Мейірімділік оқиғалары
… Байғұс сәби тағы да ауруханада. Ініме мен күн сайын келіп тұрам. Пряник, кәмпит әкеп берем. Мұнда оны келісімен моншаға салған, шашын алған. Тап-таза іш киім, халат берген. Күйген қолын добалдай етіп таңып, ақ жаймалы, сеткалы темір кереуетке жатқызып қойған. Мен алғаш келгенде өз інімді өзім танымай қала жаздадым. Түрінен кісі шошығандай бұрынғы Тұрдыбек емес, екі көзі қарақаттай, сүп-сүйкімді біреу. Мені көріп, әдемі жымиып күледі. Інім екенін сонда ғана таныдым.
Адамды адам ететін де, хайуан ететін де тұрмыс екен, мен соны білдім.
Бір күні сабақ, соңынан Тұрдыбекке тағы да келген едім. Төсегінің қасында отырмын. Тұрдыбек сау қолымен жастығының астын сипалап, бірдеңе іздей бастады. Сөйтсем, үш тал домалақ кәмпит екен.
– Мә, аға, же, саған сақтап қойдым, – деп, ұсынып жатыр.
Бұл кәмпиттерді таңертең шаймен берген. Тұрдыбек жемей, өз аузынан жырып, маған сақтап қойыпты. Інімнің бауырмалдық қылығына іші-бауырым еріп кеткендей болды.
– Өзің жей ғой…
үзінді (Бердібек Соқпақбаев. “Балалық шаққа саяхат”)
***
Сауда орталығының бірінде орналасқан ойын автоматының бірінен сүйкімді ойыншық қонжықты ұтып алдық. Бутиктерді аралап жүріп әкесі көтеріп жүрген ақыл есі кем балаға кезігіп қалып ойыншықты соған бердік. Ол «Рахмет» деп айтты. Әкесінің көзі жасаурап жыларман болды. Сөйтсек ол бала бірнеше ай бойы сөйлемеген екен.
***
Күнделікті күйбең тірліктерім аяқталып үйге қайтып келе жаттым. Кіреберістен қолмен жазылған парақшадағы хабарландыруға көзім түсті: «Құрметті көршілер! Бүгін шамамен 9.20 шыға беріс есікте 120 рубль жоғалттым. Егер тауып алғандар болса 76 пәтердегі Антонина Петровнаға қайтарып берулеріңізді өтінемін. Зейнетақым 1640 рубль.». Қалтамнан 120 рубль бөлек санап алып көтерілдім де, есіктегі қоңырауды бастым. Қария есікті ашты. Ақша ұсынып тұрған мені көріп құшақтап көзіне жас алып былай деді: «Дүкенге ұн алып келе қояйын деп шыққам. Қайтар кезде кіреберісте кілтімді алып жатқан кезде түсіріп алсам керек». Бірақ! Ол ақшаны алудан бас тартты! Сөйтсем, бас аяғы бір-екі сағаттың ішінде әжейдің ақшасын «тауып алып» қайтарып тұрған алтыншы(!!!) адам екенмін! Мейірімді жандардың көп болғаны қандай жақсы!
***
Жақында институттан қайтып келе жатып аялдаманың маңында ұлы отан соғысы ардагерін көрдім. Ол алдына орден мен медальдарын жайып сатып отыр екен… қан майданда қан кешіп жүріп алған марапаттарын. Ол оларды сатып өзіне тамақ алмақшы. Жанына келіп күмәжнектегі бар ақшамды шығарып оған беріп жатып айттым: «мына менің барлық ақшамды алыңыз, бірақ өзіңіздің абыройыңыз бен айбыныңызды болмашы ғана теңгеге оған лайықсыз адамдарға сатпаңыз». Ол жылап жіберді, ақшаны алып барлық ордендерін жинап алақанына салып сүйді, сосын қарияның құмыққан үні зорға естілді: «Рахмет саған». Осындай сәттерде мен бүкіл әлемді өзгерте алатындай күшке ие болатындай көрінеді. Ол маған сенім береді.
***
Менің інім он үш жаста, ол қан рагымен ауырады. Әкем інімді клиникада жалғыз қалдырмас үшін бір жылға еңбек демалысын алды. Бірақ оған бір жыл бойы толық жалақысын төледі! Жаңазеландия полициясында керемет адамдар қызмет етеді.
***
Бүгін көшеде жаңбыр құйып тұр. Қызметтестерім менің машинамның жанында біреудің түртінектеп жүргенін айтты. Көшеге жүгіріп шықтым. Барлығы орнында тұрған сияқты, тек машинаның жоғарғы жағындағы люкті: әлдекім нығыздап жауып кетіпті, машинаның ішіне су кірмесін деп…
Мейірімді болайық жамаат!
Барыгалар шөпті шатастырып алған шығар
***
И если в каждом сердце пусть жестоком,
В грехах повязшем и в любви не знавшем проку,
Не сыщется местечка для добра,
То эту сказку я прочел вам зря ©
Соғады Тұрбыбекті гүрс-гүрс"-осі бір жолдары есімде қалыпты «Балалық шаққа саяхаттың»
76-шы жылғылар қызық көріп мені екеуімен кезек-кезек төбелестіріп қоятын.
Сонда Қанаттпен төбелесіп жатсам, Самат жүгіріп кеп жабылатын. Әлі келмесе де, аяғымнан тартып, жылап еңіреп жүріп мені ұратын.
Анау 76-шы жылғы мұжықтар қол аяғынан ұстап, жібермей тұрса, соларды да ұрып, «Жібер сукалар, жібер төбелесем» деп жылап тұрып жұлқынатын.
Үлкендер оны жібере салады.
Енді тұрып Саматты жығып алып сабап жатып, ағасының артымнан жабылатынына дайын тұрғанмын.
Сөйтсем нақ, Қанатың қарап тұр, епті, намысыңдыссігейн, қорқақ неме. Білә, өзімнің жылағым кеп кетті суканың мейірімнен жұрдайлығынан.
Туаймайттың ағасымағы. Сондайлар аз болса екен.
Жазбаға пүліс!
Мейірімділік? Қолтығымның күлкісін келтірмеңдерш, нах. Көшедегі қаззақтардан көмек сұрасаң, "қанша бересің?" деп сұрайды. Жеген екенсіңдер
Мен тек ФБ-дан тауып алғам
қазір де тағы да ол кісінің свежий пікірлерін қарап келейін ))
шынмен нау ник
— Апай, маған соткаға 100 теңге құйып беріңізші! — дедім де қалтамдағы ақшаны бердім.
— Ай, жігіт мен психологиялық курстарға қызықпаймын! -деді аққұба апай.
Сөйтті де қолыма қағазды қайтып берді.
Қағаздың бетіне қарасам, «Мейірімділік курсына шақыру» — тегін психологиялық курсына абонемент екен. Аты-жөні деген жерде "Әділет Әл-Шуи" деген жазу тұр екен.
«Мынаусы нес, нақ жынданайын деген шығармын» — дедім де арғы жағын қарадым. Абай-Ауезов қиылысы, 159-шы үй, бірінші қабат. «Профессор Кәутама Бұттаны сұраңыз» деп тұр екен.
«Шешес, енді қалғаны мейірімділік курсы еді маған» деп қалтамнан оттығымды шығарып бір шетінен тұтандырып, қоқыс шелегіне тастай салдым.
Автобусқа жалма жан отырдым. Менімен бірге бір студент отырды. Зайчик екені көзінен көрініп тұр. Бір кезде: «Брат, он бес теңгем ғана жарты жолға дейін жетіп қалайыншы!» деді. Кондуктор: «Жарайд» деп билетті қалтасына салды. Мен «за проезд» қырық теңге бердім.
Кондуктор едірейіп: — Өй, ахуелсың ба, бер қалған он теңгені!" деп ақырды.
— «Анау жігіт ше?»
— Ол жігітте шаруаң болмасын! — деді.
Сөйтіп жаға ұстасып қалдық та, қоймаған соң бердім ақыры он теңгесін. "Қақалып өл нақ, билетім қайда, қолыма бер" дедім жыным кеп.
«Алға өтіңдер, тұрмаңдар, тұрмаңдар мына жерде» — деп адамдарды ерсілі-қарсылы «пихайттап» тұрған жас жігіт қолыма жыртық билетті қыстырып жіберді.
«Тәуірін бер» дедім. Тәуірін берді.
Қалтама сала салдым да, ала көзбен бір аттым. Сөйтіп тұрғанда аялдамамнан өтіп кетіппін.
Жүгіріп шықтым, кондукторды боқтап-боқтап автобустан. Қалтамдағы билетті кері қарай пайдаланайын дедім. Кері автобус тоқтағанда қарғып міндім, «за проезд» деп еді, әлгі билетті көрсете салдым.
"Өй, жынды шығарсың, мынау билет емес қой!"-дейд.
"Қарасам, баған мен өртеп жіберген билет нақ, «ипааать, мен ауышқан шығармын» деп ойладым да, «Братан, жарты жол жетіп алайын, мә онбес теңге» дедім. Кондуктор түріме, киіміме қарап, «кетнақ, лібә, лох деп тұрсың ба мені!» деді де билетіммен қоса есіктен итеріп шығарды".
Инерциямен сүріне жаздап қап, жүгіріп кеп, әреңдеп тоқтадым. Отырған кемпірлерден штучный темекі алдым да, «Апайлар, мына жерден Тастаққа не барады?» дедім. «Тастақты қайтесің, сені Кәутама шал күтіп отыр сені» деді кемпір артымдағы ғимаратты көрсетіп. Аузымдағы темекімді тұтандырып жатып, артыма бұрылып қарасам, ғимаратта 159-деп тұр екен. Қай көше бұл?
— Абай көшесі.
— Мынау ше?
— Ауезов көшесі.
Есіктің сыртында «Профессор Кәутама Бұтта» деп тұр екен. Есікті қақтым, «Кіре беріңіз» деді дауыс.
Кірсем, аудитория бос. Жалғыз мен ғана екен келген.
Креслода бір тақырбас теріс қарап отыр маған. Бір кезде креслосы шыр айналып, маған тура қарады.
Сақалы қырынған, басы тақырбас демесең, әлгі бомжға аумайтын бір еркек екен.
— Кәутама деген мен болам. Ал сен Әділет шығарсың?" — деді.
— Ия, оны қайдан білдіңіз?" -дедім.