Өз музейіммен мен адамдарды өз-өзін мақтан тұтуға тәрбиелегім келеді. Мен көп жерді шарлап, көпті көрген адаммын. Байқағаным, әзірге тек еуропалықтар ғана өздерін, өз мәдениетін мақтан етеді,

Жақының сеніп айтқан әңгімені жұртқа жаясың ба?

Қалайсыңдар ей жандарым? Көп болды сендерге арнап Клаваны сипаламағалы ;-) Сендер ғой дес бермей(лайым солай болғай); есейіп, ержетіп дегендей. Өзім болсам; өмірімнің жалғастарының қай жағынан шыға келсем жағады екенмін деген сасық ой, іс-әркеттің ауласында дегендей… Біраз нәрсенің басын өздеріңмен шалғаным бар, сол баяғы қияли қалпым. Біразы іске асты, біразы міз бақпай тұр. Көп әріпті қайтейін теріп, клаваны сипап отырғаныма себеп нәрсе мына жерде ҚазақТың тарихы :-) Жолымбетке қатты разы болып жүрмін… Бөліскім келіп кетті. Біраз қырттым. Енді кеттім. Тузик қайда? Сәлем айтыңдар, ендігі төбет болған болар :-)

«Керек тілші» жобасында Кәсіпкерлік тақырыбы жақсы ашылды. Өңірлердегі түрлі кәсіп иелерімен, түрлі кәсіп түрлерімен таныстық. Қатысушыларға мазмұнды посттары үшін үлкен рахмет.

ademi_alem — 9,75
tomarlik — 9,50
Aya — 8,25
NazerkeAbibulla — 8,25
Basic — 7,75
AydosRymkul — 5,00
tauewki — 5,00
Sunshine — 1,50

«Кәсіп түбі — нәсіп». Бұл қанатты сөзді өмірлік қағидасы санайтын адамдардың бірі – Айша Рахимбекова апамыз. Ол бүгінде талай жылдық еңбегінің зейнетін көріп отырған аяулы ана, отбасы ұйытқысы. Сонымен қатар бір зейнетақымен шектеліп қана қоймай, шағын кәсіппен айналысуда. Айша ханым осыдан бір жарым жыл бұрын шағын кәсібінің негізін қалаған болатын. Бұл кәсіпті бастауға үлкен қаражаттың да, оффистің де, уақыттың да керегі болған жоқ. Себебі, Айша ханым ас үйінде отырып-ақ қала тұрғындарынан тапсырыс алып, зейнеткер болса да құр отырмай, қолынан келетін өнері – аспаздық, яғни дәмді тағамдар, торт, бәліш және т.б әзірлеуді кәсібіне айналдырған.
Қарағандыға кенеттен жолым түсіп, құрбымның үйінде қонақта болдым. Қазақтың салтымен жайылған мол дастарханнан дәмі тіл үйіретін торттан ауыз тидім. Құрбым бұл тортты арнайы тапсырыс беріп алдыртыпты. Сол кезде ойыма «шағын кәсіп» орала кетті. «Неге үйде отырып, өз нәсібін қолынан келетін өнерімен көріп отырған адамдар туралы жазбасқа?» деп ойладым. Құрбымнан тапсырыс алушы адамның номерін алып, сұхбат беруге келісімін сұрап, С.Мұқанов көшесі 32 мекенжайына жол тарттық.
Есікті күлімдеп 50-ден асқан апа ашты. Құшақ жая қарсы алған Айша апамызбен таныстық осы жерден басталып кетті. Әңгіме барысында зейнетке қай уақытта шыққанын, бұрын қандай кәсіппен айналысқанын, қазіргі уақытта неліктен кондитерлік өнімдер әзірлеумен айналысатынын сұрадым. 25 жылдық өтілі бар балалар дәрігері, ал қазіргі уақытта шағын кәсібін жалғастырып жатқан Айша ханымға біз бара салысымен тапсырыс келіп түсті.

Үй телефонына хабарласқан адам тортқа тапсырыс берді. Дәл осы сәтті пайдаланып, мен де әңгіме иесінің жұмысына қызығып, бақыладым.
Алдымен керек заттарды дайындап алды.Сосын оларды араластырып, ыдысқа құйды. 2 түрлі қамыр дайындап алды. Олар піскен соң, кремін жасауға кірісті. Соңында біріктіріп, арасына крем жағып, шоколад және арнайы ұнтақпен безендірді. Мінекей, соңында төмендегідей тамаша торт шыға келді. Айша ханымға 1 тортты әзірлеу үшін 1 ғана сағаттық уақыт жеткілікті болды.

















2 түрлі қамыр дайындап алды. Олар піскен соң, кремін жасауға кірісті. Соңында біріктіріп, арасына крем жағып, шоколад және арнайы ұнтақпен безендірді. Мінекей, соңында төмендегідей тамаша торт шыға келді. Айша ханымға 1 тортты әзірлеу үшін 1 ғана сағаттық уақыт жеткілікті болды. Ең соңында тортты қорабына салып, тапсырыс иесіне ұсынды.

Торттың бағасы 2000 теңге. Ал кеткен шығын мың - мың екі жүз теңге шамасында болды

Айша Рахимбекова: Мен зейнеткерлікке шықсам да, бос отырмас үшін шағын кәсібімді аштым. Демалыс күндері тапсырыс көптеп түседі, ал жұмыс күндері кемінде 2-3 тапсырыстан болады. Маған керек азық-түліктерді жұбайым әкеліп береді.Қазір ғаламтор деген бар ғой, сол жерде де адамдар тапсырыс беріп жатады.

Айша апа бізге өзі әзірлеген тәтті-дәмділерімен шәй берді. Аз сөйлеп, көп іс тындыратын бүгінгі кейіпкеріміз көпке үлгі болары сөзсіз. Уақыт тығыз болғандықтан, кәсіптің нәсібін көріп отырған апамызға зор денсаулық тілей отырып, қоштастық.
Ия, біздің арамызда жұмысқа қабілетсіз адамдардан гөрі қабілетті адамдар мыңдап артығырақ. Ал Айша апамыз жасы ұлғайса да әлі тың. Себебі адам кез келген уақытта жұмыс жасай алуы тиіс дейді. Сөз соңында айта кетейік, қазіргі кезде қолдан жасалған бұйымдарға, өнімдерге, тағамдарға сұраныс артуда. Сіз де, мүмкін, сіз де өз үйіңізде шағын бизнес ашуды ойлап жүрген шығарсыз? Ендеше артқа қарамай, тек алға ұмтылып, кішкенеден үлкенге жетуге тырысыңыз! Кәсіпкер атану үшін сіздің кез келген жұмысқа деген ынтаңыз жетіп артылады. Ынта-шынтаңызбен істеген әрбір ісіңіз жемісін бермей қоймайды.

Біздің бүгінгі репортажымыздың басты кейіпкері – Дәуірбала Нұрбаева апамыз. Алматы облысы, Балхаш ауданы тұрғыны тігін шеберханасын үйінен ашып алған. Кәсібін дөңгелетіп отырған апамыздың қос көмекшісі қыздары – Нәзира мен Эльмира. Дәуірбала апа Кеңес Одағы кезінде қарамағында 70-тен астам жұмысшысы бар тігін цехында басшы болған. Өзінің айтуынша ісімерлік анасынан тиген шарапат болуы мүмкін. Апамыз дәл қазір екі қызымен бірге үйіндегі шеберханасында құрақ тігіп отыр. Тапсырыс берушілерге алдын-ала дайын болып тұруы үшін көрпе тыстарын жаңалауда. Әрине, репортажды тілші өз көзімен көріп, отырып, оқиға ортасынан жазуы заңдылық. Айшылық алыс жерлерден жылдам хабар алғызды дегендей скайп арқылы апамыздың шағын шеберханасында болып қайттым. Оған бола ұрыспайтын шығарсыздар енді. Апам құрағын тіге отырып, сөзінен де жаңылмай нәсібіне айналған кәсібі төңірегінде аз-мұз әңгімесін айтып берді. Апам өзі сөйлесін, ал, рұқсат болса.



Екі қызым, қос қарлығашым, 1990 жылы осындай кәсіп ашу туралы ұсыныс айтқаннан соң, біртіндеп бастап кеттік. Қыздарыма үйретіп те жатырмын. Қазір төселіп қалды. Мен тек бағыт беріп отырамын. Біз осы бір шағын тігін шеберханамызда қоржын, тұзкиіз, кішкентай дорбалар, той жабдықтары, көрпеше, киіз үй ішін жабдықтары сынды бұйымдарды жасап шығарамыз.
Қазір тігін машиналарының барлығы токпен жүреді. Еш қиындығы жоқ. Екі аяқпен педалін басып отырсаң болды, қолың бос. Тек қана ойыңдағы, қиялыңдағы құрақты жақсылап келтіру керек. Бұрыңғыдай емес технология дамыған заман ғой. Шешем өзі нағыз ісімер кісі еді. Абысын-ажын, құрбы-құрадасына, бала-шағасына отырып алып киім тігетін. Содан болар менің де іске икемім болып шықты. Сондықтан ата-бабамыздан келе жатқан дәстүрлі кәсіп деуге толықтай негіз бар. Ынтасы мен құлқы бар адам ғана іс тіге алады. Әйтпесе қазір көк инені түрте алмайтындар жетіп жатыр ғой. Қазір жастардың жұмысы бар, баласы бар, бәрі бар, тек уақыты жоқ. Сондықтан қолөнерлік деген адамның ынтасы мен қызығушылығына ғана тәуелді. Бұл таланттың сыртында төзімді қатты қажет ететін өнер. Құрақ көрпелер 10 мыңнан басталса, тұскиіздер 20 мың теңге шамасынан басталды. Нақты бір бағасы жоқ. Бұл шығармашылық жұмыс болғандықтан қолөнер бұйымдарына жұмсалған күшті есептеп барып, арнайы бағасын қоятын боламыз.



Түскиіз сәндік үшін төсектің тұсына ұстайтын болғандықтан тұскиіз аталған. Түскиіздің шеті түрлі-түсті жіппен өрнектеп, барқыт, мәуіті, шұға сияқты кестеленген бір түсті матамен көмкереміз. Біртұтас мазмұндағы бірнеше «мүйіз», «гүл», «жапырақ», «шырмауық», «түйетабан», «алқа» сынды өрнектер арқылы өзінше бір мән бергіміз келеді. Көбіне ою түрлерінен қошқар мүйізді бастырып жатамыз. Әсемдік үшін ішінара моншақтармен де әшекейлейтін кездеріміз болады. Алдағы жоспарымыз жалға беретін сегізқанат киізүйлердің санын арттырмақпыз.



Дариға Назарбаевның ұлы Айсұлтан үйленген кезде біздің шеберхананың безендірген киіз үйін апарып тіккен болатынбыз. Тағы да тойға керек тойбастар қоржыны, құрақ көрпе, тұскиіз сынды бұйымдарға тапсырыс алды. Жалпы сұраныс көп. Тапсырыс берушілер екі қызыма хабарласып, уақытын келіседі. Келісілген мерзімге жоспарлағаннан соң іске кірісеміз. Содан соң шын көңілмен, әйбаттап отырып, сапалы ғып тігу керек.
***Бұл фотосурет жеке архивтен алынып отыр. Шағын шеберханада жабдықталған киіз үй қабырғасы.


Еңбегіміздің жемісін көріп отырмыз. Биыл 2014 жылы Түркияның Стамбул қаласында өткен төрткүндік халықаралық EMITT-2014 көрмесінде Қазақстаннан барған шеберлердің арасында болдық. Көрмеге әлемнің 70 елінен 4500 қатысушы болды. Онда киіз бұйымдарының жасалу тәсілі жайында шеберлік-сыныптарын өткіздік. Ерінбей жұмыс істеген адамға ақша да, дүние де, мал да табылады. Қазір Қазақстанның жағдай бұрыңғыдай емес едәуір жақсарған. Әркім өзінің сүйген жұмысы істесе жамандық көрмейді, жарығым. Және құлшынысты балалар көп. Сондықтан ата кәсібіміз дамып, жаңа сипатқа ие болуда.

PS: “Еріншектік-күллі дү­ние­дегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық, жігерсіздік, ұят­сыздық, кедейлік-бәрі содан шығады”-деп айтып кеткен ғой хакім Абай. Апамның да бүгінгі кәсібі жайлы айтқандағы түйіні осыған келіп тірелді. Сонымен сөздің қысқасы Дәуірбала апа сабақ алғысы келетін тәлімгерлерді өз шеберханасына шақырады. Осы жазбамды оқуға мәжбүр тарапқа рахметтен басқа айтарым жоқ.

Тонадайда мырс-мырс күліп Ақнұр Бектеміс кетіп бара жатты… ©

---

"ҚАЗАҚСТАН" ТЕЛЕАРНАСЫ

AKA тоғай ішіндегі үйіне мырс-мырс күлген күйде кірді. Қарашаның қара суық мезгілі екенін есіңізге сала кетейін. Ақнұр Бектеміс сайттан алғыр «Ас мәзірі» сайтына кіріп, кеше ғана өзі жариялаған «Роллтон мен Big Bon по-доширакски» жазбасын оқыған бойда плазмалық «Рекорд» телебезерін қосты. Құдайдың бере салған жалғыз "Қазақстан" телеарнасын ғана көрсетеді екен. Ақнұрдың мән бермегенін байқаған әлгі телебезері Нұр Отан партиясының кәсіпкерлерді қолдайтын бағдарламасын назарына ұсына қойды. Ақнұр қылқ ете кілт тоқтай қалды. Жападан-жалғыз қалғанда өзінен-өзі сөйлейтіні бар. Құрылысшы қызды үнсіздікке не нәрсе бойсұндырды екен, ә?! Телебезер Көркем Аблаеваның кәсіпкер атанғанын мақтана көрсетіп жатты. Ақнұрдың екі беті қызарды да қалды.

---

---

АКА-НЫҢ АШУЫ

Сөйтіп, біздің Ақнұр ашуға бой бергісі келмесе де, ертегі оқиғасының жалғасуы үшін ашуға бой алдырды. Тіпті, ашу-ызасының бойында буги-вуги билегенін түрінен де байқауға болады. Сонда біздің қызымыз не үшін ашуланды? Міне, Ақнұрдың ашуды жеңу үшін ас әзірлейтін қазақбайшылық әдеті бар еді. Бұл жолы қандай тағам дайындайды екен? Көркем екеуі әлгі трафигі толғыр сайтта адамзат дәмін көрмеген неше түрлі тағамдардың дайындалуын жазатын. Крейтервейс сорпасын да әзірлеген осы екеуі еді. — Кеше ғана ас дайындап жүрген Көркем қалайша кәсіпкер боп шыға келді? — деп, Көркем қыздың пісірген бауырсағын қарқылдап күлген түрде дайындай бастады. Расында, оған Көркемнің ойда жоқта кәсіпкер болғаны қызық көрінді. Қызғанбады да. Ақнұр үнсіз қалғанда менің тіліме сөз қайдан қонсын?!

---

---

АЛТЫН БАУЫРСАҚ

Ашуы тарқамаған Ақнұр осыншама пісірген бауырсағын жалғыз тауыса алмайтынын анық білді. Ескі ағаштан жасалған терезесінен басын шығарды да, "әппағым-әппағым, сендей жанды таппадым" деп бұлбұлша сайрайтын кәрі қарға арқылы VKM -ге осы шақтан әлдебір дыбыстарды: абракадабра, ақалай-мақалай сиқырлы сөздерін қайталау арқылы хат жолдады. Алқамшүкірін айтып, көзі түскен бауырсаққа енді ғана тырнақтарына Orly лагы жағылған қолын соза беріп еді: — Ақнұр Бектеміс, мені жеме! — деген дауысқа лезде сұлап түсті. Есін жиған соң, «дауыспен» сөйлесе бастады. — Мен — алтын бауырсақпын! Сен — құрылысшысың, — деді бауырсақ. Ашуына жүк болған бауырсақты қолына ұстаған сәтінде: — Мені жеме! Жеті шелпек болып кетпей тұрғанымда жеті тілегіңді орындауға әзірмін, — деп қыздың көңілін тапты. Ал бауырсақтың бұл әрекеті қазақтың қызға сөзі жүрмейтін жігіттеріне сын. Алайда қыз баласын мал секілді алып қашуды алтын бауырсақ сөз етпеді. Ақнұрымыз ақымақ емес, құрылысшы. Сондықтан Санта-Мария Нашенте мешітін салу оның арманы еді. Қызымыз да пенде ғой. Пендешілікке салынып, Көркемдей кәсіпкер болуды қалады. Бірақ бұл тілегі орындалмады. Неліктен дейсіз бе? Жалғыз қырсық себебі: VKM келді. Сол сәтті пайдаланып, бауырсақ та ашық тұрған терезеден аксель секіріс жасап қашып кетті.

---

---

ТОҒАЙ ІШІ ДУ-ДУМАН

Алды-артына қарамастан қашып келе жатқан алтын бауырсақты бұрышта cannabis sativa шегіп тұрған Adiletshu тоқтатты. — Зомбилар ақылды мақұлық қой, — деді қарқылдап-күркілдеп. «Зомбидің қолын шауып, тісін қағып тастаса ешкімге зияны жоқ екен. Дәл солай жұмысқа сап қойса ешек сияқты еңбегі адал екен ғой жарықтықтың...» деп әңгімесін жалғай түсті. Бауырсаққа бұл кісінің тоқтамастан күле бергені ұнамады. Қашып құтылды. Алдынан кеше ғана Түркістаннан келген ErbolAliaskaruly шыға келді. Қарны әбден ашқан көрінеді. — Мені жеме! — дегеніне біздің Ерболымыз себебін сұрады. Әлбетте, бауырсақ ән айтты. — Мария Магдалина, чип-чип-чип! — деп ыңылдай бастағаннан-ақ әлгі балақай билеп, Күнсұлуын іздеп кетті. Бауырсақ бұған ашуланды. Әлі әндететін "Қызыл өрігі", «Бол жанымдасы», «Ақ маржаны» бар еді. Қамырын бір сілтеді де, жолын жалғастыра берді.

---

---

АЛҚАШ ӘУЛИЕ ВАЛЕРИЙДІҢ АҚЫЛЫ

VKM Ақнұр Бектеміске көмектесе алмады. Сөйтіп, сыпырғысымен Өскеменге ұшып кетті. Құмалақ ашуға қарсылық білдіретін қызымыз амалсыз Әулие Валерийдің үйіне барды. Алқаш әулиеміз есік алдында шалқанды тартқылап жатыр екен. Бір кезде көмекке мысық сасыған алжапқышы бар баба Зина жүгіріп келді. Екеуінің де шамасы келмеді. Ақнұр болса жай ғана бақылап тұр. Мұсылманшылық жасап, көмектессе де болар еді-ау! Олар да ізгі христиандар. Үшінші боп шалқан тартысқа қызы Наташа ұйқыдан ояна салған түрімен қосылды. Күні бойы ашық-шашық жүретін Наташаның бұл тұрысына Ақнұр Бектеміс жиіркеніп қарады. Ал Ispek92 осы қызды көрген бойда артына кеп жабысты. Әлбетте, алқаш әулиеге қызына жабысқан күйі қол ұшын созды. Ит-мысығы да қосылып, сері жігіттің үстін бүлдірді. Шал шаруасы біткен соң, Ақнұрға алтын бауырсақты іздеуден бұрын үйіне пластик терезе салдыруын кеңес қылды. Әйтпесе, бауырсақ табылғанымен, терезеден қайта қашып кетеді. Өкінішке қарай, пластик терезе Ақнұрдың ауылынан табылмады. Валерий әкей Төретамда сондай кәсіппен айналысатын Тимур Джуринский бар екенін айтты. Ақнұр «Түркістан-Сексеуіл» пойызына отырып, Төретамға жол жүрді.

---

---

ТИМУР ДЖУРИНСКИЙ

Ақнұр Тимур Джуринскийдің жұмыс орнына жеткен соң есіне Жәния Джуринская түсті. Дегенмен, ол үшін Көркем қыздай кәсіпкерлікті қолға алу бірінші орында еді. Бұл кәсіпті жыл бұрын бастаған Тимур цехті көрсетті. Цех орны әзірше Тимурдың үй жағында сарайда екен.


Ескі сарай ішінде Ақнұрдың тынысы тарылып, сыртқа шықты. Ом бху бхувах свах тат, сыртта да ашық аспан астындағы цех бар екен.


Ақнұрдың қызығушылығы оянғандай болды. Дегенмен, оның іздеп келгені басқа мәселе еді. Тимур да телебезерге шығамын деген оймен өзінің бәдік әңгімесін сапыра жөнелді:

Бұл кәсіптің басты ерекшелігі: айлықты күтпейсің. Бәрі де тапсырысқа байланысты. Ал қиыншылықтары: жасап берген соң қалай қолдану керектігін түсіндіріп бересің, бірақ сонда да қолдан қиратып тастайды. Бір жылға дейін кепілдік бар. Тапсырыс әр кезде әрқалай түседі. Қазір валютаның ойнауына байланысты қиыншылықтар көбейіп тұр. Бәрі ақшасын ұстап отыр. Жазда тапсырыс көбірек түседі. Қазір адамдар сапаға мән беретін болды. Негізі, кәсіп деген заман талабына қарай өзгеріп отырады. Сондықтан әзірге бұл нәрсе керек. Ағаш терезеден айырмашылығы көп. Боямайсың, сырламайсың. Тек қана шаңын сүртіп аласың. Кез келген пластикалық материалың жетпіс жылға дейін жетеді. Пластикалық терезенің тек резеңкесі ауыстырылады. Сынса, терезесін ауыстыру керек.

---

---

АКА АҚАЙДА

Тимур Ақнұрға пластик терезенің қалай салынатынын, жалпы, жұмыс барысын көрсету үшін оны Ақайға ертіп әкетті. Тимурдың қарамағында Асан мен Үсен деген екі батыр бар екен. О баста отыз мың теңгеге жұмыс істеген екеуі бүгінде елу мың теңге айлық алады екен. Бәрінен бұрын Ақнұрға жаңа салынған үйдің құрылысы әсер етті. Тіпті, мұнда қайдан неге келгенін ұмытып та қалды. Қиялдаған күйі терең ойға шомып кетті.

Ақнұрдың ішіне кіріп-шықпаған Тимур әңгімесін жалғастырды:

Бізде терезелер Түркиядан келеді. Қазақстанда да шыға бастады. Алайда сырттың терезелері жақсырақ боп тұр. Түріктердің, немістердің, қытайлардың пластика терезелері бар. Айырмашылықтары бар: күнге сарғайып кететіні болады. Қытайлық терезелердің де жақсылары болады. Бәрі бірдей емес. Тапсырыс берушілер көбінесе жылы болсын дейді, жел соқпасын дейді.

Бәсекелестер бар. Бірақ бар деп қорқуға болмайды. Әркім өз жұмысын таза істесе, ешкімді алдамаса, жақсы шығады. Біз бәсекеден қорықпаймыз.

Тимурдың мылжыңы ақыры Ақнұрдың зығырданын қайнатты. Бірақ Ақнұр бұл маңды бет алды тастап кете алмады. Алтын бауырсақтың да уайымы эндокарды бүріскен жүрегін мазалай берді. Аритмияға сәл-ақ қалған еді. Қажет кезінде электрокардиостимулятор да болмай қалды. Ақнұр Тимурдың мынадай сөздерінен соң сабасына түсті:

Мемлекеттен ақша бөлініп жатыр дейді. Бөлінсе бөлініп жатқан шығар, бірақ бізге жеткен жоқ. Біз барсақ, бізге анау дейді, мынау дейді. Мына жаққа жұмсайды, ана жаққа жұмсайды. Онымен айналысып жүруге уақыт жоқ. Жұмысты кім жасайды сонда? Терезенің шаруасы бір күнде біте қоймайды. Оны жинауың бар, салуың бар, тексеруің бар. Әуелі өлшемі алынады. Пластик терезенің зияны бар деп те естігем. Бірақ қарап отырсаң, жүз пайыз зиян емес нәрсе болмайды ғой. Барлық заттың плюс-минусы болады.

Ақнұрға таң қалуға болады. Ол сыртқа шықты да, жаңа салынып жатқан үйлерге көз жүгіртті. Өзі де құрылыс жайын ойлап, армандай бастады. Немене, болмайды ме екен? Бұл да құрылысшы ғой.

Шетелде пластик терезелерін қойып, қайтадан ағашқа көшіп жатыр деседі. Материалы тура осындай. Кепілдігі он жылға созылады екен. Бірақ ол бізде қымбат болады. Бұқараның тесік қалтасы көтермейді. Ақша бөлініп жатыр дейді, бірақ өз күшімізбен жұмыс істеп жатырмыз. DAMU-ға да барып көрдік, басқа да ұйымдарға бардық. Қыста тапсырыс аз болғанымен істеуге болады. Мен өзім соның мысалымын. Бұған дейін фирмаларда айлыққа жұмыс істедім. Ешбір жұмысқа алмады. Жұмыссыз жүрген соң осы кәсіппен айналыса бастадым.

Ақнұрдың бар ойы кәсіпкерлікте болды. Ол үй құрылысын қызықтаумен алаңсыз жүре берді. Тимурдың сөздері мына құлағынан кіріп, ана құлағынан шығып жатты.
Біздің қызымыз үй құрылысын сыртта тамашалап жүрген кезінде іште Құдайберген Бекіштің "Қуырмашын" сүймей-ақ тыңдайтын құрылысшы жігіт Зейнедин терезе салып жатты.


Асан мен Үсен елін табу үшін осы жерде жұмыс істеп жүр. Екеуінің де сынық ине мен пышақтың сынығын табатыны осы жер болса керек. Енді жақын жерден қазақтардың моласын тапса, елін табатын түрі бар. Молалы жерде су болады, сулы жерде ел болады деген сандырақ санасын сан-саққа жүгіртеді әлі.


Ақнұр Бектеміс ойдың түбіне батып, терең тыныс ала бастады. Алтын бауырсақтың уайымы 1400 теңгенің Аквафор сүзгісінен өткен суын сепкендей басылды. Por favor!

---

---

АҚЗЕРЕНІҢ ӘРУАҒЫ

Кенет Ақнұрдың көз алдына Zere әруағы көрінгендей әсер қалдырды. Табиғаттың сылқым күші болар деп Ақнұр сабыр сақтай алмай, абдырап тұрып қалды.


Өзі үшін уайымға түскен Ақнұрымыз алды-артына қарамастан қашты. Қала шетіндегі саябаққа жақындады. Бұл саябақ «Саяжан» атанып кеткен еді. Қарадан шыққан KILYZAMAN -ның билігі кезінде бір ингуш шешеннің он үш жасар Саяжан деген қызы осы саябақ ішінде жоғалып кеткен болатын. Бірақ Ақнұр бұл оқиғаны, бұл мекенді білмейді, тек мен ғой әңгімелеп отырған.


Қызымыз саябақтан аман шыққан соң орталыққа жетейін деп автобусқа мінді. Жұрт толы жерде жаны жай табар деп үміттенді.


Қызымыз автобустан түскен сәтте әлем төңкерілгендей болды. Орталыққа саябақ ішімен қорыққан күйде өтіп, өзі әзер дегенде жетіп еді. Енді не болды? Торғай Атажанның әруағы жыққыр, қайтадан «Саяжан» саябағы шықты.


Бұл жолы Ақнұр Бектеміс… Әдетте, бұл ертегіні Дулаттарға әңгімелеп берер болсаңыз, мына шежірені тарқата қисайып, масайраған күйде айтыңыз. Шапыраштыларға бұл әдіс сәйкес келмейді. Сөйтіп, Дулаттарда Шымыр деген бір атасы бар екен. Шымырдың өзі үш атаға бөлінеді: Бекболат, Шынқожа, Темірболат. Бекболаты сан жағынан көп екен: Жиенбай, Толмәмбет, Жиенбет, Шілмәмбет, Бестерек. Жиенбайда екі-ақ ұл болған екен: Жаңабай мен Шажыт. Жаңабайдан бес ұл тараған: Шоқан, Күлтемір, Айтқұл, Шөже, Сырлы. Ал Шажыттан үш ұл туады: Байқан, Бектеміс, Сәмбет. Дулаттардың қалған аталарын Албандардың тойында тарқата жатармыз. Міне, Ақнұр Бектеміс осы Шажыттың Бектемісіндей болса, бәлкім, есінен танып, қара жерге еркін құлау үдеуінің көрсеткіші 985 см/сек² болмас па еді. Бізге бұл құбылыс беймәлім, бірақ Ақнұрдың санасында мынадай естеліктер кадры жүріп жатты:

---

---

ОЯН, ҚАЗАҚ!

— Оян, қазақ! — деп орысша сөйлеген VKM бесін кезінде алма шырынын ішкен соң көз шырымын алған Ақнұр қызымызды оятты. Түрі бозарып, шошынып оянған еді. Сөйтіп, Малика көкесіне көрген түсін, алтын бауырсақты тәптіштеп түсіндіріп айтып берді. Жалпы, өмірде ешқандай «алтын бауырсаққа» сенім артпай, тек қана еңбектеніп өмір сүрудің маңызын түсініп, осыған сәйкес шешім шығарғандай болды. Шәйнекті қайнатып, екеуі дастархан басына жайғасты. Сол сәтте VKM сөмкесінен мына бір жапырақ қағазды шығара бастады:


Бұл басқатырғыштың сұрақтары мынандай еді: 1. Адамның өзіндік табыс алуға бағытталған дербес қызметі. 2. Кәсіпкерлікті, сауда-саттықты ағылшындар қалай айтады? 3. Сон Паскальдің ата-әжесі бұл сөзді Ресейде «подпись» деп айтады. 4. Қаражатты ұзақ мерзімге әр саладағы бағдарламаларға, инновациялық жобаларға құю. 5. Тауар өндірушілердің күресі. 6. Іс-әрекет жасауға бағыт беретін нұсқаулар жиынтығы. 7. Үй шаруашылығын жүргізу өнері. 8. Бағаның өсіп, тауар тапшылығы мен оның сапасының төмендеуінен болатын ақшаның құнсыздануы. 9. Шикізатты дайын өнімге айналдырудың әдіс-тәсілдер жүйесі.

IT кәсіпкерліктің артықшылықтары:
Нәтиженің лездігі. Мысалы, кәсіпкер үшін ең маңыздысы тұтынушылар, және ол тұтынушыларды көбейту үшін кәсіпкерлер белгілі бір маркетингтік шаралар қолданады. Ал ғаламтор арқылы бұл мәселе оңай шешіледі. Себебі интернет арқылы ақпараттың таралуы өте тез. Интернетте жасаған маркетингтік шара нәтижесі көп күттірмейді, кейде бір күн, тіпті 1 сағаттың ішінде өз жемісін әкеліп жатады.
Қаржылық шығындардың салыстырмалы түрде аздығы.Жалдамалы еңбекті аз қолданып жүзеге асырылатын кәсіп болғандықтан, шығынды азайтуға мүмкіндік бар. Әрине, егер сіз өз салаңыздың қыр-сырын жақсы білетін, кәсіби маман болсаңыз.
Қашықтықтан басқарылу мүмкіндігі. Интернет желісі қол жетімді кез-келген жерден басқаруға болатындықтан, ІТ-кәсіпкерлік тұтынушы үшін де басқарушы үшін де өте қолайлы. Бір мезетте бірнеше шаруаны қатар тындыруға мүмкіндік бар. Мысалы, қажетті құжаттарды рәсімдеу үшін талай кабинеттің есігін күзетіп, таблодан нөміріңді сарыла күтпей, интернетке қосылып, өз істеріңмен айналысып, уақытты тиімді қолдануға болады.

Менің виртуалды репортажымның кейіпкері өз кәсібінің артықшылығын осылай суреттеді. Енді кейіпкерлер туралы аздаған ақпарат:
Ғабит Бекахметов – 29 жаста. Биологиядан халықаралық олимпиадалар жеңімпазы (Аршаттың түнгі чаты есіме түсіп кетті) Дьюк Университетінде (АҚШ) экономика, шығыстану және саясаттану мамандықтары бойынша білім алған. Нью Йорк, Алматы, Астана қалаларында энергетика және пайдалы қазбалар салаларында жұмыс жасаған. Ғабит курстастары арманаған Уолл-стритте мансап қуып, мықты лауазымда отыруға мүмкіндігі бар еді. Алайда, бүгінде ІТ-кәсіпкерлікке бет бұрып, энергетика және білім саласында инвестициялық жобалармен айналысады. Айтпақшы, ол критикалық ойлау негіздері бойынша дәріс береді, осы аттас кітап авторы.
Абай Жарлығап — Нью Йорк Университетінде компьютер инженерлігі мамандығын игеріп, Астанада стартап және білім беру саласындағы жобалармен айналысады. Физика мен математика сабақтары бойынша оқу құралдары мен емтиханға дайындық әдістемелерінің авторы.

Ал енді репортаж жүргізілетін жер туралы айтсақ: www.kz.educator.com/ сайты

Өз жобасының басталуы туралы Ғабит былай дейді:
Жаһандану заманында, интернетті қолданып білім алу ең ыңғайлы тәсілдердің бірі. Алайда, еліміздің бұл саладағы білім қазынасы әлі толыса қойған жоқ, яғни ғаламтор желісінде оқушыларға қажетті қазақша материалдар өте аз. Сондықтан, бұл жағынан сұраныс бар да, қажеттілік өтейтін ұсыныс аз. Осыны ойлай келе, Қазақстанда кеңінен қолданысқа ие болып, жақсы нәтиже беретін веб сайт ұйымдастыру қажеттілігі туды деп қорыттым. Сөйтіп американдық достарымызбен ақылдаса келе ҰБТ, SAT сияқты емтихандарға дайындалуға көмектесетін сайттың негізін қаладық. Жеке инвестицияландыру арқылы, Калифорнияның Educator.com сайтымен бірге Educator.kz интернет порталын құрдық.
Қазірде бұл порталдың он мыңнан астам жазылушылары бар. Онлайн сабақтары қымбат емес. Бір жыл бойы сабақтарды шектеусіз көрем десеңіз – 12 мың, 3 ай – 5 мың, 1 ай – 2 мың. Сайттағы төлем жасау туралы нұсаулығы еріксіз жымитты:

Сайттың контентін толтыруға баса назар аударылады. Қазір порталда математика, физика, биология, химия, тарих, география, тілдер (ағылшын, қазақ, орыс) пәндері бойынша дәрістер курсы толық жүктелген. Дәрістердің мазмұндық және техникалық сапасын қатаң қадағаланады.

(1 сағаттың шикі видео-контентті өңдеуге шамамен 3 сағат жұмсалады)
Физика сабағынан Астана қаласының дарынды балаларға арналған «Зерде» мектебінің мұғалімі, білім саласының үздігі, 39 жыл ұстаздық еткен Қамбар Хатапұлы дәріс береді. Дәріс тақырыптарының өзі адамның мысын басады екен :)

Порталдың жазылушыларының демографиясымен таныстық. Астана қаласының жастары ең белсенді әрі оқымысты болып шықты)

Бұл кәсіптің өзін өзі өтеуі туралы сөз қозғағанымда, Ғабит былай деді:
Қазақ тіліндегі ресурстар арқылы жоғары табысқа жету үшін оған лайықты сайт болу қажет. Ол үшін желі басқарушылары барынша ақпарат базасын толықтырып, дамытып отыруы тиіс. Ең қажетті информацияларды біріктіру арқылы қолданушылардың жоғары трафигіне қол жеткізу қажет. Тек осы критерийлер қарастырылған жағдайда ғана қазақ тіліндегі ресурстардың монетизациясы жоғары болады.
Дегенмен өз жобамызға келер болсақ, кәсібіміз жаман табыс әкелмейді (сомасы туралы нақты ақпарат тек инвесторлар мен салық агенттігіне ғана айтылады), алайда біздің негізгі мақсатымыз еліміздің ғылыми ақпараттандырылу ахуалын көтеру. Ал табыс табу мен ғаламтор арқылы пайда келтіру негізгі мәселе емес, оны жай ғана толассыз еңбектің жемісі ретінде қарастыруға болады.

Ресми деректерге сүйенсек, бүгінде интернетті пайдаланушылар саны 12 миллионға жетіпті. Ал пайдалану мақсатына келер болсақ, сипаты келесідей:

Бұл деректі бекер келтіріп отырғам жоқ. Себебі маған интернет керек-жарағы да, қоқысы да араласқан үлкен бір үйіндіні елестетеді. Біреу бар уақытын әлеуметтік желілерге сарп етіп, өзінің сасық амбициясын қанағаттандыруға тырысады, енді бірі «мәңгілікке» айналған 9 сағаттық жұмыс уақытын жылдам өткізу құралы ретінде пайдаланады. Ал біреулер, осы алапат ақпарат тасқынында сіз бен бізге сапалы контент ұсынуды мұрат тұтады. Кәсібің тіршілік етуге қажетті қаражат көзі ғана емес, өмірлік ұстанымың болған қандай жақсы…

Көбімізге қаржылық айналымдар мен инвестиция түрлерін үйренуге экономикалық терминдердің күрделілігі кедергі болып жатады. Бірақ, «бақсам, бақа екен» демекші, көптеген күрделі терминдерді тіпті 5-ші сынып оқушысына да түсіндіруге болады.
Осындай оймен DFJ Gotham' компаниясының басқарушы директоры Дэниель Шульц бес оқитын баласына венчурлық капиталды түсіндірмек болып мынадай иллюстрациялы әңгіме жазған еді. Сол әңгіменің желісімен жасаған алғашқы анимациялық фильмімді назарыңызға ұсынамын. :)

Кәсіпкерлік – азаматтардың немесе олардың бірлестіктерінің өзіндік табыс табуына бағытталған қызметі. Осындай өз күнін өзі көруге тырмысып, өз кәсібін ашып, шаруасын дөңгелетіп жүргендер көп арамызда. Солардың басым көпшілігі — сауда кәсібіне жақын алапсатарлар, саудагерлер. Бұл кәсіпті серік қылғандардың күнделікті жұмысымен танысып, көкейімдегі сұрақтарды қойып көрдім. Сөйлескенде жүзі жарқылдап тұрған адамдар суретке түсуге келгенде ұялшақтық танытты. Кейбірі өз кәсібінің сан қырымен, саудаға қалай келгенімен, ай сайынғы пайдасымен бөлісті.
Гүлдер сатумен айналысатын Ирина осы кәсіппен биыл қатарынан 7 жыл шұғылданатынын жеткізді. Табыс жақсы дегеннен басқа ештеңе ашылып айта қоймады.


Ал сурет шығарып, әртүрлі әдемі фотосуретке арналған жиектемелер сататын қыздардан сыр тартып көріп едім, ештеңе шықпады. Әйткенмен, жақсы табыс табатындары келушілердің көптігінен-ақ көрініп тұр.

Мына екі әжейдің жағдайы кішкене ауырлау. Боранда тоңып тұрғандары. «Күнкөріс қамы,»- дейді біреуі, екіншісі:-жаз бойы бақшамда өскен көкөністерден түрлі қысқы азық жасап, саттықтан тапқан қаржыны немерелеріме беремін,- дейді.

Осы әжелерге Құдайдың бір смартфонын беріп, инстаграмға жарнама салуды үйрету керек-ау деймін!!!

Мына «Саида» дүкенінің бір жағында азық-түлік сатылады, екінші жағында құрылыс заттары деген жазу болғанымен, 1-2 жыл болған, жабулы тұр.


Иесі – татар ұлтының өкілі Разина Закирова. Дүкен 1996 жылы ашылған екен, Саида кенжесінің есімі болғандықтан осылай атағанды жөн көріпті.


Дүкеннің орташа күнделікті табысы – 60-80 мың теңгені құрайды екен Разина ханымның айтуынша.
«Клиенттер аз болған күні пайдамыз 30 мыңға дейін түсіп кететін кездер болады,»- дейді дүкен иесі.
Қызметкерлер құрамы: аға сатушы, 3 сатушы, кіші қызметкер

Әңгіме соңында дүкенді күрделі жөндеуден өткізсем деген ойы бар кәсіпкерге табыс тіледім.

Мына сатушылар өздерінің саудасы жақсы жүріп жатқанын ғана айтты.

Кәсіпкерлікті дамытудың идеалды жолы – ИНСТА ЖАРНАМАЛАР!!!

Бұл да дұрыс екен… Себебі, нарық заманында кәсіпкердің қоғамдағы белсенділігі — өте қажет нәрсе.
Сауда кәсібінен несібесін тауып жүрген ағайынға табыс пен өсу тілеймін!!!