Студенттер қосымша гранттарға зәру

Жастар арасында қордаланған мәселелерді 2020 жылға дейін шешу үшін мемлекет тарапынан тұжырымдама жасалғандығы белгілі. Осы орайда, бірқатар мәселелер тасада қалып бара жатқандығын айта кету керек. Солардың ішіндегі әлеуметтік маңызы жоғараларының бірі жоғары оқу орындарындағы білім алу, анығын айтқанда талапкерлердің мемлекеттік грантқа ие болу мәселесі. Осы саладағы өзімнің ой-пікір, ұсынысымды қоғам талқысына салуды ұйғардым.
ҰБТ айтыла-айтыла жауыр болған тақырыптардың бірі. Десек те, мәселеге ден қойып, шешудің балама жолын қарастырғандығымыз дұрыс. Дұрысы мен бұрысын санамалап қаншама қайталағанмен де ҰБТ талапкерлер үшін білім сынағы, ал мектептер мен мұғалімдер үшін сапа сынағы болып қала береді. Тек енді оны жетілдіру жолдары мен басқада мүмкіндіктерін қарастырғанымыз абзал.
ҰБТ бірқатар шенді-шекпенділер мен жұмыртқадан жүн қырқып үйренгендердің табыс көзіне айналғандығы баршаға аян. Бір өкініштісі тамыр-таныстыққа арқау болатын тесттілеу нәтижесінде білімі таяз, тіпті кей жағдайда мүлдем білімі жоқ талапкерердің грантқа ие болып, нағыз оқыған, білімді жеткіншектердің оған ілінбей қалуы секілді оқиғалар жиі көрініс беретіндігі. Сонымен қатар, психологтар ҰБТ кезінде жастардың санасына үлкен психологиялық салмақ түсетін айтуда. Көп жағдайда осы салмақ біраз жастарды депрессияға ұшыратып, тіпті кейбіреулерінің өз өміріне қол жұмсайтындары да бар. Суцид қазақ қоғамның жегі құртына айналып отырған өкінішті проблемалар қатарын толықтыруда.
Жоғарыда айтылған мәселерді шешудің бір тетігі ретінде ЖОО-да ақылы оқитын студенттер арасында қосымша гранттар енгізуді керек деп пайымдаймын. Соңғы 12 жылда жоғары білім алуға берілетін гранттар саны 182%-ға ұлғайған. Десек те, ақылы оқитын білім құмар студенттерді ынталандыру мәселесі тасада қалып келеді. Біз, елімізде қабылданып жатқан қаптаған стартегиялар мен тұжырымдамадағыдай білімді ұрпақ тәрбилегіміз келсе, онда 2, 3, 4 курстар мен магистратураның 2 курсында ақылы түрде оқитын білімгерлер арасындағы, білімі мен үлгерім деңгейлері жақсы студенттер үшін қосымша байқау өткізіп гранттар бөлуді қамтамасыз етуіміз қажет. Бұл өз кезегінде студенттер арасында білімге деген құштарлыққа итермелесе, ал білімділер арасында мақсаткерлікке тәрбиелейді. Сонымен қоса, өзі қаламайтын мамандықта оқып жатқан жастарға өзі таңдаған мамандығында оқуға қосымша мүмкіндік болар еді. Өйткені, 1 жылдай ЖОО-да оқып оң-солын таныған жасөспірім, жаңа мүмкіндіктер көріп, жаңаша пікір қалыптастырады. Сонымен қатар, және, бір айта кетерлігі, бұл ҰБТ кезінде түсетін психологиялық салмаққа төтеп беретіндей, талапкерлердің төзімділігіне игі ықпалын тигізетіндей әлеуметтік маңызға ие болар еді. Себебі, білімді талапкердің, өзінен әлдеқайда нашар оқитын сыныптасының тамыр-таныстық арқасында грантқа түсіп, ал өзінің ҰБТ-да «сүрінуі», оның бойына психологиялық ауырпалық салып, қоғамымыздағы әділетсіздік туралы ойларға жетелеуі мүмкін. Бұл жағдайды елімізде астыртын жұмыс жасап жүрген радикалды, жымысқы топтар өз мақсатында пайдаланып кетуі ықтимал. Ал болашақта өз қарым-қабілетін көрсетіп, дәлелдей алу мүмкіндігі, жастардың санасында ертеңгі күнге деген сенім қалыптастырары сөзсіз.
Сондықтан, осы бастаманы қазіргі жастар болып, оның ішінде жастар ұйымдары талқылап, жетілдіріп билікте отырған ел ағаларынан талап ете білсе, онда жастар өз болашақтарын және өзін-өзі басқаруды өз қолдарына алу мүмкіндігіне ие болады деге. Ал атқа мінерлеріміз жастар болашағы ел болашағы екендігін нақты іспен де көрсетіп, білімді жастарды қолдай білсе игі.