Жарияланымдар

Барлығын Исламмен өлшеуді қою керек

Ислам — дін. Бірақ дінді уағыздау мен дінді өлшем құралы ретінде пайдаланудың айырмашылығы көп сияқты.
Қазір бір журнал туралы мәлімет іздеп отырып, Намыс.кз сайтындағы мына мақалаға тап болдым: «Жұлдыз» деген кім?
Бұл мақалада жұлдыз сөзіне былайша түсініктеме беріпті:
Жұлдыз деген Аллаһ Тағаланың жаратқан бір кереметі. Сондай қара аспанды нұрландырған кереметке не жетеді. Ал сондай кереметке кей адамдар өздерін теңеп әуре.
Қой болсын олармен. Үнемі негативтерді айтумен, зар илеумен келе жатқан Намыс.кз бірде "Қазірге жастардың өздерін өлтірулеріне Памперс кінәлі" деген мақала да жазды. Ешқандай дәлел, дерек жоқ. Содан кейін ол сайтқа қол қойып, виртуалды түрде «Сұрықсыз сайт» деп мөр басқанмын.

Тақырыпқа оралсам, қазақ тілінде бір сөздің бірнеше (тура, ауыспалы) мағыналары болады. Мысалы: қол сөзінің мен білетін мынадай мағыналары бар:
1) адамның қолы,
2) әскер;
3) көмекші,
4) автограф.

Сол сияқты жұлдыз сөзінің де мынадай мағыналарын біледі екен:
1) аспан денесі,
2) адамның есімі
3) танымал тұлға (көбіне өнер саласында).
Ал енді Намыс.кзге (дәлірек Нұрқанат НҰРДӘУЛЕТҰЛЫна) сенсек, менің осы сөз туралы түсінігімнің үшіншісі Ислам діні бойынша жақсы понятие емес екен. Өйткені жұлдыздарға тек сахабалар жатады екен. Ал әнші-бишілерді жұлдыз деуіміз, жұмсартып айтсақ, адасушылықтың жеңіл түріне жатады екен. Өй, құсқырбайлар епті.

Толығырақ оқығыларыңыз келсе, www.namys.kz/?p=6389
Әрі қарай

Сауатсыз, ұры әрі ұятсыз журналистер де болады

Кейбір журналистердің негативті қасиеттері туралы жазып, олардың жүйкелерін жұқартқан шығармын  Ондай журиктермен күресе беру керек.
Кейбір журналистің бойында журналистке тән қасиеттер болмаса да газет-журналдарда істеп, шайлығын тауып жүреді. Олардың сауатсыздығын мақала жаза алмауларынан, сауатты аударма жасай алмаларынан білуге болады. Ал ұры-қарылық қасиеттерін басқа автордың мақаласын заңдарға қайшы әрекеттер арқылы көшіріп, зияткерлік меншікті ұрлауы арқылы көрсетіп қалады. Ең қызығы үшінші қасиет болғалы тұр.
Әрі қарай

Ұры журналистер авторлық құқықтың не екенін біліп жатыр

Кешелі бері Керектің бетінде «авторлық құқық… мақала ұрлығы, ұры журналистер» деп шулап кеттім. Демалысымды демалуға бөлем деп, айқай-шуға бөліп жібердім. Қарап отырсам, ұрланған мақалалардың бір бөлігіне ғана менің авторлығым жарайды екен. Бірақ басқа блогшылар мен авторлардың еңбектерін ұрлап, сол арқылы пайда тауып отырған арамтамақтардың әрекеттерін көріп, қалайша тыныш, үнсіз қалуға болатынын ұқпадым. Біреу біреудің (мысалы, біреу көршімнің үйін тонап жатыр делік) меншігіне қол салып жатыр. Айту керек қой ондайды. Айтсаң қуғындалып кететін үлкен саяси деңгейдегі мәселе емес, сіз бен біз секілді адамдардың заңсыз әрекеттері.
Әрі қарай

Газет-журнал шығарғысы келетіндерге кеңес

ҚР «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңының бір бабына сәйкес (заңға өзгеріс енгізгенде баптардың реттік саны ауысып кетеді, соңғысында 15-бап екен), мерзімдік басылымдардың әрбір санында (басылымның "құжатында") мынадай деректер көрсетілу керек:
  • басылымның атауы;
  • меншік иесі (құрылтайшысы);
  • (бас) редактордың тегі мен инициалдары;
  • тіркеу куәлігінің нөмірі мен оны берген мекеменің атауы;
  • басылымның шығу жиілігі;
  • басылым санының реттік нөмірі мен жарық көрген күні;
  • тиражы;
  • редакцияның мекенжайы, баспахананың атауы мен мекенжайы;
Әрі қарай

Білгім келген екі сұрақ: Сілтемесіз болмай ма?

Менің білгім келгені: блогшылардың жазбаларын газеттерде жариялағанда блогшыға немесе блогқа сілтеме жасау міндетті ме?
Қошан Әбдідік, журналист, Алматы қаласы

Иә, міндетті.

Неге?
Қошан Әбдідік, журналист, Алматы қаласы
Әрі қарай

Журналистерге сауат ашу дәрістері. 2-сабақ: Дайджест деген не?

Журналистерге сауат ашу дәрістері. 1-сабақ: копирайтиң, рирайтиң және қарақшылық

Сауатсыз әрі ұры журиктерге арналған екінші сабағымыз «дайджест» түсінігі жайлы болмақ.
Ұры журналистерм ен ұрлыққа көтз жұма қарайтын редакторлардың сұмдық қарақшылықтарының шырқау шегін газеттің бір санын толықтай ұрлықы мақалалармен толтыру әрекетінен байқау әсте өиын емес. Ондай газеттер толып жатыр.

Интернет-ресурстардан мақала ұрлап, оны газеттерінде басып шығарып, «Газет шығарып жатырмыз!» деп кеуде керетіндерге ескертетінім: сіздердің шығарып жатқан газеттеріңіз әдеттегі газет емес. Ондай газеттердің контенті дайджест форматындағы басылымның контентіне сай келеді.

Дайджест деген не пәле? деп отырсаңыз… Дайджест дегеніміз ағылшынның digest сөзінің қазақша баламасы. Жалпақ тілге салып айтар болсам, дайджест дегеніміз әр түрлі ақпарат көздерінен жиналған, кейде маңызды жерлері ғана берілетін басылым. Оның жинақ, кітапша, немесе журнал типтес баспа өнімі болуы мүмкін. Дайджест қағазы арқылы емес, ішіндегі әр жерден жиналған контенті бойынша ерекшеленіп тұрады.
Әрі қарай

Ұрланған мақалалар: "Шипа" газетінің 14-ші саны (2011 ж.)

Блогшы Ақзеренің талай редактор мен арамтамақ журналистердің отбасын асырауға көмектескенін біразымыз білеміз. Сондай мысалдың бірі Алматыда шығатын «Шипа» газетінде орын алған. 2011 жылы жарық көрген 14-шісанында Ақзеренің "Иықтан шашың төгіліп жерге" атты мақаласы блогынан көшірілген, ешқандай сілтеме жоқ. Бұл газеттің сол санында «Ана мен бала»сайтынан да бір мақала ұрланып жарияланған екен.
Әрі қарай

Мақала, фото ұрлаған газеттердің тізімі

Уа, блогшылар, Интернет белсенділері, еріктілер,
Блогшылардың барлығының арты таза емес екенін білемін (пост ұрлау, сілтеме қоймау, фото ұрлау). Десек те ең ұяты онмыңдаған халыққа тарайтын газет-журналдардың блогтар мен сайттардан мақала, әлеуметтік желілерден отбасылық фотоларды ұрлайтындығы анық қой. Айта-айта ауыз, жүре-жүре аяқ талды. Соттан қайыр болмады алғашқы ұмтылыста. Бірақ онымен тоқтап қалмайық. Соттасу-оттасу ниеттерің болса, хабар күтемін (жеке хат).
Әрі қарай

Көп ұрлыққа бір сылтау

Мақала ұрлағыш газеттерге хабарласып, қарақшылық әрекеттері туралы айтсаң, "Сайттарыңыздағы мақалалар жақсы болғандықтан, халыққа пайдалы болғандықтан, ауылда Интернет болмағандықтан, ел оқысын, көрсін деп газетімізде жарияладық. Сіздердің авторлық құқықтарыңызды бұзу туралы ешқандай арам ойымыз болған жоқ..." деп ақталады. Енді халыққа ұнамасын деп жазамыз ба, жаздырамыз ба?! Қарап отырсақ, газеттердің жасайтын ұрлықтары күннен-күнге көбейіп барады, ал айтатын сылтаулары сол базбаяғы қалпындағы, яғни коммнистік мазмұндағы ақталу ма, ұран ба, сондай бірдеңе.
Әрі қарай

"Жәрдем" газетіне жәрдем беріп келіппіз

Алматы облысына тарайтын «Жәрдем» атты газет бар. Жыланның екі тілі болады демекші, бұл газеттің де екі тілі бар. Келесі бір екершелігі ретінде газеттегі мақалалардың біразының ұрлықы мақала екендігін айтуға болады. Менің қарындасыма жазып беріп, кейін Мәліметтер.орг-ке қосқан СМОГ туралы мақалам да «Жәрдемге» жәрдем болыпты
Әрі қарай