Таңбалы тас - тарих мұрасы!
Таңбалы тас — тарих мұрасы!
Таңбалы тас- талайларды тамсандырған, әсерлілігі мен әлемді аузына қаратқан, құпиясы көп, Қазақстан өлкесінің баға жетпес байлығының бірі. Қазақ даласында орналасқан «Таңбалы» тарихи-мәдени және табиғи мемлекеттік қорық-мұражайы- Алматы обылысына қарасты Жамбыл ауданында орналасқан. Мемлекет басшысы президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы осы бір ескіліктің ескіртпей сақтап жеткізген мұрасына жол тартып, көзбен көруге деген ынтаның ашылуына себеп болды. Тұран университеті қабырғасында дәріптеліп отырған «Насихаттау құралы ретінде өнер өнімдері» пәні көнелерді кеңінен оқытып, насихаттап қана қоймай, атам замманнан қалған асыл мұраға асықтыра жетеледі.
30.09.2017 жыл. Көптен күткен ұлы той демекші, асыға күткен күніміз де жетті. Жиырма шақты адамнан құралған тобымызбен жолға аттандық. Таңбалыға жеткенге дейін жарқырап тұрған күннің, табанымыздың Таңбалыға тиісімен күрт бұзылып сала бергеніне қайран қалдық. Ышқына соққан жел біз таңбалардың бірінші тобына аяқ басқаннан кейін әлсін-әлсін баяулап бірақ басылды. Адам жүруіне ыңғайсыз болғандықтан бірінші топты тек сыртынан бақылауға мүмкіндік алдық. Таңбалардың бұл тобында барлығы 111 сурет бейнеленген. Барлығы жеті топтан тұратын таңбалардың екінші тобынан шайтанды қуып жатқанын көрсек, үшінші, төртінші, бесінші топтардан талайдан арманымыз болып жүрген «күн баласының» бейнесін көрдік. Таңбалардың бесінші тобында бір жерде шоғырланған жеті күн баласының аңыз бойынша табиғаттың жеті құбылысымен байланысы болған деседі. Бірі найзағаймен байланысты болса, ал екіншісі күнмен тығыз байланысты.
Тас бетіндегі таңбалардың кейбірі қоңырқай түс болып тұрса, кейбірі ақшыл рең тартқан. Оның себебі: қоңырқай түстілері, бұрынғы тас бетіндегі бейнелер пайда болған замманнан бергі сақталып тұрғандары болса, ақшыл рең тартқандары одан 1-2 ғасыр бертінгі бейнелер болып саналады. Ең қызығы тас бетіндегі таңбалар кеш қарайып, көлеңке түскен кезде анық және айқын көрінеді.Сондықтан болса керек тастардағы бейнелер күннің шығысына емес батысына қарап салынған. Тек тасқа бейнеленген
таңбалармен ғана емес, қола дәуірінен қалған молалармен де танысып қайттық. Ол кездегі адамдар ана құрсағында жатқандай бүктеліп жерленген көрінеді. Сол себепті молалардың ені мен ұзындығы тым қысқа болып келген.
Талайды тамсандырған «Таңбалыға» жасаған саяхатымыз тарихымызды ұмытпауымыз керектігін, киелі жерлеріміздің қадіріне жете отырып, түп тамырын сақтап қалуымыз керек екендігінің айқын дәлелі болды. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев айтпақшы «Жаңа жағдайда жаңғыруға деген ішкі ұмтылыс – біздің дамуымыздың ең басты қағидасы». Дамиық, өркендейік, тарихымызды жаңа жолдармен жаңғыртайық.
Таңбалы тас-тарих мұрасы!
Келбетіңді неге бұлтпен жасырдың,
Табиғатқа сендік көркем бас ұрдым,
Естелік боп мәңгі қалар жүректе
Таңбалы сен мұрасысың ғасырдың.
Тамсанардай тарихың бар тым терең,
Әр тасыңнан құдіретті мен көрем,
Әр аттаған қадамдарым есімде
Мұра болып сақталарын білем мен.
Бұл таңбалы ғасырлардың көзіндей,
Ал таңбасы бабалардың сөзіндей,
Тамсандырған табиғаты әсте бір
Болмас егер қалды десем сезілмей.
Тарихыма көз жүгірткен бұл күнім,
Себеп болды тууына жырымның
Сырласқандай табиғатпен тынықтым,
Ашқандай бір әр таңбасы сырын мың.
Көргім келген күн баламен жолықтым,
Әсемдікке бөлеп жатқан даласын
Тастарына сызат салудан қорықтым,
Анадайын әлдилеген баласын.
Түсіндірген әр таңбаны бағып сыр,
Бұл ағайдың жүзінен нұр тамып тұр.
Гүлжан апай қосымша айтты мәлімет
Ағай сөзін толықтырып тағы бір.
«-Мақпал ән салғанда жаңбыр кенет тоқтады»,-
Деп апай күн баланың қасында сөз бастады
Құдіреті бұл таңбаның біліңіз,
Санаңызға тоқып мұны жүріңіз,
Керек болып қалар осы мәлімет
Бір жеріне журналыңыздың сызыңыз.
Деді дағы жалғастырдық сапарды,
Бұзба деумен бізге сап пен қатарды.
Бұл сөзімді жалғыз айтар емеспін,
Бәлкім ойында жүргендердің сөзі бар.
Алғыс айтып, дәрісіне ынтыққан,
Шәкірттерден АПАЙ СІЗГЕ таңбасындай өлең бар
Таңбалы тас- талайларды тамсандырған, әсерлілігі мен әлемді аузына қаратқан, құпиясы көп, Қазақстан өлкесінің баға жетпес байлығының бірі. Қазақ даласында орналасқан «Таңбалы» тарихи-мәдени және табиғи мемлекеттік қорық-мұражайы- Алматы обылысына қарасты Жамбыл ауданында орналасқан. Мемлекет басшысы президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы осы бір ескіліктің ескіртпей сақтап жеткізген мұрасына жол тартып, көзбен көруге деген ынтаның ашылуына себеп болды. Тұран университеті қабырғасында дәріптеліп отырған «Насихаттау құралы ретінде өнер өнімдері» пәні көнелерді кеңінен оқытып, насихаттап қана қоймай, атам замманнан қалған асыл мұраға асықтыра жетеледі.
30.09.2017 жыл. Көптен күткен ұлы той демекші, асыға күткен күніміз де жетті. Жиырма шақты адамнан құралған тобымызбен жолға аттандық. Таңбалыға жеткенге дейін жарқырап тұрған күннің, табанымыздың Таңбалыға тиісімен күрт бұзылып сала бергеніне қайран қалдық. Ышқына соққан жел біз таңбалардың бірінші тобына аяқ басқаннан кейін әлсін-әлсін баяулап бірақ басылды. Адам жүруіне ыңғайсыз болғандықтан бірінші топты тек сыртынан бақылауға мүмкіндік алдық. Таңбалардың бұл тобында барлығы 111 сурет бейнеленген. Барлығы жеті топтан тұратын таңбалардың екінші тобынан шайтанды қуып жатқанын көрсек, үшінші, төртінші, бесінші топтардан талайдан арманымыз болып жүрген «күн баласының» бейнесін көрдік. Таңбалардың бесінші тобында бір жерде шоғырланған жеті күн баласының аңыз бойынша табиғаттың жеті құбылысымен байланысы болған деседі. Бірі найзағаймен байланысты болса, ал екіншісі күнмен тығыз байланысты.
Тас бетіндегі таңбалардың кейбірі қоңырқай түс болып тұрса, кейбірі ақшыл рең тартқан. Оның себебі: қоңырқай түстілері, бұрынғы тас бетіндегі бейнелер пайда болған замманнан бергі сақталып тұрғандары болса, ақшыл рең тартқандары одан 1-2 ғасыр бертінгі бейнелер болып саналады. Ең қызығы тас бетіндегі таңбалар кеш қарайып, көлеңке түскен кезде анық және айқын көрінеді.Сондықтан болса керек тастардағы бейнелер күннің шығысына емес батысына қарап салынған. Тек тасқа бейнеленген
таңбалармен ғана емес, қола дәуірінен қалған молалармен де танысып қайттық. Ол кездегі адамдар ана құрсағында жатқандай бүктеліп жерленген көрінеді. Сол себепті молалардың ені мен ұзындығы тым қысқа болып келген.
Талайды тамсандырған «Таңбалыға» жасаған саяхатымыз тарихымызды ұмытпауымыз керектігін, киелі жерлеріміздің қадіріне жете отырып, түп тамырын сақтап қалуымыз керек екендігінің айқын дәлелі болды. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев айтпақшы «Жаңа жағдайда жаңғыруға деген ішкі ұмтылыс – біздің дамуымыздың ең басты қағидасы». Дамиық, өркендейік, тарихымызды жаңа жолдармен жаңғыртайық.
Таңбалы тас-тарих мұрасы!
Келбетіңді неге бұлтпен жасырдың,
Табиғатқа сендік көркем бас ұрдым,
Естелік боп мәңгі қалар жүректе
Таңбалы сен мұрасысың ғасырдың.
Тамсанардай тарихың бар тым терең,
Әр тасыңнан құдіретті мен көрем,
Әр аттаған қадамдарым есімде
Мұра болып сақталарын білем мен.
Бұл таңбалы ғасырлардың көзіндей,
Ал таңбасы бабалардың сөзіндей,
Тамсандырған табиғаты әсте бір
Болмас егер қалды десем сезілмей.
Тарихыма көз жүгірткен бұл күнім,
Себеп болды тууына жырымның
Сырласқандай табиғатпен тынықтым,
Ашқандай бір әр таңбасы сырын мың.
Көргім келген күн баламен жолықтым,
Әсемдікке бөлеп жатқан даласын
Тастарына сызат салудан қорықтым,
Анадайын әлдилеген баласын.
Түсіндірген әр таңбаны бағып сыр,
Бұл ағайдың жүзінен нұр тамып тұр.
Гүлжан апай қосымша айтты мәлімет
Ағай сөзін толықтырып тағы бір.
«-Мақпал ән салғанда жаңбыр кенет тоқтады»,-
Деп апай күн баланың қасында сөз бастады
Құдіреті бұл таңбаның біліңіз,
Санаңызға тоқып мұны жүріңіз,
Керек болып қалар осы мәлімет
Бір жеріне журналыңыздың сызыңыз.
Деді дағы жалғастырдық сапарды,
Бұзба деумен бізге сап пен қатарды.
Бұл сөзімді жалғыз айтар емеспін,
Бәлкім ойында жүргендердің сөзі бар.
Алғыс айтып, дәрісіне ынтыққан,
Шәкірттерден АПАЙ СІЗГЕ таңбасындай өлең бар
Пікір жоқ әзірше