Уақыт менің жүрек жарамды емдегендей болып, өмір маған қайта күш қуат беріп сөз айтуға қайта оқталдым. Ответ келді:«Ағамдай көрем». Пфффф:/. Нəғп. Неге? Сүйетінімді айта бердім, айта бердім. Олда əлгі сөзді айта берді, айта берді. Как будто: «копировать» «вставит» қылып жатқан сияқты. "Қойш"- дедім қайтадан. Айта берсең де жексұрын болатын шығарсың. Содан бері ол қызбен əлі сөйлесем, арамыздағы бұрынғы сыйластыққа сызат түскен жоқ. Ол мені ағасындай көрсе де, жауындай көрсе де мен оған оған ендігі күнде қамқор болып өтемін. Барлық жерде оған қолдау көрсетемін. Мейлі ол менің кеудемнен итерсін, бірақ мен оны шын сүйемін. Бірақ «аға» дегені жаман екен. Құлаққа түрпідей тиеді. Үйдегілер аға десе көңіліме сені алып біртүрлі боп қалам. Бір жағынан жазғы каникулда сағынғаным болар. Енді сені мəңгі күтемін — көңілің жібігенше. Мəңгі бақи бақытты етермін-ақ. Енді сені күту ғана қалды.
Уақыт өтіп жатыр. Бір күні ойландым. Бұлай болмайды күтіп жата бергенім. Желі де хатты жаңбырша жаудырып басыңды ауыртып, уақытыңды алғанша бір күні конкретно қып романтикалық сөз салуға бекіндім. Күт мені. Жанымның емі.

Не болғанын, не деп жауап бергенін кейінірек айтып берермін.

Ол кезде біз алтыншы не жетінші сыныпта оқитынбыз. Нақты есімде болмай тұр. Балалық шақтың тәтті кәмпитін жеп жүрген кезіміз. Жігіт, сүю, махаббат деген нәрселердің ойға кіріп те шықпайтын кезі болатын. Бірақ бәрі де бір күнде өзгеріп шыға келді…
Көктемнің шуақты күні болатын. Күн шығып тұрғанымен, қыстың сызы кете қоймаған шақ. Мамамның «қалың киін» дегенін тыңдамай, көктемнің алдамшы күніне сеніп, ауру «сатып алдым». Сабақта мазам болмай, ыстығым көтерілген соң үйге сұранып, мектептен шығып бара жатқанмын. Артымнан «Әсел, тоқтай тұршы» деген дауысқа жалт қарасам, сыныптастарым Нұрсұлтан мен Үсен екен. Не айтар екен деп ойлап тұрғанымда олар да жаныма келді. Ананы айтып, мынаны айтып, соңымнан қалар емес. Сабақтың басталып қалғаны қашан, ал олар әлі менің арқамнан қалар емес.
— Сендер қайда бара жатырсыңдар? Сабаққа бармайсыңдар ма?
— Біз сені шығарып салайын деп едік.
— Жайша ма?
— Жай.
Әңгімеміз осылай өрбіген-ді. Бір кезде мектептің ауласынан шығатын қақпаға жақындағанымыз сол еді, Үсен барды да есіктің аузына тұрып алды. Шығайын десем шығармайды.
— Мұның не? Негі тұрып алдың есікке?
— Сені шығармаймыз.
— Не үшін?
— Саған айтатын әңгімеміз бар?
— Ал, тыңдап тұрмын.
— Біз сені жақсы көреміз! (Дәл сол кездегі жай-күйімді айтып жеткізе алмаймын. Ең алғаш рет «махаббат жырын» естіп тұрмын, оның үстіне сыныптастарымнан!!!).
— Құршы бар, ойнамай!
— Шынымен айтамын. Осы күнге дейін айта алмай жүрген едік.
— Мейлі, бірақ екеуің бірдей жақсы көрмейтін шығарсыңдар?
— Екеуміз де жақсы көреміз. Сенің жауабыңды күтеміз!
— Далбасаламай былай тұршы!
Сол кезде сөзге араласқан Нұрсұлтан қолыма кішкентай қалташаға оралған бірдеңені ұсынды да, Үсен екеуі мектепке жүгіріп кете барды. Өзім онсыз да дене қызуым көтеріліп тұрған мен, үйге денем бір ысып, бір суып әрең жеттім. Үйге келе салып, қалташаны ашып қалсам хат пен кішкентай ғана әдемі алқа екен. Хатта не жазылғанын өздеріңіз де сезіп отырған шығарсыздар. Ал содан жатып кеп ашуланайын. Қырсыққанда төсекке таңылып, 1 апта сабаққа бармадым. Мектепке баратын күні екеуіне де әдемілеп хат жаздым ( Нұрсұлтанның алқасын қайтарып бердім) да, сумкама салып алып бардым. Сыныпқа кіргенім сол еді, мені көрген сыныптастарым шулап кетті. Қып-қызыл ӨСЕК жүріп жатыр екен. Ол кезде анкета деген нәрсені толтырушы едік қой, мен жоқта соны толтырған Үсекең бар сырын жариялап қойған. Бәрі хабардар. Жынымның шыққаны-ай! Содан сабақтың ортасында екеуіне хатты бердім де, олармен сөйлеспей қойдым. Бұрын Үсенге ешқандай дұшпандығым жоқ болса да содан кейін оны жек көріп кеттім. Тіптен араласпай, амандаспай кеттім. Ал Нұрсұлтанның маған хат жазғанын ешкім білмейді. Сондықтан онымен бұрынғыдай болмаса да, сөйлесіп жүрдім. Сөйтіп жүріп тоғызыншы сыныпты бітірдік. Нұрсұлтан колледжге оқуға түсті де, Үсен мектепте қалды. Бірақ әлі де араласпаймыз. Уақыт зымырап жүргенде мектепті бітіретін уақыт келді. Үсенмен әлі де араласпаймын. Бір күні сыныптағы жігіттер екеумізді татуластырды. Ең болмағанда мектепті бітіретін кезде достасып кетіңдер деп, амандасып, сөйлесетіндей дәрежеге жеткізді.
Мен бітті деп ойлап жүрген махаббат хикаясы мұнымен аяқталмапты. Бір күні Үсекең келді де қолыма бір дәптерді ұстата салды. «Қазір емес, үйіңе барған соң оқышы» деді. Жарайды деп сөмкеме салып қойдым. Сырты ақ қағазбен оралған, 12 парақтық, кәдімгі дәптер. Үйге барып ашып қалсам, іші толған өлең. Бейшара ғашық жырларын соған тізе берген. Ал Нұрекең болса мектепті бітірген соң сырға салып қоятын, Үйленетін болып шыға келді. Менің пікірімді сұрап жатқан ешкім жоқ. «Қой, қой» деп жүріпт тоқтаттық…
Қазір Нұрсұлтан үйленген. Үсен әлі күнге дейін «Менің алғашқы махаббатым» деп отырады. Кейіннен екеуінің айтуынша, мен екеуіне жауап хат жазған соң бір қырдың басына шығып алып оқыпты. Әлбетте ол жерде қуанатын хабар жоқ, екеуі әбден ашуланған. Мектеп бітірген соң күлген. Қателеспесем, Үсеннің сол дәптері үйде сақтаулы тұрған болуы керек.

Елестетіңізші. Партада сегіз-тоғыз шамасындағы екі бала қатар отыр. Бойлары бірдей, киімдері де ұқсас, тек бірі — қараторы, бірі — сары демесеңіз егіздер сияқты. Шынында, екеуінің бір-біріне түк қатысы жоқ. Бірі — жетім, екіншісі -тастанды.

Не айтатыны бар, өткен ғасырдан бері түз баласы боп кеттік. Ойылда бастауыштан өтіп, шетінен қырып келе жатыр едім, ортаңғы ұлды қос рәдителдің ешқайсысы зәру көрмей, 10 жасымда қалаға оқуға аттандырып жіберді.
Түскен жерім дарынды балалар мектеп-интернаты деп аталады. Кәдімгідей емтиханмен қабылданған пысықтардың қатарынанбыз. Жыл он екі ай — үш қабатты, ескі, бірақ сыры кетсе де сыны кетпеген ғимараттамыз. Өтірік айтам, жыл он екі ай емес, оқу жылы бойына. Интернат — қызыл сары, тіпті оранжды сырланған, оның өзі ескіріп, кей тұсының кірпіші көрініп жатыр. Жергілікті атқамінер шпаналар фасадын одан әрі сорлатып кететіні бар. Бұл жатақханамыздан 100 метрде мектеп тұр, ол да бояушы, бояушы дегенге орай, сәбіз түстес қып сырланған. Ғимараттың ескі екеніне, Екінші Дүниежүзілік соғыста атқыштар бригадасының штабы болғанына мемлекеттің мұртын балта шаппайды. Мұрты жоқ, одан бөлек саяси тұтқындар салудайын салған екен ғимаратты, әлі 100 жыл қызмет қылатын сияқты.  

Біздер, сонау ұзын арқан, кең тұсау заманының бір пұшпағын көріп қалған, бірақта балалығымыз өліара кезге тап келген ұрпақпыз ғой. Кейде тым болмаса ой арқылы балалық шағыма орала бергім келеді.
Қазақтардың бала туу санын шектемеген тұстары үйдің бір бөлмесіне қаз -қатар көрпе жайып, рет-ретімізбен жата кетуші едік қой. Өзімізше бір-бір жастықты иемденіп, бір-бір көрпенің тұрақты жамылушысы болғанымызға мәз болатынбыз. көрпе ауысып кетсе арты төбелеске дейін барып тұратын. Біздер, үйдегі майда-шүйде балалар осылай ырду-дырду болып жатқанда ересектеу ағамыз анадай жерде раскладушккасын жайып жіберіп жататын еді. Кей күндері ағамыздың үйде болмайтынын білген кездерімізде, қоңыр материалын жан жағынан серіппелермен тартқылап, әлуминиге бекітілген сол раскладушкаға жату бақытына ие де болып қалатынбыз. Серіппе тартылған жері үзіліп әр жері салбырап, кей жерлері қызыл сыммен, енді бір жерлері қара сыммен бекітіліп тұрған сол қоңыр раскладушка әлі күнге көз алдымда.
Кейін, заман кеңіген бір тұста тәуелсіздіктің алғашқы жылдары маған да бір кішігірім көк раскладушка бұйырған еді. Қуандым әриен. Бірақ, сол раскладушкаға жатқан кезде қоңыр раскладушкаға жатқандай әсер ала алмадым…
Суретке сілтеме

Өткенде(21-ші ақпан) әжемнің қырқын беріп жатқан кезде бір туысымыз мені қасына шақырып алды. «Баяғыда бізге анекдот оқып бергеніңді білесің бе?».«Жоқ» дедім. Негізі есімде. Ол кезде мектепке бармаған кезімтін. Бес жас шамасындамын. Үйде "Қазақы қалжыңдар" әлде "Қазақша анекдоттар" дей ме бір жұқалтаң кітап бар еді. Ағаларым соның ішінен бір анекдотты бір-біріне оқып беріп, шиқылдап күліп отырғаны есімдетін. Сондай кезекті қонақтардың алдында өзімнің кітап оқи алатынымды көрсетіп мақтанғым кеп кетті. Көбісі «Лениншіл жасты» судыратып оқығанымда мақтап кететін. Қырсыққанда газет табыла қоймады. Әлгі жұқалтаң кітапты қолыма ұстап «Мама, анекдот оқып берейін бе?»-деп сұрадым. Әжем марқұм рұқсатын берді.
«Автобус ойдым-ойдым жерлермен секіртіп келе жатады. Жолаушылардың ішінде масаңдау жігіт болса керек. сол жүргізушіге „Әй, гондон! Ағаш тиеп келе жатқан жоқсың, жай жүұр“ деп қайта-қайта ескерту жасай берсе керек. Шыдай алмай кеткен жүргізуші қолына мантировкасын алып»Өзің түсесің бе, әлде түсіріп жіберейін бе?" деп анаған тұра ұмтылады. Сол кезде екеуінің ортасына бір әжей килігіп "Қарағым, Гондонжан, бір ашуыңды маған бер, барар жерімізге жетіп алайық" депті" деп бітетін әлгі анекдот. Қонақтар күлкіден қырылып қалды.«О»-ны «А» қылып оқу білмейміз. Әлгі сөзім тіптен күлкілі естілді -ау деймін…

Алаңсыз ойнаған жүгіріп,
Есте ме балалық кездерің?
Қас қағым сәтте-ақ ғайып боп,
Зуылдап өтерін сезбедің.

Жоқ онда жасанды қылық та,
Бұлақтай тұп тұнық көздерің.
Сыңғырлап күлгенің сүйкімді,
Балдан да тәтті еді сөздерің.

Бағалай білмедің бірақта,
Есейіп кетуді көздедің.
Оңаша қалғанда ойланып
«Ес біліп, ер жетсем тез» дедің.

Бала кезімде әрнеге бас қатырушы едім. Үлкендерден «плюс»,«минус» дегенді естіп алып, егер розеткаға шнурды былай тықсам телебзір жанып кетер ме екен.Бұның плюсі қай жағы екен деп ойланған да кездерім болған.
Балалығым саман кірпіштен қаланған ескі үйде өтті. Қонақ бөлмеміз енсіздеу ұзын болатын. Ана шетінде бір ләмпішке, мына шетінде бір ләмпішке сол бөлмемізге жарық түсіріп тұратын. Мен «включателді» қосып қалып, қайсысы бірінші жанады екен деп қарайтынмын.Осындай әрекеттеріңіз болса бөлісе отырыңыздар

Ол кезде ойын баласымыз. Ауылдың жайпақ (шатырсыз) үйінде тұрамыз.Шатырлы үйлерге қызығатынмын.Себебі, олардың шатырында кептер (көгаршындар) бар. Көгаршындардың уілдегені қызық еді. Сабаққа бармаған кезім.Мүмкін «Нөлебайға» барған шығармын қырсам. Шамасы жазғы каникулға келген болуы керек көршіміз Мәдина апаның (ауылдың бәрі мәдинаапа деп атап кеткен) үйіне біздерден екі-үш жас үлкендігі бар бала келді. Мәдина апа күніге бір рет келіп біздің үйден шай ішіп кететін.Қонақ бала апасымен еріп келді. Көзі жылт-жылт етіп тұратын қара бала екен.Есімі -Нурик. Жезқазғаннан келіпті. Қаланың баласы ғой ақыры, лып-лып етіп тұр. Білмейтіні жоқ. Екеуміз аз күнде достасып алдық. Ойынның түр-түрін ойнаймыз.Мендегі неше жыл сынбай келе жатқан ойыншықтарды сындырдық.