"Адамдар-ай, адамдар!"*. Акт #1. Филолог-жезөкше
* — «Адамдар-ай, адамдар!» — monti -дің баспада жатқан кітабының атауы.
Шынын айтқанда, жезөкшелер көбіне арам, жылпос, надан болып келеді. Әсіресе надан, қараңғы болып келеді. Тек: «Неге олай дейсіз? Мен мысалы, Спинозамен сусындағам, Моцартты тыңдайм» деп, араша түспей-ақ қойыңдарш, өтініш! Расымен солай: жезөкшелер — надан, қараңғы халық.
Бір күні саунаға жезөкше шақырттық. Шақырғанда, солар жақын жерде жүре ме дейм, нақтың: жетіп келд. 10 мың дейд нақ! "Қой-ей, қуасың ба?" дейміз.Біздер саунаға кіріп кеткенде гиперинфляция басталып кетпеді ме деп, жігіттер дереу мобиламен Ұлттық Банқтың сайтын қарап еді: жоқ, доллыр баяғы — 147 теңгесімен орнында тұр екен, марченкосстың. Саудаласып- саудаласып, әрең дегенде 7 мыңға түсірдік.
Содан әңгімеге тартып отырып, біздікі сол сұрақ қой, «осындай жағдайға қалай жеттің?» дейміз де баяғы.
— «Есектің артын жу да мал тап» дегені бар емес пе Абайдың, данышпанның сөзін жерге тастайтын мен кіммін? — дейд!!!
Лібә, ішіп отырған сырамды алдыма ақтарып ала жаздадым нақ, ал темекі енді, аңқайған ауыздан өзінен өзі сырғып түсіп кетті.
Әрі қарай әдеби орамдармен, қисынды қиысы бар өлең жолдарымен аңқитқан үстіне аңқита берді. Не дейд Шивам-ау, «ер жігіт мұрынды келеді деген бар» деп, біреуімізге комплимент жасап қойд, анау ол сөзден шаруа басталмай жатып бітіріп қойд. "Қарынды жігіт дарынды, Берейін оған барымды..." дей ме, лібә. «Ал, қай алыпсоғың менімен бірге ләззаттың ауылына шабасыңдар?» дей ме епті! «Бұл жерде Әзілхан жазған махаббат құруға келген жоқпыз ғой» деп қоятынын қайтерсің!
Не керек, әдетте ит-шошқа өмірі мен мал тағдыры туралы ойдан құрастырған әңгіме тыңдауға үйреніп қалған құлаққа бұ жезөкше кәдімгідей соққы болды. Сүйтсек, филолог екен де. Өміріме ырзамын, ләззат алам, әрі оған ақша төлейд дейд. Жезөкшені емес, онсыз да дімкәс бүкіл әдебиетті нетжівергендей боласың енді. Әсіресе ауыз әдебиетін. Қиын очм, жігіттер…
Шынын айтқанда, жезөкшелер көбіне арам, жылпос, надан болып келеді. Әсіресе надан, қараңғы болып келеді. Тек: «Неге олай дейсіз? Мен мысалы, Спинозамен сусындағам, Моцартты тыңдайм» деп, араша түспей-ақ қойыңдарш, өтініш! Расымен солай: жезөкшелер — надан, қараңғы халық.
Бір күні саунаға жезөкше шақырттық. Шақырғанда, солар жақын жерде жүре ме дейм, нақтың: жетіп келд. 10 мың дейд нақ! "Қой-ей, қуасың ба?" дейміз.Біздер саунаға кіріп кеткенде гиперинфляция басталып кетпеді ме деп, жігіттер дереу мобиламен Ұлттық Банқтың сайтын қарап еді: жоқ, доллыр баяғы — 147 теңгесімен орнында тұр екен, марченкосстың. Саудаласып- саудаласып, әрең дегенде 7 мыңға түсірдік.
Содан әңгімеге тартып отырып, біздікі сол сұрақ қой, «осындай жағдайға қалай жеттің?» дейміз де баяғы.
— «Есектің артын жу да мал тап» дегені бар емес пе Абайдың, данышпанның сөзін жерге тастайтын мен кіммін? — дейд!!!
Лібә, ішіп отырған сырамды алдыма ақтарып ала жаздадым нақ, ал темекі енді, аңқайған ауыздан өзінен өзі сырғып түсіп кетті.
Әрі қарай әдеби орамдармен, қисынды қиысы бар өлең жолдарымен аңқитқан үстіне аңқита берді. Не дейд Шивам-ау, «ер жігіт мұрынды келеді деген бар» деп, біреуімізге комплимент жасап қойд, анау ол сөзден шаруа басталмай жатып бітіріп қойд. "Қарынды жігіт дарынды, Берейін оған барымды..." дей ме, лібә. «Ал, қай алыпсоғың менімен бірге ләззаттың ауылына шабасыңдар?» дей ме епті! «Бұл жерде Әзілхан жазған махаббат құруға келген жоқпыз ғой» деп қоятынын қайтерсің!
Не керек, әдетте ит-шошқа өмірі мен мал тағдыры туралы ойдан құрастырған әңгіме тыңдауға үйреніп қалған құлаққа бұ жезөкше кәдімгідей соққы болды. Сүйтсек, филолог екен де. Өміріме ырзамын, ләззат алам, әрі оған ақша төлейд дейд. Жезөкшені емес, онсыз да дімкәс бүкіл әдебиетті нетжівергендей боласың енді. Әсіресе ауыз әдебиетін. Қиын очм, жігіттер…
Бірақ ше…
сволыш
Бар екен, бар екен ішінде дарындылары
бажа екенбіз
Қиын очм, жігіттер…
Әдемі қыз, басқалардан ерекше,
Сырттай оқу оқитын пед-иститутте.
Болашақта мамандығың мұғалім,
Ал, қазіргі мамандығың жезөкше.
Білем, білем, заманның бұл заңшасы,
Ал, мұғалім – тәрбиенің ханшасы.
Сеннен ертең сабақ алып қанша жас,
Сені ертең үлгі тұтад қаншасы?!
Шәкірттерге берерсің-ау сан сабақ,
Және тәлім берерсің-ау қаншалап.
«Тентек болма!» деп айтарсың талай рет,
Тентектіктің ең үлкенін жасап ап.
Сол сыныбың болар туған ұяңдай,
Ал, балалар сен көгертер қияңдай.
«Әдепсізсің!» деп ескертіп әдеппен,
«Ұят қайда?» деп ұрсарсың ұялмай.
Осылайша зор қуыршақ манекен,
Ұрпақтардың ұстаздығын жар етем.
Мұғалімнің жезөкшесін көрмеп ем,
Жезөкшенің мұғалімі бар екен.
Мүмкін содан құнсызданып сан асыл,
Мүмкін содан ластанады сан ғасыр.
Сен жазалар ұрпақ үшін ертеңгі
Сені қатаң жазалаймын дәл қазір.
Шешін, уақыт өтіп жатыр.
Аслан Қаженов
Меніңше бәрі дұрыс. Жезөкшелік жайлы компетентті адамдар жазғаны дұрыс.
ужас…
шешесстен баска сөз келмеді
Қазақ үшін түнде жанар сұм алау,
Бұл жайында айтар болсақ жылылау.
Ұлттық секіс – ол да Абай сияқты,
Бірақ, одан ұлылау.
Пайдалансаң тұрған кезде кезі кеп,
Бұнда барлық сезім түрі сезілед.
Ұлттық секіс – ол да Адай сияқты,
Бірақ, одан тезірек.
Болмас мұнда қара терді төкпей бір,
Ата-жаумен шайқасқаннан өткей кіл.
Ұлттық секіс – ол Қамажай сияқты,
Бірақ, онда көп қимыл.
Болу керек бұнда тектек, бұзықтау,
Күш те керек жіберердей бұзып тау.
Ұлттық секіс – ол да Көкпар сияқты,
Бірақ, одан қызықтау.
Керек бұнда еш шаршамау, жасымау,
Және керек шектен шықпау, тасымау.
Ұлттық секіс – ол да Қымыз сияқты,
Бірақ, одан ащылау.
Бұнда ылғы ыңырсиды таза күй,
Бұл – жыныстың қатынасы азати.
Ұлттық секіс – барлық секіс сияқты,
Бірақ, сәл-пәл қазақи.
Менше, бұл әлемді мойындатады.
Аслан Қаженов
Шынымен болған ба?