Бұл ескерткіш Қарағанды қаласының Абдиров атындағы көшедегі саябақтан орын алды. Суыр мен екі ерадамның фигураларынан және жолкөрсеткіші бар үшметрлік діңгек пен чабаданнан тұратын бұл композицияның авторлары жергілікті мүсіншілер — Мурат Мансуров пен Викентий Комков. Ескерткішті жасауға кеткен шығын қалалық тұрғындардан жиналса керек...Дереккөзі
Біріншіден Әбдіров көшесі.Кеңес Одағының батыры Нүркен Әбдіров атты ұшқышты білуші ме едіңіз? Екіншіден ескерткішті орнатқан күні алып тастаған.Және сол кезде мейрамхана басшылығы ескерткішке кеткен шығынды өз қалтасынан екенін мәлімдеген.
Ең күлкілісі сол ескерткіштегі екі адам алынды да суыр орнында қалды.
Түлкі туралы ел артындағы бір аңызды айтып берсем деймін, шешесстің.
Екі аңшы Больцман биге барып, дауын айтыпты:
— Уа, сөз атасы Больцман! Мынау қыр астында бір түлкі бар еді; мен оны көрсем де — түлеп, жаңа жүн шықсын деп күтіп жүрсем, мына алқашатаңанә атып алыпты! Төрелігін өзің айтшы: түлкі көргендікі ме, алғандыкі ме?
Сонда басы қирап отырған Больцман би:
— Түлкі — менікі ептібайымайдтар, жоғалыңдар сукалар! — деп, екеуін де айдап шыққан екен.
Содан бері екі аңшы дос дейді. Қашан да елдің татулығын ойлаған вокзал жан Больцман бидің сол бір төрерлігіне жететін билік ешкім айтқан жоқ деседі, ел артындағы аңыз.
Көргенің көп болса, сененақ сұрап үйренуден жалықпас едім. Амал не жидіп-мүңсуден басқаны білмейтін шірігім. Амбицияңа асылып өліп қаласың-ау осылай бола берсе… Нишауа — көме салармыз, помидорға жетпесеңде жетеғабылсың ғой!
Аппақ Байжанов туралы аңыз Қарағанды көмір кенішін алғаш ашушы Аппақ Байжанов, ол 1833 жылы Нұра өзенінен оңтүстікке қарай Қарағандыбасы деген жерде тас көмір кесектерін табады.
Ел ауызындағы аңызға қарағанда, Қазіргі Қарағандыдағы Ескі қаланың орнында қалың қараған өседі екен. Сол қарағанның ішінде соңында екі тазысы бар Аппақ деген бір байдың қойшысы қой жайып жүреді. Бір кезде қойдың бір шеті дүр ете қалады. Жалт қараса бір суыр қашып бара жатыр екен. Тазылар тұра бастыртады, бірақ, суырдың іні таяу екен, ініне қояды да кетеді. Ол күнү–күн кешкіріп қалғандықтан Аппақ суырдың інінің аузын таспен бекітіп кетеді. Келесі күні ерте келіп, суырды інінен қазып алады. Сол күні ін түбінен көмір шыққан екен дейді. Әуелде Аппақ оның не екенін білмейді… Қара бояу ма деп ойлайды. Бірсыпырасын үйіне алып келіп жүн бояп көреді. Жүнді тек кірлеткені болмаса жүнге бояу болып қаппайды. Содан ауыл ақсақалдарына көрсетеді. Олар да шеше алмайды. Бір күні кешкілікте тезектің маздап жанған отын айнала қоршап отырғандар тағы да сарапқа салады.
– Бірақ бұл алтын да емес, күміс те емес, жез де емес, ал жәй тас та емес. Не екенін «бір Алла» өзі білсін, — деп отырғанда, бір тас отқа түсіп кетеді. Ол жана бастайды.
Отырғандар: – Тас жанып жатыр, тас жанып жатыр! — деп шу ете калысады.
Басқалар қолындағы тастарын отқа салады, әлгі тас онан сайын қыза жанады. Сол жерде «бұл жәй тас емес», «Жанатын тас» болды деседі. Ертеңінде-ақ сол «Жанатын тас» туралы хабар жоғарғы жерге жеткен екен. Сол тасты тапқан Аппақты бір төре іздеп келген дейді. Аппақ әлгі төреге тасты тапқан жерін көрсетеді. Ол үшін Аппаққа ат тұяғындай алтын, қой тұяғындай күміс берген екен. Карағандыдағы тұңғыш рет ашылған "Қаразабой" деген шахта сол Аппақтың көмірін тапқан жерінен ашылған дейді.
Айтпақшы тойға жалданып бояннн тартуға қанша аласың?
Ең күлкілісі сол ескерткіштегі екі адам алынды да суыр орнында қалды.
Ақпараттың алынған жерінде ескерткіш қала тұрғындары жинаған қаржыға жасалынды делінген…
— қолданылған материалды берік(мүжілмейтін) материалға алмастыру мақсатында алынды дегенді де бір жерден оқыған едім
Екі аңшы Больцман биге барып, дауын айтыпты:
— Уа, сөз атасы Больцман! Мынау қыр астында бір түлкі бар еді; мен оны көрсем де — түлеп, жаңа жүн шықсын деп күтіп жүрсем, мына алқашатаңанә атып алыпты! Төрелігін өзің айтшы: түлкі көргендікі ме, алғандыкі ме?
Сонда басы қирап отырған Больцман би:
— Түлкі — менікі ептібайымайдтар, жоғалыңдар сукалар! — деп, екеуін де айдап шыққан екен.
Содан бері екі аңшы дос дейді. Қашан да елдің татулығын ойлаған вокзал жан Больцман бидің сол бір төрерлігіне жететін билік ешкім айтқан жоқ деседі, ел артындағы аңыз.