Made in Kazakh
Біз Қазақстанда тұрамыз. Алтайдан Атырауға дейін… білесіз қанша шақырым, қандай кең байтақ екенін. Оқығансыз… Мақтанасыз… «Бізде қазба байлық деген жетеді, пішен-пішен үйіліп жатыр!» дейсіз… «Менделеев кестесін білмесең бізге кел, барлығын үйретіп жібереміз!» дейтін пысықтар да бар… Бар болғанға не жетсін… Бар болсын… Бірақ біздің тұрмыс тіршілігіміз, «жастар тілімен» айтқанда «өмір барысымыз, жүрек қағысымыз» қалай? «Тамаша!» дейсіз ойланбай! «Құдайға шүкір, жалпы ұлттық өнім артып келеді! Зейнетақы мол! Кейбір қызметкерлердің жалақысы 324 мың долларға дейін барады! Бізге жету қайда!» деген ресми қазиттердің сөзін тізбелей жөнелуге тіліңіз қышып тұр ия? «Ел межесі елулік!» деп айқай салар кейбір патриоттар…
… Таңертең тұрамыз… Кешіріңіз, таңертең қырғыз ағайындар тоқыған матаның ішіне өзағамдар өсірген мақтаны салған жылы көрпеден тұрып, аяғымызға қытай көршімізде жасалған «тәпішкені» сүйретіп финн кафелі жабыстырылған жуынатын бөлмеге барып, чехиялық құбырдан ағып тұрған Алматының суына түрік сабынын езіп, қазақи бетімізді қазіргі заман талабына сай қылып тазалаймыз. Айтпақшы Ресейлік тіс щеткасына американдық пастаны жағып, күнде қытай лапшасын жеуде көмектесіп жүрген тісіңізді ысуды ұмытпаңыз!
… Ас үйге өттік… Жуынатын бөлмедегі ілініп тұрған үнділік жұмсақ орамалға беті-қолыңызды сүртіп алған соң, қазақы қарныңыз солай қарай жетелейді… Швециялық пешке нағашылары Голландияда тұратын шәйнекті қойып, астына Өзбекстен газын жағамыз да, өкіртіп тұрып Цейлон шайын шығарып, Таулы Алтайдың сүтімен қатып, қазаққа ғана тән теріміз шыққанша рақаттанып шай ішеміз…
...Үстімізге италяндық кәстөм киіп, француз әтірін себініп, шығар есікті ағылшын құлпымен жабамыз… Есік алдында Сізді жарқырап Жапон көлігі күтіп тұрады… Ресей жанармайы құйылған… Асықпай американдық шылымыңызды қытай оттығымен тұтатып, қазаққа ғана тән маңғаздықпен отырасыз да, немістің ақылды мәшинелері төсеп берген асфальт жолмен ызғытып қоя бересіз… Көлігіңіздің ішінде дүңкілдеген түрік әуені… Қазақ ауасын пышақтай тіліп барады…
… Америкалық фирмадағы қызметіңізге келіп, жапондар жобасын жасап, түріктер сайманын беріп, өзбектер күш шығарып салынған ғимараттың ішіне Италияда жасалған туфлиіңізге қазақ даласының шаңы жұғып қалмасын деп жылдам басып еніп кетесіз… Сіздің жұмыс орныңыз… О, керемет! Скандинавтар жасаған жылтыраған үлкен үстел, белорусь ағайындардың қолынан шыққан жұп-жұмсақ орындық, кәрістердің ақылы-ойының ең соңғы жетістігі-компьютер!.. Ойыңыз кілт бөлініп, қазақ бастығыңыз финн телефонына шалған қоңырауы жұмысқа кірісуге жетелейді…
… Кешке жұмысыңыз біте, Қазақстандық күн (!) Ресей жаққа еңкейе бастағанда көлігіңізді тастап, чехиялық технологиямен жасалған тротуарды италияндық туфлимен тықылдатып баса ұйғыр кафесіне келіп, неміс сырасына бөгіп отырып, орыс тілінде қазақи әңгіме соғасыз… Арасында жапон теледидарына көз қырыңызды салып, орыстар мен испандардың футболын да қарап қоятыныңыз бар… Соңынан өзбек қыз румын қағазына қытай қаламымен жазып берген шотты американ ақшасымен төлеп үйге қайтасыз…
… Міне солай… Түңіліп кеттіңіз бе? Саспаңыз! Несіне алаңдайсыз? Білесіз бе бізде не бар? Алтай мен Атыраудың арасында… Айтып қойдым ия мұны? Онда… Онда… Менделеев кестесі… Бұл да ескі… А! Таптым! Біз ОБСЕге төраға боламыз! Міне! Ал не дейсіз? Қалғаны… Қайтесіз қалғанын? Шен мен шекпен берсе шекірейіп жүретін қазақ емеспіз бе?.. Тағы не? Әй, қойшы, айналайын… Саған жауап беремін деп мына қытай қаламымның сиясы таусылып барады… Мен кеттім… Не? Не дейсің?.. Ағылшындар қонақтан қоштаспай кете береді…
… Таңертең тұрамыз… Кешіріңіз, таңертең қырғыз ағайындар тоқыған матаның ішіне өзағамдар өсірген мақтаны салған жылы көрпеден тұрып, аяғымызға қытай көршімізде жасалған «тәпішкені» сүйретіп финн кафелі жабыстырылған жуынатын бөлмеге барып, чехиялық құбырдан ағып тұрған Алматының суына түрік сабынын езіп, қазақи бетімізді қазіргі заман талабына сай қылып тазалаймыз. Айтпақшы Ресейлік тіс щеткасына американдық пастаны жағып, күнде қытай лапшасын жеуде көмектесіп жүрген тісіңізді ысуды ұмытпаңыз!
… Ас үйге өттік… Жуынатын бөлмедегі ілініп тұрған үнділік жұмсақ орамалға беті-қолыңызды сүртіп алған соң, қазақы қарныңыз солай қарай жетелейді… Швециялық пешке нағашылары Голландияда тұратын шәйнекті қойып, астына Өзбекстен газын жағамыз да, өкіртіп тұрып Цейлон шайын шығарып, Таулы Алтайдың сүтімен қатып, қазаққа ғана тән теріміз шыққанша рақаттанып шай ішеміз…
...Үстімізге италяндық кәстөм киіп, француз әтірін себініп, шығар есікті ағылшын құлпымен жабамыз… Есік алдында Сізді жарқырап Жапон көлігі күтіп тұрады… Ресей жанармайы құйылған… Асықпай американдық шылымыңызды қытай оттығымен тұтатып, қазаққа ғана тән маңғаздықпен отырасыз да, немістің ақылды мәшинелері төсеп берген асфальт жолмен ызғытып қоя бересіз… Көлігіңіздің ішінде дүңкілдеген түрік әуені… Қазақ ауасын пышақтай тіліп барады…
… Америкалық фирмадағы қызметіңізге келіп, жапондар жобасын жасап, түріктер сайманын беріп, өзбектер күш шығарып салынған ғимараттың ішіне Италияда жасалған туфлиіңізге қазақ даласының шаңы жұғып қалмасын деп жылдам басып еніп кетесіз… Сіздің жұмыс орныңыз… О, керемет! Скандинавтар жасаған жылтыраған үлкен үстел, белорусь ағайындардың қолынан шыққан жұп-жұмсақ орындық, кәрістердің ақылы-ойының ең соңғы жетістігі-компьютер!.. Ойыңыз кілт бөлініп, қазақ бастығыңыз финн телефонына шалған қоңырауы жұмысқа кірісуге жетелейді…
… Кешке жұмысыңыз біте, Қазақстандық күн (!) Ресей жаққа еңкейе бастағанда көлігіңізді тастап, чехиялық технологиямен жасалған тротуарды италияндық туфлимен тықылдатып баса ұйғыр кафесіне келіп, неміс сырасына бөгіп отырып, орыс тілінде қазақи әңгіме соғасыз… Арасында жапон теледидарына көз қырыңызды салып, орыстар мен испандардың футболын да қарап қоятыныңыз бар… Соңынан өзбек қыз румын қағазына қытай қаламымен жазып берген шотты американ ақшасымен төлеп үйге қайтасыз…
… Міне солай… Түңіліп кеттіңіз бе? Саспаңыз! Несіне алаңдайсыз? Білесіз бе бізде не бар? Алтай мен Атыраудың арасында… Айтып қойдым ия мұны? Онда… Онда… Менделеев кестесі… Бұл да ескі… А! Таптым! Біз ОБСЕге төраға боламыз! Міне! Ал не дейсіз? Қалғаны… Қайтесіз қалғанын? Шен мен шекпен берсе шекірейіп жүретін қазақ емеспіз бе?.. Тағы не? Әй, қойшы, айналайын… Саған жауап беремін деп мына қытай қаламымның сиясы таусылып барады… Мен кеттім… Не? Не дейсің?.. Ағылшындар қонақтан қоштаспай кете береді…
Біреулер тойып секірсе, біреулер тоңып секіреді. Егер шикізатты бізден алатын болса, ата-бабасына ренжісін, білектің күшімен жаулап ала алмаған.
Несі бар, тағы да айтайын, сынап-мінеп, қажет болса тырнақ астынан кір іздейтін адамдар дүниеде жетіп артылады. Ондайда оның не мақсатпен бұл әрекетті жасап отырғанына мән берсек, бірі өзінің қолынан түк келмеген соң даттауға көшед, енді бірі осылай жасауға болатынын айтып өзі жасай алмаған соң (бәлкім жасай алса да, крысавать етпей ) басқаға білімімен бөлісед.
Осы неге анау жоқ, мынау жоқ деп жылана бересіңдер? Аптыр айтшы өзің, көшеде кеьіп бара жатып жеген шоколадыңның қағазын әрқашан мусырға тастап жүресің бе?