Ою-өрнекті орынды қолданып жүрміз бе?

Блог - AydanaAbdrahmanova: Ою-өрнекті орынды қолданып жүрміз бе?
Қазақтың ою-өрнектерінің 200-ден астам түрі бар. Жалпы, ою-өрнек деп сурет пен сызықтардың белгілі бір ретпен орналасуын айтады. Яғни ықылым заманнан бері қазақтың оюы әр затта өзіндік ерекшелікке сай орналасқан. Көлемі кіші, жіңішке әрі жапырақ тәріздес оюлар киімде бейнеленеді. Өте ұсақ түрлері зергерлік, кестелік сияқты нәзік істерде, ал ірі ою-өрнектер сырмақ, кілем, текемет, тұскиіз, алаша, сонымен бірге сәулет өнерінде кеңінен қолданылған.
Қызыл кеңірдек болып қырқысып, айтысып-тартысып жатпаса да, кейде ою төңірегінде, осы ұлттық нақышты төңіректеп жүргендердің арасында кішігірім дау-дамай туындап жүр. Этнографтардың айтуынша, қазіргі ұлттық киімдердегі оюдың орналасу реті мен көлемінде өрескел қателіктер бар көрінеді. Күнделікті тіршілікте не болмаса жиын-тойда ұлттық нақышқа толы киіммен жүргенді құп көретіндер ортамызда баршылық. Сол құп көргендердің іс-әрекетінен мін табатындар да табылады арамызда. Қазақтың киімін көпке насихаттауды жаны сүйетіндер де жанымызда жүр. Сонымен, олар былай дейді:

Жұмақадір ИСАБЕК, этнограф:
— Кейінгі кезде сән үйлерінің тігіп жатқан ұлттық киім үлгілерінің қазақы нақышпен әспеттелуі көңіл толарлық жағдайда емес. Олай дейтінім ою-өрнектің орналасуы шашыраңқы емес белгілі бір тәртіппен жағасында, жеңінде, етегінде және өңірінде орналасуы тиісті еді. Кейде киімге жамыратып оюды салып қояды. Не болмаса текеметтің оюындай үлкен қошқармүйіз тұрады. Әркім өз білгенін жасап, оюды ана жер, мына жеріне жабыстыра салып, ұлттық өнердің бояуын жоғалтып алмаса екен деймін. Қазақстанның мемлекеттік орталық мұражайы бар, сол жерде құдайға шүкір этнограф-ғалымдар, осы саланы зерттеп жүрген арнайы мамандар жеткілікті. Сәнгерлер болсын, жалпы кез келген жанға кеңес беріп, көмек қолын созуға дайынбыз.

Флора ҚАЙНҰЛЛАҚЫЗЫ, «Бәйтерек» суретке түсіру орталығының директоры:
— Қазақ болғандықтан, қазақша киім кигенді жақсы көргендіктен де шығар, өзім ылғи қазақ оюларымен әспеттелген көйлек кигенді жөн санаймын. Өйткені өзімнің қазақ екенімді өзгеге білгізгім келеді. Ою-өрнекті зерттеуші ғалым болмасам да, күнделікті тұрмыста киетін әрі жиын-тойға арналған киімдерімде, өзімнің жобалуыммен қазақтың ою-өрнектері бейнеленген. Бала-шаға мен күйеуім де ұлттық нақыштағы көйлекті киіп әдемі болып жүргенді ұнатады. Ал енді ою-өрнектердің орналасуында өзіндік реті болатынын білмеппін.

Сабыркүл АСАНОВА, сәнгер:
— Бала кезімнен көнекөз, ісмер әжелерімізден үйренгеніміз бар, сонымен бірге оюды зерттеуші ғалымдарымызбен пікірлесіп, өзім де осы саланы зерттеп, зерделеп жүргеніме бірталай жыл болды. Қазақтың ұлттық нақыштарының дамуы мен қолданысына біраз еңбек сіңірдім деп ойлаймын. Заманауи, еуропалық үлгідегі киімдердің барлығында қазақтың нышаны тұру керек. Кей уақытта подиумнан анық көріну үшін сәнгерлерімізге оюлардың айшықтарын үлкендеу, түрлерін өте жарқын етіп жасау керек болады. Оюдың көлемі кіші болып қалса, мінбеден көрінбей қалуы мүмкін. Бірақ дәл қазір маңыздысы, ою-өрнектің орналасу ретінде емес кең көлемде насихатталуында.

Асылы ОСМАН, қоғам қайраткері:
— Қазақтың ою-өрнегі, ата бабамыздан келе жатқан өзіндік эстетикалық даралықты көрсетіп тұратындықтан соны сақтап, бірақ бүгінгі заманның талабына, сұранысына сай өзгертіп тұрса, оны мен ешуақытта айып санамаймын. Қазақ екендігімізді айқындайтын, ұлттық нышанның киімдерімізде болуын үрдіске айналдыру керек.

Бағдат СӘМЕДИНОВА, әнші:
— Бала кезімізден өзіміздің ұлттық нақышымызға қызығып өстік. Этнографтар сонау ата-бабаларымыздан келе жатқан ою-өрнектердің сол қалпында сақталуын талап ететін шығар. Бірақ дизайнерлеріміздің бүгінгі заманның сұранысына қарай, бүгінгі сән үлгісіне үйлестіре отырып өзгертуіне қақысы бар деп ойлаймын.

Мұртаза БҰЛҰТАЙ, мәдениеттанушы:
— Бұрынғы заманның киім үлгілерінде осылай болды екен деп, соны жалғастырмауымыз керек. Керісінше, сол құндылықтарымызды дамыта, байыта отырып, бүгінгі қоғамға лайықтап ұқсата білуіміз керек.
Блог - AydanaAbdrahmanova: Ою-өрнекті орынды қолданып жүрміз бе?
Көп таразы көңіл қазы. Көптің таразысына әр пікірдің мұртын бұзбай салдық. Талдап, саралау өз еншілеріңізде. Дегенмен ұлттық нақышты ұтымсыз қолданып, атадан мұра болып қалған киелі өнердің киесі ұрмаса, қазақы қалыптың мұрты бұзылмаса болғаны.

#НаурызДода
Әрі қарай

Байқоңыр тарихи мұражайы

— Іһқее-хеһе-х! — деп Алматыдан бөлем хабарласты. Жазда қыдырып келгенде күннің 40 градус ыстығында қаланы көрсеткен едім. Ал қазір Байқоңыр суық. Бұл жүгермекке енді қайтпек керек? Жұмаділдаев болғанын қайтейін, бұл өзі тарихқа, ескерткіштерге қызығатын адам. Міне, Байқоңыр қаласының тарихи мұражайы бар екенін кеше ғана білдім.
Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыҚала мұражайы Мәдениет сарайында орналасқан. 1967 жылы қарашаның жетінші күнінде құрылған. Мұражайда 4 зал бар. Қала тұрғындарының айлықтан айлыққа әзер жететіні себеп болар, оған қоса рубльдің теңгеге деген «шезлонг» қатынасы бар — осыған сәйкес мұнда көбінесе қонақ боп сырттың адамдары келеді. Мұражайға 40 рублімді төлеп кірдім. Иә, мұнда суретке түсіруге болмайды. Жоқ, болады. 50 рубліңді төле де, суретке қалағаныңша түсіре бер. Жалпы, бұдан басқа мәліметті мұражайдың сайтынан іздесеңіз болады: www.museum-baikonur.ru

Ерлік және Еңбек даңқы залы

Мұражайдың ең алғашқы залы. Кеңес Одағы тұсындағы Байқоңырдың тарихы осы залда тұнып жатыр.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыАлғашқы құрылысшылардың марапаттары осында жиналған. Дауылбаев көкеміз де бар екен.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыЖо-жоқ, Сталинның шинелі емес. Бұл Байқоңыр ғарыш айлағы құрылысының басшысы болған генерал-майор Г.М. Шубниковтың жеке заттары ғой.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыСынақтан өткен зымырандар да көздің жауын алып, көңілімді сергітті.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыТелеметрические датчики. Артемизайос деген шешесі өзбек грек жігіті Төретамның базарында қасапшы ғой. Сол жігіт телеметрияны "қашықтықты өлшеймін" деп жүр. Телеметрия телемеханиканың әдіс-тәсілдері арқылы бақылаудағы нысанның параметр өлшемі (кернеу, тоқ, қысым, температура т.б.) бойынша ақпарат алу болып табылады.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайы

Зымырандық-ғарыштық техниканың даму тарихы және ғарыш кеңістігін игеру залы

Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыЖапонияда, Үндістанда, Францияда, АҚШ-та да ғарыш айлағы бар екен.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыАл бұл Байқоңырда 1960 жылы 24 қазанда континентаралық баллистикалық Р-16 зымыранын алғаш рет сынақ ретінде ұшыруға дайындық кезінде орын алған апаттан қаза болған адамдардың құрметіне қойылған ескерткіш. Батыста бұл апат Nedelin catastrophe деген атпен белгілі.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыҒарышкерлер мұражайға құр алақан келмейді. Міне, мұражайға жасаған сыйлықтары осы.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыҒарышкердің ішіп-жемін «Ну, погодиден» көрген едім. Енді мұражайдан көрдім.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыАл мына дүниені көрген кезде астроном болсам деген бала арманы көп оқушы кезім есіме түсті.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКөзі жоқтың өзі жоқ деп үн-түнсіз мына кереметті видеоға түсіріп алдым:



Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайы

Этнографиялық зал

Иә, қазақтың дүниесін көргенімде қуанышымда шек болмады. Зал іші жүйелі түрде сапаның сәнін мұрныңа тақап та көрсетіп тұр.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыМұражайдың мына дүниесі тіптен ұнады.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайы

Көрме залы

Бұл зал шағын болғанына қарамастан қымбат дүниелерімен артық.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыАл мына бір дүниеге қызықпай өте алмадым. Алыстан қарағанда түкке тұрғысыз сурет секілді көрінді.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайы
Мұражай дәлізі де әдемі безендірілген екен. Бұл жердің де тынысы ерекше. Тіпті, облыс әкімінің мұражайға деген сыйлығы осында ілулі тұр.Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыКерек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайыМұражай ұжымы интернет деген қу дүниемен таныс екен. Рас-ей, «брат братом силен!»Керек тілші: Байқоңыр тарихи мұражайы
Алдағы уақытта қонақ боп келетін бөлем өзін не күтіп тұрғанын да білмейді. Сонымен қатар мұражайда ғалымдардың дәрістері, ғарыш саласына қатысты фильмдер бар екен. Осындай дүниенің «дәмін» келесіде бөлеммен бірге "өле жегенше бөле жеп" көрермін. Оқырман, сізді де Байқоңырға қонақ болуға шақырамын. Бірге шәй ішеміз… :)
Әрі қарай