Келе жатқан жаңа жыл біреулер үшін шынымен де ертегіге айналады. Мереке қарсаңында Астана әкімдігі ең үздік жаңажылдық бейнеқұттықтауға байқау жариялады. Байқау Аяз Атаның атынан Инстаграмдағы ayazata_official ресми парақшада жүргізіледі.

Жарысқа ниет білдірген әр адам қатыса алады. Ол үшін елорда тұрғындарына арналған өз құттықтауын жүктеу қажет, ал сипаттамада «@ayazata_official» байқауы және#жаңажылыңменАстана2017 хэштегін қою керек. Қатысушының парақшасы байқау аяқталғанша ашық тұруға тиіс.

Бейнеқұттықтаулар 2016 жылдың 30 желтоқсаны сағат 23:59-ға дейін қабылданады. Ерекше идеяның авторы IPhone 7 иегері атанады, байқау қорытындысы 31 желтоқсан күні сағат 15:00-де «Хан Шатыр» СОСО-ында шығарылады.

Бірнеше жыл бұрын скандинавиялық консалтинг компанияларының бірі дүниежүзіндегі әр балаға жаңажылдық сыйлық жеткізу логистикасы жөнінен Санта Клаус үшін Ферғана жотасы ауданы ең қолайлы орын болатынын есептеп шығарған еді. Бұл мекен Алматыдан 500 шақырым жерде орналасқан. Сондықтан жылжымайтын мүлік сатып алушыларға арналған Homsters.kz онлайн-сервисінің мамандары егер Санта мен Аяз Ата Қазақстанның оңтүстік астанасына көшіп келсе, оларға қандай баспана қажет болатынын және ол үшін қанша қаражат жұмсайтынын анықтап көрді.
Ресми статистика цифрларына сүйенер болсақ, әр қазақстандыққа орташа есеппен 21,5 шаршы метр баспанадан келеді. Осы мәліметті негізге ала отырып, Аяз Ата мен Санта Клаусқа қолайлы баспана өлшемдерін оңай анықтауға болады.
Аяз Ата мен оның немересі – Ақшақарға екі жатын бөлмесі, қонақ бөлмесі мен жеке кабинеті (бұл – міндетті түрде қажет бөлме, себебі Аяз Ата балалардан келген хатты оңаша отырып оқуы керек қой) бар төрт бөлмелі апартаменттің жарап қалатыны кәдік. Тұрғын үй кешені қала орталығынан алыс емес жерде, тауға жақын маңда, инфрақұрылымы дамыған және экологиясы қарт адамға қолайлы ауданда орналасқаны жөн. Шаршы метрі 390 мың теңге шамасында деп есептегенде ауданы 90 шаршы метр болатын мұндай пәтерлердің әрленер алдындағы құны 35,1 млн. теңгеге шығар еді. Шанасы мен үш атын жайғастыру үшін Атаға жерасты паркингінен тағы екі орын қажет болады, яғни үй бағасына шамамен тағы 8 млн. теңгені қосыңыз. Барлығы – 43,1 млн. теңге.
Ал Санта Клаусқа қаражаттың да, баспана көлемінің де әріптесіне қарағанда, көбірегі қажет. Себебі оның көмекшілерінің өзі бір қора — гномдар, эльфтер мен Рождествоға арналған сыйлықтар өндірумен айналысатын басқа да ертегілік кейіпкерлер бар. Өкінішке қарай, Санта көмекшілерінің нақты саны белгісіз, сондықтан қажеттілік мөлшерін жобалап есептеуге тура келеді.
Сонымен, Алматыға көшіп келгенде Сантаға ең алдымен баспана, шаруашылық және өндірістік нысандар салуға қажетті жер телімін сатып алу керек. Қала аумағындағы бір сотық жердің орташа құны – 4 млн. теңге. Санта Клаусқа үй, таңғажайып көмекшілеріне арналған жатақхана, сыйлық өндіретін цех пен оларды сақтайтын қойма салу үшін және 9 бұғы мен шанаға қажет орын үшін, кем дегенде, құны 40 млн. теңгеге шығатын 10 сотық қажет болады.
Санта жалғызбасты болғандықтан оған 2 млн. теңге тұратын ауданы 50 шаршы метрге дейінгі ағаш үй де жетеді. Өндірісте жұмыс істейтін гномдар мен эльфтерге арналған ауданы 16 шаршы метр болатын 60 пәтерлік бесқабатты жатақхана 240 млн. теңгеге (мұндай пәтерлердің орташа құны 4 млн. теңге деп есептегенде) шығады.
Сыйлық өндіру мен сақтауға арналған әрқайсысының ауданы 200 шаршы метр болатын қос орын құрылысына 8 млн-ға жуық теңге, ал бұғылардың бағымы мен шананы жайғастыруға тағы 4 млн теңгеге жуық қаржы қажет болады. Жалпы алғанда, Санта Клаустың Алматыға қоныс аударуы үшін кем дегенде 294 млн. теңге жұмсалар еді.
Анықтамалық ақпарат

Homsters.kz – жылжымайтын мүлік сатуға арналған халықаралық онлайн-алаң. Homsters.kz жылжымайтын мүлік объектілері туралы сенімді ақпарат негізінде екі тарапқа да тиімді мәмілелер жүргізу үшін сатушы мен сатып алушыны біріктіреді. Қазіргі уақытта онлайн-алаң белсенді сауда кезеңіндегі жаңа үйлер сатушыларының 70%-мен серіктес болып, жұмыс жүргізіп отыр, сонымен қатар бүкіл республика бойынша қайталама тұрғын үй нарығының 28 мыңнан астам объектісін қамтитын тексерілген мәліметтердің ашық базасына ие. Homsters.kz Қазақстанның жылжымайтын мүлік сегментіндегі көшбасшы үштіктің қатарына кіреді және нарықтағы өз позициясын нығайтып келеді.

Бүгінгі қоғам қауырт әрекеттерімен, сұр бейнесі арқылы ізгілік пен жақсылық деп аталатын бар жақсы қасиетті жоғалтқандай. Дегенмен, осынша аласапыран әлемде әлі де болса өзгенің күйін күйттеп, жоғын жоқтайтын, жомарттығы мен адамгершілігі сақталған азаматтар баршылық. Бұл мақалам риясыз бала көңілдің жақсылық атаулысының барына сендіріп қана қоймай, қанаты қатпаған қыранды үлкен сапарға аттануға әрекет еткен ерекше азамат турасында болмақ. Мақтау, жағымпаздану емес, жүректен шыққан, ізгілікке толы шынайы құрмет суреттемесі. Ендеше, оқып, бағасын берер деген ойдамын.


Бүгінгі жоғарғы оқу орнында білім алу мәселесі өте күрделі және көптің қалтасы көтере бермейтін қымбат сый. Ал еліміздің жетекші оқу орнында білім аламын десең, төрт жылыңа бірнеше миллионыңды әзірлегенің дұрыс. Жо-жоқ! Бәрі ақылы демеймін. Мемлекеттік шәкіртақы алатындар бар. Ол да таңдаған мамандығыңа байланысты. Бізге ондай бақыт бұйырмағандықтан ақылы негізде оқуға түсуге тура келді. Алғашында демеуші болып, бәрін қатырамын деген азаматтар көп болды. Ауылдың аңғал баласы әдемі сөздерге сеніп, тойып жүре бердік. Жыл аяғында әлгі азаматтардың көбінің жоқ болып кеткені, ал шын пейілімен қол ұшын созбақ болған кәсіпкер банкрот болғанын естігенде, төбеме тас түскендей болды. Содан басталды қиындықтың бәрі. Түрлі қалталы азаматтар әртүрлі көлемде қолдау көрсетіп, алғашқы екі жылымды өтеп, жаптым. Алайда, соңғы жылдары 1 миллионнан астам оқуға қарызым жиылып, тығырыққа тірелгендей күйде болдым. Иә, біткен жерім осы болар дедім іштей. Содан қыркүйек айынан бастап тапқанымша 55 түрлі кәсіпорынға өтініш хаттар жібердім. Бірнешесі жауап қатып, қарық қыламыз деді. Дегенмен тек жалғыз ғана мекеме өз уақытын айтып, қолдан келгенше қолдайтындарын жеткізіп, құжаттарымды сұрастырды. Шешілді! Деп қуандым жүрегім орнында болмай. Содан қараша айының соңында хабарласуға уағдаластық. Арада екі ай өткен соң, ол тараптан тиісті хабар ала алмай сәл уайымдай бастадым. Себебі, егер осы азамттар қолдау көрсетпесе, соңғы курсымда оқумен қоштасар едім. Электронды пошталарына бірнеше мәрте хат жіберіп, күтуге кірістім. Содан бір күні телефоныма бейтаныс нөмір қоңырау шалды. Бұл еліміздегі жетекші кәсіпорындардың бірі «Байкен-U» ЖШС бас директоры Бердалиев Бауыржан Алмаханұлы болатын! ИӘӘ!!! Маған қолдау көрсетіп, демеймін деген ағам өзі жеке телефоныма қоңырау шалып, есіне ертерек салмағаныма біраз сөгіп, дереу іске кірісіп, қаржыны аударатынын жеткізді. Ертесіне мекемеден тиісті азаматтар хабарласып, бір күннің ішінде 1 миллионнан астам қаржы шотыма топ етіп түсе қалды. Бір мәртеде бетпе-бет кездеспей, көз көрмей, құлақ естімей, бірнеше мың шақырым жырақтағы білім алып жатқан мендей қара балаға ешбір қайтарымсыз, ешбір ойсыз ізгі ниетпен осынша қаржы бөліп, оқуымды тәмамдауыма көмек береді десе, сенбес едім. Алайда ол солай болды! Бірнеше күн ішінде оқу ақымды толық өтеп, білімімді жалғастыруға көмек қолын созды. Хабарласып, алғысымды білдіргенімде: — Сені болашақ елге қызмет ететін азамат деп танып, қолдау көрсетіп отырмыз. Елдің, халықтың күйін күйттейтін қалымды қаламгер, мықты журналист болатыныңа сенемін! Алған бетіңнен тайма інім! –деп, ақ тілегін жаудырды. Иә, біреуге бұл мақалам қызықсыз шығар. Бірақ, менің өмірге деген көзқарасымды өзгертіп, менің өмірімді өзгерткен осы бір қайырымды іспен бөліскенді жөн санадым. Бауыржан Алмаханұлы секілді жомарт азаматтар барда, қазақтай елдің туы жығылуы мүмкін емес! Біздердей шала балаларға қолдау көрсетіп, қанаттарымызды қатайтып, қайтарымсыз көмек көрсетіп, көпке үлгі болды. Иә, елде өзге де меценаттар жетерлік. Көптеген ағалар жақсылықпен айналысуда. Алайда, мен үшін Бауыржан Алмаханұлы нағыз үлкен жүректің иесі! Жақында ол кісінің «ҚР Тәуелсіздігіне 25 жыл» мерекелік медалін иеленгенін естідім. Айтарым, ондай азаматтардың кеудесіне елдің ықыласы мен құрметі деген қос орден тағылып-ақ тұр! Олар көпке жария етпей, жәй ғана ізгілікті істер атқаруда. Ұжымына, менен өзге балаларға да қол ұшын созып, қолдан келгенше көмек көрсетіп, алайда оны әлемге жарияламай, қарапайымдылығын сақтап отырған осындай ағаларға қарап, жер бетінде жақсылықтың әлі де болса барына көзің жетеді. Сіздерді қайдам, алайда мен Жақсылықтың барына сенемін! Рақмет сізге үлкен жүрек иесі Бауыржан Алмаханұлы!

С 2 по 20 декабря 2016 года в школах города Алматы проведены семинары на тему: «Профилактика насилия в отношении девочек». В работе семинара приняли участие члены Комиссии по делам женщин и семейно-демографической политике при акиме г. Алматы, общественные лидеры и активисты Лиги женщин творческой инициативы, Евразийского фонда согласия, Союза Кризисных Центров в Казахстане, международной волонтерской сети Y-PEER, международных организаций «ООН-женщины», Фонда ООН в области народонаселения (ЮНФПА).
По словам организаторов, сегодняшние девочки-подростки – это не только будущие матери, воспитатели, врачи и педагоги, это будущие лидеры, избиратели и политики, от которых будет зависеть наш общественный прогресс и процветание Казахстана. Поэтому сегодня необходимо принять меры для того, чтобы ни одной из них не коснулась проблема насилия, жертвами которой являются 35% женщин во всем мире. Только совместными усилиями — семьи, государства и общественных институтов, мы сможем оказать реальную поддержку в деятельности по искоренению насилия в отношении девочек, в том, чтобы предоставить все возможности для повышения их человеческого потенциала, освоения новых знаний и технологий, в условиях безопасности и свободного доступа.

2016 жылдың желтоқсан айының 2-сі мен 20-сы аралығында Алматы қаласының мектептерінде «Зорлық-зомбылықсыз әлем» тақырыбында семинарлар кешені болып өтті. Аталмыш шараға Алматы қаласы əкімінің жанындағы əйелдер істері жəне отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия мүшелері, қоғамдық көшбасшылар, Еуразиялық келісім қорының, Шығармашылық бастамашы әйелдер лигасының, Қазақстандағы дағдарыс орталықтары одағының, Y-PEER халықаралық еріктілер желісінің, «БҰҰ-әйелдер» халықаралық ұйымының, БҰҰ Тұрғын халық саласындағы (ЮНФПА) қорының белсенділері қатысты.
Əрбір жасөспірім қыз – болашақ ана, білікті маман, сонымен қатар, олар Қазақстанның гүлденуі мен өркендеуіне үлесін қосатын көшбасшылар мен үздік саясаткерлер. Сондықтан зорлық-зомбылық əрекетін болдырмау үшін əрбір қыз баланы қорғау шараларын қолға алу керек. Статистика бойынша əлемдегі əйелдер үлесінің 35%-ы осындай зорлықтың құрбаны болады. Мемлекет, отбасы, қоғамдық институттар күш біріктіріп, қауіпсіз əрі еркін жағдайда қыздардың адами әлеуетінің өсуіне, жан-жақты білім алып, технологияларды игеруіне ықпал ете отырып, жасөспірім қыздарға көрсетілетін зорлық-зомбылықтың алдын алады.

Атбегілік өнер қазақтың бабадан келе жатқан ата кәсібі. Сәйкесінше, сәйгүліктің тізгінін ұстайтын шабандоздық та қазаққа тән қасиет. Сондықтан, шабандоздың шеберлігі, сәйгүліктің шыдамдылығы — кез келген бәйгенің басты өлшемі болып табылады. Бүгін күні кеше Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығы қарсаңында ұйымдастырылған «Алтын тұлпар» және «Астана жұлдызында» бас бәйгені қанжығаларына байлаған Алматы облысының шабандоздары Асхат және Диаспен кездескен едік.

51 шақырымды бағындырған «Алтын тұлпар» аламан бәйгесінің бас жүлдегері «Жаннұр» есімді сүйгіліктің тізгіншісі Асхат Әлімжан 13 жаста. Алматы облысы Есік қаласының тұрғыны. Өзінің айтуынша, ең алғаш рет 5 жасар кезінде әкесімен жайлауға шыққанда атқа мініп, содан кейін одан түспеген екен. Атқа деген құрмарлығы оны бәйгеге алып келген. Содан 9 жасынан бастап қазіргі күнге дейін шабандоздық өнерін шындап келеді.
______________________________________________________________________
«Астана жұлдызы» республикалық турнирінің бас бәйгесін өзінің «Қыран» есімді сәйгүлігімен қанжылаған шабандоз Диас Жеңіс. Диас 2003 жылы Жамбыл облысы Рысқұлов ауданының Ақыртөбе кентінде дүниеге келген. Оның кішкентайынан атқа құмарлығын байқаған ағалары шабандоздыққы баулыған.
_______________________________________________________________________

Асхат пен Диас Алматы облысының Ұзынағаш ауылындағы ата кәсіпті нәсіп етіп отырған Омаровтар әулетінің ақсақалы Ыбырайахын атаға шабандоз болып келгенде табысқан. Бұл күнде құлын-тайдай тебіскен екі жеткіншек өнерлерін шындап, атбегілікке үйренуде. Ыбырайахын ата «Бәйгеге қатысқан баланың рухы қашанда биік болады және ол еңбеқор болуға машықтанады» демекші, облысымызда қайсар жүректі екі шабандоз өсіп келеді. Шабандоздардың бір күні қалай өтетіндігі туралы фоторепортажымызды назарларыңызға ұсынамыз.


Біз күнделікті таңғы сағат 6-да оянамыз. Сөйтіп, түске дейін сабағымызға барып келеміз.

Сабақтан келгеннен соң сүйгүліктерімізді баптауға кірісеміз.


Оларға суларын береміз.


Тарап, тазалаймыз.


Аттың тұрағын тазалыққа келтіреміз.



Жылқыларымызбен сөйлесіп, көңілін аулаймыз. Өйткені, жылқы өте сезімтал келеді. Ренжігеніңді немесе мақтағаныңды бірден сезеді. Сондықтан да, бір-бірімізді түсініп қана қоймай, бірден сезу үшін, жеңіске бірге жету үшін сәйгүлік пен шабандоздың арасында сенім пайда болуы керек.



Одан кейін аттарымызды жүргізіп қайтамыз.




Арнайы жаттықтыруларын жасаймыз. Қазіргі уақытта біздің Әділет Ноқатай есімді ағамыз жаттықтырып, бәйгеге дайындап жүр. Сол кісінің дайындығының арқасында үлкен жетістіктерге жетіп жатырмыз.

Ыбырайахын ата күнделікті өзі келіп хал-жағдайымызды сұрастырып, ақыл-кеңесін айтып кетеді. Үлкен кісінің жылы сөзін есту бізді одан әрі қанаттандыра түседі.

Бұл бізді «Астана тұлпары» аламан бәйгесінен жеңіске жеткізген Жаннұр. Жаннұр, өзіміздің қазақи байтал. 5 жаста. Былтыр екеуіміз «Алтын тұлпарға» қатысып үшінші орын алған едік. Биыл тынымсыз еңбектің арқасында бас бәйгені алдық. Мұндай деңгейдегі бәйгеде бұрын-соңды жеңіске жетпеген едім. 51 шақырымға жүгіріп келгеніммен, шаршаудың барлығы кубокты жоғары көтергенде ұмытылып кетті.
Әрине, бәйге басталғанда алғашында қобалжу болды. Өйткені, Жаннұрдың күшіне сенімді болдым. Алайда бәйге басталысымен өзге аттарды озып кетуге талпынбау керектігін жақсы түсінетіндіктен, оны тежеп отырдым. Содан соңғы 2 айналып қалғанша сәйгүлігімнің күшін сақтап, соңғы айналымда Жаннұрды жібердім. Таласып-таласып алдыға суырылып шықтым, екінші атты 150 – 200 шақырымға артқа тастадым.


Ал бұл биыл алғаш рет ұйымдастырылған «Астана жұлдызы» республикалық турнирінің жұлдызы Қыран. Асыл тұқымды Қыран біздің елімізге 2 жасар кезінде Польшадан алып келінген екен. «Астана жұлдызы» турнирі ең естен кетпес бәйгелердің бірі ретінде есімде қалады. Сағат 11-лерде бәйге басталды, еліміздің әр жерінен келген бұрың соңды көрмеген 30 аттай болды. Барлығын байыппен қадағалап, сәйгүлігімді тежеп отырдым. Содан бас бәйгені алу үшін соңғы айналымда алдыма 4 ат салдым. Мәреге жақындағанда 3 ат қатарласып келе жаттық. Бірақ Қыран өзінің мықтылығымен барлығын басып озды.



Жаттығуларымыз аяқталғаннан кейін тұлпарлардың жем-шөбін, суын ретке келтіріп, дәрумендерін береміз. Сонымен жұмыс күніміз аяқталады. Әрі қаратай сабағымызды оқып, демаламыз.



Арманымыз Әділет ағамыз сынды тұлпарды тұрысынан танитын атбегі болу.

______________________________________________________________________________________________________


______________________________________________________________________________________________________

Жүйрік атты жарату, бәйгеге қосу, тұлпар туар құлынды тап басып тану қазақ атбегілерінің байырғы өнері. Сол өнерді ұрпағына үйретіп, ата-бабасының дара жолын жалғап отырған адамдардың бірі Омаровтар әулетінің ақсақалы Ыбырайахын ата. Өткен аптада Алматы облысының Ұзынағаш ауылына жолымыз түсіп, жас та болса Ыбырайахын Омарұлының сәйгүліктерін бәйгеге дайындап, жүлделі орындарды бағындырып жүрген атбегі Әділет Ноқатаймен сұхбаттасудың сәті түсті.

Айта кетерлігі, биыл Әділет жаттықтырған «Жаннұр» мен «Қыран» есімді екі сәйгүлік Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығына орайластырылған «Алтын тұлпар» және «Астана жұлдыз» бәйгелерінен бас жүлдені қанжығаларына байлады.
______________________________________________________________________________________________________

Атбегілікпен айналысқаныңызға қанша жыл болды?

Өзім Жамбыл облысы Меркі ауданының тумасымын. 5 сынып оқып жүрген кезімде атқа құмарттым. Бұл қызығушылығымды байқаған Мақсұт Несіпбаев деген кісі мені өзіне шабандоз етіп алды. Шабандоз бола жүріп сол кісіден атты баптауды үйрендім, тәжірибе жинадым. Уақыт өте келе бәйгеге қатысатын тұлпарларды жаттықтыруды қолға алдым. Мақсұт ағаммен бірге 10 жылдай жұмыс жасап, біраз жетістіктерге жеттім. Ыбырайахын атаның қоластына келгеніме 3 жылдай уақыт болды. Үш жыл деген аз ғана уақыт болғанымен, Омаровтар әулетімен бірге үлкен асуларды бағындырып келеміз.

— Атбегінің жұмыс күні қалай басталады?

Біздің жұмыс күніміз таңғы сағат 6-да басталады. Жұмысқа келгеннен соң ең алдымен аттарға жем-шөбі мен суын береміз. Сағат 9-ға таяу жеген тамағы қорытылып, кейін аяғына салмақ түсірмеуі үшін аттарды жүргізіп қайтамыз. Түске кезінде аттарды тағы да суғарып, қантарамыз. Одан кейін сағат 3-тердің кезінде шабандоздарымыз сабақтарынан келіп, аттарды жаттықтыруды бастаймыз. Жаттығу әдетте 3-4 сағатқа созылады. Одан кейін сағат 8-де кешкі тамақтарын, суын береміз. Сонымен жұмыс күні аяқталады.

— Қарамағыңызда жаттықтыратын қанша жылқыңыз бар?

Біздің атқорадағы жылқылар негізінен Қазақстандағы ертеден тарихы мен дәстүрі бар атақты «Дегерес» жылқы зауытының тұқымдары. Шетелден қан жаңарту үшін ағылшын тұқымды айғырларды алып келіп, осыларға қосамыз. Құлындарын алып, өсіріп, бәйгеде жүгіртеміз. Қазіргі уақытта жаттықтырып жүрген 20 тұлпарымыз бар. Олардың барлығын да бәйгеге қатыстырдық. Авто көлік ұтып бергені бар, қомақты қаржылай жүлделерге ие болғаны бар.

— Жақында екі бірдей үлкен бәйгенің бас жүлдесін еншіледіңіздер. Осы екі тұлпарыңыз туралы айтып беріңізші?

Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығына арналған «Астана жұлдызы» және «Алтын тұлпар» бәйгелеріне екі сәйгүлігімізді қостық. Бірінші өткен «Астана жұлдызына» 5 жасар асыл тұқымды «Қыран» атты тұлпар. Қыранды біз 2 жасар кезінде Польшадан алып келген болатынбыз. Шабандозы Диас Жеңіс есімді бала болды. Диастың тәжірибесінің арқасында аталмыш бәйгеде «Қыран» 30 атты артта қалдырып, бас жүлде автокөлікке ие болдық.

Ал, 51 шақырымдық Аламан бәйгеден «Алтын тұлпар» ІІІ республикалық турниріне «Жаннұр» атты сәйгүлігімізді қостық. «Жаннұр» Алматы облысында туған, 5 жасар байтал. Шабандозы Асхат Әлімжан. Олар былтырғы «Алтын тұлпардан» үшінші орынды иеленген еді, биыл 70-ке жуық жүйріктерді басып озып бас бәйгені алды. «Жаннұр» жылына тек 1 бәйгеге қатысады да, сосын демалады. Оны «Алтын тұлпарға» ғана дайындаймыз.

Бұлардан өзге де бізде мықты-мықты аттар көп. Мысалы, Дайр есімді сәйгүлік былтырғы Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған бәйгеден бас жүлдені ұтты.

— Өзіңіз атбегі ретінде атты қалай жаратасыз?

Ат баптаудың қыр-сыры көп. Алайда бастысы ақылың мен төзімділігіңді ұштастырып, талмай еңбек ете білу керек. Сонда үлкен жетістіктерге жетесің. Жалпы атбегілердің барлығының жаттықтырулар бірдей болмайды. Әрқайсысымыздың өзіміздің айналысатын тәсілдеріміз бар. Мен бұрыңғы ата-бабамыздан қалып келе жатқан дәстүр бойынша дайындаймын. Ал, шетелден алып келінетін аттар көбіне дайын келеді. Тек күтімі дұрыс болса болды.

— Ал шабандоздарды қалай таңдайсыз? Қалай жаттықтырасыз?

Мықты шабандоз болу үшін ең алдымен баланың қазақылығы керек. Қазіргі таңда ұлттық дәстүрлеріміздің ұмытылып бара жатқандығы өтірік емес. Одан кейін намыс пен атқа отыру үшін жүрек керек. Себебі, бала аттан қорықпайтын, тақымды болуы керек. Үшіншісі, басымен жұмыс істеу алуы керек. Өйткені, бәйге деген оңай емес. 70-80 аттың арасында шабу деген өте қиын және жауапты іс. Бәйгеде тартыс болады, талас болады. Сонымен қатар, шабандозға физикалық тұрғыда да күш керек. Біз шабандоздарымызды 5 жасынан бастап тәрбиелейміз. Ең алдымен баланың атпен қарым-қатынас орнатуына ықпал етеміз. Біз шабандозды шабуға ғана емес, қайсарлыққа, өжеттілікке үйретеміз. Сонда ғана мықты шабандоз шығады. Қазіргі уақытта Асхат және Диас есімді екі баланы жаттықтырып жүрмін. Талаптары зор, ақылды балалар. Осы күнге дейін еңбекқорлықтарымен көзге түсіп, ақылдарымен баса озып жүлделі орындарды иеленіп жүрген балалар.

— Шәкірттеріңіз бар ма?

Дайындап жатқан шәкірттерім бар. Олар Еламан Жақиянов, Ислам Жақиянов, Ислам Рахымғали деген сынды бауырларым. Олардан да келешекте жақсы атбегі шығады деген нық сенімдемін.

Олар қазіргі уақытта өзімнің қолымның астында жұмыс істеп жатыр. Алдағы уақыттары олардың да жетістіктерін көре жатармыз.
______________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________

Жанына еліміздің жылқы жаққан,
Жылқыға жетпеген көз жәутең қаққан.
Мінсең – ат, ішсең – қымыз, жесең – қазы,
Қашаннан қазақ халқы жылқы баққан.

Халықпыз артық көрген атты тақтан.
Қызық-ау біздің бәйге қырда шапқан,
Шыдар ма қазақ қаны ұшып кетпей
Аттарға шаң шығарып келе жатқан?!

Ілияс Жансүгіров



_______________________________________________________________________________________________________
Жүйрік атты жарату, бәйгеге қосу, тұлпар туар құлынды тап басып тану қазақ атбегілерінің байырғы өнері. Сол өнерді ұрпағына үйретіп, ата-бабасының дара жолын жалғап отырған адамдардың бірі Омаровтар әулетінің ақсақалы Ыбырайахын ата. Өткен аптада Алматы облысының Ұзынағаш ауылына жолымыз түсіп, Ыбырайахын Омарұлымен топ жарған сәйгүлік ¬жарату және жеңісті көздеген шабандоздарды тәрбиелеу туралы әңгімесін тыңдап қайтқан едік.
_______________________________________________________________________________________________________

«Ата кәсіп — берекелі нәсіп»

Мен 40 жыл шопыр болған адаммын. Ал жылқы өсіріп, бәйгеге қосу ата-бабамнан келе жатқан дәстүр. Кішкентайымда атамыз Қожахметтің «Аттан алыс өскен баланың бойында қазақылық болмайды» деп жүретіні есімде. Ол кісі өмір бойы аттың жалында жүріп оны баптаудың қайталанбас мәдениеті мен осы өнердің ғажайып үлгілерінің қыр-сырын жетік білген кісі болған. Оның жолын ұлы, менің әкем Омар жалғады. Ол мына партия заманында да ат жүгіртіп, ата дәстүрін сақтаумен келді. Әкемнің көзі тірісінде мен ауыл арасында шопыр болып нәпақамды тауып жүрдім, әкем жылқыларын баптап, немерелерін атқа отырғызып құмарлықтарын ашты. Содан ол кісі дүниеден қайтқаннан кейін бүкіл дүние маған қалды. Мен де өз немерелерімді қалалық мәдениетке бой ұрып, далалық салтты ұмытып кетпесін деп арнайы атқора салғыздым. Өйткені, атқа мінген бала бауырмал, ержүрек, әрі еңбекққор болып өседі. Бұл күнде арнайы бәйгеге қатыстыратын 15 шақты сәйгүлігіміз бар. Барлығы да үлкен бәйгелерден жеңіспен оралып жүр.

«Қазақы жылқы ғана «Алтын тұлпарды» ала алады»

2000 жылдардан бастап жылқыларымды асылдандыруды қолға алдым. Алайда бұл деген қорада тұрған жылқылардың барлығы шетелден алып келінген деген сөз емес. Біз шетелден тек айғырларды алып келеміз. Сөйтеміз де оны өзіміздің биелермен будандастырып тұқым аламыз. Мысалы, күні кеше 51 километрді бағындырып, «Алтын тұлпардан» бас жүлдені жеңіп алған Жаннұр есімді 5 жасар байталды біз жараттық. Қазақи өзіміздің бие мен шетелдік айғырдың құлыны. Ал шетелдің жылқылары қанша мықты болса да 51 километрге шыдамайды. Әрі кетсе 10-15 километр жүгіреді олар. Шетелден айғыр алып келуіміздің басты себебі қан жаңарту. Қазақи жылқылардың қаны алмасқанда барып осындай жүйріктер шығады.

«Еңбек етсең ерінбей»

Жүйрік жылқы өсірудің сыры біреу ғана. Тек еңбек ету керек. Себебі атыңды асқақтар тұлпарды жарату бір бөлек те, оны баптау бір бөлек. Ұзақ ізденіс, үлкен еңбектің арқасында қол жеткізетін дүние бұл. Бұрын әкеміз атты терлетіп келіп, тілімен жалап көреді екен. Сонда тұзы шығып тұрса «Әй, мынаның тері дұрыс алынбапты» деп қайтадан балаларына мінгізіп жіберетін. Содан аттан тұздың дәмі кеткенше терлетіп барып қана, «Бұдан енді тұз шықпайды, бұл келеді» деп оның бәйгеге дайындығын бағалайтын. Ал қазіргі жарату бұрыңғыдай емес, қазір басқаша жаратады. Күніне атты 30 километр жүргізіп жүреді. Содан бәйге жақындаған сайын жиірек жүгіртіп, 10-15 күннің ішінде дайын қылады.

«Жылқыларға балаға қарағандай күтім керек»

Жылқыны жаратқаннан кейін оған жақсылап көңіл бөлу керек. Өзімнің қазіргі уақытта мал шаруашылығымен айналысамын. Балаларым қызметте. Мұнда негізінен немерелерім жүреді. Уақытымен өлшеп тұрып жем-шөбін береді, тазалап, жуындырып, тарап тұрады. Бәрі уақытымен. Бұларға да балабақшадағы балаларға қарағандай қараймыз. Қазір солай бағатын болды ғой. Баяғы заманда атамыз олай істемейтін. Біздің кішкентай кезімізде. Терін алып болғаннан соң жүгенін алып айдап жбереді де, 2-3 сағаттан кейін ұстап алып, бәйгеге қояса береді.

«Бәйгеге қатысқан баланың рухы болады»

Осы атқораны салғалы сәйгүліктерімізді баптап, шабандоздарымызды Әділет Ноқатай есімді азамат жаттықтырып келеді. Қазіргі уақытта Асхат және Диас есімді екі кішкентай шабандозымыз бар. Екеуін арнайы дайындықтан өткізіп, сәйгүліктерге отырғыздық. Асхат биыл Жаннұр есімді тұлпарымызбен «Алтын тұлпардан», Диас Қыранмен «Астана жұлдызының» бас жүлдесін еншіледі. Атты асылдандырып, жарату бір бөлек те оны жаттықтыру бір бөлек. Жаттықтырушының еңбегінің арқасында осындай үлкен жетістіктерге жетіп жатырмыз. Бұл ретте шабандоздардң да еңбегі ерекше. Шындығында да кез-келген бала үлкен аттың үстіне отырып шауып кете алмайды. Қазіргі технология дамыған заманда қызықты компьютер мен қолындағы ұялы телефонан табатын балаларды атқа отырғызып бәйгеден бірінші орын алу деген мүмкін емес дүние. Нағыз шабандоздар өздері бала кезден-ақ белгілі болады. Ат көрсе қызығып, келіп сипалап, мініп көргісі келіп тұрады. Тиіспе десеңде атты айналып, құрамланып, атқа мініп, ол ат тіпті асауланып теуіп жатса да қорықпай, жанынан кетпейді. Ата отырайыншы, көрейінші, осыны істейінші деп тұрады. Атқұмар балалар дүниеге келгенде өздеріне сондай қасиет беріледі деп санаймын. Ол олардың басына Алла тағаланың берген бағы. Бәйгеге қатысқан баланың рухы қашанда биік болады және ол еңбеқор болуға машықтанады. Себебі, ол мініп келген атын өзі баптап күтеді.

«Қазір жүгіртіп жатқандарымыздың барлығы өзіміздің Дегерес тұқымдары»

Жылқының шамамен 30 жасқа дейін өмір сүреді. Аяғынан қалып, бір жері кемтар болып қалмаса бәйгеге қатысып, жүгіре береді. Мына жайылып жүргендер Қазақстандағы ертеден тарихы мен дәстүрі бар атақты «Дегерес» жылқы зауытының тұқымдары. Шетелден алып келген айғырларды осыларға қосып, құлындарын алып, өсіріп, бәйгеге қосып жүгіртеміз. Қазір жүгіртіп жатқандарымыздың барлығы өзіміздің «Дегерес» тұқымдары. Мына биелердің ішінде 21-22-ге келгендері бар. Шөп-жемі жақсы болса аса қартаймайды, құлын бере береді. Өзіме мына қарагер бие ең ыстық. Осы іске кіріскелі ең алғаш жүргіткен бием болатын. Талдықорғанда өткен бәйгеден «Нива» көлігін ұтып алған.

«Сәйгүліктерімізді саудаға салмаймыз»

Жылқыларымызды саудаға салмаймыз. Шетелден айғыр алып келіп, олардан құлын алып, бәйгеге қосуымның басты себебі балаларым атқұмар. Солар үшін, ата кәсібіміз үзілмесін деп жылқыны қолға алғанмын. Жалпы өзіміз бір атадан 150 үй бармыз. Соның 30 шақтысында шаруақожалығы бар, малмен айналысады. Өзім бар, солардың балалары бар барлығымыз осы қораны көтеріп, әулетіміздің атағы үшін осы кәсіпті нәсіп етіп келеміз.

Тәуелсіздік жылдары Қазақстан өз аймағында тек қана жаңа жетістіктер мен белестерді бағындыру арқылы алдыңғы қатарлы тұрақты дамушы мемлекет ретінде өзін көрсете білді. Экономикамызға шет елден инвестициялар тартудан да көш бастап келеміз. 2016 жылдың алғашқы 7 айында сырттан тартқан инвестиция көлемі өткен жылмен салыстырғанда 25 пайызға жоғары, яғни 1,3 трлн тг. қаражатты құрады. Тек қана 2016 жылдың маусым айында Қазақстан экономикасына келіп түскен сома 181,1 млрд тг (2015 жылдың маусымындағы қаражаттан 5,3% артық).
Бүгінгі таңда еліміз әлемдік тартылыс орталығы болып, көптеген халықаралық конференциялар, саммиттер өткізуде, өте жақын арада Алматыдағы Қысқы Универсиада ойындары мен елордамыз Астанада ЭКСПО 2017 шарасын өткізу қолға алынуда. Халықаралық қауымдастық тарапынан бізге деген сенімнің болуы жүргізіліп жатқан саяси реформалардың орнықтылығы мен тұрақтылығының, саяси басымдылығымыздың табандылығы мен еліміздің ішкі беріктігінің айқын дәлелі. Жоғарыдағыларды атай келе 25 жылда мүмкін емес жетістікке қол жеткізген Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевты атап өтпеу мүмкін емес. Қазақстан Президенті аз ғана уақыт аралығында елімізді саяси, экономикалық салада аймақтағы көршілеріміздің алдына еселеп шығарды.
Қазақстан халқы мемлекетіміздің тыныштық пен бейбіт заманда өмір сүріп жатқандығымыз, сүйікті ісімізбен айналыса алатындығымыз, бір сөзбен айтқанда дамып жатқандығымыз Елбасының тынымсыз және ерен еңбегінің арқасында екендігін өте жақсы түсінеді. Сондықтан да, 2011 жылы Сенат отырысында Тұңғыш Президент күнін құру және бекіту туралы заң жобасын қабылдаған болатын.
Соңғы 5 жыл бойына аталмыш мерекені отандастарымыз тойлауда. Н.Ә. Назарбаевтың алғашқы инаугурациясы Алматы қаласының Республика сарайында Жоғарғы кеңес депутаттарының қатысуымен 1991 жылдың 10 желтоқсаны күні болып өткен. Міне, 25 жылдан кейін 1 желтоқсан күні осы күнге орай Алматы қаласының әкімі Бауыржан Байбек қаланың құрметті азаматтарының қатысуымен оңтүстік астанамызда жаңа көзге көрінерлік арнайы тақта – Тұңғыш Президент инаугурациясының тақтасын ашты.
Дәл осы күні қала тұрғындары мен қонақтарының қатысуымен Республика сарайында жас ақындар мүшәйрасы болып өтті. Кештің, яғни шығармашылық зиялылар мен жас ақындарды тыңдауға келген негізгі көрермендер қатарын жас буын өкілдері құрағанын баса айта кету керек. Ақындарымыз жиылған жұртқа жоғары деңгейде көңіл күй сыйлай білді. Өз атымнан және қала тұрғындары атынан осындай бастама үшін қала әкімдігі мен ұйымдастырушы тарапқа алғысымды жеткіземін.

Фархад Касенов, саясаттанушы

За годы своей независимости Казахстан признан одним из динамично развивающихся стран своем регионе, каждый год показывая новые успехи и достижения. Мы так же и лидеры в привлечении зарубежных инвестиции в экономику. Только за 7 месяцев 2016 года казахстанская экономика получила свыше 1,3 трлн тг. иностранных инвестиций, что на 25% выше, чем за аналогичный период 2015 года. Только за июль 2016 в экономику Казахстана поступило 181,1 млрд тг (на 5,3% выше итогов июля 2015).
Сегодня наша страна мировой центр притяжения, мы проводим многие международные конференции, саммиты, совсем скоро начало Зимней Универсиады в Алматы и предстоит провести ЭКСПО 2017 в столицы нашей Родины — Астане. Доверие которое оказывают нам международным сообществом говорит о устойчивости и стабильности проводимых политических реформ, о стойкости наших политических приоритетов и стабильности внутри страны. Говоря о вышеизложенном нельзя не сказать о человеке который за 25 лет сделал невозможное — Нурсултан Назарбаев. Президент Казахстана вывел страну на новый политический, экономический уровень на много опережая наших соседей в регионе за очень короткий промежуток времени.
Наш казахстанский народ сегодня прекрасно понимает, что благодаря воли и труду нашего Главы Государства сегодня мы живем в мире и в спокойствие, занимаемся любимым делом, одним словом развиваемся. И поэтому в декабре 2011 года на заседании Сената РК был принят закон об учреждении государственного праздника — Дня Первого Президента.
Сегодня на протяжении 5-ти лет этот день широко празднуется среди наших соотечественников. Первая инаугурация Нурсултана Назарбаева состоялась 10 декабря 1991 года. Она проходила во Дворце Республики в Алматы при участии депутатов Верховного Совета. И вот сегодня спустя 25 лет, 1-го декабря В присутствии уважаемых людей города аким Алматы Бауыржан Байбек открыл новую достопримечательность южной столицы — памятную доску, посвящённая первой инаугурации Первого Президента.
Гостям южной столицы, горожанам так же было интересно послушать выступление молодых поэтов во Дворце Республики. Особенно хочется отметить молодых зрителей которые специально приехали послушать выступления творческой интеллигенции страны и самих поэтов. Наши акыны в лучших традициях смогли передать дух праздника собравшимся зрителям. Легкость и организованность мероприятия зарядил своей энергетикой, позитивом. Хотел бы от себя лично и от имени горожан высоко отметить инициативу городской администрации и проделанную ими работу.

Фархад Касенов, политолог.