Рэп дейміз, жалпылама хип-хоп дейміз, қалай аталса да оның ең сүйсінуге және тыңдауға тұрарлық өкілі — Тупак Амару Шакур. Тупактың биографиясы аса қызықты емес, сол баяғы оңтүстік пен солтүстік жағалаудың қырқысы, міндетті түрде бір рет оққа ұшырау, көтерілу бар, құлау бар. Бірақ екі нәрсе оны өзгелерден биік тұғырға көтерді. Ол — оның әлеуметтік тақырыптағы мәтіні мен музыкасы әдемі шыққан әндері мен 25 жасында өміден өтуі.
Мен тағы бір факторды қосар едім, ол — Тупактың Шакурдың адам етіндегі тазалығы. Атақты адамдарды тікелей танымасаң да, олардың ішінде жаны таза жақсыларын сезуге болады. Неден? Шынайы күлкісінен, ұялған сәттерінен, сөздерінен. Ол — Майк Тайсон, ол — Салман Кхан, ол — Майкл Джексон. Тупактың интервьюлерінде оның бала-адам екенін көреміз. Білем, оның бүкіл рэперлерге тән ұятсыз, жаман сөзге толы әндері бар. Бірақ мен одан жаман жолға жетелейтіндей әсер көрмеймін.
Керісінше оның Элтон Джонмен айтатын «Ghetto Gospel», «Changes», «Brenda got a baby» сынды әндері жүрекке жетеді, ойға жетелейді, көзге жас әкеледі.
Мен Тупакты жақсы көремін.

Жалпы еркек заты жас кезінде қыздармен жүріп көреді. Барлығы емес әрине. Біреулер туғаннан тұйық, тормоз, біреулердің отбасысының діни көзқарастары бойынша, біреулер туғаннан қызтеке дегендей қызбен жүрмейтіндер де бар.



Бүгінгі адамтану жазбамды қызбен жүретін немесе жүргісі келіп жүргендерге арнаймын. Ғашықтық, ұнату, сүйіспеншілік әлбетте үйленгенге дейін болатын сезімдер. Және бұл қарымқатынастар сенің кішігірім әлемің, шағын автономиялық мемлекетің. Өкінішке орай өмірде барлығы жақсы бола бермейді. Осы әлеміңді бүлдіретін, ғашықтық аймағыңа зиян келтіретін лаңкестер, іштен жеп құртатын құрттар, сезім вандаллары әлбетте бұл өмірде бар. Бүгін сол залымдарға тоқтала кетейік.

1. Қыздың ең жақын құрбысы
Қыз бен жігіт қарымқатынасы тек 2 адам арасындағы қатынас деп қате тұжырым жасама. Шын мәнінде сен қыздың ең жақын құрбысымен де жүресің. Тек қызыма арнап әдемі сөздер, хабарламалар жазып жүрмін деп ойлама, әлбетте ол жазғандарыңды мұқият оқитын тағы біреу бар. Қыздан күткеніңдей жауап келмей жатса әлбетте мұндай бақытқа тосқауыл болатын да қыздың құрбысы. Көп жағдайда қыздың құрбысы қыздан әдемі емес. Сондықтан құрбысын негізінде көре алмайды, оның да өзіндей бақытсыз және үмітсіз болғанын қалайды. Сен туралы барлық мағлұматты жинайтын, бұрын кіммен жүргеніңді, қандай жаман әдеттерің барын, қанша бауырың бар екенін білетін де осы қыз құрбысы. Негізі саған жау ретінде қарамай, керісінше жақсы сөйлесуге тырысады. Жүріп жүрген қызың туралы не ойлайтыныңды ақырындап сұрап отыруы да мүмкін. Байқа!


— Ехехе, Whatsapp-та мықты жазғанымен жігітің негізі тормоз ше, Қаламқас...

2. Қыздың жақын жігіт досы
Иә, иә, білемін, білемін, қыз бен жігіт әлбетте дос бола алмайды. Бірақ қыздар солай ойлайтынын біл, көн, шыда. Бір күні бір жігітті досым деп таныстырса таң қалма. Бұлар жыныстасың ретінде сенің не ойлайтыныңды, қалай ойлайтыныңды әрине жақсы біледі. Қызыңа түрлі тактикалар беріп отыруы ғажап емес. Мұндай көтлектердің 2 түрі бар. 1-шісі осы қызды бұрын ұнатқандар, әлі ұмыта алмай айналшықтап жүргендер. 2-шісі білдірмей ұнатып жүргендер. 3-шісі де бар негізі, бірақ олардан тап саған пәлендей зиян келе қоймайды, олар қызыңның омырауына, етегіне көз салмайтын типтер, бұл жағынан қам жеме. Сонымен ана дос болып саналатын малды, иә, танымасам да сен үшін мен де теуіп тастағым келіп тұр. Бірақ шыда, қызыңның көзінше агрессияға барма. Қызыңа айтып қойып, араларыңды бұзуы мүмкін. Оңашада ұстап алып, қысып жібер.


— Щааа, Нұргүлдің бұрынғы жігіті саған келіп жүр ма, не?..

3. Қыздың анасы
Сен қанша жерден тәрбиелі, білімді, жақсы жұмысты, өнерлі, өнегелі, ақылды, көрікті, сымбатты болсаң да үйлену тойына дейін сені оңбаған, алқаш, нашақор, қаңғыбас ретінде ғана көретін адам түрі бар. Ол — қыздың анасы. Бұл әйел егер Фейсбук, Инстаграмдағы жігіттермен футбол қарап, сыра ішіп отырған суретіңді көріп қалса бітті дей бер. Болды, сен соңғы ақшасын бәс тігуге құртатын, өзі сияқты маскүнемдермен күнде ішетін, саунадан сауна қоймай түрлі ұлт, ұлыс, жас категорияларымен жыныстық қатынасқа түсуді ұнататын нағыз оңбаған болып шыға келесің. Суреттеріңді өшір. Өйткені қызына бір күні "өткендегі жігіттің Мирында фотолар бар ма еді?" деп сұрап қалуы әбден мүмкін, әбден!


(Google дәл осыған дұрыс сурет тауып бере алмады, мына суретті ұнағасын ала салдым)

4. Қыздың ағасы
Махаббат әлбетте түрлі қиындықтар арқылы келеді. Сондай кедергілердің бірі — қыздың ағасы. Сені әрине бір көргеннен ұнатпайды, жек көреді, ұрғысы келеді, боқтайды, телефонмен айқайлайды. Ағасы тіпті Болашақ арқылы Германияда музыка бойынша білім алатын болса да, бір діни жамағатта имам дәрежесіне көтерілген болса да оның ішінде бәрібір 79-дағы Сағындық жатыр. Өйткені ол қыздың ағасы, ал сен нақұрыссың. Амал жоқ шыдайсың, көзіне көп көрінбейсің. Бірақ, бір жақсы жері тойдан кейін саған жақсы қарайтын болады. «Біздің қызды ренжітпе» деп арқаңнан бір қағады, содан кейін көтіңе кірмесе де былай жақсы қатынаста болады. Тойға дейін ол егер шығыс жекпе-жектерінің бірімен айналысатын спортшы болса онда не дейін, өз обалың өзіңе. Басқа қыз қарап көр, мысалы Алмагүл де жақсы қыз сияқты былай…


— Ептібайымайттың баласы, кет құры нақ!

P.S суреттер Google іздеу жүйесінен алынды

«ПетроҚазақстан» компаниялар тобының құрамындағы «ПетроҚазақстан Ойл Продактс» ЖШС Шымкент қаласында орналасқан. Мұнай өңдеумен айналысатын осы зауытта өртке қарсы оқу-жаттығу жиыны тұрақты түрде өтіп тұрады. Сондай жаттығулардың біріне барудың сәті түсті.

Зауыт сейсмологиялық қауіпті аймақта салынған.






Сондықтан да зауыт басшылығы жер сілкінісі бола қалған жағдайда зілзаланың салдарын жою бойынша әр айда бір рет әзірлік өткереді. Әрбір дайындық — шарттылық жағдайында жүргізіледі. Болуы мүмкін жайттардың тізімі жасалынып, сценарийі әзірленеді. Шын оқиғаға мейлінше ұқсатылады.







Алдымен "Қуаттылығы 7-8 баллдық жер сілкінісі болды" деген хабар берілді.



Дабыл қағылғаннан кейін азаматтық қорғаныс бөліміне қарасты апатты-құтқару отрядтары апат болуы мүмкін нүктелердің амандығын тексеруге кірісті.


Жер байланыстары тобы байланыс штабын құрып, басқа штаб жетекшілері мен топтар арасында радиобайланыст орнатуды міндеттеріне алды. Ал, энергоцех тобы штабтарға автономиялық қозғалтқышта өндірілетін электр қуатын жеткізіп, орталықтандырылған электр желілерін ток көзінен ажыратып тастады.





Су-құбыр отряды үйіндіні аршып, екінші дүмпу болған кезде құбырлардың дәнекерленген тұстарында пайда болған тесіктерді бекітті.




Барлау тобы бензин жылыстаған және газдану болып жатқан орындарды анықтап, басқа топтардың апатты оқшаулауына жағдай жасады.





Зілзала дүмпуі екінші рет қайталанғанда құбыр жұмыстарын тексеру тобы бензин сақталған резервуарлардың бірі тесілгенін анықтады. Бас оператор зауыт диспетчеріне жағдайды хабарлаған соң, барлық бөлімдер «Гермис» ұялы байланыс жүйесі арқылы құлағдар етілді. Зауыттың "Өртке қарсы" акционерлік филиалының отряды мен төтенше жағдайлар департаментінің өртке қарсы қызметі өрт орнына келіп жетті.









Мұнай өнімдерінің жануын ақ көбікпен ғана тоқтату мүмкін болғандықтан өрт ошағына ақ көбік, ал жан-жағына су шашылды.





















Осылайша өрт сөндіріліп, айналасы сумен мұздатылды.



Оқу-жаттығуға барлығы 150-дей адам қатыстырылып, 16 дана арнайы техника пайдаланылды.

Бұл өмірде раушан гүлін сүймейтін қыз бала жоқ шығар… Əдемі иісі, көзді жаулап алатын түрі бар раушан гүлі сонау ерте заманнан бері адамдардың өмірінде сезімді білдірудің бір құралына айналған.

Көне Үндістанның аңызы бойынша, әлемнің сұлуы деп есептелген Лакшми, раушан гүлінен пайда болыпты-мыс.

Ал ежелгі гректер өмірдің тым қысқалығын осы бір әсем де хош иісті гүлдің жаратылысы мен солуы деп түсінген екен. Оларда «Егер сен раушанды байқамай жанынан өтіп кетсең, қайта іздеме» деген мәтел бар…

Ертеден сезімді білдірудің ерекше тəсілдерінің бірі ретінде қалыптасқан раушан гүлінен жасалған гүлшоғы уақыт өте келе аталмыш гүлдің сұрыптарының көбеюіне байланысты «гүлдер тілінің» пайда болуына себепші болған.

Раушан гүлінің «тілін» түсінуді оның түсінен бастасақ

Қызыл раушан махаббаттың белгісі.Кез-келген раушан гүлі махаббат, адамға деген сезімді білдіргенімен, «Раушан гүлдерінің ханшайымы» қызыл раушан шексіз махаббат пен құштарлықтың белгісі ретінде қолданылады.

Ақ раушан – тазалық пен ашықтық.
Ақ раушан гүлін сыйлау «Мен сізді көрген сайын тамсанамын» деген мағынаны білдіреді.

Ал қызыл раушан гүлі «Сіз өзіңіздің қаншалықты сұлу екендігіңізд тіпті өзіңізде сезбейсіз» деген тамсану, сүйсінудің белгісі.

Күлгін түсті раушан – бір көргеннен ғашық болу дегенді білдіреді. Алайда ал қызыл гүлді сыйлағандай құштарлық пен тұрақтылықты білдірмейді.

Жасыл түсті раушан – жомарттық, мәрттіктің белгісі. Психологтар жасыл түс тұрақтылықтың белгісі дейді.

Қызғылт раушан гүлі – талғампаздықтың белгісі. Ол енді оянып келе жатқан сезім, нәзік іңкәрліктің білдіреді.

Сары түсті раушан – қамқорлықтың белгісі. Гүлдер тілінде «Бәрін басынан бастайық, бұрын болғанды ұмытайық» деген мағынаны білдіреді.

Көк түсті раушан – құпиялықтың белгісі. Көк түсті раушан гүлі табиғатта кездеспейтіндіктен оны ерекше адамдарға сыйлайды.

Қызыл сары – рухтану, игі тілектердің белгісі.

Шабдалы түсті раушан – жылулық, қайырымдылық, үйлесімділіктің белгісі.

Қара түсті раушан – қайғының белгісі. Алайда ол күш пен бүлікшіліктің белгісі ретінде де қолданылады.

Сарғыш раушан – «Мен сізді ешқашан ұмытпаймын» деген мағынаны білдіреді.

Ашық түсті раушан гүлдері достықтың белгісін білдіреді.

Раушан гүлін сыйлау этикеті

— «Гүлдердің тілінде» сөйлеу үшін қызға түрлі-түсті раушан гүлінен құралған гүлшоғын сыйлау керек;
— Егер жігіт қызға тек бір тал раушан гүлін сыйласа ол «Мен сізді сүйемін» деген мағынаны білдіреді. Ал ашылғалған раушан гүлін ашылмаған түйнекті раушанмен гүлімен бірге сыйласа «Мен сізді сүйемін, алайда сіз әлі тым жасссыз» деген сөзді деп білуге болады.

— Егер сізге бір-біріне байланған екі раушан гүлін сыйласа, ол жігіттің сізді кездесуге шақырғысы келетін және өмірін сізбен бірге жалғастырғысы келетіндігінің білдіруі деп түсініңіз.
— Үш раушан гүлі – шынайылық пен қарапайымдылықты, жұбайлық өмірдің бірқалыптылығын білдіреді.

— Бес тал раушан гүлі – тамсану, үміт, сыйлаған адамның сізге деген шынайы сезмін білдіреді.
— Жеті раушан – құрмет, мақтауды білдіреді. Егер олардың түсі қызыл болса ессіз құштарлықтың белгісі.

— Егерде бір гүлшоғында жетіден көп раушан гүлі болса – құрмет, марапат, ессіз махаббатты білдірген.

— Бұрындары жігіт қызға алғаш сезімін білдіру ниетімен келгенде қолына ашық жасыл түсті раушан ұстап келеді екен.

— Ашылған раушан гүліне екі ашылмаған раушан түйнегін қосып сыйласа ол бір құпиялықтың белгісі болған;
— Раушан гүлінен тоқылған шеңбер адалдық пен тазалықтың символы есептеледі;

— Раушан гүлінін жапырақтары – үміт, өмірге деген құштарлықтың белгісі болса, жапырақсыз раушан гүлі үмітсіздікті білдірген.
— Тікенексіз раушан гүлі – жан дүниенің тыныштығын білдірген;

— Гүлшоғындағы қызыл мен ақ түсті раушан гүлдері аралас болса ол қыз бен жігіт арасындағы бірлік, қарым-қатынастың беріктігін, өзара келесімін білдіреді;

— Қызыл және сары түсті раушан гүлі араласқан гүлшоғы туған күнге сыйланса «Құттықтаймын» деген мағынаны білдіреді. Ал қызға жігіт сыйласа ол оны қызықты кездесуге шақырғысы келетінінің айғағы.

Жігіттер қыздарға гүл сыйлаңыздар!  

P.S. Авторға «Раушан гүлі» жайында кеңес берген «Гүлстан» журналының журналисі Нәзира Бұрханова, фото автордікі.

Фоторепортажға идеяны жұма күнге дейін іздедім. Таппадым. Таппағанда, тапқандарым көңілімнен шықпады. Бірі – тым таптаурын. Келесісі – тым қияли. Осылайша, кезекті рет «студенттік синдромнан» жапа шегіп, идеясыздық немесе идея іздеу туралы фоторепортажымды ұсынамын.


Әлдебір әнші, концерт немесе әншінің концерті туралы фоторепортаж жасайын деп, мұрағаттағы атыраулық әншілердің 10 жуық жинағын қарадым…


… Бірақ, бұл әрекетім еш идеяны «түртпектемеді»!


Идеяны бәрібір өнерден іздегім келді. Әсіресе, сурет салу секілді, бекзат өнерден. Бірақ, мен көрген картиналар, неге екенін қайдам, тек Ван Гогпен астаса берді… Бұл идеядан өзім зорға қашып құтылдым.


Идеяны даладан іздемекке шықтым. Қас қылғанда, біздегі сәуірдің жаңбыры да мен ұйықтап жатқанда жауып, сәтті кадрлерді "іле" алмадым…


Ван Гогтық рухы мықты ма, басыма әпербақан идеялар келе берді, бәрібір…


… сол себепті де, өмірге басқа қырынан қарап көрсем дедім. Ол қырынан қарасақ та, ЕШТЕҢЕ көрінбеді…


… бар «пәле» мынау әлемде емес, өзімде болар деген күдікпен, миыма оттегіні молынан жіберіп, сол арқылы тың идеяларға каналдар ашуға тырыстыv. Еңбегіңім – еш… Идеялар келмеді емес, келді. Әртүрлі идеялар келді… Тіпті…


Бірақ, бәрібір, бір жері кем болып, бір жері жетпей тұрды идеяларымның…


Тіпті, түс уақытында «Тамақ ішкен қалай екен?» деген тақырыпқа әлеуметтік сауалнама жүргізіп те көрдім. Нәтижелері көңіл көншітпеді…


Осылайша, идеясыздыққа ұшырадық. Тур басталғандағы "өрекпуімізден" көреміз дағы…

Астанада күрес түрлерінен Азия чемпионаты басталды. Аталған жарысқа сары құрлықтан келген 18 елдің балуандары бақ сынап жатыр. Турнирдің бірінші күні, яғни 23 сәуірде ашылу салтанаты өтіп, алғашқы медальдар жиынтығы сарапқа салынды.

Күндізгі сағат 10-да басталған бәсекенің үздіктері ашылу салтанатынан кейін жүлдеге таласқан. Бірінші күн біздің балуандарымыз үшін сәтті болды. Екі спортшымыз финалға шықса, екеуі қола жүлде үшін сайысу мүмкіндігін иеленді.
Мерекелік ашылуда әуелі оркестр маған таныс емес музыканы ойнады.



Командалар ашылу салтанатына беттеп келеді.






Содан кейін жарыстың құрметті қонақтары балуандарға сәттілік тіледі. Атап айтар болсақ, Қазақстан республикасы спорт және дене шынықтыру агенттігінің төрағасы – Тастанбек Есентаев турнирге қатысушылар мен қонақтарға лебізін білдірді.



«Дәулет» спорт кешеніне жиналған көрермендер.


Ресми сөйлеу аяқталған соң, Қазақстан Республикасының мемлекеттік әнұраны орындалды.




Астананың әйдік би тобы түсініксіз би биледі. Бір жағынан "қара жорғаға" ұқсағанымен, тіпті басқаша. Очм, дым ұнаған жоқ.










Ән де айтылды…


Бапкерлер алда-жалда төрешінің пікіріне наразы болса, осы кубикті кілемге лақтырады.


Қапталдағы қазының орны


Ашылу салтанатынан кейін қола жүлде үшін талас басталып кетті. Боз кілемге әуелі 58 келі салмақта сайысатын балуандар шықты. Өкінішке қарай, күндізгі сессияда Айжан Исмағұлова жеңіліп қалғандықтан, кілем иелері жүлдеге таласқан жоқ.



Алтын дауысты Мұхаммедәли Болатұлы мен Ағәділ деген амиго.




Әйелдер күресінде қарайтын ештеңе жоқ деп кім айтты?!






Бас жүлде Рисако Кавайға бұйырды, моңғолиялық балуан Шоовдор Баатаржав күміс медаль иегері атанды. Солтүстік кореялық Ок Хан Кум мен үндістандық Дханда Пуджа қола жүлдеге қол жеткізді.









Келесі кезекте боз кілемге 57 келіде сынға түскен ерлер көтерілді. Самат Надупбекуулы мен жапон Фумитака Моришита Азияның үшінші нөмірлі балуаны атанды.



Алтын медальға таласты «Дәулет» спорт кешеніне жиналған қауым асыға күтті. Енді ше, өзінің мықтылығын дәлелдеу үшін біздің балуан Расул Қалиев барын салмақ.



Финалдық ойында Расул моңғолиялық Дамдинбазар Цогтбахтрмен күш сынасты. Бастапқыда Қалиев босаңдау көрінген. Белсенді қимылдаса да, бірнеше рет қарсыласына есе жіберіп қойды.











Белдесудің екінші жартысында Расул барын салып, моңғолиялық балуанды қалаған жағына лақтырды. Жарысқа дайындық кезінде Аслан АйнаLine сайтына берген сұхбатында мақсаты финалға шығу екенін айтқан-ды. Расул сөзінде тұрып, Азия чемпионы атанды.









































Медаль тапсыру рәсімі аяқталған соң Расулмен суретке түскісі келгендер өте көп болды. Әсіресе, чемпионның қасынан жас балалар шықпады. Телефонмен құттықтағандарда есеп жоқ.




«Мынау кімнің телефоны?»


65 келіде Дәурен Жұмағазиев белдескен. Өкінішке қарай, қолаға таласта Дәурен қарымдылық көрсете алған жоқ.





Нағыз жанкүйер — Назерке Сұлтанбек.






Аталған салмақта Иран балуаны Мұхаммед Ахмад алтын, солтүстік кореялық Джин Хиок Канг күміс, өзбек Фурхат Фарманов, моңғол Батчулун Батмангнай қола медаль иеленді.





Боз кілемге келесі балуандар жұбы шыққанда көрермендер бір желпініп қалды. Біздің балуан Аслан Кахидзе алтын медальға таласты. Өкінішке қарай, Асланның әлі ирандық Мейсам Жоукарға жетпеді. Қола медаль өзбек Рашид Курбанов пен моңғол Оргадой Уитуменге бұйырды. Мамандардың айтуынша Асланның финалға жетуінің өзі зор жетістік. Сондықтан, оның ақтық сында әлсіздік танытқаны үшін айыптауға негіз жоқ.





















Соңғы болып кілемге 125 келіде сайысатын балуандар көтерілді. Қола медальға таласта Дәулет Шабанбай қырғыз Аяйал Лазаровты жеңіп кетті. Бас жүлдені Гасеми Камил иеленсе, моңғол Натсогсуерн Золбоо күміс жүлдегер атанды. Қытайлық Хай Чанг тағы бір қола медальды қоржынына басты.





















«Тістемеееее!»










Жарыстың бірінші күні аяқталған соң қайтуға бет алған едім. Жолда Олимпаиада чемпионы (1980 жыл), даңқты балуан Жақсылық аға Үшкемпіровты көріп қалдым. Әлбетте, мұндай жағдайда суретке түсу уәжіп болар?!



P.S. Жарыстың екінші күні Татьяна Аманжолова Азия чемпионы атанды, 61 келіде сынға түскен Дәулет Ниязбеков қола жүлде иеленді.

Біреуі жылап тұр, екіншісі теңселіп тұр, ал, басқасы тіпті түсіп қалардай басын жұлқылайды. Оларды еліткен әуен маған да ұнап қалған сияқты. Туыс әпкемнің сонау Шымкенттен келгіштеп кеткені де осы екен ғой…

* * *


Қала сыртында орналасқан қажетті мекен-жайды әрең дегенде таптым-ау. «Есіктің алдында көлік қаптап тұрады,» деген сөзі миымда жатталып қалыпты, қымбат көліктер үйірілген зәулім үйді көре сала, бірден сол жаққа бұрылдым. Дәл өзі!


"Қақпадан енген соң бірінші емес, оның ар жағындағы үйге кіресің," демек, аноу есік маған керегі". «Мяяя, жиналатын жерлері керемет екен,» деген ой табалдырықтан аяғымнан бұрын аттап қойды.
Ауласынан жан баласы көрінбеген үйге үреймен беттедім. Үйдің ішінен әуен естіледі, шығыс музыкасына ұқсаттым.


«Кірсем бе, қайтсам ба,» деп ойландым да, тәуекел етіп, есікті ақырын ашып көрдім. Ерлердің емес, әйелдердің аяқ киімі көп болған соң, ішімде сенім пайда болды. Құдды, әйелдер құтқарушыма айналып кетердей.


Үйдің ішін бықсыған ағаштың түтініне ұқсас иіс алып тұр. Алғашында тыжырынып қалғаныммен ұнай бастады: көңіліңді жайландыратын сияқты. Ә, таптым! Бұл — SPA-салондардағы иіс қой.


Бөлмеге көз салдым. Бөлме емес-ау, үлкен зал. Төрт қабырғасына да жағалата дивандар мен орындықтар тізіпті. Олардың үстінде қарайып-қарайып жатқан сырт киімдер болмаса, адамдары көрінбейді. Жалма-жан кешігіп келгенім есіме түсіп, өзімді тез жия қойдым.


Әуен шығып тұрған бөлмеге жақындадым, есік орнына тұтылған перденің жанына хабарландыру іліпті.


Ақырын бөлменің ішіне ендім. 20 шақты адам әуен тыңдап тұр. Балалы әйел мен аяғы ауыр келіншекті орындыққа жайғастырыпты. Бәрінің көзі жұмулы, тек кішкентай бала ғана жан-жағына жалтақ-жалтақ етеді.


Кең бөлменің ішіндегі заттың бәрі қоңырқай түсте, жаныңа жайлылық сыйлайтындай. Көзім бірден Иисусты көтерген Мария анаға түсті. "Құдай-ау, қандай жерге тап болдым" деген ой жүрегімді кеудемнен шығарып жіберердей.


Жан-жағыма қарап, аузым ашылып тұрғанда бір әйел тұрған орнынан жылжыды да, екінші адамға барып, қолын кеудесіне қойды. Жаңадан бері байқамаппын, бәрінің жанына барып, 2-3 минуттай тұрады екен.


Екі қолын адамның мойнына, көкрігеніне, ішіне және қуық тұсына қойса, көзі жұмулы тұрған адам желді күнгі қайыңға ұқсап ырғала бастайды.





Солай тұрғандардың бәріне қолын қойып шықты да, музыка қосылып тұрған аппаратқа қарай жақындады. Аппараттың айналасына қақпағын ашып қойған су толы баклажкалардың үстінен қолын апарды. Бейне бір қолымен суға сиқыр жіберіп жатқандай. Солай бес минуттай тұрды да, музыканы сөндіріп, «кезекпен біртіндеп кіруімізді, қалғанымыз бөлменің сыртында күтуімізді» сұрады.


Екінші бөлмеге шығып, шеткі креслоға жайғаса бергенім сол екен, іштен шыққан бір топ адам маған қарай атылды. Қолымдағы фотоаппаратымды сындырып, өзімді ұрып тастардай ентеледі. «Біздің рұқсатымызсыз неге суретке түсіресің? Бұл — біздің жасырынып істейтін тірлігіміз,» дейді. Айналамды қоршап алған олар бажылдап отырып, суреттерді біртіндеп өшіртті. Аяқ жағында арт жақтан түсірілген суретті қалдыруын сұрап, жалына бастадым. Журналист екенімді түсіндірдім. Кейбірі ғана келісті.

Үрпиген қоян ұқсап, шетте отырмын. Әр адам ішке жеке кіреді де, 10-15 минуттан соң шығады. Адамдардың бәрі кетті-ау дегенде бөлмеге қайта кірдім.


Төрде тұрған үстелге жайғасқан әйел күліп қарсы алды да, аты-жөнімді көп адамнан тұратын тізіміне қосып қойды. Келген адамның бәрін солай тіркейтін көрінеді.

Есения Александровна — космоэнергет. Алдына келген адамдарды космостың энергиясымен, жердің энергиясымен емдейді, ол үшін айтатын арнайы паролі де бар екен. Айтуынша, дәрігерлер өлімге шығарып салған адамдарды құлан-таза айықтырыпты.


Әуен қосылып, адамдар көзін жұмғаннан кейін әрқайсысына энергияның арнасын ашады. Сондықтан адамдар ғарышта қалқып жүргендей теңселе бастайды екен. "Ғарыштан келген энергиямен адам өз-өзін емдейді. Діннің ешқатысы жоқ,"- дейді. Әр емделу курсы 11 күннен тұрады. Өзімен бірге су әкеліп, оған да ғарыш энергиясы құйылады. Бұл су тез айығуға көмектеседі-мыс. Ал, адам жеке кірген соң оның ауруы мен басындағы қиындықтарын Есения «көріп», оның шешілу жолын айтады. Тіпті кейбіреулерді суретіне қарап «оқып», ішкілікке салынып кеткен жерінен айықтырады екен.

«Маған жарнама керек емес, емдеген адамдарымның өзі-ақ клиенттерді көбейтіп жатыр. Күніне 20-30, тіпті 50-60 адам келеді. Әдейі адамдардың жұмыстан қайтар уақытын таңдадым. Ал, күндіз көпшілікке көрінгісі келмейтін жандарды қабылдаймын. Маған жұлдыздар да, „жоғары“ жақта отыратын адамдар да келеді,» дейді.


«Жақында ғана Қазақстан емшілер қауымдастығына мүше болдым. Мәскеудегі ұстазым қуанып жатыр. Енді мен де шәкірт тәрбиелеуді жоспарлар отырмын,» — дейді куәліктері мен түрлі ресми хаттарды маған көрсетіп жатып.


«Былтыр бір сеанс мың теңге болатын, Емшілер қауымдастығына мүше болған соң екі мыңға көбейттім, төлейтін салықтарымды ақтау керек. Клиенттер қуанбаса, қарсы болған жоқ». Мынау тұрған қобдишаның ішінде бүгінгі «екімыңдықтар» жатыр.


Есенияның Грузиядан көшіп келіп, Астанада осылай адамдарды емдеп жүргеніне 5 жыл болыпты. Осында күйеуге шыққан, қазір үш баланың анасы. Әлі жасқа толмаған кішкентайы бар.

«Ешкімге сұхбат бермей, қайтарушы едім, саған неге келіскенімді білмей отырмын,» — деп, жылы жүзбен шығарып салды.



Көптің алғысы мен қаржысына бөленіп жүрген Есенияның үйінен шыққанымда қараңғы түсіп үлгеріпті.

Туыс әпкем Шымкенттен жиі келгіштеп, апталап жатып кетіп жүр еді. Соңында осы космоэнергет «алпыс алты мың теңгеңді өртеп жіберіп, шайтандарды қуу керек,» дегеннен кейін Астананы ұмытты.

Бірақ, маған ем жүргенде қосатын әуені ұнап қалды…

«Аяғына кірген тікен сүйкімді балақанның мазасын әбден алған сынды. Қабағы шытылып, аузы әнтек ашылып тікенді алып тастауға барынша тырысып отыр. Скульптураға қарап «сенің табаныңа кірген тікен менің маңдайыма қадалсын» деп жанұшыратын қамқор анасы қайда екен» деген ой келеді. Бір жағынан, тікен мына өмірде ол жеңуі керек соңғы кедергі емес...»

Анатолий Рыбаковтың «Кроштың демалысы» атты шығармасы осыған ұқсас әфсанамен басталады. Бірақ ол жерде тәмсіл «Кітап ұстаған бала» атты нэцкэ (кішкентай скульптура, бастапқыда қытай, жапондарда қыстырғыш түйменің орнына пайдаланылып, кейін өнер туындысына айналған) туралы. Повестің мазмұны да мектеп оқушысы Кроштың осы бір уникал нэцкэнің соңына түскен коллекционермен жұмыс істеуінің айналасында өрбиді.

«Антиквар дүкені» дегеннің болатынын мен алғаш осы кітаптан білген болатынмын.

"Әр аулада бір мұражай"
Ондай дүкен өзімізде де бар екен. Мекен-жайы — Республика көшесі, 23.


Бір қарағанда сырты көзге қораштау дүкенге адамдар қызығушылық таныта қоймайтын сияқты.


Бірақ ішіне кірсең, құдды бір мұражай дерсің. Тұнған тарих.


Дүкен иесі Дмитрий Семеновтың айтуынша, бұл расында да кішігірім тегін мұражай. Үлкен кісілер немерелерімен келіп, көне заттарды тамашалап, олардың аңызын тыңдайды. «Еуропада қадам бассаң — мұражай, бізде де солай болса дұрыс болар еді» дейді ол.


Дмитрийдің әкесі Валерий ағай бала кезінен сіріңке қораптарын, пошта маркаларын жинаумен айналысқан. Кейін қызығушылығы артып, Гагаринге қатысты барлық бұйымдарды жинаған. 2011 жылы коллекциясының көрмесін өткізген.


«Гагарин — XX ғасырдың ең танымал адамы».


Әке мен баладан бөлек бұл дүкеннің штатында Виктор Акимович бар. Ол да тегін адам емес. Оның коллекциясының тақырыбы – Қытай. Нэцкэні ең алдымен жапондар емес, қытайлар ойлап тапқанын осы кісіден білдім.


Виктор Акимович мені 27 мамырда заманауи өнер мұражайында өтетін көрмесіне шақырды.


Антиквар дүкенінің музейден айырмашылығы – кез-келген экспонатты ұстап көруге болады. Қаласаң сатып та аласың. Әрине қомақты ақшаға.
Мысалы мына бір неміс радиоқабылдағышы (үстіңгісі) Ұлы Отан соғысына дейін шыққан. Атақты «Көктемнің 17 мезеті» фильміндегі эпизодтарда тура осындай радиоқабылдағыш бар. Бағасы шамамен 300 мың теңге.


Әйтсе де бұл дүкендегі ең қымбат зат – 1917 жылғы граммофон. Оның бағасы 600 мың теңгедей. Әрине мұндай бұйымдарды жинаушылар сирек. Дегенмен қандай да бір ретро-интерьер үшін таптырмас аксессуар бола алады. Оның үстіне әлі де жұмыс істеп тұр, пластинка ойнатып, ретро-әндерге елітуге әбден болады.


«Астанада, жалпы, Қазақстанда коллекция жинаудан ең көп тарағаны – нумизматика, екінші орында графика, скульптура, сосын түрлі бұйымдар» дейді дүкен иелері.


Бұл дүкендегі тиындардың бағасы 500 теңгеден басталады.


«Түпнұсқаны көшірмеден көпжылдық тәжірибе арқасында ажыратамыз» дейді Дмитрий. Дегенмен ерекше қымбат эксклюзив заттарды арнайы экспертизаға жібереді екен. Заттың бағасы – көнелігінен бөлек, сапасы мен тиражына байланысты.

«Адамдар-ай, адамдар»
Негізінен мұндай дүкеннің клиенттері — коллекционерлер, қала берді дизайнерлер. Жай сыйлық алу үшін бас сұғатындар да жоқ емес.


Алексей Николаевич механикалық сағаттар жинайды. Коллекциясы шамамен 1500 сағатты құрайды. Өзі зейнетке дейін тергеуші болып қызмет атқарған екен.


«Бұл сағаттардың бәрі менде бар» дейді ол. Енді «сағаттың жаңа түрі келіп қалды ма екен» деген оймен дүкенге соғып тұрады.


«Өткенде теледидардан америкалық Джон деген біреу «1500 сағат жинадым» деп жатыр, оның өзінің жартысы электрлік сағаттар екен, ал менікі — барлығы да механикалық» деп, телефонынан коллекциясын көрсетіп те қойды.


Ал Владимир Родионович ескі фотоаппараттар жинайды. Зейнетке дейінгі кәсібі – етікшілік.


Владимир Родионович дүкендегі фотоаппараттардың жылын, сипатын жатқа соғады. Мына фотоаппарат — алғашқы кеңестік фотоаппараттардың бірі.


Анатолий болса, Ұлы Отан соғысына дейінгі әскери формаларды жинайды. Өзінің қазіргі қызметі де сонымен тікелей байланысты.


Ол Ұлы Отан соғысының «белгісіз солдаттарын» іздеу топтарының әлі де жұмыс істейтінін айтты (охх, А. Рыбаковтың тағы бір шығармасы жылт ете қалды!).


Жалпы 1 сағаттың ішінде дүкенге келім-кетім кісі аз болмады.


Қайыркен аға – ауған соғысының қатысушысы. Ол медалін жоғалтып алған екен. Осы дүкеннен ұқсасын тауып, сатып алды.


Әсел – мемлекеттік қызметкер. Дүкенге ағасы сыйлаған маркалар коллекциясын бағалату мақсатымен келіпті. Яғни бұл жерге адамдар тек сатып алу үшін емес, сату үшін де келеді. Көне затты лақтырмастан бұрын ойланып көр — мүмкін ол бір жәдігер?


Бір әжей қаптаған фарфор бұйымдардың арасынан мына бір пластик скульптураны көріп қалып, балаша қуанды.
«18 жасыма дәл осындай бұйымды сыйлыққа алып едім. Жас кезде мән бермеппін, сақтамаппын» деді ол. 10 мың теңгені қымбатсынса да, жастық шағының жаршысындай болған «Тікен»-ді сатып алды.

Коллекция жинаудың бала тәрбиесіне ықпалы зор
Дүкен иелері клиенттерінің бәрін дерлік таниды және оларды жіті бақылап отырады.


Мақтан тұтып айтатын тағы бір қарлығаштары — 17 жасар нумизмат Уәлихан Бахретдинов. Дүниежүзі тарихы бойынша түрлі олимпиада-жарыстардың жеңімпазы бұл дүкенге алғаш рет 9 жасында келіпті. Баланың коллекция жинауға қызығушылығын байқаған бұлар оған барынша көмектесіп, бағыттап отырған. «Қазір Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар университетіне түсуге дайындалып жатыр» деп мейіріммен қосып қойды Валерий ағай.


«Коллекция жинаушылар әлемі балаларды жоғалтты» дейді өкінішпен Валерий ағай.
"Қазір балалардың бірдеңе жинауы сирек құбылыс. Басты себеп – қаражат. Бұрын екі баланың бірі марка, сіріңке қорабын жинаумен айналысатын, және олар тиын-тебен тұратын. Коллекция жинау – баланың жан-жақты дамып, өресінің кеңеюіне септігін тигізеді. Әлденені жинайтын баланың мектеп бағдарламасын да меңгеруі оңай. Ең бастысы – бұзақылықтан, жаман әдеттен аулақ болады".

Келіспеске болмайды. Эйнштейннің өзі «Марка жинаңыз, ол жұмыстан кейін ойларыңызды жүйелеуге ықпал етеді» деген екен.

P.S.: Антиквариат дүниелерді алып-сату пайдасы жағынан алмаз бен мұнай бизнесінен кейін үшінші орын алады.

Есенбісің, достым!

Міне, көзді ашып жұмғанша, тағы бір апта зу етіп, менің 28 күндік жұмыс кезегім де келді. Өзің аңғарып үлгергендей, менің фотореп жанрындағы әңгімемнің кейіпкері басқа емес, бұл жолы кәдімгі көне диван болмақ.

Бәлкім, сен дереу мені «мына ауған неме жамбасын жайғастырып, жантаятын жиһазын да жыр қылды ғой!» деп жазғырарсың. Ендеше, дат, тақсыр!

Түнек, бар болғаны, жарықтың жоқтығы. Суық жылу жоғалғанда ғана пайда болады. Жамандық жақсылық түгесілген жерде туады. Бір болмыс туу үшін екіншісі өлу керек. Ал өлім болса — өмірдің жалғасы. Рух жаратушының әмірімен жер бетіне түскен кездегі пәктігінен жұрдай болып, қайта көкке көтеріледі. Оның әлі тазарудан үміті бар. Ал күнә біткеннің бәріне куә болған ет пен сүйек Жер Анасының қойнына оралып, шіріп кетуі керек. Бірақ, әрдайым олай бола бермейді. Мәйітке де жаңа миссия жүктелетін кездер бар. Оны білуге дайын болсаңыз, кеттік.