Мен көшпендінің ұрпағымын
Өзімде «Ойбай, көшпенділік дегенді біреу кемсіту үшін айтты» деген паранойям жоқ.
Бұндай паранойясы бар адамдар, көбіне «Ойбай, қазақтар көк көзді, еуропа пішіндес болған, бізді моңғолдар құртқан» дейтіндерден шығады. Құртса, онда сенде моңғолдың қаны басым ғой, демек сен еуропалыққа қатысың шамалы ғой!" -десең кәдімгідей намыстанады.
«Шыңғысхан біздің асқан мәдениетті құртты» деп өзін сұмдық мәдениетті санағысы келетіндерге Шыңғысанмен туыстық қатынасы бар екенін медициналық жолмен дәлелдесе, ол "Өй, енесті мен Чингизидпін, қайта сендерге мәдениет әкелген біздер!" деп әуені өзгеруі мүмкін.
Күлкілі нәрсе ғой, ә? Жарайды, бұған алаң болмайын.
Кітапты біраз ысырып қойып, Қазақстанды аралап шығайықшы. Поездбен ғана емес, тас жол салынбаған бұрыш бұрыштарын. Түкпір түкпірін.
Әлі де киіз үйін арқалап көшіп жүргендерді көріп қалуыңыз мүмкін. Қазір олар бір-бір үйлеп көшіп жүрсе, бұрында бүкіл ауыл болып көшеді екен.
Өлләхи білә тап шыным, менің атам айтып отыратын, көштерін, киіз үйлерін суреттеп, кейін жерден кепе қазып алып терезенің орнына қойдың қарнын тартып қойып, тұра беретінін. Ол кезде ешкімнен рұқсат сұрамайсың, малдың шөбі бітсе, шөбі көптеу, жақындау жерге барып, қазып ала саламыз тамымызды" деп. Кейін 45-55- жылдары атам ауылдық жерде қыштан үй соғатын. Бүкіл балаларын жинап үй соғады. Үш үй соқса, әжептәуір пұл алады. Сол пұлға үй сатып алды. Оған дейін кәдімгі көшпенділік өмір болған. Басқаны қайдам, менің ата-бабам көшпенді болды. Өзбектер секілді жүзім егіп, Түркістан базарында шыт сатып күнелткен жоқ, мал соңында болды. Онда да біреудің малын бақты.
Иә, былайша айтқанда мен елдің айтуынша, көпті көрген ақсақалдардың айтуынша қаратабан, жарлы дәруіштердің ұрпағымын.
Бірақ қазіргі арақ ішіп, бұтына тышып, қалдық жеген дәруіш емес. Еңбекқор, небір қиын табиғи жағдайларда қара жұмыс жасап шыныққан шалдың тұяғымын.
ОЛ біз сияқты талтайып, маған үкімет/ата-анам пәтер қашан береді деп жатқан жоқ. Белді сыбанып алып, қыштан кесек басып, оны сатады. 5 жасар, 8 жасар, және 12 жасар бүлдіршін балаларын да жұмысқа салады. Небір бейнетті көрген кісі. Бәлкім содан болар 92-жыл жасап, 1987-жылы қайтыс болды.
Арал жақтан разьездерге, 81, Тербенбес, Бөгөн, Сексеуіл.
Сексеулдеген станцияға келіп тұра бастағанда, олар қалаға келгендей әсерде болған. Ал Сексеуіл ол кезде кішкентай ғана станса маңындағы ауылдың ауылы ғой қазіргімен салыстырғанда.
Айтпағым, еліміздің шұрайлы жерлерінде отырықшылық нышандары болғанымен, Еуропадағыдай емес. Барлығы салыстырмалы ғой. Еуропаға қарағанда біз көшпендіміз. Сығандарды да кемсіту арқылы, өзімізді олардан жоғары санап, мерейімізді асқақтатудың жөні жоқ дер едім.
Сығандар тексіз, тайпасыз емес, олардың да тегі, тайпасы, мәдениеті мен өр рухы бар халық. Әр ұлт, әр этностың өзінің қызықты ерекшелігі болады. Сығандарды басқа ұлттардан, француз, герман халықтарынан мәдениеті жағынан кем санамаймын. Сығандар өте қызық халық. Егер олар жәй ғана қаңғыбас тобыр болса, романтик Шәмші ағамыз солардың көшіне ілесіп кетпес пе еді?
Бәлкім қанындағы көшпенділік оянып кетсе керек ағамызда? Кім білсін.
Иә, басқаны қайдам. Қазіргі намысқой тарихшылар кітаптарды өзгерте берсін. Бірақ менің ата-бабам де факто көшпенді болған… Мен нағыз номадпын. Және сол үшін мен намыстанбаймын да, оны асыра мақтан тұтпаймын да. Бұл жай ғана біздің өткен шағымыз.
Неден бастау алғаның емес, қайда бара жатқаның маңызды.
Бұндай паранойясы бар адамдар, көбіне «Ойбай, қазақтар көк көзді, еуропа пішіндес болған, бізді моңғолдар құртқан» дейтіндерден шығады. Құртса, онда сенде моңғолдың қаны басым ғой, демек сен еуропалыққа қатысың шамалы ғой!" -десең кәдімгідей намыстанады.
«Шыңғысхан біздің асқан мәдениетті құртты» деп өзін сұмдық мәдениетті санағысы келетіндерге Шыңғысанмен туыстық қатынасы бар екенін медициналық жолмен дәлелдесе, ол "Өй, енесті мен Чингизидпін, қайта сендерге мәдениет әкелген біздер!" деп әуені өзгеруі мүмкін.
Күлкілі нәрсе ғой, ә? Жарайды, бұған алаң болмайын.
Кітапты біраз ысырып қойып, Қазақстанды аралап шығайықшы. Поездбен ғана емес, тас жол салынбаған бұрыш бұрыштарын. Түкпір түкпірін.
Әлі де киіз үйін арқалап көшіп жүргендерді көріп қалуыңыз мүмкін. Қазір олар бір-бір үйлеп көшіп жүрсе, бұрында бүкіл ауыл болып көшеді екен.
Өлләхи білә тап шыным, менің атам айтып отыратын, көштерін, киіз үйлерін суреттеп, кейін жерден кепе қазып алып терезенің орнына қойдың қарнын тартып қойып, тұра беретінін. Ол кезде ешкімнен рұқсат сұрамайсың, малдың шөбі бітсе, шөбі көптеу, жақындау жерге барып, қазып ала саламыз тамымызды" деп. Кейін 45-55- жылдары атам ауылдық жерде қыштан үй соғатын. Бүкіл балаларын жинап үй соғады. Үш үй соқса, әжептәуір пұл алады. Сол пұлға үй сатып алды. Оған дейін кәдімгі көшпенділік өмір болған. Басқаны қайдам, менің ата-бабам көшпенді болды. Өзбектер секілді жүзім егіп, Түркістан базарында шыт сатып күнелткен жоқ, мал соңында болды. Онда да біреудің малын бақты.
Иә, былайша айтқанда мен елдің айтуынша, көпті көрген ақсақалдардың айтуынша қаратабан, жарлы дәруіштердің ұрпағымын.
Бірақ қазіргі арақ ішіп, бұтына тышып, қалдық жеген дәруіш емес. Еңбекқор, небір қиын табиғи жағдайларда қара жұмыс жасап шыныққан шалдың тұяғымын.
ОЛ біз сияқты талтайып, маған үкімет/ата-анам пәтер қашан береді деп жатқан жоқ. Белді сыбанып алып, қыштан кесек басып, оны сатады. 5 жасар, 8 жасар, және 12 жасар бүлдіршін балаларын да жұмысқа салады. Небір бейнетті көрген кісі. Бәлкім содан болар 92-жыл жасап, 1987-жылы қайтыс болды.
Арал жақтан разьездерге, 81, Тербенбес, Бөгөн, Сексеуіл.
Сексеулдеген станцияға келіп тұра бастағанда, олар қалаға келгендей әсерде болған. Ал Сексеуіл ол кезде кішкентай ғана станса маңындағы ауылдың ауылы ғой қазіргімен салыстырғанда.
Айтпағым, еліміздің шұрайлы жерлерінде отырықшылық нышандары болғанымен, Еуропадағыдай емес. Барлығы салыстырмалы ғой. Еуропаға қарағанда біз көшпендіміз. Сығандарды да кемсіту арқылы, өзімізді олардан жоғары санап, мерейімізді асқақтатудың жөні жоқ дер едім.
Сығандар тексіз, тайпасыз емес, олардың да тегі, тайпасы, мәдениеті мен өр рухы бар халық. Әр ұлт, әр этностың өзінің қызықты ерекшелігі болады. Сығандарды басқа ұлттардан, француз, герман халықтарынан мәдениеті жағынан кем санамаймын. Сығандар өте қызық халық. Егер олар жәй ғана қаңғыбас тобыр болса, романтик Шәмші ағамыз солардың көшіне ілесіп кетпес пе еді?
Бәлкім қанындағы көшпенділік оянып кетсе керек ағамызда? Кім білсін.
Иә, басқаны қайдам. Қазіргі намысқой тарихшылар кітаптарды өзгерте берсін. Бірақ менің ата-бабам де факто көшпенді болған… Мен нағыз номадпын. Және сол үшін мен намыстанбаймын да, оны асыра мақтан тұтпаймын да. Бұл жай ғана біздің өткен шағымыз.
Неден бастау алғаның емес, қайда бара жатқаның маңызды.
Көшпенді деген не? Менің құрбым қыста Түркиядағы үйіне кетеді, үш ай сол жақта жүреді де, күн жылығанда қайтып келеді. (Бизнесінің сол жақтағы шаруаларын қыста бітіреді). Ол бұдан көшпенді болмады. Сол сияқты, қыста қыстауда, жазда жайлауда жүрген халықтың көшпенді сығандармен салыстыруға келмейтін сияқты. Өзіңді кім десең де, еркің)
Сығандарды кемсіту емес, не болмаса солардың қасында «мы круче» дегенім де емес, олардың жері де жоқ өзінің! Біз көшпенді болсақ, аж два раза әлемде жер территориямыз бойынша 9 орында болар едік! Мүмкін жүрер ме едік қазір дорбамызды арқалап, әндетіп, кибаткаларда өмір сүріп.
Кейбір сығандардың жеке басыбайлы жері көтриоттық жалынды сөз жүзінде емес, заңды түрде сенің жеке басыңа тиесілі жер аймағынан он есе үлкен. Ал зәулім үйлері сенің кибиткаңның көті ұялатындай мінсіз деңгейде.
Дорбамызды арқалап, әндетіп, киіз үйлерде өмір сүрдік ғой онсызда талай ғасыр.
менің аталарым да көшпенді. бірақ, бай болған. советтер келіп тартып алып, тентіретіп жібергенге дейін.
Түсінбей тұрған жайт: сол кездегі қазақтар туралы айтты ма, әлде қазіргі қазақтар туралы ма? Әрине, қазіргі қазақ пен сол кездегі қазақтың айырмашылығы жер мен көктей, салыстыруға келмейді. Дегенмен де өз заманына сай интеллектілері болған шығар.
Әр адам өз заманының ғана қожайыны.
Кім біледі, қазір өмірден өз орнын таба алмай жүргендер алғашқы қоғамда керемет карьера жасаушы ма еді, және керісінше болашақта адамзатты апокалипсистен құтқарушы ма еді.
Бәленбай мың жол жыр-дастан, қиссаларды «интеллекті төмен» халық жаттап, ауыздан-ауызға тарата алар ма еді? Қолма-қол суырып салып өлең шығарып, айтыса алар ма еді? Аталы сөзге тоқтар ма еді?
Бүгінде біреулердің ұғымы нашар болса, арақтан көрсін.
Көтшұқығыштықтың зардабы… Мысалы — @satipaldi — қазақы проктологтар әлемінің корлі(Ренжіміе — құйысқанға ілігіп қалдың Сатеке)
— білем, тағы кетед санқилы версия, Дегенмен!
Мектепте ғана тарихты жөндеп оқыдық. Тек, онда не оқыдық? Дарвинныің іліміне негізделген көне дәуірлер, Орыс империясының боданының жүре бастауы, КСРО құрыла бастауы, КСРО өрлеуі, КСРО құлауы, Назарбаев дәуірі, бла-бла-бла… Оқуға түскен соң, ол техникалық болған соң, тарихқа қатты мән берілген жоқ. Көшпенді халық мәдениеті мен заңдарын интернет арқылы ғана жөнді түсіне алдым өзімше. (Мәссаған сайтындағы Серікжанағаның пікірлерінен
Ал енді, нағыз тарих — ол біздің қарт ата-әжелеріміз екен.
Бұл арада өз пікірін ұстану тарлы айтылып отыр.
Жарқыратып аша беретіндер де бар. не деуші еді әлгі эксгибиционисттер, әжеңді шынашағымды сындырып ала жаздадым ғо терем дегенше.
Мен де көшпендінің ұрпағымын. Констатация фактов дейді ғой. Менің аталарым алпыс екінші жылға дейін көшіп жүрген. Мында келіп қой, отырықшы болғандары.
Кезінде бастық, интеллигент, бай болған адамдар банкрот болса бомж боп кететіні содан, тақтан түсіп қалса қара жұмысқа жарамайды.
Әу бастан қара жұмысшы болған, тек өзінің екі қолына сенген адам бомж боп кетуі қиын.
Менің түпнағашы жағымнан да, аштықтан киіз жеген күйі қата қалғандар бопты-мыс.
Тап қазір америкдағаы макдональдстар мен супер-гипер-маркеттердің барлығын жойса, біраз адам аштан өледі.
Өйткені тамақ табу білмейід. Олар үшін тамақ табу, салпылдаған боқ қарнын супермакретке дейін апарып, сол жерде керегін алып, соны қайтадан үйіне әкеп, холодильникке тығу.
Сөйтіп қалған күнді холодильник пен телефизордың/компьютердің арасында өткізу.
айтпақч айттым ба? анау тойдан келе жатқанда мындай үйлерді көп кездестірдім, яғни бұрынғы замандарша, төбесін іші/сыртын батпақпен жапқан, яғни там төбесіне шөптер өсіп тұрады
Осындай жұмыс жоқтық, Абай айтпақшы аздырған сияқты… Әлі күнге дейін еріншектік деген ерекше белгіміздің бар екені жасырын емес қой. А?
Білім жағынан төмен болса, демек интеллектісі де төмен болған. Білім мен интеллект бір-біріне байланысты екені анық. Көшпенділерде өз өміріне керекті білім болған және ол ұрпақтан ұрпаққа беріліп отырған. Дала академиясы.