Ң-нан ұялам.
«Ң» әріпін айту қиын ба? Қазір радио, телевидениеде «ң-сыз» жарнамалар, роликтер өріп жүр. Тілі келіп тұрса да, әдейі айта алмай қалатындарды да көріп жүрміз. Келе келе алфавит ң-сыз қалатын шығар. Сіз де айта алмайтын болсаңыз немесе айта алмай жүрген таныстарыңыз болса төмендегі әңгімені көрсетіңіз, тіл сындырсын.
Атаң әңгімешіл еді ғой есіңде ме? Ол сөйлей бастағанда арғы-бергі тарихың, шежірең, жыр-дастандарың мен ертегі-қиссаларың тіріліп салатын. Оның аузынан шыққан әрбір сөздің өңі бөлек, реңкі қанық болатын. Бұрын мың естісең де, әрбір әңгімені жаңалықтай қабылдап, аң-таң қалып, «тағы-тағылап» әрең ұйқыға жататынсың.
Ең қызығы енді басталады. Тереңге тартқан қиял түсіңді бұрын ешкім көрмеген, өзіңе де бейтаныс тың тараптарға қарай бұрады.
Қоңыр төбел мен күрең қасқа мінген қос ғашық жоңышқалы алаңда асықпай аяңдап келеді. Бұраң бел арудың бұлаң жүрісті жорғасы өте ыңғайлы. Бірақ жігіттің астындағы енді ғана бас үйретілген тарпаң жануар қыңыр мінез танытып-ақ келеді…
Енді бір мезетте, көңілдің көк дөненін мініп құзар шыңның басында тұрасың. Көкіректе өлең. Төңірек үнсіз, бірақ жаңғырық бар. Үнсіз жаңғырық. Ол сенің кеудеңдегі әнге қосылып тұрған табиғат екенін жүрегіңмен ұғасың…
Ақ жамылған тегіс даланың қақ ортасында көзге ілінер қара — жапырағынан айрылған кәрі үйеңкі ғана. Қыстың қақ ортасы болса да оның маңы жәндікке толы. Тозаң жиған көбелек, көбелекті қуған қарлығаш, бір-біріне дөң-айбат шеккен түрлі аң. Ал сен қалың түскен қардың астындағы тоң боп қатқан қара жерді шоң сүйменмен үңгудесің. Әңгүдік. Бұл не үшін?! Дүние астаң-кестең, тірі жанның бәрі елең-алаң. Тең-теңіне, теңдеуі жоқтар теңгеге үміт артқан. Бірі аңшы, келесісі тыңшы. Айналаңа тағы бір көз салсаң бұл тегіс дала емес екен. Бұл кәдімгі ңөң.
Ыңырана ұйқыңнан оянып кетсең таң қылаң беріп қалыпты. Бұл не ғажап? Бұл өзің ғой. Атаң, жылқыларың, сүйіктің, далаң, тауың, әнің, жүрегің, сезімінің, тілің! Сенікі «Ң». Ұмытпа. Ң-нан ұят болмасын.
Атаң әңгімешіл еді ғой есіңде ме? Ол сөйлей бастағанда арғы-бергі тарихың, шежірең, жыр-дастандарың мен ертегі-қиссаларың тіріліп салатын. Оның аузынан шыққан әрбір сөздің өңі бөлек, реңкі қанық болатын. Бұрын мың естісең де, әрбір әңгімені жаңалықтай қабылдап, аң-таң қалып, «тағы-тағылап» әрең ұйқыға жататынсың.
Ең қызығы енді басталады. Тереңге тартқан қиял түсіңді бұрын ешкім көрмеген, өзіңе де бейтаныс тың тараптарға қарай бұрады.
Қоңыр төбел мен күрең қасқа мінген қос ғашық жоңышқалы алаңда асықпай аяңдап келеді. Бұраң бел арудың бұлаң жүрісті жорғасы өте ыңғайлы. Бірақ жігіттің астындағы енді ғана бас үйретілген тарпаң жануар қыңыр мінез танытып-ақ келеді…
Енді бір мезетте, көңілдің көк дөненін мініп құзар шыңның басында тұрасың. Көкіректе өлең. Төңірек үнсіз, бірақ жаңғырық бар. Үнсіз жаңғырық. Ол сенің кеудеңдегі әнге қосылып тұрған табиғат екенін жүрегіңмен ұғасың…
Ақ жамылған тегіс даланың қақ ортасында көзге ілінер қара — жапырағынан айрылған кәрі үйеңкі ғана. Қыстың қақ ортасы болса да оның маңы жәндікке толы. Тозаң жиған көбелек, көбелекті қуған қарлығаш, бір-біріне дөң-айбат шеккен түрлі аң. Ал сен қалың түскен қардың астындағы тоң боп қатқан қара жерді шоң сүйменмен үңгудесің. Әңгүдік. Бұл не үшін?! Дүние астаң-кестең, тірі жанның бәрі елең-алаң. Тең-теңіне, теңдеуі жоқтар теңгеге үміт артқан. Бірі аңшы, келесісі тыңшы. Айналаңа тағы бір көз салсаң бұл тегіс дала емес екен. Бұл кәдімгі ңөң.
Ыңырана ұйқыңнан оянып кетсең таң қылаң беріп қалыпты. Бұл не ғажап? Бұл өзің ғой. Атаң, жылқыларың, сүйіктің, далаң, тауың, әнің, жүрегің, сезімінің, тілің! Сенікі «Ң». Ұмытпа. Ң-нан ұят болмасын.
соңғы кезде Ң-ға игнор күшейіп кеткен сияқты. Ң-сыз сөздерді көп естимін. Ң-ды айтқысы келмейтін сияқты адамдар. бұрын айта алмайтындар ұялып үйренетін еді.
— Жоқ сестла арқылы!)))
ПыСы: Карандаш немесе қалам көмекке келу керек бұндайда! (тазасы болса дұрысырақ)
Сосын, түріктерде диалект көп. Әлем естіп жүрген түрік тілі — жұмсақ, мәдениетті Ыстамбұл түрікшесі. Басқа өңірлер «қ»-ларын латынға негіздеп жаза алмаса да, емін-еркін айтып, қолданып жүр, қардешім
Сыйлық алу. Ата-анам жылда туған күнімді жасайтын.кішірек кезде Пицца, Дөнерде,өсе келе клубтарда.Сонда сыныптастарымды джынды-джынды қымбаттық заттар сыйлайтын. Сосын олардың туған күндерінде ал жүгір, дәл сол бағаға әперетінмін, тепе-теңдік үшін.
Тааак… жігіттерден қымбат сыйлық алуға болмайды! Бұл енді аксиома.Болмаса тәуелділік болады.
Енді бір әнек осы ЫҢ әріпінің қатысы бар.
Мұғалім балалардан әр әріптен келетін сөз сұрайды.
-Балалар, «Е» әріпінен келетін қандай сөз бар?
Марко деген бала атып тұрып, «Емшек» депті.
-«Б» әріпінен келетін қандай сөзді білесіңдер?
Тағы сол Марко «Бұтақ» депті. Обшым, қандай әріп айтса, сол әріптен басталатын жаман сөзді айтып отыр. Мұғалім«Осы „Ы“ әріпінде жаман сөз жоқ қой» деп ойлап,
-Ы-дан келетін қандай сөз білесіңдер?
Марко: ЫҢҚ-ЫҢҚ
бұрын Ң-ды айта алмайтындар аз болатын еді, үйренетін еді адамдар. қазір көп, өте көп. толық игнор қойылып тастаған.
Сосын Бірінші дегенді Быриншы деп, жетіншіні «Джетынчы» деп жүрген бір диктор бар ұлттық арнада, тітіркеніп кетем естігенде)
Меніңше, ВКМ солардың қатарынан сияқты.))
екеуі де ОН.
айтып көрдің бе? бірдей айтылады ма екен?
Олай орыстар айтады, Олжасты Алжас деп)))
негізі бір мазалап жүрген ойым бар еді: осы неге бізге, жастарға, қазақтың Олжас, Ораз, Орынбек есімдеріндегі О әріптерін ғана емес, шетелдік есімдердегі О әрпін О қылып айтуды жаңа үрдіс қылып қалыптастырмасқа?
саясаткерлер — Никаля Саркази, Барак Абама, актерлер — Аль Пачина, Анджелина Джали, Квентин Тарантина, Сафи Ларен, спортшылар — Раналда, Драгба, Фарлан, Балателли — осы есімдерді дұрыс айтуға тілімізді үйретсек нұр отан үстіне нұр отан болар еді
Маңқа болса бір сәрі, ал өтіріктен айта алмайтындарға көшіріп алып жіберуге жақсы екен
солайлықтар да бұрын тв-ға бір реалити-шоуға шыққан Ләйлә Сұлтанқызының. сол сияқты болады ма кен?
көп болды қазақ каналдар көрмегелі. сағынып қалдымөзі.