Араб көктемінің елесі

Жадымызда «Араб көктемі» деген атпен қалған бұл оқиғаларға да үш жыл болды. Біреудің қателігі бірдеңе үйрететін болса, нағыз ойланатын сәт келді. Тунистен басталған «демократия толқыны» бірнеше елді қатарынан төңкеріп кетті. Мысыр, Тунис, Ливия мен Йемендегі авторитарлық режим нөпірдің екпініне шыдай алмай бірден құлады. Тек Сирияда ғана Башар Асад мейілінше қарсылық көрсетіп бағуда. Бахрейн, Йордания, Алжир, Марокко, Кувейт секілді тағы бірнеше елде ереуілдер болды. Ал әдепкіде наразылық шараларының бәрі бейбіт түрде басталған еді.

Бұл сценарий Украинада да көрініс тапты. Оларды тізе бүктіру тіпті де оңай болды. Өйткені, тілі мен діні бір араб елдеріне қарағанда мұнда бір-бірін алқымнан ала кетуге әзір екі топ дайын тұрған еді.

Қорқау тәбетті алпауыт елдер Қазақстанды да тұтастай жұтып жіберуге қауқарлы. Дегенмен, дәстүрлі сценарий дәл сол күйінде біздің елде іске аспауы да мүмкін. Өйткені, Қазақстанда қазіргі билікке альтернатива болатын нақты күш жоқ. Халық көтерілем десе де, кімге ерерін білмейді. Бірақ, бұған малданып отыра беруге болмайды.

Жау жоқ деме — жар астында



Мәселен, діни радикалдардар. Ақтөбе мен Атыраудағы жарылыстар, Кеңқияқ қырғыны және Іле-Алатау қорығындағы оқиғаларды еске алыңыз. Елдің батысында жұрт хиджаб киген әйелді алыстан айналып өтетін деңгейге жетті. Сәл тыныштық орнағандай болып еді, бір топ жезқазғандықтың Сириядан шыға келуі, тыныштықтың алдамшы екенін айғақтады.

Қазақтың дәстүрлі трайбализмін де ұмытпау керек. Үш жүздің арасында астыртын бәсеке бар екенін ашық айтпасақ та, ішіміз сезеді. Өзге жүзден болғаны үшін елдің беделді газетіне жұмысқа тұра алмаған жігітті де танимын. (Осындай кезде жүзге кірмейтініме қуанамын).

Қазақ руға бөлініп, қырықпышақ болады дегенге сенгіңіз келмесе де, келесі проблеманың кез-келген шаңырақты шайқалтуға жететін күші бар екенін жоққа шығара алмаймыз. Бұл – елдің ментальды деңгейдегі алауыздығы. Біздің халық орыс тілді мен қазақ тілді болып бірін-бірі түсінуден қалғалы қашан. Тілін түсініп тұрса да, айтқанын ұққысы келмейтін деңгейге жеттік. Ел ағалары толеранттық туралы кеңірдегі жыртылғанша жырласа да, ел ішінде от берсе лап ете түсетін топтар жеткілікті. Басқасын былай қойғанда, қоғамдық пікірді қалыптастыруға тиісті журналистердің өзі «ұлттық құндылықты» желеу етіп, ұлтараздықты тудыруға бейім. Эфирде немесе газетте емес, интернетте.

Девальвациядан кейін Алматыда ұйымдастырылған шеру, қызық үшін болса да, халықтың жиналуға кет әрі еместігін көрсетті. Ал, нөпір бар жерде тәртіпсіздіктер туғызу түк қиын еместігін Жаңаөзен мен Алматыдағы «Прайм плаза» оқиғалары дәлелдеп берді.

Ауруын жасырған өледі



Бұл көктемде аяқ астынан үкіметтің ауысуы шынымен ойлантты. Жоқ, Ахметов кабинетінің отставкаға кететін инсайдерлерден естіп жүрдім. Бірақ, ол кемі мамырда болуы керек еді. Неге асықты?

Кәрім Мәсімовты тағы да таныстырған Президент «мықты дағдарыс менеджері» екенін атап өтті. Үміт артқан Қашағанның қисаңдап қалғанын ескерсек, шынымен де қиын кезең жақындаған сияқты. Бұл ел ішінде наразылық тудыруы әбден ықтимал. Ал оны өз мақсатына пайдаланып кетуге мүдделі топтардың іште болмаса да, сыртта торып отырғаны анық.

Біздің қазақ көнбіс. Шындап келгенде тіпті дархан халық. Егер, ел ағалары жағдайды дұрыс түсіндіріп, қай жерден қандай қауіп төнгенін анық айтып берсе, жүкті жұмыла көтеруге де дайын. Тек, алдамаса екен.