Алдыңғы жылы мектеп бітіргенімізге 15 жыл толуына орай ауылға барып, сыныптастар болып бас қосқанбыз. 15 жылда кім неге қол жеткізгенін айтқызбай-ақ сыртқы түрлерінен сезіп жатырмыз. Мектептен әріп танып, жазуды үйреніп шыққанына ғана шүкір етіп шыққан кейбір тақтай ми сыныптастардың кейбірі ат тізгінін қолға алған маңызды адамдарға айналған. Бүгінгі күні ескіріп, сарғыш тартқан ескі суреттер секілді өз бояуын жоғалтып алған бір кездердегі сұлу қыздар да кездесіп жатты. Соңғы парталардың бірінде өз-өзімен бейғам отырып, елеусіз сыныпқа кіріп, елеусіз күйі шығып кететін, мыңқ етпей отыра беретіндігін қызық көріп шашынан тартып қалған балаларға жабайы мысықтарша шарылдап, көзі шапыраштанып кететін сүйкімсіз қыз сол күйі бір жігіттің мейіріне бөленбестен, жігіттен хат алып жүрек шымырлау секілді тәтті сезімдердің не екенін білместен мектеп бітіріп, мүлдем алыс қалаға бәрінен жырақтап кетіп қалған еді. 15 жыл өткеннен соң да бітіріп келген шаруасы жоқ, не күйеуге тимеген, не бала тумаған – соқа басы сопайып Жука өзі келді.

Досым деп сыр бөліскен бір қыздың болмағанына, сыныптасым деп біреуінің іздемегеніне қапаланғаным да жоқ.
Өзгеріп кеткенімді көбі айтып жатты, алыс қаладан келгеніме бола ма, әлде шынымен сағынғандары ма білмедім, қол-аяғымды жерге тигізбеді. Үйленіп ажырасып кеткен кейбір жігіттердің көздері мөлиіп мен жақты сүзіп жүргенін сездім. Үйленіп бала-шағалы болса да, мектеп кезіндегі гитаристігін әлі абырой көріп мені сындырып қалуға талпынып жүрген жігіттер де табылды. Қайта-қайта вальске шақырып, тершіп кеткен дымқыл бетін бетіме тақай жүріп, қара жұмысқа икемделіп кеткен күректей қолымен әр дене мүшемді түгендеп шыққан Ержанды бір бұрышта қызғаныштан салфетка тістелеп отырған семіз қатыны барына қарамастан өзіме жақын тарттым.

Мектеп кезінде тентектігімен қоса білімділігі де бар бұл жігіттің бейнесі сыңсыған әуен жүрсе талай қыздың көз алдынан кетпейтін еді, бір-біріне білдірмей ғана терең күрсінетін қыздар. Оның ауызынан өз атыңды естіп қалу өзі бір шала бақыт (себебі қыздарды фамилиясымен атайтын өркөкіректігі де бар еді).

Банкет біткен соң бәріміз Ержанның үйіне қонаққа бардық. Асүйде тыпыршып тұра алмай, мазасы кетіп әлсін-әлсін мені көзімен бағып жүрген әйелін аяу туралы ой да келмепті мен пақырға. Ашуы мен наразылығын ашық білдіре алмай жүрген әйелінің түрінен Ержанның отбасында мінезінің қатал екенін сезіп отырмын. Бойына ішімдіктің қызуы тараған Ержан енді ашықтан ашық мені қызғанып, білегімнен, белімнен ұстап қалғысы келіп айналшықтап жүрген еркектерді темекі шегуге сыртқа шақырып алып кетіп жүрді. Балалықтары әлі қалмаған.

Түннің етегі шала түрілген мезгілде, яғни таң алагеуімде үй-үйге тарастық. Шашылған үй мен жуылмаған ыдыстарға көміліп Индира қалды үйінде (Ержанның әйелі). Ержан қонақтарды шығарып саламын бізбен бірге ере шықты. Үйге дейін жеткізіп тастаймын деп мені бөлек алып кетті.

-Жука, мен сені негізі мектеп кезінде ұнатқам,-дейді. Сөзінің өтірік екенін өзінен гөрі мен анық біліп тұрмын. Ерінімнен сүйгендей болды. Сүйісуді ұмытып қалған шығар, ауылда әйелімен күн сайын сүйісіп жүрген кім бар дейсің? Компьютер сорып тастаған жұп-жұқа, жеп-жеңіл қаланың жігіттерінен жалыққан кезде осындай қара күштің құшағында уатылып кеткің келеді екен. Көгалдың дымқыл екеніне, үстіндегі ақ көйлегіне жап-жасыл шөптің бояуы жұғып қалатына қарамастан, жерге домалай кеттік. Өз тәжірибемде барымен қоса ойымда жүрсе де әлі қолданысқа түспеген махаббат әдістерінің барлығын жасап бағуға тырыстым. Сүюге болатын да, болмайтын да жерлерін сүйіп шықтым. Қолым жеткен жерінің бәрін аялай сипадым, бір уыс болып ықшамдалып, құшағына кіріп кетіп, ғажайыптың бәрін жасадым.

Өзімшілдігінен, қатал мінезінен, бар қайратынан, ауылдағы дүрілдеп тұрған абыройынан, тіпті өз денесінен ажырап қалғандай күй кешіп бір-бірлеп күннің алагеуім сәулесіне сіңіп бара жатқан жұлдыздарға еш мағынасыз қарап жатқан Ержанның көздерінен бұл түннің есінен ұзақ уақыт кетпей, әлі талай мазасын алып, Алматыға қарай аңсары ауып тұратынан болжап та қойдым.

Жанымдағы жақын жүрген жігіттердің бәрін тауысып болған соң, өзгенің назарын іздей бастадым. Менің еркек атаулыға келгендегі ұстанымым: бір ашқан есігіңді қайтып ашпа – бәрбір көретінің бір көрініс. Ал, мен көріністердің қайталанғанын қаламаймын.

Жексенбі күні өзім тұратын көшедегі моншаға келдім. Жиырма шақты тізіліп салынған жеке кабинкалардан тұратын моншаның алдында кезек күтіп ұзақтау отырып қалдым. Шыдамсыздана бастап едім, сыртқа буы атқылап бір есік ашылды. Кең иықты, ақсары келген

Әлібимен таныстырған кездейсоқ оқиғалар болды. Үйіме ұры түсіп, өмірімде табалдырығын аттап көрмеген (жоқ, өтірік айтып отырмын, бірде супермаркеттің алдында ішімдік ішіп тұрғаным үшін ұсталып, барғанмын сол жерге) ішкі істер бөліміне барып

Ет базарына барғанмын. Қолы қолына жұқпай ішектің мына шетін бір, ана шетін бір айналдырып тұрған жасы менімен шамалас сары келіншекке жақындап, алдындағы етті қарай бастадым. Жанында тұрған өзге сатушылардың:
— Ет алайық, ет алайық,-деп менің назарымды әбден бұрып әкеткісі келіп, қылғына айқайлағанда, мойындары жарты метірге дейін созылып кетеді екен. Дауысы дәл құлағымның түбінен естілгесін, жақтырмай қарап, одан сайын ерегісіп:
— Сізден аламын!-деп тапжылмай тұрып алдым. Менен күдер үзген өзге сатушылар өтіп бара жатқан өзгелерге қарай мойындарын соза бастады:
— Ет аламыз, еееет!

Жоға, ешқандай лесби ойындары емес. Қар қалың жауып, Алматы көшелері кептеліске батып жатқан кез еді. Түскі үзілісте үйге баруға ерініп, жұмыста қалғанмын. Кабинетті іштен кілттеп алып, ермек болсын деп пөрнефильм қарауға көштім.
Кеңсе іші тып-тыныш, барлығы шығып кеткен сияқты еді. Кенет асығыс басылған туфлидің дауысын естідім. «Кім болды екен екен?» терезенің жалюзін жартылай ашып, білдірмей қарап едім, ап-арық сирақтары дір-дір етіп, жан-жағына ұрлана қарап есепші Гүлайым бастықтың кабинетіне кіріп бара жатыр екен. Түкпірдегі бір бөлмеде ешкіммен ісі жоқ, қағаздарға көміліп отыратын Гүлайымның түс уақытында бастықтың кабинетінде не жұмысы болуы мүмкін? Аяқ киімімді шешіп, мысық табандап кабинеттен мен де шықтым. Бастық Жәрменнің кабинетінің алдына бардым. Жартылай жабылмай қалған есікке құлағымды тостым.

Бір тойда таныстым онымен. Құрбы қыздың ағасы шығармашылық ортаға шатысы бар ма, бір бәле әйтеуірі. Тост сөйлегендердің ең кемі үш минут бойы микрофонды босатпайды екен. Бір-бірін мақтағанда бұл дүниеде олардан асқан құрметтілер жоқ, өздері тым маңғаз. Атақтары жер жарады екен, бірақ бір қызығы, өздерін өздерінен басқа ешкім танымайтын да сияқты. Ұлы ойшыл, дана, дария ақылдың иесі, нағыз азамат, атағы дүр деп бір-бірін қолпаштағанда Абай, Мағжан, анау-мынау атақты ойшылдарың кемсеңдеп жылауы мүмкін. Сондай атақтылардың бірі менің жанымда отырды. Атауын алғаш рет естіп отырған бірбәле деген газеттің бас редакторы Мұратқали өзіне айтылған жылы лебіз сайын рахаттана щалқайып отырып, арақтан сілтеп отырды.

Өткендегіден кейінгісі жақсы есімде. Сол былтыр бір сенбі күні бір серпілейін деп түнгі клубқа қарай бет алдым. Құрбы атаулының біразы байға тиіп кеткен. Біреулері бесік тербетіп, біреулері баласына әріп жазғызып үйретіп, біреулері ата-енесінің жылы

Соңғы күндердегі қарбалас әбден жалықтырып жіберді. Жұмыстың көптігінен мойын бұратын уақыт жоқ. Жүзеге аспай жатқан күрделі жобалар үшін күйіп-піскен Жәрмен бастықтың алдына бикинимен келіп, бұралаңдап билесең де назар аударар түрі жоқ:
— Әй,

Дос қыздың туған күнінен шығып, такси тоқтаттым. Таңғы сағат бестегі бағыма артқы есігі мыжылып қалған күрең «Опель» тоқтады. Машина таңдап кергіп тұратын жағдайым жоқ болғандықтан, отырып алдым. Қол-аяғы ұзын, сырықтай арық жігіттің біресе