«1Q84»

Көркем шығармаларға қызығушылығым бала күнімде қалып қойғандай көрінетін. Әсіресе соңғы жылдары мамандығыма, сабағыма қажеті бар кітаптар ғана оқып жүрдім. Жақында қолыма Харуки Муракамидің кітабы тиді. Үш кітаптан тұратын роман.
Шынымды айтсам, Муракамиді жылауық, тым мұңды, әсіресе пәлсапашыл авторлардың бірі шығар деп ойлағам (бар ғой сондай бір жазушылар, сән үшін оқылатын). Мойындаймын – қателесіппін. Әрине менің оқығаным орыс тіліне аударылған нұсқасы. Дегенмен шын суреткердің қолтаңбасы сақталған деп шештім.
Роман кейіпкерлерінің мінез-құлқы, кескі-келбеті, жүріс-тұрысы мейілінше әсерлі суреттелген. Кейіпкер туралы алғашқы сөйлемдерді оқыған бойда, оның физилологилық, психологиялық, тіпті қоғамдық портреті көзге көрінбейтін қылқаламмен санаңа мәңгілікке бейнеленеді. Сиқыр.
Солай бола тұра, шығармадағы тұлғалардың бірде-бірі идеалды адам ұғымының маңына жуымайды. Әдетте, жақсылықты жақсыға тілеуші едік қой, ал бұл кітапта кімнің жақсы екенін мен ұққаным жоқ. Өзіміз сияқты адамдар. Әркімнің өз құпиясы, қорқынышы, жабайы сезімдері бар. Кей кезде басты қаһарман, шартты түрдегі жағымсыз кейіпкерден де өткен қатігез, пасық адам сияқты көрінеді. Мүмкін кітап дәл осындай кемшілік пен қателікке толы қоғамды бүкпесіз көрсеткен шынайылығы үшін де қызықты болар.
Шынайылық? Негізі роман түгелдей ойдан шығарылған. Өзімізге үйреншікті өмір әлдебір фантазиялық әлеммен тұтасып жатыр. Екі өмірді байланыстыратын жіп қайда, қай жерде сабақталды, түйілгені тұсы қане, шегі бар ма өзі… осылай ойлап, тереңге бойлай бересіз, бойлай бересіз. Шығарманың басты ойы адамзат әлдеқашан айтып, біреулер гипотеза, келесілер теорема, ал үшіншілер аксиома ретінде қабылдап жүрген ұғымға құрылған. Оны кітапты оқып шыққан соң өзіңіз айтып берерсіз.