ДӘСТҮР ЖӘНЕ ҒҰРЫПТЫҚ ӘН БАЙҚАУЫ

Түркістан облысының орталығы Түркістан қаласында алғаш рет «Ұлттық құндылық – ұлт болмысы» атты дәстүр және ғұрыптық ән байқауы өтті. Байқауға облыстың 8 ауданынан келген өнерпаздар қатысты. Үміткерлер ұмыт болып бара жатқан дәстүрді жаңғыртты, ғұрыптық ән-жырларды сахнаға алып шығып, тақырыбына сай салт-дәстүрмен сабақтастырды.


Елбасының «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласына орай өткізілген байқаудың мақсаты айқын. Байқаудың мақсаты — қазақ халқы рухани жәдігерлерінің ішіндегі замана сүзгісінен өтіп, бүгінгі ұрпаққа жеткен құндылықтарымызды халық арасында кеңінен насихаттау арқылы Елбасының «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласына үн қосып, санаға сіңіру еді.

Соңғы жылдары салт-дәстүріміз ортамызға келді дегенімізбен, кейбір тұстарының өзгертіліп кеткенін көзіміз көріп жүр. Тіпті, кірме дәстүрлерге де төрімізді ұсынып қойдық. Мұның бәрі көп жағдайда өз ұлтымыздың болмысын терең танымағанымыздан орын алып жатады. Осы орайда, мыңдаған жылдар бойы көнеден келе жатқан халық даналығынан қалыптасқан қазақ халқының әдет-ғұрып, тұрмыстық салт-дәстүр түрлерін өзгертуге әуестік дұрыс емес деп ойлаймын. Өйткені, ол ұлттық дүниетаным, сенім, сезім, тіл, мінез-құлық, тіпті, халықтың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайына байланысты туып, қалыптасқан құндылықтар. Осындай ұстанымдағы ұйымдастырушылар байқау жариялау барысында қатысушылармен егжей-тегжейлі әңгіме жүргізді. Дәстүрді орынсыз өзгертудің өзі ұлт болмысына үйлеспейтіні ескертіліп, байқау шартында көрсетілді. Байқауда дәстүрлеріміздің заман ағымымен ұмытылып бара жатқан тұстары жаңғыртылып, тұсаукесер, жар-жар, бесікке салу, тойбастар ғұрыптары егжей-тегжейлі дәріптелді. Қатысушылардың үлкен дайындықпен келгені көрініп тұрды.

Әсіресе, сахнадағы беташар осы күнгі келін түскенде орындалатын дәстүрлі беташардан айтарлықтай ерекшеленді. Жатттандылықтан ада, айтылып жатқан әр жыр қатары тәрбиеге тұнып тұрды. Үлкенге құрмет, кішіге ізет, әзіл мен қалжың, осының бәрі көрініс тапты. Бүгінгінің айтып жүрген сыни көзқарасы беташардан ойып тұрып орнын алды. Байқауды көріп отырғандардың көңілінен шыққанының бір белгісі, шара демде өте шыққандай әсер қалдырды.
Қазылар алқасының шешімімен Шардара ауданы бас жүлдені иемденіп, 2-орынды Созақ ауданы қанжығаларына байлады, 3-орынды Сайрам және Бәйдібек ауданы тең бөлісті.

Іс-шара соңында «Ұлттық құндылық – ұлт болмысы» атты шығармашылық эссе байқауының жеңімпаздары марапатталды. 14 пен 29 жас аралығындағы жастар арасында жарияланған байқауға қатысқан 215 қатысушы ішінен 76-сының жұмысы талапқа сай деп танылды. Ал, 8 қатысушы жүлделі орындардан көрінді. Ұлттық құндылықтардың бірегейлігін өзіндік ой-толғамымен шебер насихаттай білген Бисейіт Ғалияның «Бір сандықта бір тарих» тақырыбындағы еңбегі үздік деп танылып, 1 орынды иемденді. Байқаудың жүлделі 2 орнын Медет Мұзапбарұлы мен Дарибаева Жайна Жанәліқызы иеленді. Ал, жүлделі 3 орын Әбдіхалық Олжас, Тұрысбек Айғаным мен Ойылханова Венераға бұйырды. «Үздік эссе» номинациясымен Темірхан Нурилла және Көбеева Ажар марапатталды.


Аталған байқауларды Түркістан облыстық қоғамдық даму басқармасының тапсырысы бойынша «Жалын» қоғамдық бірлестігі жүзеге асырды.

Ұлбосын Серікбаева

Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар

Алдымен тұтқынға түсіп, содан соң Францияның қарсыласу қозғалысына қосылған түркістандық әскерлер тақырыбы аз зерттелген. Бұл материалдар сақталған Ресей архивтері әлі күнге дейін құпия, ал батыстағыларына көп зерттеушілер қол жеткізе алмайды. Жанар Канафина деген әріптесім қазақтардың Батыс Европадағы Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы тақырыбын зерттеп жүрген аз ғалымның бірі — тарих ғылымдарының докторы, профессор Гүлнар Меңдіқұловамен кездесіп, архивтерден соңғы кездері не табылғанын сұрап-білген еді.

Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар

1999 жылы Гүлнар Меңдіқұлова “Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие” деген тақырыпта докторлық диссертация қорғады. Зерттеулер онымен аяқталмады. Қазіргі таңда ол "Қазақтардың Батыс Европа елдерінде Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы" атты жобаны басқарып отыр. 2015 жылғы қарашада Гүлнар Меңдіқұлова Франция архивтерінде жұмыс істеп, сол жақтан қазақтардың француз қарсыласу қозғалысына қатысқанын куәландыратын құжаттар табады. Ол құжаттар осы уақытқа дейін хабарсыз жоғалып кеткен деп есептеліп келген адамдардың есімін жаңғыртуға мүмкіндік береді.

— Іздеу жұмыстарын неден бастадыңыз?

— 2009 жылы Францияның Қарсыласу қозғалысы музейінде “Defense de la France” газетінде жарияланған бір фотосуретті тауып алдым. Онда жалаңаш, аштық пен концлагерь азабынан арып-ашқан азиялық ер адамдар бейнеленген. Суретке «Орыс тұтқындар» деп жазылған. Олар кім? Есімдері кім? Осылайша соғыста тұтқында болған қазақтар мен түркістандықтарды Франциядан іздеу алғаш басталды. Шамамен сол кезде Тілдер мен өркениеттер институтында (INALCO) Мұстафа Шоқайдың архивінде қазақ, өзбек, қырғыз, тәжік тұтқындардың тізімдері табылды. Бұлар — 1941 жылғы қазан айында неміс концлагерлерінде болған совет әскерлері мен офицерлері еді. Және, олар хабар-ошарсыз кеткендер тізімінде есепте тұрғаны және әлі де тұруы әбден мүмкін. Оларға деген лагердегі қатынас сұмдық болды: сырт келбеті мен сүндеттелгені үшін еврей деп қабылдап, ондап, жүздеп қырып отырған.

Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар
Мұстафа Шоқайдың архтивіндегі тізім. Тұтқындар арасында қазақтар, өзбектер, тәжіктер бар…

“Большевиктік індетті жабайы тасымалдаушылар"

— Мұстафа Шоқай концлагерлерге барғанында, советтік тұтқындардың жай-күйін көріп шошыған. 1941 жылғы қазанда эмиграциядағы досы Уәли Қайымханға былай деп хат жазады:
«Соғыста тұтқынға түскен отандастарымыздың жағдайы ауыр да азапты екені енді жалпыға белгілі болып отыр. Барлық жерде олар астың нашарлығы мен киімнің тапшылығын — көбі тіпті жартылай жалаңаш қаңғып жүр, баспана жоқтығын айтып шағымданады — қазан туды ғой, ал олардың көбі әлі күнге дейін тәулік бойы ашық аспан астында жүреді, түнде өздері қазып алған "қасқыр апанын" паналайды… Ең қорқынышты көріністі Дембица лагерінде көрдім. Онда тек кавказдықтар, түркістандықтар және волга-оралдықтар, яғни күнделікті «вохеншау» насихаты кинотеатрларда большевиктік індеттің «жабайы» тасымалдаушылары деп атайтындар тұрады. Оны есіме алғаным тегін емес… Біздікілермен алғаш сөйлескеннен-ақ ондағы лагерь тіршілігінің сұмдық суреттерін көрдім. Тоқтаусыз ату… Біздікілердің, сондай-ақ тұтқын татарлар мен кавказдықтардың айтуынша, осында келген 40 мың адамның 25 мыңы ғана тірі екен, қалғандары қаза тапқан...»

Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар
«Defense de la France» газетіндегі фото

— Жаңа не таба алдыңыз?

— Бұрынғы әскери тұтқын болған түркістандықтардың Франция Қарсыласу қозғалысына қатысқаны туралы жаңа құжаттар, карталар мен фотосуреттер табылды. Мысалы, 1944 жылғы айқын емес екі фотосуретте Тулузаның азат етілу құрметіне өткен парадтағы Бірінші совет партизан полкінің саппен өтіп бара жатқаны бейнеленген. Суретте полкта болған (бұл туралы суреттің сыртында жазылған) екі қазақтың және Гусейнов текті кавказдықтың бет-бейнесін ажыратып көруге болады. Сондай-ақ, Норвегия архивтерінде сақталған әскери тұтқындар тізімін де анықтау мүмкін болды. Алдыңғы жарияланымдардың арқасында Франция Қарсыласу қозғалысына қатысқан қазақтар туралы қызықты құжаттар мен материалдар табылды.

— Шетел архивтерінде жұмыс істеген қалай екен?

— Тулузаның муниципалдық архивінде қиындау болды, өйткені ондағы бумалар дұрыс сақталмайды екен. Олар өзіміз үйреніп қалған біздің архивтердегі сияқты жылдарына қарай жүйеленбеген. 1945 жылғы құжаттар 1950 жылдардың құжаттарынан кейін тұра береді. Норвегия архивтерінде істердің көбі цифрлік форматқа көшірілген, бұл зерттеушілердің жұмысын көп жеңілдетеді.

Франция аспаны астында
— Қазақтар Францияға қалай барып жүр?

— 1943 жылы немістер совет армиясының негізгі майдандардағы жеңістері салдарынан қиыншылық көре бастады. Оның үстіне, түркістандықтар мен өзге ұлт өкілдерінен құралған легиондар совет әскеріне қарсы соғысудан бас тартты. Сондықтан оларды оккупацияланған аумақтарда партизандарға қарсы немесе Польша мен Германиядағы лагерлерден Францияның оңтүстігі мен солтүстігіне көшіріп, шахталарда пайдалану ұйғарылды. Оларды сол жақтағы, Кармо мен Альби маңындағы лагерлерде ұстады. Алайда, мұнда да, совет әскері жақындап келе жатқанын естіген әскери тұтқында қол қусырып отырмады. Фрацуз қарсыласу қозғалысына қатысушылардың бірі, мамандығы бойынша жәрігер Ахмет Бектаев «Франция аспаны астында» атты кітабында Кармо маңындағы лагерде астыртын коммунистер ұйымы құрылғанын, оны өзі және украиналық Петр Дьячук басқарғанын айтады. Ұйым мүщелері француз партизандарымен (макизарлар) байланыс орнатып, 1944 жылғы 16 шілдеде лагерь қарауылдарын өлтіріп, түркістандықтар қашып шығады.

Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар
Тулузаның азат етілу құрметіне өткен парадтағы Бірінші совет партизан полкінің саппен өтіп бара жатқаны. 1944 жыл. Суретте полкта болған екі қазақтың және Гусейнов текті кавказдықтың бет-бейнесін ажыратып көруге болады.

Париждегі Ұлттық архивтен Бірінші совет партизан полкінің құрылуы туралы хаттар, естеліктер мен құжаттар табылды. Ол полкте қазақтар Екінші дүниежүзілік соғыстың сұрапыл жылдарында грузиндер, украиндықтар және басқа да ұлт өкілдерімен иық тіресе қатар шайқасқан. Қазақтардың француз қарсыласу қозғалысына қатысқаны туралы архивтен табылған Ахмет Бектаевтың 1968 жылы жазып кеткен хаты болмаса, отандастырымыздың осындай ерлік істері туралы білуіміз екіталай еді.

Француз маркизарларымен қатар шайқасқан Исмаилов, Қарамергенов, Мұхамеджанов, Абдуллаев сынды қазақтар мен түркістандықтардың есімдерін таптым.

Францияның оңтүстігін азат етушілердің фотосуреті сақталған екен. Онда Бірінші совет партизан полкі Тулуза азат етілгеннен кейінгі парадқа қатысуы бейнеленген. Ол парадқа генерал Де Голль да қатысқан. Ахмет Бектаевтың естеліктерінен белгілі болғандай, түркістандықтар бірнеше партизан тобының құрамында болған екен, оның ішінде «Сталинград» тобы да бар және біздің сарбаздарды көбінесе «моңғолдар» деп атайды екен. Альбидегі Тарн департаментінің архивтерінде француз маркизарлары партизан топтары, қазақтар шайқасқан «Сталинград» тобы бөлек белгіленіп, «Моңғолдар» тобы бөлек белгіленген карта тауып алдым.
Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар
Француз қарсыласу қозғалысының архивтерінен табылған карта

Альбидегі француз архивінен қазақтардың Қарсыласу қозғалысына қатысқанын растайтын ресми құжаттар таптым. Бұл — 1945 жылғы мамыр айында болған жағымсыз оқиғаға байланысты полиция департаментінің хаттары. Францияның оңтүстігін азат етуге қатысқан бірнеше түркістандық мамыр мейрамын атап өту үшін дәмханаға барғанында жергілікті тұрғындардың бірі оларға «моңғолдар» деп тіл тигізеді. Сол жерде төбелес басталып, араласқандардың бәрі полиция бөлімшесіне түседі. Батырлар тұратын лагердің коменданты Зунум Жаманқұлов болған оқиға туралы түсініктеме жазуына тура келеді. Ол хатында бұрынғы советтік түркістандық әскерлер және лагердегі 250 адамның бәрі Францияны азат етуге қатысқанын, алайда, олар әлі де тұтқын есебінде лагерде тұратынын, оларға деген қарым-қатынас нашар екенін айтады. Альби қаласы полиция префектінің жауабы да табылды. Істі егжей-тегжейлі қарағаннан кейін ол бұл «моңғолдар» Францияны азат ету жолында ерлік көрсеткенін, ал жергілікті тұрғындар олардың ерлігін ұмытып, тіл тигізгенін мойындайды. Полиция префектінің осы тұжырымының арқасында сол бір жағымсыз оқиғаға қатысушылар жазаланбады.

— Түркістаннан шыққандардың білім деңгейі қандай болған?



 — Мұстафа Шоқайдың архивіндегі тізімдерді ашып қарасақ, ол адамдардың барлығы дерлік орта, көбі жоғары білімді. Арасында мұғалімдер, инженерлер, техниктер, аспаздар, жұмысшылар, тракторшы, есепші, шаруа және т.б. болған. Өзбектер арасында диқандар көп, басқа мамандықтар да кездеседі.

-Түркістандықтар Франциядан басқа тағы қай жерде болған?

— Франциядан бөлек, Швециядан Норвегия аумағындағы лагерлерге көшірілген қазақстандықтардың тізімдерін таптық. Біздің болжамымыз бойынша, олар Швеция аумағына совет-фин соғысы кезінде тап болған. Не болмаса, солтүстік майдандарда шайқасып жүрген жерінен тұтқынға түсіп, Финляндия мен Швециядан Норвегиядағы әскери тұтқындарға арналған лагерлерге көшірілген.

Соғыстағы махаббат жыры…

— Махаббат хикаялары да болған екен, — дейді Гүлнар Меңдіқұлова. — Менің қолыма Семей обылысының Көкпекті ауданынан шыққан кеңес әскер маманы Ғалихан Сәрсеновтың автобиографиясы түсті. Оның әкесі, Биахмет Сәрсенов кезінде «Алаш» партиясының көрнекті қайраткері болған. Ғалихан Тамбовтағы авиамектерте оқиды. Ол туралы деректер соғыс басталған кезден үзіледі. Кейін Голландиядан бір-ақ табылады! 1945 жылы ол Голландияның бұрынғы королінің ортаншы қызы, принцесса Иока Мульдерсаға үйленеді. Ұлды болып, есімін Херат деп қояды. Алайда, Алматыға қайтуға тура келгенде, әйелі мен баласын алып кетуге рұқсат ала алмайды. Екі жасар Херат анасымен бірге Голландияда қалды. Иока Мульдерса ұлымен бірге 1959 жылы Бас секретарь Хуанкеге еріп КСРО-ға келеді. Алайда, Ғалихан Сәрсенов олармен жолықпады. Оның басқа әйелі бар еді, оның үстіне, 1948 жылы-ақ, Аягөзде МҚК қызметкерлері Голландияға кетуді ойласа, салдары қандай болатынын айтып ескертіп қойған.

Тағы бір — Манас Нұғманов пен француз қызы Алис Сегий арасындағы, Моник-Светлана есімді қыз баланың дүниеге келуі туралы махаббат хикаясын саясат ғылымдарының докторы Бақыт Садықова баяндап берген болатын. Бойжеткен Мониктің түп-тамырын іздеуі «Бір уыс топырақ үшін» атты француз деректі фильміне негіз болған. Ондағы басты кейіпкерлер — бұрынғы әскери тұтқындар, кейіннен Түркістан легионының мүшелері Манас Нұғманов, Қадым Жұманиязов және Ахмет Бектаев есімді достар. Францияға көшірілгеннен кейін олар француз партизандарына қосылып, елдің оңтүстігін фашистерден азат етеді. Соғыстан кейін еліне оралғанда, оларды лагерлер, ұзаққа созылған түсінбеу мен қабылдамау күтіп тұр еді. Манас Нұғманов он жылға лагерге кесіледі. Босап шыққан соң Қазақстанға қайтып оралмай, Ресейде, жазасын өтеген жерге таяу мекендеп қалады. Қадым Жұманиязов болса, Францияның партизан қозғалысына қатысқаннан кейін совет әскери тұқындарын жинап, отанына қайтару жөгніндегі комиссияда қызмет атқарады. 1948 жылы қайғылы оқиғада қаза табады. Ал Ахмет Бектаев қартайып қайтыс болды.

Отбасылық архивтерден табылған құнды заттар

Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар

— 2009 жылғы тапқандарым туралы жариялағаннан кейін, маған Францияны азат ету жолында шайқасқан бұрынғы әскери тұтқындардың туыстары мен жақындарынан деректер келе бастады, — профессор Гүлнар Меңдңқұлова бір фотосуретті көрсетті. — Бұл Францияның оңтүстігіндегі Қарсыласу қозғалысына қатысқан Ахмет Субаловтың суреті. Сурет Астрахан облысы, Камызяк ауданының Берюски ауылында табылды. Маған оны немере інісі, Айвар Субалов жіберді. Сыртында 1945 жылғы 9 шілде деп жазылған. Яғни, Тулузаны, Кармоны, Альбиді және Францияның оңтүстігіндегі басқа да елді мекендерді азат ету жолындағы шайқастардан кейін бір жыл өткен соң да, бұрынғы әскери тұтқындар сол жақта қала берген! Айвар Субаловтың айтуынша, ағасы 1946 жылы елге қайтып келіп, көп ұзамай қайтыс болады. Денесінің бәрі тыртық еді: лагерде тұтқындардың аяусыз азаптап, мылтықтың сүмбісімен сабайды екен, ол жаралар көпке дейін жазылмай жүреді. Оның үстіне, іш-құрылысы түгелдей езіліп кеткен. Бірақ, қиын кез еді, сөйтіп Ахмет Ерғалиұлы Астрахан теңіз портына жүк тасушы болып жұмысқа тұрады. 1946 жылы жұмыс орнында қайтыс болады. Қазір оның туыстары Ресейдің Астрахан облысында, Алматыда және Алматы облысында тұрады.

Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар
Суретте ортада тұрған — Ахмет Субалов, Альби, 1945 жылғы 9 шілде.
Павлодардан біздің кезімізге дейін ғайыптың күшімен сақталып жеткен ресми құжаттың суреті келді. Бірінші совет партизан полкінің Альби қаласындағы (Франция) совет гарнизонының сержанты Шашубай Бейсембинге берілген №18 куәлігін маған оның ұлы Мұрат Бейсембин көрсетті. Бұл ақпарат Бірінші совет партизан полкінің құрамында осы уақытқа дейін айтылып келгендей, армяндар ғана болмағаны, арасында қазақтар да болғаны туралы мәліметті толықтыра түсті.

Блог - dark_nazgul: Тұтқыннан - Қарсыласу қозғалысы қатарына: Екінші дүниежүзілік соғыстағы түркістандықтар
Француз қарсыласу қозғалысы мүшесі Шашубай Бейсембиннің куәлігі

Соңғысөз орнына

— Көптеген қазақстандықтар соғыстың алғашқы күндері және кейін де хабарсыз жоғалып кеткен туыстарын әлі күнге дейін іздеп жүр, — дейді Гүлнар Меңдіқұлова. Осы мәліметтер солардың тағдыры туралы бір дерек берсе де — еңбектің еш болмағаны. Әріптестерім және мен тапқан құжаттардың бәрі алдағы уақытта жеке құжаттар жинағы болып жарияланады. Сондай-ақ, қолында сол сұрапыл соғысқа қатысқан жақындары мен туыстары туралы керек мәліметтер, құжаттар, фотосуреттер бар адамдардан сол материалды gmendikul@hotmail.com почтасына жіберуді немесе Facebook желісінде арнайы ашылған парақшада жариялауды өтінемін. Ал біздің жұмысымыз жалғаса береді. Бізге қажет құжаттар Франция, Бельгия, Норвегия, Голландия, Италия, Швеция мен Ұлыбританияның Ұлттық және Муниципалдық архивтерінде сақтаулы.
Әрі қарай

Туристер келетін Түркістан

Осы аптада 1500 жылдық тарихы бар Түркістан қаласына жол түсті. Қаланы турист көзімен қарауды ұсынамын.
Ежелгі қалаға тарихи ескерткіштерін және археологиялық орындарын көру үшін Қазақстан халқы мен алыс-жақын шетелдерден жылына 700мыңнан астам адам ағылады. Болашақта ежелгі қалада 4 туристтік орталық ашылады деп күтілуде.

Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
1. Қалаға кіре берістегі қақпа.

Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
2. Бекзат Саттарханов атындағы спорт орталығы

Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
3. Халықаралық Қазақ-Түрік университеті, статистика бойынша осы білім ордасында 14,2 мың студент білім алады

Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
4. Түркістан десе көз алдымызға келетін тарихи кесенеге сапар басталды. Ені — 46,5 м, ұзындығы — 65 м. Орталық залының айналасында әртүрлік мақсатта қолдануға арналған 35 бөлмесі бар
Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
Кесенеде 200-ден астам қазақтың хан-сұлтандары, билері мен жақсы-жайсаңдары жерленген.

Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
Отау құрған жастар осы маңда өміріне естелік қалдырмай кетпейді.
Кесене ішінде фотоға түсіруге рұқсат етілмегендіктен қасындағы тарихи орындарға тоқталамын.

Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
Шығыс моншасы
Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
Қылует — жерасты мешіті-медресесі және мұражайынан көріністер
Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
Шілдехана — жартылай қираған жер асты құрылысы, сақталған бөлігі 2 метр тереңдікте орналасқан екен
Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
Кесенеге келетіндердің біразына экзотикалық жануар болып көрінетін түйеге мініп 5 минуттық бір айналым жасау үшін 500тг төлейсіз.
Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
5. Қалалық Жеңіс саябағы. 1941-1945ж. Ұлы Отан соғысы қатысушыларына арналған ескерткіштер орнатылған

Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
6. Түркістандағы ірі сауда орны, тауар мен қызметтердің Қазақстан бойынша арзаны осы жерде дейді. Қала бойынша халықтың ең көп шоғырланған жері. Қала халқының басым бөлігі шағын кәсіпкерлікпен айналысады.

Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
«Современный» қайыршы

Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
Арба сүйреп, аяқ киім жөндеп нанын адал тауып жатқан халық та жеткілікті


Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
7. 2000 жылы ашылған Түркістан қаласының сазды-драма театры

Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
8. Саяхатты аяқтайтын вокзал :)
Керек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін ТүркістанКерек тілші: Туристер келетін Түркістан
Санитарлық-гигиеналық талаптарға сай емес Түркістанның арзан кәуабын осы жерден табасыздар.

Керек тілші: Туристер келетін Түркістан
Әрі қарай

Рулас туыстармен Түркістанда бас қостық

7-ші маусым Монғолия мен Қытайдан Атырауға дейінгі Чингизидтер Түркістандағы Әзірет Сұлтан Қожа Ахмет Яссауи кесенесі маңында қойылған 22 ханның әруғына ас берейін деп бас қосты.
Кеше, яғни 7-ші маусымда таңғы сағат 8-ден бастап Ахмет Яссауи кесенесі маңында жиналдық.
Әрі қарай

ТҮРКІСТАН БАЗАРЫ-ТҰТЫНУШЫ АЗАБЫ

МҰНДАЙ КИНО БІЗДЕР ҚАРАМАЙМЫЗ!!!


ТҮРКІСТАН БАЗАРЫ-ТҰТЫНУШЫ АЗАБЫ
Авторлық сурет
Тазалық саулық негізі дейтін қазақ, кезінде тазалыққа зор мән берген. Қазіргі таңда оған назар салып жатқан ешкім жоқ. Тазалық тұрмақ, алдау, арбау кездесетін Түркістан қаласының базары жан түршігерлік жайды басынан өткеріп отыр.
Әрі қарай

ҚҰДАЙДАН ҚОРЫҚПАҒАН ҒАНА ҚҰМАЛАҚ ТАРТАДЫ

МҰНДАЙ КИНО БІЗДЕР ҚАРАМАЙМЫЗ!!!

Бүгінде көше бойын жағалап келе жатып, картасы мен құмалағын жайып отырған көріпкел сымақтарымызды көзің шалады. Бірі көше жағаласа, бірі жеке үйлерінде отырып, болашақты болжайтыны бар. Көріпкелдерді сынамас алдын, көріпкел сөзіне анықтама бере өтейік
Әрі қарай

ЖЕЛІЛІК МАРКЕТИНГ немесе не ұтып, неден ұтыламыз?

МҰНДАЙ КИНО БІЗДЕР ҚАРАМАЙМЫЗ!!!


Бүгінде елімізде «Желілік маркетинг» ұғымы қанатын кеңге жайды. Бұл не дейсіз ғой? Оңай ақша табудың жолы. Қазір ғаламтор арқылы жұмысқа шақыратын бұл жүйе көпшілік арасында дау тудыруда. Жүйелі маркетинг бізге не береді? Немесе біз одан не ұтып, неден ұтыламыз? Осыған кеңірек тоқталайық.
Әрі қарай

Қасиетті, киелі мекен - Түркістан

Ескі Түркістан қаласы
(XV — XX ғ.ғ. бірінші ширегі)
Ахмет Иасауи кесснесінің салынуына байланысты (XIV) Иасы қаласының көлемі тез арада батысқа және оңтүстікке қарай ұлғайып, аймақтың саяси орталығына айналды. Жазба деректерде қала жаңа атаумен — «Хазірети Түркістан» деп атала бастады. XVI ғасырдан бастап «Түркістан» атауы қалаға мықтап бекиді. Қазіргі күні қаланың орталық бөлігі — цитаделі және оны қоршаған шахарістаны сақталған. Цитаделінің көлемі — 2,6 гектар, шахарістаны -23,5 гектар. Рабадының оңтүстік бөлігі ғана сақталған, көлемі — 50 гектарға жуық. Қаланың цитаделінде археологиялық зерттеулер 1930 жылдардан (М.Е.Массон) бері жүргізіліп келеді.
Әрі қарай