Азия даму банкінің Қазақстанда атқарған істері туралы не білесіз?
2-5 мамыр аралығында Астана қаласында Азия даму банкінің басқару кеңесі өтеді. Бұл- жыл сайын банкке төраға болып табылатын елде өтетін АДБ ірі шарасы. Ағымдағы жылы банкке Қазақстан төрағалық етеді. Бұл не үшін қажет? Түсініп, талқылап көруге тырысайық.
АДБ Қазақстанға не үшін керек?
Алғашында АДБ ауыл шаруашылығы, білім беру, қаржы және т.б. секторларына көмек ету арқылы орталық жоспарлаудан нарықтық экономикаға өтуге қажетті қолдау көрсетті. Алайда, соңғы жылдары Қазақстандағы АДБ қызметі көлік жүйесі, шағын және орта бизнесті, білім беру бағдарламалары мен жеке секторларды қолдауды басты назарға алып отыр.
Орталық-Азиялық Аймақтық Экономикалық Ынтымақтастық Бағдарламасы (ОААЭЫ) шегіндегі аймақтық ынтымақтастықта АДБ Қазақстандағы қызметі негізгі роль атқаруда. 1994 жылы Қазақстан АДБ құрамына кірген уақыттан бері ауыл шаруашылық, білім беру, қаржы, көлік, сумен жабдықтауға және т.б. тәуелді және тәуелсіз несие түрінде 3,2 млрд АҚШ долларын алды. 2012 жылы Қазақстан АДБ 5,49 млн. АҚШ долларын беріп, Азия даму қорының доноры болу арқылы АДБ-мен қатынасын нығайтты.
АДБ ауыл шаруашылығын дамыту бойынша төрт жобаға 180,2 млн доллар бөлді. Білім беру саласындағы үш жобаға 65 млн., 40 млн.доллар көлеміндегі екі жоба — энергетика саласында, қаржы саласының алты жобасы қаржыландырылды. Көлік саласы мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласына басқаларға қарағанда қаржы көптеу бөлінді. Бұл – 1788,3 млн долларды құрайды. Сонымен бірге, АДБ қаражатымен сумен жабдықтау жобасы жүзеге асырылды. Мұнан басқа, АДБ қаражатымен СМФ арналары бойынша ШОБ дамуын қолдаудың мемлекеттік секторын несиелендіру жалғасын табуда. Осылайша, ол қаржылық мекемелердің жойылуының өтімділігіне қолдауды қамтамасыз етіп отыр. Ұлттық валютадағы пайыздық мөлшерлемені тиянақтау арқылы несиелерді бекіту жолымен валюта бағамы мен пайыздық мөлшерлеме тәуекелдерін болдырмай отыр. Энергетика саласына келсек, бұл жерде АДБ әрекеті жылыту жүйелерін модернизациялау бойынша техникалық көмек көрсету энерготиімді, қауіпсіз, тұрақты және берік операцияларға бағытталған институционалдық әлеуетін дамыту жолымен энерготиімділікті арттыруға бағытталған. Білім беру саласындағы ынтымақтастық шегінде жоғары қызметтегі саясаткерлер арасында сындарлы диалогқа себепші болу және өзге қатысушы мемлекеттердің озық дүниежүзілік тәжірибелерін тарату, болашақ саясат пен даму стратегиясын жақсарту нұсқаларын білу мақсатында екі ірі зерттеу жүргізілді (білімге негізделген Қазақстанның өндірістік саясаты мен экономикасы).
ОААЭЫ-1 шегінде инвестициялық бағдарлама дайындалды. Осы бағдарламаны жүзеге асыру аясында Жамбыл облысындағы ұзындығы -375 км болатын Батыс Еуропа — Батыс Қытай халықаралық транзиттік кіреберіс жолын қайта жаңарту үшін 700 миллион доллар бөлінді. Бұл жобаның жүзеге асуы сыртқы сауда мен аймақтың экономикалық дамуының артуына жол ашады.
ОААЭЫ –2 қатысты Маңғыстау облысындағы көліктік кіреберісті дамытуға 800 миллион доллар бөлінді.
Жоба жүзеге асырылғаннан кейін 2016 жылы бұл күре жолмен жүру уақыты 3 есе азаятын болады яғни бұрынғыдай 12 сағаттың орнына тек қана 4 сағат жүру жоспарланып отыр.
АДБ басқару кеңесін неліктен Қазақстанда өткізу қажет?
Қазақстан үшін бұл — өзінің шетелдермен жоғары деңгейде ынтымақтастық қарым-қатынас орнатуға дайындығын көрсетудің негізгі мүмкіндігі. Жаңа инвесторларды тартудың осы және өзге де жаңа мүмкіндіктері туындайды. Себебі, отырысқа тек АДБ өзінің өкілдері емес, сонымен қатар, Toyota, Samsung, Microsoft, G.P., MORGAN секілді ірі компаниялар мен өзге де қаржы институтының өкілдері жиналады.
Бұдан басқа, 2012-2016 жж. Қазақстанмен серіктестік стратегиясы шегінде Қазақстанда жаңа инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру мүмкіндігі талқыланатын болады: АДБ жеке секторларды дамыту, біліктілік деңгей әлеуетін жетілдіру, экономиканы әртараптандыру үшін қаржылық қолдау мен техникалық көмек көрсету мәселелері бойынша келіссөздерді жалғастыратын болады. Мемлекеттік секторларды несиелендіру таңдаулы түрде жүріп, жеке секторларды несиелендіру қолжетімділік мүмкін болмай отырған облыстарға ғана шоғырланады. 2014-2016 жж. Қазақстанның мемлекеттік секторына бөлінетін несие шамамен 1 млрд. долларды құрайды және ол коммуналдық қызметтер инфрақұрылымын модернизациялау мен ШОБ қаржыландыруға қол жетімділікті арттыруға бағытталатын болады.
Қазақстаннан басқа тағы қандай мәселелер талқыланатын болады?
Бүгінге отырысқа 67 мемлекеттен 3 мыңнан аса өкілінің қатысуы жоспарланып отыр. Отырыс аясында ірі халықаралық қаржы ұйымдары, шағын және орта бизнес жетекшілері мен мемлекеттік және ҮЕҰ жетекші мамандарының қатысуымен әртүрлі 25 шара, қайталамалы сессия, пікірталас, семинарлар өткізілетін болады. Сессияның негізгі тақырыбы: кедейшілікті жою, өзекті әлеуметтік мәселелер, сонымен бірге Еуразия мыңжылдығын дамыту мақсаты, Азия экономикасы, аймақтық дамудағы үйлесімсіздікті азайту.
Қашан және қалай қатысуға болады?
Басқару кеңесі 2-5 мамыр аралығында Астана қаласында өтетін болады. Келесідей ілеспе шаралар өткізілуі қарастырылған: ұйымдастырушылармен онлайн-конференция, твиттер және шараның өзінен онлайн хабар тарату.
Жуырда Кеңес бағдарламасын нақты қарастырып, шараның жетекші спикерлері туралы айтатын боламыз.
Сұрақтарыңызды твиттер мен фейсбукте қойып, Кеңестің аккаунтына жазыла аласыздар.
АДБ Қазақстанға не үшін керек?
Алғашында АДБ ауыл шаруашылығы, білім беру, қаржы және т.б. секторларына көмек ету арқылы орталық жоспарлаудан нарықтық экономикаға өтуге қажетті қолдау көрсетті. Алайда, соңғы жылдары Қазақстандағы АДБ қызметі көлік жүйесі, шағын және орта бизнесті, білім беру бағдарламалары мен жеке секторларды қолдауды басты назарға алып отыр.
Орталық-Азиялық Аймақтық Экономикалық Ынтымақтастық Бағдарламасы (ОААЭЫ) шегіндегі аймақтық ынтымақтастықта АДБ Қазақстандағы қызметі негізгі роль атқаруда. 1994 жылы Қазақстан АДБ құрамына кірген уақыттан бері ауыл шаруашылық, білім беру, қаржы, көлік, сумен жабдықтауға және т.б. тәуелді және тәуелсіз несие түрінде 3,2 млрд АҚШ долларын алды. 2012 жылы Қазақстан АДБ 5,49 млн. АҚШ долларын беріп, Азия даму қорының доноры болу арқылы АДБ-мен қатынасын нығайтты.АДБ ауыл шаруашылығын дамыту бойынша төрт жобаға 180,2 млн доллар бөлді. Білім беру саласындағы үш жобаға 65 млн., 40 млн.доллар көлеміндегі екі жоба — энергетика саласында, қаржы саласының алты жобасы қаржыландырылды. Көлік саласы мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласына басқаларға қарағанда қаржы көптеу бөлінді. Бұл – 1788,3 млн долларды құрайды. Сонымен бірге, АДБ қаражатымен сумен жабдықтау жобасы жүзеге асырылды. Мұнан басқа, АДБ қаражатымен СМФ арналары бойынша ШОБ дамуын қолдаудың мемлекеттік секторын несиелендіру жалғасын табуда. Осылайша, ол қаржылық мекемелердің жойылуының өтімділігіне қолдауды қамтамасыз етіп отыр. Ұлттық валютадағы пайыздық мөлшерлемені тиянақтау арқылы несиелерді бекіту жолымен валюта бағамы мен пайыздық мөлшерлеме тәуекелдерін болдырмай отыр. Энергетика саласына келсек, бұл жерде АДБ әрекеті жылыту жүйелерін модернизациялау бойынша техникалық көмек көрсету энерготиімді, қауіпсіз, тұрақты және берік операцияларға бағытталған институционалдық әлеуетін дамыту жолымен энерготиімділікті арттыруға бағытталған. Білім беру саласындағы ынтымақтастық шегінде жоғары қызметтегі саясаткерлер арасында сындарлы диалогқа себепші болу және өзге қатысушы мемлекеттердің озық дүниежүзілік тәжірибелерін тарату, болашақ саясат пен даму стратегиясын жақсарту нұсқаларын білу мақсатында екі ірі зерттеу жүргізілді (білімге негізделген Қазақстанның өндірістік саясаты мен экономикасы).
ОААЭЫ-1 шегінде инвестициялық бағдарлама дайындалды. Осы бағдарламаны жүзеге асыру аясында Жамбыл облысындағы ұзындығы -375 км болатын Батыс Еуропа — Батыс Қытай халықаралық транзиттік кіреберіс жолын қайта жаңарту үшін 700 миллион доллар бөлінді. Бұл жобаның жүзеге асуы сыртқы сауда мен аймақтың экономикалық дамуының артуына жол ашады.
ОААЭЫ –2 қатысты Маңғыстау облысындағы көліктік кіреберісті дамытуға 800 миллион доллар бөлінді.
Жоба жүзеге асырылғаннан кейін 2016 жылы бұл күре жолмен жүру уақыты 3 есе азаятын болады яғни бұрынғыдай 12 сағаттың орнына тек қана 4 сағат жүру жоспарланып отыр.
АДБ басқару кеңесін неліктен Қазақстанда өткізу қажет?
Қазақстан үшін бұл — өзінің шетелдермен жоғары деңгейде ынтымақтастық қарым-қатынас орнатуға дайындығын көрсетудің негізгі мүмкіндігі. Жаңа инвесторларды тартудың осы және өзге де жаңа мүмкіндіктері туындайды. Себебі, отырысқа тек АДБ өзінің өкілдері емес, сонымен қатар, Toyota, Samsung, Microsoft, G.P., MORGAN секілді ірі компаниялар мен өзге де қаржы институтының өкілдері жиналады.
Бұдан басқа, 2012-2016 жж. Қазақстанмен серіктестік стратегиясы шегінде Қазақстанда жаңа инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру мүмкіндігі талқыланатын болады: АДБ жеке секторларды дамыту, біліктілік деңгей әлеуетін жетілдіру, экономиканы әртараптандыру үшін қаржылық қолдау мен техникалық көмек көрсету мәселелері бойынша келіссөздерді жалғастыратын болады. Мемлекеттік секторларды несиелендіру таңдаулы түрде жүріп, жеке секторларды несиелендіру қолжетімділік мүмкін болмай отырған облыстарға ғана шоғырланады. 2014-2016 жж. Қазақстанның мемлекеттік секторына бөлінетін несие шамамен 1 млрд. долларды құрайды және ол коммуналдық қызметтер инфрақұрылымын модернизациялау мен ШОБ қаржыландыруға қол жетімділікті арттыруға бағытталатын болады.
Қазақстаннан басқа тағы қандай мәселелер талқыланатын болады?
Бүгінге отырысқа 67 мемлекеттен 3 мыңнан аса өкілінің қатысуы жоспарланып отыр. Отырыс аясында ірі халықаралық қаржы ұйымдары, шағын және орта бизнес жетекшілері мен мемлекеттік және ҮЕҰ жетекші мамандарының қатысуымен әртүрлі 25 шара, қайталамалы сессия, пікірталас, семинарлар өткізілетін болады. Сессияның негізгі тақырыбы: кедейшілікті жою, өзекті әлеуметтік мәселелер, сонымен бірге Еуразия мыңжылдығын дамыту мақсаты, Азия экономикасы, аймақтық дамудағы үйлесімсіздікті азайту.
Қашан және қалай қатысуға болады?
Басқару кеңесі 2-5 мамыр аралығында Астана қаласында өтетін болады. Келесідей ілеспе шаралар өткізілуі қарастырылған: ұйымдастырушылармен онлайн-конференция, твиттер және шараның өзінен онлайн хабар тарату.
Жуырда Кеңес бағдарламасын нақты қарастырып, шараның жетекші спикерлері туралы айтатын боламыз.
Сұрақтарыңызды твиттер мен фейсбукте қойып, Кеңестің аккаунтына жазыла аласыздар.
1 пікір