Ою-өрнекті орынды қолданып жүрміз бе?

Блог - AydanaAbdrahmanova: Ою-өрнекті орынды қолданып жүрміз бе?
Қазақтың ою-өрнектерінің 200-ден астам түрі бар. Жалпы, ою-өрнек деп сурет пен сызықтардың белгілі бір ретпен орналасуын айтады. Яғни ықылым заманнан бері қазақтың оюы әр затта өзіндік ерекшелікке сай орналасқан. Көлемі кіші, жіңішке әрі жапырақ тәріздес оюлар киімде бейнеленеді. Өте ұсақ түрлері зергерлік, кестелік сияқты нәзік істерде, ал ірі ою-өрнектер сырмақ, кілем, текемет, тұскиіз, алаша, сонымен бірге сәулет өнерінде кеңінен қолданылған.
Қызыл кеңірдек болып қырқысып, айтысып-тартысып жатпаса да, кейде ою төңірегінде, осы ұлттық нақышты төңіректеп жүргендердің арасында кішігірім дау-дамай туындап жүр. Этнографтардың айтуынша, қазіргі ұлттық киімдердегі оюдың орналасу реті мен көлемінде өрескел қателіктер бар көрінеді. Күнделікті тіршілікте не болмаса жиын-тойда ұлттық нақышқа толы киіммен жүргенді құп көретіндер ортамызда баршылық. Сол құп көргендердің іс-әрекетінен мін табатындар да табылады арамызда. Қазақтың киімін көпке насихаттауды жаны сүйетіндер де жанымызда жүр. Сонымен, олар былай дейді:

Жұмақадір ИСАБЕК, этнограф:
— Кейінгі кезде сән үйлерінің тігіп жатқан ұлттық киім үлгілерінің қазақы нақышпен әспеттелуі көңіл толарлық жағдайда емес. Олай дейтінім ою-өрнектің орналасуы шашыраңқы емес белгілі бір тәртіппен жағасында, жеңінде, етегінде және өңірінде орналасуы тиісті еді. Кейде киімге жамыратып оюды салып қояды. Не болмаса текеметтің оюындай үлкен қошқармүйіз тұрады. Әркім өз білгенін жасап, оюды ана жер, мына жеріне жабыстыра салып, ұлттық өнердің бояуын жоғалтып алмаса екен деймін. Қазақстанның мемлекеттік орталық мұражайы бар, сол жерде құдайға шүкір этнограф-ғалымдар, осы саланы зерттеп жүрген арнайы мамандар жеткілікті. Сәнгерлер болсын, жалпы кез келген жанға кеңес беріп, көмек қолын созуға дайынбыз.

Флора ҚАЙНҰЛЛАҚЫЗЫ, «Бәйтерек» суретке түсіру орталығының директоры:
— Қазақ болғандықтан, қазақша киім кигенді жақсы көргендіктен де шығар, өзім ылғи қазақ оюларымен әспеттелген көйлек кигенді жөн санаймын. Өйткені өзімнің қазақ екенімді өзгеге білгізгім келеді. Ою-өрнекті зерттеуші ғалым болмасам да, күнделікті тұрмыста киетін әрі жиын-тойға арналған киімдерімде, өзімнің жобалуыммен қазақтың ою-өрнектері бейнеленген. Бала-шаға мен күйеуім де ұлттық нақыштағы көйлекті киіп әдемі болып жүргенді ұнатады. Ал енді ою-өрнектердің орналасуында өзіндік реті болатынын білмеппін.

Сабыркүл АСАНОВА, сәнгер:
— Бала кезімнен көнекөз, ісмер әжелерімізден үйренгеніміз бар, сонымен бірге оюды зерттеуші ғалымдарымызбен пікірлесіп, өзім де осы саланы зерттеп, зерделеп жүргеніме бірталай жыл болды. Қазақтың ұлттық нақыштарының дамуы мен қолданысына біраз еңбек сіңірдім деп ойлаймын. Заманауи, еуропалық үлгідегі киімдердің барлығында қазақтың нышаны тұру керек. Кей уақытта подиумнан анық көріну үшін сәнгерлерімізге оюлардың айшықтарын үлкендеу, түрлерін өте жарқын етіп жасау керек болады. Оюдың көлемі кіші болып қалса, мінбеден көрінбей қалуы мүмкін. Бірақ дәл қазір маңыздысы, ою-өрнектің орналасу ретінде емес кең көлемде насихатталуында.

Асылы ОСМАН, қоғам қайраткері:
— Қазақтың ою-өрнегі, ата бабамыздан келе жатқан өзіндік эстетикалық даралықты көрсетіп тұратындықтан соны сақтап, бірақ бүгінгі заманның талабына, сұранысына сай өзгертіп тұрса, оны мен ешуақытта айып санамаймын. Қазақ екендігімізді айқындайтын, ұлттық нышанның киімдерімізде болуын үрдіске айналдыру керек.

Бағдат СӘМЕДИНОВА, әнші:
— Бала кезімізден өзіміздің ұлттық нақышымызға қызығып өстік. Этнографтар сонау ата-бабаларымыздан келе жатқан ою-өрнектердің сол қалпында сақталуын талап ететін шығар. Бірақ дизайнерлеріміздің бүгінгі заманның сұранысына қарай, бүгінгі сән үлгісіне үйлестіре отырып өзгертуіне қақысы бар деп ойлаймын.

Мұртаза БҰЛҰТАЙ, мәдениеттанушы:
— Бұрынғы заманның киім үлгілерінде осылай болды екен деп, соны жалғастырмауымыз керек. Керісінше, сол құндылықтарымызды дамыта, байыта отырып, бүгінгі қоғамға лайықтап ұқсата білуіміз керек.
Блог - AydanaAbdrahmanova: Ою-өрнекті орынды қолданып жүрміз бе?
Көп таразы көңіл қазы. Көптің таразысына әр пікірдің мұртын бұзбай салдық. Талдап, саралау өз еншілеріңізде. Дегенмен ұлттық нақышты ұтымсыз қолданып, атадан мұра болып қалған киелі өнердің киесі ұрмаса, қазақы қалыптың мұрты бұзылмаса болғаны.

#НаурызДода
Бөлісу:

12 пікір

MERmukhanov
батяңыздың атына әңгіме жоқ екен, Наурыздодаға ма?) тег, бірдеңе керек емес пе?))
AydanaAbdrahmanova
))) 1. Иə, Сондықтан əңгіме айтпауыңыз керек еді) 2. Соңғы сөйлеміңізді түсінбедім. Блог жүргізуден #1 мақұлық едім
MERmukhanov
жазбаны толық оқымадым, көркемдік құндылығына қатысты айта алмаймын ештеңе.
Бірақ үзінділері ұнайды.
безендіруіне орай жоғарғы сурет -тің үшінші бөлігіне де бір сұлу керек секілді, екінші суретті жүктеу кезінде ортаға орналастыру функциясын қосу керек еді.
соңындағы аты жөнің қажет емес қой, онсыз да сізхдің блог қой.
оның орнына #НаурызДода десең болды Ү:)
сосын жалпы хештегтер, әрине.
сәттілік)
AydanaAbdrahmanova
Рахмет ақыл-кеңесіңізге! Сіздерден үйрену үшін кеп қалған едім, негізі
qonyrbai
Қара ала көйлектегі қыз Гүлжаһаш қой. Қайдан танисыз?
AydanaAbdrahmanova
Оны танымаймын
qonyrbai
Ал неге ашуланасыз?
AydanaAbdrahmanova
Ашуланбадым. Ондай қасиетім мүлде сирек, аз, тіпті жоқ десе де болады
AydanaAbdrahmanova
Оюды Əр жеріне жабыстырып ап, типа қазақша деп жүргендерге жыным келеді
Kuathan
Жалпы ою-өрнектің өз тілі бар, модельерлердің дипломдық жұмыс қорғауында, қошқар мүйізді киімге салғандарды құлатқанды көргенмін. Экономикалық жағын қарағандықтан, нақты қандай айырмашылықтары барын білмедім. Сол кездегі мем.комиссияның төрайымының айтуынша, қыздардың киіміне, келіншектерге, аналарға, үй жабдықтарына салынатын оюлар әртүрлі болады. Қаралы үйдің белгісін білдіретін оюлар да бар екен. Соларды біліп, ары қарай дамытса, өте тамаша болар еді. Осы салада жүрген дизайнерлер азда болса ізденген шығар деп ойлаймын, жапсыра бермейтін шығар, кез-келген оюды.
MarzhanMahanova
манғыстау шеберлері үн қосыңыздаршы сіздерде өте жақсы дамыған ғой!
ZhuliabekPrankbay
қыздардың киіміне, келіншектерге, аналарға, үй жабдықтарына салынатын оюлар әртүрлі болады. Қаралы үйдің белгісін білдіретін оюлар да бар екен.
Осылар жайында мағлұмат беретін мақалалар болып жатса, сілтемесін беріңіздерші…