Василий Шукшинның "Саған қызығамын" шығармасына аударма

Менің арманым бар: комбайнер болу. Комбайнның егістікте кетіп бара жатқанын көргеннен-ақ жүрегім дүрсілдейді.Өзімнің қалай комбайнда отырғанымды елестетемін…
Бірақ біздің бір ұстазымыз бар. Ол бізге: «Сендер колхозсыңдар, басқа ешкім де емессіңдер!»-деп келеке етеді. Бір күні мектепте «Линейка» болып, директор ұстаздардың атын атады. Оқушылардың бәрі мұғалімдерге қол соғып «алақайлап» қуанды, бірақ ешкім ол ұстаз үшін қол соғып қуанбады.
Мен анама жаңағы ұстаз жайлы айттым, анам ұзақ уақыт үндемеді.Содан соң: «Нан-басты нәрсе, онсыз барлығы өліп қалар еді»-деді.
Өз арманыма не істерімді білмеймін. Кеше радиодан: «Рахмет саған, диірмен» деген сөзді естіп қалдым. Диірмен мен колхоз — не айырмашылық бар? Мүмкін колхоз болу ұят шығар? Ал сонда менің арманым не болмақ? Өтінемін, маған газет арқылы жауап беріңіздерші, менің арманым дұрыс па?
Менің аты-жөнімді көрсетудің қажеті жоқ.
(Редакцияға хат)
Маған сенің хатыңда оқуға берді және өзімнің де сенімен сөйлескім келді. Әрине, адамның атын білмей сөйлескен қиын, дегенмен өзің осылай дұрыс деп шешсең қалауың білсін.
Мен сен бастаған нәрседен бастайын — АРМАННАН. Бірақ осы жерден екеуіміздің жолымыз екіге бөлінеді: мен армандауды ұнатпаймын. Мен арманға сенбеймін. Сен өз арманыңмен мақтанады екенсің, оны мына сөздеріңнен де байқап қалдым: «керек болса, мен армандауды қоямын».Сен сөзбен армандайсың, ал мен армандап болдым. Екеуіміздің де оған негізіміз бар: сен енді өмір сүре бастадың, ал мен одан біршама артқа шегіндім. Біз бір-бірімізді түсіне аламыз ба? Егер қаласақ, түсіне аламыз. Мен сенің армансыз болғаныңды қаламаймын (мен саған армандамауды үйрете алмас та едім, себебі бұған менің қауқарым жетпейді, ешкімнің де қауқары жетпейді). Мен сенің тек бір нәрсені білгеніңді қалаймын. Қалаған мақсатыңа сені арманың емес, ақылың мен еңбегің жеткізеді. Сен бұл сөздерді естіп-естіп құлағың шаршап, түріңнің жүзі өзгеріп, мені тыңдамай қоясың ба деп қорқамын. Мен сені өзіме сендіргім келеді, бірақ «ақыл» мен «еңбектен» басқа айтатын сөз таба алар емеспін.Адамға жақсы сөз айту, жақсы сөздермен біреуге ұнау, кейде құр сөздің қадірін кетіру, орынсыз қолдану, бұл үшін сөз кінәлі емес. Иә, сөздің кінәсі жоқ, ол тек шындықты айтады, сөз мәңгілік жасайды. Егер сені менің өмірлік тәжірибем кішкене болса да сендіре алса, мен саған оны айтайын. Мен де ауылдықпын, жағдайым нашар болды, жеуге тамақ, киерге киімім болмай, ерте жұмыс істей бастадым. Бұл жерде ұялудың қажеті жоқ, себебі мұның артында қарапайымдылық тұр. Адамдар тер төгіп еңбек етіп, нанын тауып жатыр.Бұл оңай емес және мұны кез-келген адам түсіне алмайды.Ақылды әрі еңбекқор адамның жағдайы әрдайым жақсы бола бермейді деп ойлау өз еншіңде, оны өзің де байқаған боларсың, бірақ осы өмірдегі барлық құнды, керемет заттарды жасаған талантты, ақылды, еңбекқор адам екенін түсіндіру — менің міндетім.Бүкіл адамның тарихында бірде бір «паразит» лайықты ештеңе жасаған емес, бұл жерде сен менімен келісуің керек.
Менің арманыма келетін болсақ… Мен арманды жоққа шығармаймын, бірақ сонда да еңбекке сенемін. Арман арманмен өз алдына, ал шебер қолынан әдемі, мағыналы, сәнді бірнәрсенің келетінін білсе іске кіріседі. Бұл- әртүрлі арманнан жоғары. Содан соң, мен әдемі сөздерге сенбеймін. Арман – тым әдемі сөз. Әдемі сөздерді адамдар көп айтады, сол секілді жұмысты да әдемі жасау керек, сонда көп жақсы нәрселер болар еді.
Тағы бір саған беретін кеңесім: ұстазыңа ренжіме. Ол да адам, ол да қателеседі, әлі жағдайды байыбына барып түсінбеді. Ол неге бәрін білу керек?! Негізі, адамдарға аз ренжі және көңіліңді түсіре берме. Өз өміріңнің қожайыны – өзіңсің, басқа ешкім де емес (көрдің бе, менде барлығы да әдемі шықты, өкінішке орай, әдемі деп айту оңай). Сенен басқа кім? Ойланып көр, сенен басқа кім өміріңнің қожайыны болуы мүмкін? Ешкім. Өзгелерден көбірек біл, өзгелерге қарағанда өзіңмен көбірек жұмыс істе, талаптан, ізден – бар өмір осы. Бұл — оңай емес, бұл – мәңгілік. Біз өзіміз де осындайларға алғыстымыз. Мейлі комбайнер бол, мейлі суретші бол, кім болсаң да – өмір сүріп, бар күш-жігеріңді жұмса, көп нәрсе білуге тырыс, ешкімге наразы болма және ешкімді де, ешнәрсені де өзгеден қызғанба, ұят нәрсеге қарсы жүрме, ақкөңіл, мейірімді болуға тырыс. Міне осы – ең қызығарлық өмір. Осындай жағдайға қол жеткізгенде, өзгелерге көмектес. Бұның оңай емес екендігін білемін, мен, мүмкін армандап кеткен шығармын… Солай болғанын қатты қалаймын. Саған қызығамын, сенің жас екендігіңе қызығамын. Сен барлығын енді бастадың, бастамасы жақсы шығар. Жақсы бастауға мүмкіндік бар. Басы қатты болса, аяғы тәтті болады. Көп нәрсеге қол жеткізіп, көп нәрсені көріп, көп нәрсені білуге болады.Тағы да айтарым: көп оқы. Болашақта ішімдік туралы ойлардан аулақ бол. Темекі тартпа. Осындай теріс жолға ерте түскен адамдардың артына ерме. Өз халқың үшін істеуге тиіс көп нәрсе бар екендігін ұмытпа. Арақ-шарап, шылым – мұның барлығы тек кедергі келтіреді (адамның денсаулығы мықты болу керек), еріншектік, менмендік деген қасиеттерден аулақ бол.
Жақсылықта жүздескенше!
Бөлісу:

Пікір жоқ әзірше