Бордама шай

Мен оқыған университетте (А. Яссауи атын. ХҚТУ) шетелдік студенттер көп еді. Өзге де түркі тілдес ұлттардың жастарынан бөлек, Өзбекстан, Монғолия, Қытай және т.б мемлекеттерден келген қандастарымыз болды. Әзір де бар.
Монғолия мен Қытай елдерінен келген қыз-жігіттермен жақын араластым. Ондағы қазақтардың тұрмысымен таныстым. Қазақта болған, бірақ Қазақстанда ұмытылған делінетін салт-дәстүрлерді білдім. Екі елдегі қазақтардың дастарханынан дәм таттым. Дәмі аузымда қалған, таңсық ас-судың бірі: «бордама шай» деген сусын болатын.
Бордама шайының Қазақстандағы қазақтар арасында бар-жоғын білмеймін. Алғаш рет Монғолиядан келген қазақ бауырлардың қолынан іштім. Оған дейін түр-түсін көрмек түгілі, атын естімегенмін,
Кейіннен қаншама рет ішсем де қалай дайындалатынын сұрамаған екенмін. Сонымен, апта басында дайындау тәсілін сұрастырып, өзім бір әзірлемек болдым. Үш рет әрекеттендім. Сәтсіз аяқталды. Десе де, не қарекет жасағанымды көрсетейін.

Бордама шайды кейде "ұн шай" деп те атайды. Шыжғырылған құйрық майда қуырылған ұнға сүт қатқан қою шайды қосу арқылы әзірлейді. Шөлді қандыратын сусын, әрі қарын тойдыратын азықтық. Суға қайнатылған күріш, арпа не жарма қосып нәрлі тағамға айналдыруға да болады.



Қажетті заттар: Қойдың құйрық майы, жарты кесе ұн, қою қызыл шай. сүт және тұз.

Дубль-1

Алдымен, 4-5 дана төртбұрыштап кесілген құйрық майды ыдысқа салып, шыжғырамыз.


Майы шығып, түсі қоңыр тартқан сәтте үстінен ұн саламыз.


Жақсылап араластырып, ұнды қоңырқай тартқанша қуыру қажет.


Сол аралықта қызыл шайға сүт қостым.



Сүт қосып жүргенімде ыдыстағы ұн мен шұжық күйіп, қарайып кетіпті. Тастауға тура келді.


Осы аралықта сүт шайға шай қасықтың үштен бір бөлігіндей тұз салып, араластырдым.

Дубль-2

Екінші рет құйрық майды шыжғыруды тағы солай бастадым.


Бұл жолы жалын шығып, жанды. Өртенді.

Сосын не қате жібердім деп ойлана келе құйрық майды жұқа кастрюльге емес, аллюминий қазанға шыжғыру керек екендігін түсіндім. Негізі, оның алдын қалай жасалатынын сұрағанымда, "қазанда дайындаған жөн" деп айтқан. Бірақ, үйде ондай қазан жоқ еді. Жалға алынған пәтер ғой. Не ыдысының жайы келіссін. «Не де болса, дайындаймын» деп өзімді әбден қайрап алған едім. Ақыры, көрші пәтерден қазан сұрап, алып келдім.

Дубль-3

«мхм» деп қойып, қайта бастадым. Оның алдын 4-5 дана кубик құйрық май салған едім. Бұл жолы 7 данасын бірден салдым.


Не дегенмен "қазан шіркін, ыдыс біткеннің төресі ғой", жайымен шыжғырды.



Ұн салып, Қызарғанша қуырдым.


«Бісміллә» деп сүт шайды құйдым.


Сүт шайды құйған соң, жақсылап араластыру шарт. Ұн іртік-іртік болып қалмас үшін…


Обалы не керек, араластырудың бабын келтірдім. Әбден сапырдым. Бір рет бұрқ етіп қайнаса болды. Қайнатып, отын сөндіріп, басқа ыдысқа аудардым.


Расын айтқанда түрі ұнамады. Мен ішіп жүрген бордама шайлардың сипаты мұндай болмайтын.


Іштім. Дәмі өзіме ұнады, сонымен қатар ұнамады. Ұнның қуырылған дәмі басыпты. Одан бөлек, шыжғырылған құйрық майдың дәмі де қатты сезіледі. Көп қосып жіберіппін. 2-3 дана жететін еді.


Осылайша, менің бордама шай әзірлемек болған әрекетім өзіме ұнамсыз нотада аяқталды. Білетіндердің әзірлегенін көріп, үйреніп алу керек-ті.

Күріш қосылып дайындалғаны тіпті керемет. Шаршауды басады. Сіңімді. Шөлді қайтарады. Алдағы уақытта жасалу жолын білетін достарымның бірінен үйреніп аламын. Сол кезде тағы жасаймын.
Егер ішіп көрген болсаңыз, айта отырыңыз. Жақсы сусын.

Мен досымның жолдаған хабарламасы бойынша әзірледім. Whatsappта жазғаны былай еді. Пунктуациясы мен жазба қарпінің түрі сақталды.

BORDAMA WAI dep atalady. Jasalu joly: En aldymen kuiryk maidy turap kazanga salp kuyrady. Sosyn erigen maidyn wujygyna kosyp kesemen jarty kese un salady sosyn ony jaksylap kuyrady uzdiksiz kuyrady. Unnyn kyzaryp piskeni baikalganda babymen kainalgan bir wainek boiauy wykkan sutti waidy ustine kuiady. Un ilenip kesektelip kalmas uwin azdan kuiip uzdiksiz aralastyryp turady. Yagni un irtiktelip kalmau uwin jakslap uzak uakyt sapyrady. Unda waiga kosylyp suiylganwa sapyrady. Keiin azdap gana taryltyp tuz salady. Sosyn daiyn bolady mindetti turde kazanga jasaidy.