Иттің жүні, ешкінің сүті...

Ұмытпасам бұл оқиға 2009-шы жылдың қысының аяғында не көктем мезгілінің бас жағында болды. Әйтеуір үстімізде қалың киімнің бары рас. Отбасылық өмірге ептеп болса да төселіп қалған кезіміз. Ұлымыз Ринаттың алты-жеті айлық кезі. Бір күні баламыздың мазасы қаша бастады. Дәрігерге көрсетіп едік «Қызуы көтеріліп тұр, бірер күнде қайтады» дегендей бірдеңелер айтып шығарып салды. Айтылған бірер күні өткен кезде Ринаттың көзі кіртиіп, еңбегі түсіп кетті. «Жолы болар жігіттің жеңгесі шығар алдынан» деген рас екен. Бала ауырғаннан бергі үшінші күні ауылдан жеңгем келе қалды. Ринатқа қарады да «Мынаған ит тиген» деген диагноз қойып берді.
«Ит тию» деген аурудың барын бала кезімізден білеміз. Баланың тілі итке өз еркімен «Кет» дейтін жасқа жеткенше ауыратын ауруы. Барлық бала ауыра бермейді әрине. Оған түрлі себеп бар. Иттен қаймығу, баланың кәкәсін ит жеп қойса да ауырып қалады деген сенім бар. Ауылдық жерде шешелеріміз «Ит тиген» баланы өлген иттің бас сүйегімен жуындырып, иттің өлексесінің орнына аунатып, ем-дом жасап жататын. Қасқырдың өтін іздестіріп жатқан үлкендерді де көргенбіз. Қалада ондай мүмкіншілік жоқ.
Жеңгем, «Маған иттің бір уыс жүнін әкеліп бер. Мен сонымен ұшықтап жіберейін» деді. Есіме бірден түскен адам әлде ит көрші подъездегі сабалақ жүнді иті бар жалбыр шаш орыс болды. Салып ұрып жетіп барып, соның есігін қақтым. Жаман орысшаммен итінің бір уыс жүнін қиып беруін өтіндім. «Не, дружище, не могу. Я с этим другом уже 15 лет живу, не могу» дейд әлгі атаңа нәлет. Ол кезде әскери қызметтемін. Бір басыма жететін орысша-қазақша боқтықтың багажы әжептеуір болып қалған. Боқтап-боқтап шығып кеттім. Иттің жүнін іздеген бірінші күнім осылайша сәтсіздікпен аяқталды.
Екінші күні жұмыста қарамағымдағы жауынгерлерге ит аулатайын деген ойым болды. Біріншіден казарма маңынан, техника паркінің маңынан ит өтпей қойды. Екіншіден, біздің әскери бөлімде ит жоқ. Жұмыстан соң қоқыс төгетін жәшік жақты аңдыдым. Өзімше келген иттерді жүнінен бір қармап қалу. Ауылда «кәһ-кәһ» десең кез-келген көршіңнің иті құйрығын қылмыңдатып жетіп келеді ғой. Бұл жақта адамдармен қатар иттер де қатыгез екен. Екінші күнім де сәтсіздікпен аяқталды. Көңілге қуаныш ұялатып тұрған бір ғана нәрсе жеңгемнің әлі бір күн қонатыны.
Итшінің үшінші күні. Есіме, әжемнің жер үйде тұратын туыстары түсе кетті. «Жазған құлда шаршау жоқ». Аман нағашымдікіне келдім. Мені есіктің арғы жағындағы шынжырда тұрған қартаң ит қарлығыңқы дауысымен үре қарсы алды. Аман нағашымның өзін көргендей қуандым әлгі итті көрген кезде. Бір мезгілде үйден жөткіріне Аужекең де шықты. Әшейінде келе қоймайтын менің келіп тұрғаныма таң қалса керек. Ауызы ашыла сәл тұрды да үйге өтуімді сұрады. Обалы не керек нағашым, асты-үстіме түсіп күтіп жатыр-ақ. Мен қыпылдап асығып отырмын. Тамақ үстінде бұйымтайымды сұрады. Мен иттің бір уыс жүні керек екенін айттым. Көрші подъездегі орыстың бір уыс жүн бермегеніне Аужекең таңдайын тақылдататып алды. Содан не керек, ауылдан көшерде қимай алып келген кәрі иттерінің жүнінің өзі бір кәдеге жарады. Осы сәтте есіме түсіп отыр. Оқиға көктемге салым болған екен. Себебі, иттің түлей бастаған кезітін. Әйтеуір, қайшымен қимай-ақ жон арқасының, кеуде тұстарының жүні уыстап-уыстап алынды. Үйге кішкене салафан қалташаға толтырып иттің жүнін әкелдім. Жеңгем, бір уыс жүнді тұтатып, жүннен қалған күйелерді бірдеңелерді күбірлеп балаға жағып жатыр. Сол күні бала ептеп болса да жақсы ұйықтады. Ертесі жеңгем ауылға кетті.
Бірінші қабатта подъездің жуып-сүртіп тұратын татар кемпір бар еді. Жұрттың бәрі «Баб Паша» дейді әлгіні. Сол баб Паша маған іш тартып тұратын. Аздаған ақшасын уақытылы беретініме әлде, ішіп-тышпай тыныш жүретініме сүйсінеді ме кім білсін… Үйден шығып келе жатсам баб Паша әдеттегідей есік алдында тұр. Өзі менің кішкентайымды қатты жақсы көретін. «Ринатик-Ринатик» деп біз әрлі-берлі өткен сайын мұрнынан шымшып қалатын. «Күн жылы ғой, баланы далаға шығарып алмайсыңдар ма? Кейінгі кезде көрінбей кеттіңдер» деп жанашырлық танытып жатыр. Ринаттың ит тиіп ( дұрыс-бұрысын білмеймін әйтеуір иті бар болған соң «Рахит» деп жібергенім есімде) ауырып қалғанын, кеше жақсы ұйықтағанын айттым. «Алла жазса бірер күнде шығармыз» деп қоям өзімше. Баб Паша баланы көру үшін тәпішкесін сүйрете біздің қабатқа қарай көтерілді. Ринатты көрді де ешкінің сүтін ішкізту керек екенін айтты. Тіпті, ешкі сауатын құрбысының бар екенін, оған менің баратынымды ескертіп қоятынын айтып, әлгі жан падружкісінің мекен-жайын берді. Баб Паша айтқан «Козье молоконы» ішімнен мың қайталап Сұрыптау (Сортировка) елді мекеніне тарттым. Майқұдықтан жарты сағаттық жер. Іздестіріп жүріп, межелі жеріме де жеттім. Барсам, орыс кемпір бар шаруамнан «в курсе» екен. Күніне екі-үш мәрте ішкізсек, бала бір-ақ күнде шауып кететінін айтты. Алмаймын дегеніне қарамай қазақтың жоралғысы деп қалтасына аздаған ақша тастап кеттім. Негізі, осы Сұрыптау ауылының әйелдерінің көбі сүт өнімдерін сатып ақша табатынын білемін. Майқұдықтың базарындағы қолдың сүтін, ірімшігін сатып тұратын негізгі сатушылар осы Сұрыптаулықтар мен Көкпектіліктер. Сонымен, ол да риза мен де риза. Үйге келдім. Ешкінің сүтін пісіріп, балаға ішкіздік. Ертесіне Ринат ауруынан құлан-таза айығып кетті. Сәйкесінше біздің жүзімізге де күлкі үйрілді. Ринаттың жазылуына иттің жүні әсер етті ме, әлде, ешкінің сүті әсер етті ме білмеймін. Білетінім, айналамдағы адамдардың шынайы ықыласы мен ниеттерінің арқасында құлан-таза айығып кетуі.
P.S. Содан бері кішкентай баланың памперс-мамперсін, жаман киімдерін салафан қалтаға орап, қоқыс жақта өрттеп жіберетін болдым.
Ешкінің сүті керек болса, міне