып тарап берер,
Қызына қарайлаған белсенді ана.
Бұл әлемді Сұлулық құтқарады,
Сұлулықты құтқарар өлшем ғана…

---

Үй болу мен үй тігу дара шығар
Баспана салған адам баласына.
Жер өлшеп, адам үйін жоспарлайды,
Ал, іскер өлшенеді панасынан.
Биіктігі, ұзыны, бөлмелері,
Қаншама есеп қажет-ақ дәл осыған.
Терезесін тең қылып, қышын бөліп,
Мәнерлейді дәлме-дәл ағашынан.
Іргетасы ғылымның өлшеп берер
Іргетасын үйдің де шамасынан,
Математика шығар-ау ең қажетті
Пайдалы ғылымдардың арасынан.

---

Қызметкер болдың, міне, дара тұлға,
Жұмыс таңдау — тірелген бәрі ақылға.
Қызметіңді талғайсың есеп қылып,
Жететіндей өзіңе жалақың да.
Сосын алған шығыс пен кірісті өлшеп,
Жеткізем деп талады қанатың да.
Сауда қылып, барасың базарлатып,
Өмірдегі саналып бар ақың да…

---

Киім сүйер әйелді көрсең еді!
Әрине, есеп жоқ деп ер сөгеді.
Киіну, шопингіңе уақыт өлше,
Жеңілдік күту боп тұр зор себебі.
Бағасының пайызын санап алу —
Арзандықтың есепті өлшемі еді.
Киімді «размеріңе» сай қып алғын,
Болмаса, ательеде тең сөгеді.
Тіпті сұлулықтың да эталоны
90-60-90 деп өлшенеді…

---

Ас ішу — қажеттілік, қалауың да,
Дайын ба сан өлшемді табағың да?
Ас пісіріп граммен, килограммен,
Жегенің де тұр екен санауыңда.
Бір қасық тұз, кесе су, қос тостаққа
Қажетті өнімімді саламын ба?
Үйдегі адам санын есептеумен,
Өлшеніп пісірілер тағамың да,
Тамақпен өлшемейміз біз адамды,
Тіршілікке керек ас-тамағың да.
Бірақ та өлшеп асты ұсынамыз
Өлшемді бұл жалғанның адамына…

---

Туысың доспен тауып жарасым-ай,
Міндет шығар адамның баласына-ай.
Мейман қып шақырасың санап ойша,
Сыйдырам деп кең залды ханасына-ай.
Дастархан шақтап жайып, ас даярлап,
Қарайлап, қонақтардың шамасына-ай.
Қасық-кесе, ыдысын өлшеп қояр,
Санаулы тағамдардың арасына-ай.
Құя бер, жүз грамм да өлшенеді,
Адамның өлшегендей бағасын-ай.
Адам өзі қонақ қой бұл өмірге,
Біз күтеміз қонақты дәл осылай…

---

Өмір өзі қып-қысқа, тар емес пе?
Саяхаттау — өмірдің сәні емес пе?
Ел кезуге ақшаңды есептеп ап,
Билет алу адамға тән емес пе?
Санап әрбір ұшақта минутыңды,
Шыдатпайтын тәп-тәтті жан емес пе?
Биіктік те өлшеулі ол кемеде,
Қашықтық та ұшатын бар емес пе?
Соның бәрін өзіне сыйдыратын
Жердің өзі өлшемді шар емес пе?

---

Математика. Тағы да, сірә, құрбан,
Мал-мүлкіңе есеппен бір ағылған.
Малыңды өсіресің есеп қылып,
Жаз жайлау, қыс қыстақта тұрағыңнан.
Күз-көктемде көбейтіп, сатып-алып,
Төрт түлігің шығарып құмарыңнан.
Оқуына төлейсің, үй-жайына,
Неменеңді аярсың ұланыңнан?
Өзіңмен алып кете алмасаң да,
санаулы ұрпағыңа мұра қылған…
Дүниенің бәрі де есептеулі,
Тек сатып алынбайды — сірә, бір жан.

---

Өлшеулі өмір, беймәлім келер жасқа,
Баяғы есептеулер оралмас та.
Өлшенеді алда тек сауаптарың,
Оны егер санап кетсең, жоғалмас та.
Бойыңды өлшеп, жер санап, тереңдігін,
Қазар көрді туыстар, өрен дос та.
Есебін жаңа қазған қабіріңнің
Өлшейді тек адамдар сенен басқа…
* * *
Есеппен дүние есігін ашады өрен,
Есеппен жер қойнына кірер денең.
Уақыт — өзі төртінші өлшем екен,
Нүктеге өткен қайта көрінбеген.
Пұл санап, дүния жиып, өкінішпен
Өтеді екен бұл фәни алаң-елең…

Кей фотолар архивтан алынды