Рома (Италия) — Барселона (Испания) — 1:1
Байер (Германия) — БАТЭ (Беларусь) — 4:1
Динамо (Хорватия) — Арсенал (Англия) — 2:1
Олимпиакос (Греция) — Бавария (Германия) — 0:3
Динамо (Украина) — Порту (Португалия) — 2:2
Челси (Англия) — Маккаби (Израиль) — 4:0
Валенсия (Испания) — Зенит (Ресей) — 2:3
Гент (Бельгия) — Лион (Франция) — 1:1

ПСЖ (Франция) — Мальме (Швеция) — 2:0
Реал (Мадрид, Испания) — Шахтер (Украина) — 4:0
Вольфсбург (Германия) — ЦСКА (Ресей) — 1:0
ПСВ (Голландия) — Манчестер Юнайтед (Англия) — 2:1
Галатасарай (Түркия) — Атлетико (Испания) — 0:2
Бенфика (Португалия) — Астана (Қазақстан) — 2:0
Манчестер Сити (Англия) — Ювентус (Италия) — 1:2
Севилья (Испания) — Боруссия (М, Германия) — 3:0

Қандай тақырып қойсам деп отырдым да, Асхат братымның хештегінен басқа ойға келмеді. Қоя берші, енесінің, сол соншалықты маңызды ма.
Биылғы жаз футболи оқиғаларға сондай бай болды десем жаңа құрлық ашпаспын, иә. Әдетте, жаз мезгілінде қазақ жанкүйерлері тек мундиальда, Европа біріншілігінде белсенді болатын. Футболдың ең өзекті тақырыпқа айналатын кезі де осы оқиғаларға байланысты еді. Ал биылғы жаз басқа жаздандар өзгерек. Не болғанын, қалай болғанын бәріміз білеміз. Енді не болады дегенге бас қатырып көрейін.

Футбол комментаторлары ең көп сынға ұшырайтын мамандықтардың бірі. Команда ұтса да, ұтылса да сыналады. Біреуге дауысы, біреуге сөйдеу мәнері жақпайды. Бірақ, көпшілік олардың түрлерін, қалай жұмыс істейтіндерін білгісі келеді деп ойлаймын. Өзім де солардың қатарында едім. Сондықтан комментатор досымыз Ермұхамед Мәуленге өтініш білдіріп, Қазспорт арнасындағы бір ойынды қалай жүргізетіндерін көргім келетінін айтқан едім. Жақында сондай сәт туды, комментаторлармен бірге Ордабасы — Оқжетпес матчын қарап қайттым.


Кішкентай ғана кабинаның ішінде 2 комментатор отырады. 4 монитор тұр. Олардың екі шетіндегі мониторлар комментаторлардың интернетке кіріп, ақпарат алып отыруы үшін қойылған. Ал 2-монитор Қазспорт арнасының эфирі, ал 3-сі ойын өтіп жатқан жерден келетін сигналға арналған.


Мынау негізгі сигнал қабылдаушы орталық. Бұл жерге әлемнің түрлі жерлерінде өтіп жатқан жарыстардан сигнал келеді. Керектілері жазылып алынады, ал кей біреулері бірден эфирге кетеді.


Дыбыс реттеу орталығы. Трансляцияның дыбысы осы жерде бақыланады. Стадионда жанкүйерлер төреші туралы ойларын анайы түрде жеткізіп жататын болса, эфирдегі дауысын осы жерден баса тұруға болады ;)


Қосалқы кабина. Кейде эфирге қонақтар келіп қалса 2 кабинадан қатар жүргізіледі немесе кей ойындарға бұл жерде алдын ала таспаға жазылады, кейін көрсету үшін.


Кейде осылай бой жазып алады комментаторлар.


Аппаратураға төгіліп кетпесін деп эфир кезінде сусындарды тек қақпағы жабылатын ыдыстан, бөтелкеден ішуге болады. Эфир 60 пайыз қазақ тілінде жүргізілуі тиіс, кей жағдайда 70.


Ойын алдында комментатор ақпарат, жаңалық жинап қояды.


Командалар құрамы жедел түрде Whatsapp арқылы келеді.


Ақпарат дайын. Эфирді бастауға болады.


Эфир басталды. Мен үнсіз отырмын, кейде тек ыммен «сөйлеп» қойып.


Ойын барысында статистикалық көрсеткіштер осылай шығып тұрады.


Эфир кезінде де интернеттен қосымша ақпарат алып отыруға болады.


Эфир кезінде де селфи түсе алады Ермұхамед.

Жалпы оңай шаруа емес. Кастингтер жиі болып тұрады, ал содан өтетіндер өте аз. Егер сіз де комментатор болғыңыз келсе Қазспорт арнасымен хабарласып сұрап көріңіз келесі кастинг қашан болатынын. Айтпақшы, матч басына қаламақылар өте аз, қанша екені құпия қалсын ;)

Келер шақ. Африка құрлығы. Мыңдаған қазақ жанкүйерлерімен лық толы стадионда кезекті әлем чемпионатының ақтық ойыны. Алаңда Қазақстан және Германия ұлттық құрамалары. Санаулы секунттардан соң ойында өзінің мәресіне жетеді. Табло есепті көрсетіп тұр. Есеп 3:0, қазақтар пайдасына….
Әркімнің өзіндік ойлау және пікір білдіру құқықы бар. Бұл менің құқықым, қазақ футболының келешегін осылай елестетемін, солай боларына сенемінде. Қазақ футболы туралы сөз кетер екен бүгіні туралы айтарлықтай ештеңе айта алмаймын. Бүгінгі футбол ортанға жолы болса керек. Ешкімнен артық емесіміз анық, бірақ ешкімнен кемде емеспіз. Аты аңызға айналған, атақтары ауыз толтырарлық Германияда, Бразилияда, Италиямен Англияда осы денгейдегі футболды өз бастарынан өткерген, ал, Ауғанстан, Тәжікстан, Түркіменстан секілді көршілеріміз біздің деңгейімізді армандап жүр. Бұл күнгеде шүкір дейік, бұл денгейгеде тәубе дейік.
«Асық ойнаған азар, доп ойнаған тозар», деген екен ата-бабамыз. Неге айтты екен? Мұнысын анық білмедім, бірақ, бір анығы ата-бабамыз доп ойнағанды яғни футболды білген екен ғой.
Осы орайда нақтылап алсақ, қазақ қашаннан доп тебе бастады? Қазақ топырағында футбол мектебін ашқан кім? Біздің алғашқы ойыншыларымыз кім болған? Олар арасында жарыс ұйымдастырып, қаржылай қолдаған кімдер? Тізбейтек берсек сұрақ таусылмасы анық, ал, қайтарар жауабымыз жеткіліктіме? Жә, осынша сұрақты туандатқан екенбіз, азда болса жауап қайтарып көрелік. Осы сәтті пайдаланып қазақ футболының тарихына шолу жасайық…
… Қазақ футболы неше жаста? Ия, Мұқаң алаңда доп теуіп бастап берген футболымыз бір ғасырдан астам уақытты арқаға тастады. Бір ғасыр, тарих үшін ауқымды уақыт болсада, біздің футбол үшін қысқа ғана уақыт болды. Түп тамыры ағылшындарға барып тақалатын бұл ойынның добы Мұқаңның аяғына қалай тиіп жүр? Қызығы осы…

Жүз жыл алдын. Анығырағы, 1912 жылы Мәскеуден Семей өңіріне келген Куприянов деген кісі сол өңірге танымал көпес Плещеевтің дүкеніне орналасады. Ол орыста қазақ даласына құр қол келмесе керек, өзімен бірге қара домалақтарымызға доп, қақпа торы секілді дүниелерді ала келеді. Футбол туралы түсінігі бар кісі емеспе, қолайлы орын тауып алаң сызып, қос қақпа орнатып қазақ даласындағы алғашқы «стадионның» қазығын қағыпты. Алғашында аяқ соққысынан ауаға әуелей ұшқан допқа үрейлене қараған қара сирақтар күн өте ширалып, футбол өнерін әжептеуір бежереді. Осы қолбала алаңда доп теуіп жүрген балақайлардан даламызда 1913 жылы алғашқы «Жарыс» (татарша «Ярыш» деген атауда болған) футбол командасы құралады. Команда құрамының басым бөлігін сол кездері Семейде мекен еткен жергілікті татар ұлтының балаларымен қазақ балалары құрайды. Балалар бойындағы ойынға деген құштарлықты байқаған Юнустың әкесі, танымал көпес Сыдық Нигматуллин оларға демеушілік етіп көп уақыт қаржылай қолдап тұрған.

Жергілікті татар ұлты дедік. Ия, ол кездері өңірде өте бай, сауатты татарлар көп болған. Футболға деген қызығушылығы өте жоғары болған Юнус Нигматуллин осы команданың сардары болған, өз тобының кейінірек дамуына көп үлес қосады. Біреу білсе, біреу білмес, осы жылдары мұғалімдер семинарында оқып жүрген жас Мұхтар Әуезов «Жарыс» («Ярыш») тың сапында доп тебеді. Допты құр теппейді, жартылай қорғаушы болсада қарсыластар қақпасын нысанаға алып отырады.
1914 жылы «Жарыс» («Ярыш») өзінің алғашқы ойынын Семейде құрылған гимназияшыларға қарсы өткереді. Осы тарихи ойында қарсыластар қақпасына гол соққан, қазақтың біртуар азаматы, ұлы әдебиетші Мұхтар Әуезов екен. Команданың алғашқы ойынында Мұқаңмен бірге алаңда Ахметсәлім Каримов, Қасымхан Мұхаммедов, Салах Хисматуллин, Зиятдин Рыспаев, Мұхаммед Сайдашев, Юнис Нигматуллин, Әміржан Сыздықов, Габдулхан Габбасов, Мухамедулла Курманов, Гусман Ямбушев және Сабыржан Ахмедшиндер доп тебеді.

Соңында өлмес туындылары қалған Мұқаңның бұл дәрежеге жетуіне балалығында бірге ойнаған достарының ортасы ерекше болғандығы тәсір еткен болуы мүмкін. Сол уақыттары команданың ойыншылары ақылдаса келе, біркелкі жиде тіктіреді және топтың өзіндік эмблемасын (белгі) ойлап табады. Бүгінгідей теледидары бар заманда емес, футбол әлемінен алыс ауылда доп тепкен бұл балақайлар ойыншылар киімінің бірдей болуы немесе өзіндік белгілері болуын қайда білді екен, ә? «Болар бала басынан» демекші, ұлы тұлға болып қалыптасқан Мұқаң бала кезінен ақ зерек, көреген болған екен ғой. Сол төсбелгі негізінде 24 дана болған, бүгінгі күні жалғыз данасы сақталып қалған. Қазақ футболының бұл құнды жәдігері Юнус Нигматуллиннің Германияда тұратын немересі тәрепінен қазақ футболының 100 жылдығы қарсаңында Семейдегі татарлар мұражайына тапсырылған.

Бертін келе, 1913 – 1916 жылдар аралығында Семей қаласында тағыда «Нептун», «Семинаршылар», «Ласточка», «Орлята» секілді командалар құрылады. 1915 – 1916 жылдары көрші Павлодар қаласында «Ястреб» және «Звездочка» деген атпен қос команда бой түзейді. Ары қарай футбол ойыны Орал, Ақтөбе, Петропавл өңірлеріне тарайды. Осы топтардың көршілес ауыл – аймақпен күш сынасулары нәтижесінде ойын Орта Азия және Сібір бойлап ен жаяды.
Іргетасын өз қолымен қалаған Мұқан бүгінгі қазақ футболына шүкір, дейтін шығар. Азияның емес, Еуропаның алпауытына айналуға әрекет етіп жатқанымызды құптары анық. Қазақ әдебиетіне ғана емес, қазақ футболындада өзіндік қолтаңба қалдырған Мұхтар Әуезовтың ізбасарлары ешкімнен кем болмау керек, кем болмайдыда.
Осы блогымды келер шақта Африка стадиондарында өтіп жатқан әлем чемпионатында бір қаракөзіміз тағы бір рет оқыр. Армандар ақиқатқа айналған күні. Бұл енді менің арманым, әрбіріміздің жеке пікіріміз болғанындай, менің жеке арманым. Әрбір кісінің армандауға құқықы бар…
P.S; #НаурызДода

20/08/14, Ақтөбе, Таксим кафесі, сағат 23:00, жергілікті тұрғындар мен польшалық фанаттар қақтығысы:


21/08/14, ФК Ақтөбе — Легия матчы алдында:



Бұл жолы да кезекті еуропалық матчқа кезекші болып түстім, сол себептен билет сатып алуды жөн көрмедім. Алайда матчтың басталу уақыты тағы бір «кезекшілігіммен» қатар түсті. Бірінші кезекшілігімді әріптесіме қалдыруға тура келді. Екінші таймға ғана үлгеру үмітім қалды. Ойын басталып та кеткен ед…

Алдын-ала сатып алынған билеттер.

Sports.ru порталының Фэнтези ӘЧ ойынына шақырамын. Ойын ережесі бұрынғыдай: команда құру, тур сайын ұпай жинау.

КерекИнфо лигасының коды: 20b111e43389

sports.ru/fantasy/football/tournament/195.html

Әне-міне дегенше, кеше қарт құрлықтың ең белді турнирі саналатын чемпиондар лигасы ақтық мәресіне жетті.Реал өзінің көршілері Атлетикодан 4-1 есебімен басым түсті.
Әлқисса, басынан бастасақ, ойын бастала салысымен, Реал ойыншылары басымдықты ұстауға тырысты.Бірақ Атлетико футболшылары кез-келген, доп тартысында аяғына дейін күресті. 9 минутқа қарай, Атлетиконың жұлдызды шабуылшысы Диего Коста өзінің ескі жарақатына байланысты, өз орнын әріптесі Адриан Лопеске босатты.Ойынның 30-шы минутына дейін негізгі тартыс орталық алаңда өрбіді. 32-минутта 100 миллион атанған Гарет Бэйлдің тамаша есеп ашуға мүмкіндігі болып еді, бірақ Бәкең нысанадан мүлт кетті
Футболда «сен соқпасаң, саған соғады» деген қағида бар, арада 2-3 минут өткен соң, ұрымтал сәттердің бірінде Годиннің баспен бағыттаған соққысы кезінде, Касиллас өрескел қателік жіберіп Атлетико алға шықты.

Одан кейін Реал футболшылары қанша шабуыл жасаған мен ,қақпаның кілті таба алмайды. Үзілістен Реал футболшылары шабуылға ден қойды.Ара-тұра реті келсе Атлетико қарсы шабуылға шығып тұрды.Реал футболшылары қанша шабуыл жасаған мен қақпадан саңылау таба алмай жүрді.54 минутта Куртуа Роналдудың айып алаңындағы соққысын әдемі қайтара білді.Одан кейін, Гарет Бэйл екі гол салатын ,әдемі мүмкіндігін жіберіп алды.Атлетико футболшылары соңғы 20 минутта қорғаныста ойнады.Реал кезегімен шабуыл жасап жатты.Атлетико ойыншылары әр бос кеңістік үшін күресіп бақты, жанқиярлық танытты.Карло бапкер Иско мен Моратаны ойынға қосып шабуылға дем бермек болды, бірақ еш пайдасы болмады.Ойынның негізгі уақыты бітіп, төреші 5 минут қосты.Атлетико чемпион атанатындай көрінді.Бірааақ 90+3 минутта оң бұрыштан (угловой дегенім ғо)Серхио Рамос есепті теңестіріп кетті.

Стадион жарылды-ау деп ойладым.Реал футболшылары алаңға қарай жүгіріп тойлап жатты.Атлетиконың чемпион атанатын 1-2 минуты қалып еді.Негізгі уақыт бітіп экстра тайм қосылды. 1-ші экстра таймда есеп сол баяғы күйінде сақталды. Екінші экстра таймның 110 минутта Гарет Бэйл гол соқты.

Бұдан кейін Атлетико футболшылары қатарынан екі гол жіберіп алды.


Атлеттер жеңіске деген үлкен жігер көрсетті, бірақ жолдары болмады.Диего Симеоне жігіттері биыл тамаша сезон өткізді.Жарады Симеоне! Ойынның үздік ойыншысы Ди Мария атанды.Реал 10-шы кубокты (десимо) алды.

Сонымен ағайын көптен күткен, дүбірлі доп додасы да, жақындап қалды.Түн ұйқымызды төрт бөлетін, төрт жылда бір келетін осынау тамаша теңбіл доп додасында қайсы құраманың бағы жанады деп ойлайсыз?Әрине, басым көпшілік алаң қожайындары саналатын Бразилияны фаворит деп санайды.Бірақ Германия, Испания, Аргентина,, Голландия, Англия, Италия, Франция айта берсем кете береді т.б құрамалар бұл пікірмен келіспейді. Әлем чемпионатына осал командалар қатыспайтыны белгілі.Бельгия, Швейцария, Колумбия, Хорватия құрамалары да, өздерінің әдемі ойын өрнегімен ерекшеленеді.Уругвай, Португалия құрамаларында айтпасам ұят болар.Көршіміз орекендер (Ресей) құрамасы да бірденеден дәмелі болмасада, алысқа баруды көздейді.Алжир, Камерун, Нигерия, Кот- д ’Ивуар, Гана сияқты Африканың жұлдыздары да, белін бекем буып отыр.Азиядан Оңтүстік Корея, Иран, Жапония бар.Австралия да, жеке өзі бір құрлықтан келген, жайы бар).Мексика, Эквадор( бір ағамыз екібатыр деуші еді), Гондурас, Коста-Рика, Чили, АҚШ сияқты Оңтүстік және Солтүстік Америкадан келген теңбіл доп шебердері тағы да бар. Еуропадан Босния мен Грекия құрамалары да, осалдар қатарынан емес.
Ал сіз кімді фаворит деп деп ойлайсыз.
П.С. Осындайда қазақемдер қашан әлем біріншілігіне қатысады екен бір ой ма, арман ба, пайда болатынын қайтесің…