Каждому человеку дана возможность жить. Но не каждый умеет это делать. Мы сами выбираем как прожить свою жизнь: счастливо или в унынии, наслаждаясь каждым моментом и получая удовольствие или в постоянном недовольстве, рискуя, либо жалея об упущенном времени и возможностях. Всё в наших руках. Конечно, от нас не зависит сколько мы проживём, но от нас зависит какими эмоциями будет наполнен этот промежуток времени. Мы не можем выбрать где мы родимся, как будем выглядеть, каким будет наше материальное положение, НО мы можем это изменить, от нас зависит то что происходит в настоящем и что будет в будущем.
Мы должны научиться любить себя и свою жизнь. Принять её. Открывать новые возможности и покорять всё больше вершин. Добиваться успехов. Саморазвиваться. Должны научиться видеть прекрасное в мелочах, в этом и заключается счастье, радоваться каждому моменту и наслаждаться им.
Бывает, всё не так идеально как мы хотим, но ведь в этом и заключается наше самоудовлетворение. Так как начиная преодолевать препятствия и жизненные трудности, мы начинаем ценить то что имеем, начинаем гордиться собой после всех пройденных нами испытаний… Как писал в своей книге Джон Грин — «любишь радугу, люби и дождь» также и мы должны уметь принимать хоршие и плохие стороны жизни. Должны жить в гармонии с собой и окружающим миром. Должны научиться любить свою жизнь.

Бұрынғы Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев атамыз айтқандай, Қазакстандағы жоғары оқу орындарының ішінде, кемінде бір оқу орнын әлемдік деңгейге шығару, сол кездегі және де қазіргі таңдағы мақсатымыз. Біз осы мақсатқа жету барысындамыз, себебі 2017 жылы британдық QS агенттігінің нұсқасы бойынша екі отандық жоғары оқу орны топ-400 ең табысты университеттер қатарына енді.
Биылғы 2019 жылы Қазақстан бойынша көпбейінді жоғары оқу орындары қатарында үздік болып, бірінші орында тұрған — Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті. 1934 жылы негізін қалаған. 40 000 студенті білім алуда. Алматы қаласында орналасқан. Көпбейінді ҚазҰУ оқу әдістемесіне бакалавриат, магистратура және докторантура кіреді. 180-нен астам мамандар түрін оқытады.
Қазіргі таңда ҚазҰУ да 5 институт, 7 ғылыми зерттеу институты, колледж, 1 ғылыми-технологиялық парк, 16 факультет, 30 әлеуметтік-гуманитарлық бағыттағы ғылыми орталық, Ғылыми инфрақұрылымда 11 орталық, 7 департамент жұмыс істеуде. Мамандырылған диссертациялық кеңес, докторлық диссертацияны қорғаудан 67 мамандық, осы бойынша университетте 20 мың студент, магистрлар және докторлар білім алуда.
QS World University Rankings қорытынды зерттеу рейтингісі бойынша ҚазҰУ 2019 оқу жылында әлемнің 1000 үздік университеттерінің арасынан 220-сыншы орын алды. QS University Rankings рейтингісі бойынша Еуропа және Орталық Азияның дамып келе жатқан елдерінің арасында 300-діктің ішінде 19-ыншы орын алды. Екі рейтинг бойынша да ҚазҰУ Қазақстанның жоғары оқу орындарының ішінде ең жоғары деңгейге.

Алты жастамын-ау. Әжем мені Горький паркіне ертіп барады. Мамыр етін. Алдымыз — Мейрам. Жеңіс Мейрамы екенін білетінмін. Ал соғыстың не екенін білмеймін.

Дзержинский мен Маяковский қиылысында кездестім онымен. Соғысты айтам. Тәрбиелі бала ретінде, атам әрдайым үйреткендей, сәлемімді бердім: "Қалайсың, Йося? Ата-анаң қалай?" Дегенмен, ол кездері бұл сұрақтардың мәнін түсінбейтінмін. Түсіну үшін біраз уақыт қажет етті.

Мен сөйлеп тұрған адамым маған қарады да, тани сала әңгімесін айта жөнелді. Мамеле екеуі Благбазға барып, мектепке бәтеңке сатып алғанын. Ал ертең әкетайымен пони мінуге зообаққа баратынын. Жазда болса, бар жанұясымен Херсонға демалысқа кететінін…

Үрейден шашым тік тұрды сол мезет! Алдымда ұзын бойлы, ақ шашты, қырықтың ар жақ бер жағындағы, мойын түймесіне дейін тағулы жейде киген еврей тұрған еді. Күнделікті өмірдің азар-безерін айтып тұрып, жылап тұрған еді. Ернінен «пони» мен «Херсон» шықса, көзінен шыққаны жас етін. Бәрінен қорқыныштысы — шәйнек.

Қайдағы шәйнек? Кәдімгі жез шәйнек, үш литрлік, іші толған тиын-тебен. Елестеттіңіз бе? "Ғажап" көрініс. Бұл — Харьковтың орталығында аты шыққан «Шәйнегі бар Йося». Соғыстың жемісі, районымыздың ұяты. Құдайдың құтты күні, қолындағы шәйнегін тастамай, Дзержинский мен Маяковский қиылысында орналасқан сүт сататын дүкен маңайына келіп, 76. үйдің екінші қабатындағы балконға қарап тұратын. Бұл шәйнек сумка да, құжат салатын қап та, кашелёк те. Бірақ, бір де бір бұзақы сол шәйнектен бір тиын алмайтын. Арсыз атанатын. Аяусыз таяқ жейтін. Бәрі Йосяның бастан кешкенін білетін.

Немістер қалаға алғаш келгендерінде Йосяның жанұясы қашып үлгермеген. 76. үйдің екінші қабатында орналасқан бұлардың пәтері екі неміс лейтенантына қатты ұнаса керек. Ұзынсонар әңгіме қылмайын деп, һәм «еврейлік мәселені» де шешпек болып, Йосяның әке-шешесін өз балкондарында дарға асады. Ұсталмас алды, шешесі Йосяның қолына шәйнекті ұстатып, ішіне бірер тиын салып, сүтке жібергендей болып, далаға шығарып жіберген. Алты жасар бала не түсініп жатты дейсіз. Сүт керек болса керек те шығар.

Дүкен жанына жеткенде бәрін де көрген. Не болғанын түсінген бойда есі ауысып, шашы ағарып кеткен. Сол күннен бастап алты жастан асып түспеді. Әрдайым сол дүкен жанында анасын күтумен болды. 43. жылға дейін басқа отбасылар Йосяны тығумен болған. Ал қала немістерден азат болғалы Йося дәл осы жерді мекен етті.

"Әңгімеге тартып, ата-анасы жайлы сұраудың не қажеті бар болды?" дерсіз. Көңілін аулап, үйге әкетіп, тамақтандырып, үсті-басын жөнге келтірудің жалғыз амалы осы еді.

Ал шәйнектегі тиынды садақа деп ойлап қалмаңыз. Жоға. Атам айтпақшы: «ол — ұятымыздың көз жасы».

Соңғы рет «Шәйнегі бар Йосяны» 90. жылдың көктемінде көрдім. Тап-тұйнақтай, соңғы түймесіне дейін тағылған жейде киген, ақ шашты, дәл сол дүкен жанында. Дәл осылай Мейрам күні жақындап қалған еді.

© Владимир Киященко

22-24 мамырда Алматыда өтетін XVI Еуразия Медиа Форумының бағдарламасы жария етілді. Бұл жолғы басқосу «Бүгінгі әлем: шынайылық трансформациясы?» тақырыбымен өткізіледі. Форум қонақтары арасында Facebook, Instagram, CGTN және ТАСС өкілдері, ОББ бұрынғы басшысы және тағы басқалар бар, деп хабарлайды Форумның қоғаммен байланыс қызметі.

Биылғы пленарлық отырыс мына тақырыптарда ұйымдастырылады: «Жаһан(сыз)дану: әлем дамудың жаңа үлгісін іздеуде», «Тұтыну дағдарысы», «Масс-медианың цифрлық шынайылығы: сынақты қабылдай аламыз ба?» «АІ дәуірі: адамзаттың құлдырауы әлде гүлденуі?», «Сенім дағдарысы. Күштердің жаһандық бөлінісі», «Блогерлер: виртуалдық әлемнің жаңа рок-жұлдыздары ма?», «Заңсыз-заңды: марихуана қолжетімді!».

Сондай-ақ жиын барысында «Орталық Азиядағы аймақтық интеграция» тақырыбында дөңгелек үстел өткізіледі. Онда Орталық Азия елдерінің жаңа бірлестігінің болашағына сарапшы көзқарас білдіріледі.

Ұйымдастырушылар форумға 19 елден шетелдік спикер, еліміздің мемлекет қайраткерлері мен айтулы сарапшыларының қатысуын күтуде. Басқосуға АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Австралия, Германия, Ресей, Грузия, Польша, Украина, Австрия, Қытай, Эстония, Словения, Сент-Винсент және Гренадин, Ливан, Андорра, Найроби, ОАР, БАӘ өкілдері қатысады.

Спикерлер қатарында:

Хендрик Ильвес (Эстония) – эстон саясаткері, Эстония президенті (2006 – 2016 жж.)


Роберт Джеймс Вулси – Орталық барлау басқармасының басшысы (1993-1995 жж), қуатты сақтау бойынша сарапшы, Genie Energy Ltd. стратегиялық кеңесшісі, Siva Power, Inc. Директорлар кеңесінің мүшесі


Уэйн Кертис Уэлдон (АҚШ) – конгрессмен, Пенсильвания округы атынан республикашыл (1987-2007 жж.)


Анна-Мария Тренева (Ресей) – Ресейдегі Facebook, Instagram және Messenger аймақтық директоры


Мартин Форд (АҚШ) — Футурист және «Мәшинелер көтерілісі», «Зерттеу авторлары — жасанды ақыл-ойды жасаушылардың шындығы» кітаптарының авторы


Михаил Гусман (Ресей) – журналист, ТАСС бас директорының бірінші орынбасары


Дмитрий Гордон (Украина) — журналист, «Гордон бульвары» газетінің бас редакторы, «ГОРДОН» интернет-басылымының негізін салушы


Андрес Ильвес (Оңтүстік Африка) — тәуелсіз журналист және «Ilves International» бас директоры


Стивен Коул (Ұлыбритания), CGTN бағдарламасының авторы және жүргізушісі


Алдағы конференцияда әлемдік және аймақтық деңгейдегі көкейтесті мәселелер талқыланатын болады. Күн тәртібінде: жаһандану мәселесі, әсіресе өзекті тұтыну дағдарысы, сондай-ақ халықаралық құқық проблемелары мен жасанды ақыл-ойды кеңінен пайдаланудан туындайтын сын-қатерлер бар.

Форум аясында медиа саладағы кәсіби тақырыптар, атап айтқанда, журналистиканың цифрлық дүинедегі келешегі мен блогжүйе ықпалының күшеюі сөз етіледі.

Еуразия Медиа Форумының (ЕАМФ) басты мақсаты – Орталық Азиядағы жетекші әрі тәуелсіз диалог алаңы ретінде Қазақстан, Еуразия және бүкіл халықаралық қауымдастықты толғандыратын геосаяси, экономикалық, әлеуметтік-мәдени даму мәселелері бойынша саясаткерлер, журналистер мен сарапшылардың пікірталасына жағдай жасау.

Тіркеу eamedia.org/ru/ ресми сайтында 15-мамырға дейін қолжетімді.

Орын саны шектеулі.

XVI Еуразия Медиа Форумының Бас серіктесі – «Самұрық-Қазына» АҚ.

Нұр-Сұлтанда ресми іс-шаралар 7 мамырда басталады, деп хабарлайды қалалық әкімдіктің ресми сайты.

Мереке күндері елордада Ақмола жауынгерлерінің бейітіне Даңқ гүл тізбегін қою рәсімі, жеңіл атлетикалық эстафета, автожарыс және мерекелік концерттер ұйымдастырылады. 7 мамырда Триатлон-саябақта қала тұрғындары мен қонақтары мерекелік отшашуды тамашаласа, ал 9 мамырда сағат 23:00-де Есіл өзенінің жағасында Жеңіс күні құрметіне арналған отшашуға куә бола алады.

Өскеменде сәуірдің 27-28 күндері шағын футболдан 40 жастан асқан ардагерлер арасында Әділбек Сейілхановты еске алуға арналған ашық облыстық турнир өтті.
Биыл жетінші рет ұйымдастырылған шараға бас-аяғы 10 команда қатысты. Олар екі топқа бөлініп, өзара мықтыны анықтады. Өскемендік ұжымдардан бөлек, Глубокое, Үржар, Жарма аудандарынан және Павлодар қаласынан келіп бақ сынасқан-ды. Турнирді Әділбек Сейілхановтың жақындары, отбасы және ШҚО футбол Қауымдастығы тізе қосып ұйымдастырғанын айта кетейік. Cалтанатты ашылуында ұлдары, елге белгілі спортшылар: Ерлан, Руслан Сейілхановтар, одан бөлек, Ержан, Гүлмира, Жанна, Жомарт есімді балалары және марқұмның жұбайы Бақыт Сейілханова сөз алып, турнирдің дәстүрге айналып келе жатқанына разылықтарын білдірді.
Ойыншылар алғашқы күні толассыз жауын мен күн райының алабұртуына қарамай, тартысты ойындар көрсетті. Осы ретте, ұйымдастыру комитеті жарысқа тұңғыш рет қатысып отырған «Мақаншы» командасын ерекше атап өтті. Бұл ұжым әр ойында ерекше мінез танытып, жартылай финалға іркілмей жетті. Алайда ары қарай павлодарлық командаға жол берген. Аталмыш турнирде бірнеше мәрте топ жарып, түрлі сайыстарда жүлденің алдын бермей жүрген «Кеден» футболшылары да бар мүмкіндігін паш етті.
Сонымен, екі топтан суырылып шыққан төрт команда жартылай финалда жолықты. Бұл жерде «кедендіктер» «ВКОАФ» ойыншыларынан 1:0 есебімен басым түссе, Павлодардан келген «Мұрат» ұжымы «Мақаншы» командасына жауапсыз үш доп соғып, жеңіске жетті. Бұдан кейін үшінші орын үшін болған кездесуде «ВКОАФ» футболшылары үржарлық аяқ доп шеберлерін 2:1 есебімен қапыда қалдырса, жеңімпаз атағы сарапқа салынған ойында павлодарлық ұжым жергілікті «Кеден» командасын 1:0 есебімен сан соқтырды. Қортындысында, Әділбек Сейілхановты еске алуға арналған дәстүрлі турнирде «Мұрат» командасы үздік шықты. Екінші орынға «Кеден» футболшылары жайғасса, үздік үштікті «ВКОАФ» ұжымы түйіндеді. Жеңімпазға арнайы кубок табыс етілді. Командаларды марапаттау барысында марқұмның туысы, қол күресінен бес дүркін Әлем чемпионы, еліміздің еңбек сіңірген жаттықтырушысы Мұхамедолла Ағзамов қатысып, қатысқан әр командаға алғыс білдірді.
– Сіздерді келер жылы да осы жарыстан көреміз деген үміттемін. Әрине, дайындығы жоғары болған команданың жеңіске жетуі заңдылық. Осы ретте павлодарлық команданың асығы алшысынан түскенін барлығымыз да көрдік. Бастысы, турнир тартысты болды, ойыншылар да жарақаттардан дін-аман, – еліміздің еңбек сіңірген жаттықтырушысы.
Турнир кезінде Әділбек Сейілхановтың алыс-жақыннан келген достарын да байқауға болады. Олар Нұр-Сұлтан, Қостанай, Семей шаһарларынан, аймағымыздың түкпір-түкпірінен арнайы ат басын бұрған. Олар да өз кезегінде жылы лебіздерін білдіріп, сайыс деңгейінің жоғары екендігін атап өтті.
Ұйымдастыру комитеті әдеттегідей, ойында ерекшеленген қатысушыларды арнайы номинациялармен марапаттады.

Үздік қорғаушы – Сергей Дурницын (ВКОАФ)
Үздік қақпашы – Нұрлан Кемелбаев (Кеден)
Үздік шабуылшы – Александр Шевченко (Мұрат)

Алғаш рет қатысса да, сенімді ойын көрсеткен «мақаншылықтар» ендігі өткізілетін турнирлерге жиі қатысып тұруға тілек білдірген екен. Жеңіске жектен павлодарлық ойыншылар болса, шығысқазақстандық ұжымдарды өз алаңдарында өтетін жарыстарға қатысуға шақырды.

ШҚО Дене шынықтыру және спорт
басқармасының баспасөз қызметі

В областном центре с 27 по 28 апреля состоялся открытый областной турнир по мини-футболу среди ветеранов старше 40 лет посвященный памяти Адильбека Сейлханова.
На традиционный турнир, который в этом году проходил в седьмой раз, съехались 10 команд. Сильнейших определяли разделив их на две группы. Помимо хозяев поля, в турнире приняли участие мастера кожанного мяча из Глубоковского, Урджарского, Жарминского районов, а также гости из Павлодара. Стоит отметить, что турнир был организован родными и близкими Адильбека Сейлханова и Ассоциацией футбола ВКО. На торжественном открытии турнира приняли участие его сыновья, прославленные спортсмены региона: Ерлан и Руслан Сейлхановы, также его дети Ержан, Гульмира, Жанна, Жомарт и его спутница Бахыт Сейлханова.
Несмотря на непогоду в первый день турнира игроки показали зрелищную игру. Особое внимание организаторов своим мастерством привлекли футболисты из команды «Маканшы». Данная команда проявила свою волю к победе и боевой характер, таким образом они без каких-либо препятсятвий прошли в полуфинальный матч. Но после они уступили гостям из Павлодара. В данном турнире хорошо себя показала и команда «Кеден», которая на протяжении долгого времени лидирует по всем показателям среди восточно-казахстанских команд.
Из всех десяти команда в финальные матчи прорвались четыре команды. В решающем матче таможенники одалели «ВКОАФ» со счетом 1:0. А павлодарский «Мурат» победил, забив три безответных гола игрокам из «Маканшы».
В борьбе за третье место представители «ВКОАФ» одалели урджарских футболистов со счётом 2:1. В игре за главный титул павлодарцы одалели «Кеден», забив в их ворота один мяч.
В итоге на турнире посвященном памяти Адильбек Сейлханова, победители игроки из команды «Мурат». Второе место заняли «Кеден». Тройку лидеров завершил коллектив «ВКОАФ». Победителям турнира вручили Кубок. На церемонии вручения принял участие родственник Адильбека Сейлханова, президент федерации гиревого спорта Азии, заслуженный тренер РК Мухамедоллла Агзамов. Наградив призёров он поблагодарил всех игроков за участие в турнире.
— Надеюсь, что в следующем году мы с вами встретимся на этом турнире. Конечно, команда, которая ответственно подошла к тренировке стала триумфатором этих соревнований. Все мы стали свидетилями того, как павлодарская команда одалела всех соперников. Самое главное — игра была очень зрелищной и полна неожиданностей. Всё обошлось без травм, — сказал заслуженный тренер РК.
На турнире также присутствовали близкие друзья Адильбека Сейлханова, которые приехали из Нур-Султана, Костаная, Семея и из уголков нашего региона. Гости высоко оценили уровень проведения турнира и выразили свои самые лучшие пожелания в поддержку такого мероприятия.
Организационный комитет, по традиции наградил отличившихся игроков в следующих номинациях: «Лучший Игрок», которая досталась Сергею Дурницыну (ВКОАФ), номинация «Лучший вратарь» у Нурлана Кемелбаева из команды «Кеден». «Лучшим нападающим» стал Александр Шевченко «Мурат».
Команда «Маканшы», для которой участие в этом турнире стало дебютным, изъявили желание впредь непропуская принимать участие в данном турнире. Гости из павлодара пригласили восточноказахстанских мастеров кожанного мяча на турниры, которые будут проходить на их поле.

Пресс-служба УФКиС ВКО

Өскемендегі С.Аманжолов атындағы ШҚМУ-да Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті журналистика факультетінің профессорлары екі күнге жалғасқан «Медиасауаттылық және Fact-cheking мәселелері» атты семинар-тренингін аяқтады.
Негізгі түйіні Fact-cheking төңірегінде өткен шараның екінші күні тіптен қызықты өтті. Себебі, мұнда болашақ журналистер бірыңғай тапсырмалар орындап, тақырыптың ашыла түсуіне бір кісідей ат салысты. Аталмыш білім ордасының доценті Қарлыға Мысева бейнероликтер көрсету арқылы ақпараттың рас-өтірігін анықтауға мүмкіндік беретін бағдарламалармен таныстырды. Студенттердің сыни ойлауына себепкер болған түрлі жағдаяттар тренингінің маңызын одан ары арттыра түсті. Яғни, берілген фотосуреттерге қарай отырып, мәтін жазу арқылы жас журналистің креативті ойлауына жол ашу негізге алынды. Сайып келгенде, семинар барысы шет елдегі журналистикамен салыстыра отырып, еліміздегі БАҚ-өкілдерінің жалған ақпараттан қалай жан сақтауға болатынын нақты түсіндіріп өтті.
Шара соңына қарай, әр студент алған әсерімен бөлісіп, бас-аяғы екі күнде медиасауаттылық бойынша құнды мәліметтер берген білім ошағының оқытушы-профессорларына алғыстарын жаудырды.

Әділхан Есімханов С.Аманжолов атындағы ШҚМУ
«Журналистика» мамандығының 3-курс студенті

Өскемендегі С.Аманжолов атындағы ШҚМУ-да Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті журналистика факультетінің профессорлары «Медиасауаттылық және Fact-cheking мәселелері» атты семинар-треннинг өткізуде.
Биыл екінші мәрте ұйымдастырылды. Жаңа форматта жалғасын тауып отыр. Журналистика мамандығының қазақ және орыс топтарында білім алып жатқан студенттер осы шарадан мол тәжірибе алуды көздеп, түгелімен дерлік келген-ді. Профессорлар алдымен мұхиттың ар жағына байланысқа шықты. Атап айтсақ, АҚШ-тағы Мичиган мемлекеттік университетінің профессоры Эрик Фридманмен «скайпқа» шығып, медиасауаттылық жөнінде пікір алмасты. Осы орайда студенттер де қызықтырған сұрақтарын қойып жатты. Айта кетейік, осынау семинарға өңірлік басылымдарда қызмет атқаратын практик мамандар да қатысты. Бір жағынан, айтылған әр деректің құндылығы орасан еді. Одан ары келген меймандар Fact-cheking пен медиасауаттылықты тереңірек түсіндіріп, жас журналистермен сергіту сәті ретінде ойындар жүргізді. Маңыздысы сол, тақырыпқа тереңірек үңілу үшін әр студент белсене ат салысып, тың ойларын ортаға салды. Түрлі жағдаяттардан шыға білді. Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті журналистика факультетінің профессоры Галия Ибраева күн сайын кемерінен төгіліп түсетін көп деректен қажеттісін қалай іріктеп алу керектігін қарапайым мысалдармен жете ұғындырды.
Бірінші күнді қатысушылар осылай қортындылады. Ертеңгі бөлімінде аталмыш білім ордасының доценті Қарлыға Мысаева ақпараттық қауіпсіздік бойынша дәрістер оқымақ.

Әділхан Есімханов С.Аманжолов атындағы ШҚМУ
«Журналистика» мамандығының 3-курс студенті

1. Aa – «а»

2. Bb – «б»

3. Cc – «ш»

4. Dd – «д»

5. Ee – «е»

6. Ff – «ф»

7. Gg – «ғ, г»

8. Hh – «х»

9. Ii – «ы»

10. Jj – «ж»

11. Kk – «к»

12. Ll – «л»

13. Mm – «м»

14. Nn – «н»

15. Oo – «о»

16. Pp – «п»

17. Qq – «қ»

18. Rr – «р»

19. Ss – «с»

20. Tt – «т»

21. Uu – «ұ»

22. Vv – «в»

23. Ww – «дауыссыз у»

24. Xx – «икс»

25. Yy – «й»

26. Zz – «з»

• «Ә, І, Ү, Ө» aripteri qayda?
Oris tilinde bastawic klasta «ударение» tusetin aripterding ustinde belgisi boladi. «Ударение» qoyip uyren'gesin bul belgi qajet bolmay qaladi.

Arap alfavitinde tek dawissiz aripter gana boladi. «Хареке» degen belgiceler aripterding asti-ustine qoyilip, dawisti dibistardi cigaradi. Biraq araptar kundelikti jaziwinda bul belgicelerdi qoldanbaydi. Sebebi sozding qalay oqilatinin belgice qoymay-aq biledi.

Qazaq tilinde sozder juwan nemese jingicke bolip keledi. «Ә, І, Ү, Ө» aripterine saykesince Ä, Ï, Ü, Ö qoldanamiz. Sosin juwan soz ben jingicke sozdi ajiratip uyren'gesin Ä, Ï, Ü, Ö aripterin qoldanbawga boladi. Ä, Ï, Ü, Ö ariperi bastawic klasta jane sozdikterde gana qoldanilatin boladi.

Aa, Ii, Uu, Oo aripteri juwan sozde «а, ы, ұ, о» bolip, jingicke sozde «ә, і, ү, ө» bolip oqiladi. Eger Kk nemese Ee aripteri bolsa soz jingicke oqiladi. Eger Qq nemese sozding kelesi buwindarinda Aa aripteri bolsa soz juwan oqiladi («күнә, кінә» degen siyaqti birnece sozden basqa). Sosin arqacan juwan oqilatin jane tek jingicke oqilatin sozder bar.

• «И, дауысты у» aripteri qayda?
«И» — iy dep jaziladi. «дауысты у» — uw, iw dep jaziladi.

• Nege «ғ, г» bir arippen jaziladi?
Bul «ғ, г» aripteri sozding algacqi buwininda siyrek kezdesedi. Al basqa buwindarda «ғ» men «а», «г» men «е» aripteri qatar juredi. Juwan sozde «ғ», jingicke sozde «г» boladi. Qay dibis ekeni ongay ajiratiladi.

• «Қ, к» aripterin «ғ, г» siyaqti bir arippen jaziwga bolmay ma?
«Қ, к» aripteri «ғ, г» siyaqti emes. Sozding barliq buwindarinda kezdesedi. Sol sebepti ekewin bir arippen belgilesek ajiratiw qiyin.

• «Ң» arpi qayda?
Bugan arip jetpey qaldi. «Ғ, г» siyaqti «н, ң» aripterin bir arippen belgilewge bolmaydi. Sebebi «н, ң» singormonizm zangina baginbaydi. Eger qosimca arip alsaq, onda 26 aripten asip ketemiz. Tagi bir joli NG digrafin qoldaniw. Biraq «ң» jane «нғ, нг» tirkesteri arasinda ulken catasiw boladi. Sebebi «ң, нғ, нг» barligi NG bolip ketedi. Agilcin tilinde «’» (апостроф) degen belgice ote jiyi qoldaniladi. Misali «I‘m / They‘re / o‘clock / company‘s / it’s / don’t».

Osi maseleni rettew ucin «’» belgisin bilay paydalanamiz:
1) NG tirkesi barliq jagdayda «ң» bolip oqiladi,
2) N arpimen ayaqtalatin sozge -GA, -GE, -GAN, -GEN, -GIZ jalgawi jalgan’gan kezde NG tirkesining arasina «’» belgisin qoyamiz. N’G tirkesi «нғ, нг» bolip oqiladi.

Misali:
angiz — «аңыз», tengiz — «теңіз», janga — «жаңа», kenges — «кеңес», songi — «соңы», engis — «еңіс»
san’ga — «санға», ken’ge — «кенге», jan’ga — «жанға», basin’gan — «басынған», min’gen — «мінген», en’giz — «енгіз»

• Alfavitting ati nege LatinX?
Basinda oz atimdagi Nur-di alip, Nur-Latin dep atamaq boldim. Sosin aynip qaldim. Elon Musk ozining macenesin Model X, raketa uciratin kompaniyasin SpaceX dep atadi. Damigan tehnologiyalarding atimen undesip tursin degen niyetpen LatinX dep qoydim.

P.S.: Diakritikaliq aripter Ä, Ï, Ü, Ö bastawic klas oqiwcilarina oqip-jaziwdi uyreniwge kerek. Sosin sozdikter jasaganda kerek. Sozderding juwan-jingickeligin ajiratqannan keyin tek 26 arippen jazip tusinisiwge boladi. NG tirkesin digraph dep emes RT, RS, YT (қарт, шарт, сарт, тарс, тұрс, айт ...) tirkesi siyaqti tusiniw qajet. Apostrof «’» belgisin ne ucin qoldan’ganimdi tusin’gen cigarsiz dep oylaymin.

Қазақ латын әліпбиі • қазақ тілі • латын алфавиті • әліппе • 26 әріппен жазу