ТІРІ БОЛУ МҮМКІНДІК ПЕ?

Өмір қарама қайшылықтарға толы. Өмір бар жерде өлім, қуаныш бар жерде қайғы, күн бар жерде түн бар… Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады. Адамның ішкі жан дүниесінде қарама — қайшылықтар қаншама?! Әлдебір жетістікке қол жеткізген болсақ, өзіміз жеткендей-ақ мәз майрам боламыз. Ал әлдебір қайғыға душар болсақ, өзіміз емес, өзгелер кінәлі болып шығады. Сатып кеткен досымызды немесе аяқтан үнемі шалатын қасымызды, одан қалса меклекетті кінәлап, ең аяғында тағдыр мен Құдайға тіл тигізіп тынамыз. Өзгелерді кінәлау барысында бізде таңдау мүмкіндігі бар екенін, сол мүмкіндікті тиімді пайдалана алмаған өзіміздің кінәлі екенімізді ұмытып кете береміз. Бұл жазба сол таңдау мүмкіндігін тиімді пайдалана алмай жүргендер туралы десем қателеспеспін. (мүмкін қателесермін)) ).







Жолда келеміз. Алған бағытымыз қала сыртындағы қоқыс тастайтын жер. Мақсатымыз — күнделікті азығын сол қоқыс арасынан тауып жейтін, БОМЖдардың тыныс – тіршілігін көріп қайту… Күн де шайдай ашылып емес, түнеріп тұрған болатын. Алыстан көрінген қоқыс төгетін төмпешікке жақындаған сайын жан түршігерлік көрініске куә болдым. Аспанда шыр көбелек айналып жүрген қарға — құзғындар көңілге қорқыныш сезімін ұялатады. Қоқыс арасында құмырсқадай жыбырлап жүрген адамдар. Қоқыстың маңына келіп тоқтаған біз далаға шықтық. Әлдебір адам ары қараған күйі шоқиып отыр екен. Қасына бардым. Күзетшілер киетін киімі болмаса, оны да сол жердегі БОМЖдардың бірі екен деп ойлап қалуға болады. Әңгіме барысында күзетші:
— Бұлардың ешқайсысы БОМЖ емес. Олар осы маңдағы Красина, Селхоз сияқты ауылдың тұрғындары. Бәрінің әйел, бала шағасы бар. Осы жерден металл жинап, оны өткізіп, тапқан табысымен отбасын асырайды. Бұл жерде маскүнемдер де жетерлік. Бос құмыраларды жинап, сатып, тапқан тиын-тебеніне қайтадан арақ алып ішеді. Олардың күнделікті тіршілігі осы, — деді көзін алысқа қадаған күйі. –Ал БОМЖдар мына жақта — деді күзетші алысырақ орналасқан ағаштарды нұсқап. -Анау ағаштардың ар жақ, бер жағын қарап көр, ұйықтап жатқан болар. Қорықпа, олар саған тиіспейді.





Күзетші қолын сілтеген бағытқа қарай қадам бастым. Көздеген жерге де келіп жеттім. Бір талдың түбінде мысық, ит, және екі адам қаз қатар тізіліп ұйықтап жатыр. Ұйықтағанда да… демсіз өлікке ұқсайды. Үсті — бастарына үймелеген шыбын — шіркейге елеңдеген ешқайсысы жоқ.



Не суретке түсіруге, не оятуға батылым бармаған мен кері бұрылғаным сол еді, ту сыртымнан:
— Не қарайсың,… с! кет! — деген дауыс шықты. Тұрған орнымда қатып қалдым. Жаңа ғана күзетші бұл жердегі БОМЖдардың қазақ емес, өзге ұлт өкілдерінен екенін айтқан сияқты еді ғой. Бұл қазақ қайдан жүр деген ойдың шырмауында тұрған мен кері бұрылып қарасам, ағаш түбінде дәрет сындырып тұрған әлдекім маған сұсты көздерін қадап тұр. Шошығанымнан тілім байланып, жүргізуші отырған көлікке қарай жүгірдім. Құлағыма:
— Ей, күзетші, алып кет мынауыңды! Не істеп жүр ерігіп?! — деген дауыс естілді. Арада біраз уақы өткеннен кейін әлгі жерге қайта бардық.





Мән жайды түсіндіріп едім:
— Журналист болсаң, куәлігіңді көрсет, -деді. Көрсеттім. Ол:
Жазатын басқа нәрсе таппадың ба, на… й?! Әлде үй әперетін ойың бар ма? -деді кекесін үнмен. Айтарын айтып алсын еген ниетпен үнсіз отыра бердім.
— Өміріміз жайлы айтатын еш нәрсе жоқ. Барі де өз көздеріңмен көріп отырғандай «керемет!» Мемлекет қайда қарап отыр? Біз неге осындай күйге түстік? Оралмандарды алып келіп үй бергенше, мына біздерді қамтамасыз етіп алмай ма?! – деді сөзін жалғастырып. Осы сәтте мен үнсіз отыра алмадым:
— Осы уақытқа дейін үйіңіз болмады ма? Жұмыс істеймін десеңіз, біреу қолыңызды байлады ма?
Бұл сұрақтарға жауап таппай отырған БОМЖдың көздерінен аққан жас тамшылары менің тұла бойымды шымырлатып жіберді. Ол жуылмаған қолдарымен әжім басқан жүзін жасырып:
-Мені суретке түсірме, өтінем… Газет бетіне шығып, көпке күлкі болғым келмейді. Көпшілік тамашалайтын мен сайқымазақ емеспін, — деді өксігін баса алмай. – Иә… Менің де үйім, отбасым, бала – шағам болған. Әйелім мен үлкен ұлым қайтыс болды. Екінші ұлым қазіргі уақытта Кавказда тұрады. Қылмыс жасап, түрмеге қамалдым. Он үш жылдан кейін бостандыққа шықтым. Бостандыққа шыққанда туған қарындасым менің үйімді сатып жібергенін білдім. Белгілі бір уақыт аралығында екінші қарындасымның үйінде тұрдым. Қашанғы бойдақ болып жүресің? Аннаны кезіктірдім де, сонымен осы жерде тұрып жатырмын… — деді қасындағы мысық құшақтаған әйелді қолымен нұсқаған ол.





-Ал мына ұйықтап жатқан бала кім?
-Бала емес… Ол менің қарындасым болып келеді. Оны оятпа, ұйықтай берсін.(Жоғарыдағы сурет оянған кезі).
-Балаңыз іздеп келмеді ме?
-Жоқ… — деген БОМЖ тағы да көзіне жас алды. — Ол мендей жігерсіз әкесі болғаны үшін ұялады. Ал мен оның көзіне осындай күйімде көрінуге ұялам.
-Сонымен, баспананаңыздың болмауына оралмандар да, мемлекет те кінәлі емес, өзіңіз болып шықтыңыз ғой…
-Болды, сөйлемеш! Не айтсаң да, өткен өтті ғой… Кім кінәлі болса да осындай күйге түстік… Еш нәрседен үмітім жоқ. Өмірге не үшін келгенімді, не үшін кететінімді де білмеймін. Бір ғажайып болып қалмаса...Әй, қайдан бірақ?!





Күн күркіреп, жаңбыр тамшылай бастады. Ол:
— Сендер қазір үйге барып жуынасыңдар, жылы көрпеге оранып алып ұйықтайсыңдар. Ал біз ше? Бізді күтіп отырған ешкім жоқ… Біздің үй осы. Көк аспанның асты, қара жердің үсті. Жаңбыр жауса шатырымыз мына жылтыр қағаз. Қар жауса көрпеміз мына жыртық көрпешелер. Қарнымыз аш емес. Мына қоқысты аралап көрсең таң қаласың! Адамдар арақ, шарап, тәтті дәмділерін ашылмаған, бұзылмаған қалпында тастап кете береді… солай… біздің өмір осындай! Қызық па?! — деді тағы да мырс етіп. Кететін уақыт келді. Мен:
— Ең бастысы сіз тірісіз. Тірі болудың өзі бір мүмкіндік… дей беріп едім:
— Тірі деме, тірі өлік де… — деді…