Көз майлары мен көт майларын компьютер алдында (күйік, смартфон демеңдерші тек) тауысып отырған жамағат!
Игигай, гигай, гигок, халайық! Блогиада ақтық мәреге шықты!

#БББББлагослави вас, мүміндер!
Дүдәмал шолушыларың сіздермен бірге. Сонымен, айналым 3, тур 7. Алғашқы блогиаданың алысқақтары «Математика» тақырыбын фоторепортаж түрінде көрсету қажет еді. Көрсетті де.

Посттарды қарай отырып, не ой келеді? Тақырып пен формат біршама шекті көрінгенімен, тым қатты ноқалай болмасаңыз, шын мәнінде біршама аясы кең екенін ұғуға болады. Осы жағдайда әр блогер өз түсінігіне, шешіміне, көзқарасына орай, белгілі бір бағытпен пост жазады (кэпіңді ұрайын!). Себебі, екі шарт: фоторептігі мен математикаға байланысы орындалып тұр.
Алайда, қазылардың өз көзқарасы болатынын да ұмытпау керек. Олар белгілі бір межедегі, критерийдегі жұмыс күтеді. Ол орындалмаса, баға да ең жоғарғы болмайды.
Мәселенки, фоторепортаж болғандықтан, бірінші кезекте фотолар сапасы, қанықтығы, мазмұндылығы рөл ойнай ма? Мәтінсіз-ақ негізгі ойды сап етіп ұқтыра алуы шарт па? Себебі, ФОТОреп қой. Жоқ?
Математикаға формальды не жанама жанасып, не абстрактілі байланыспен шексіз қиял мен тың көзқарас теліген материал жазуға бола ма? Жоқ, әлде математикалық процесс жүруі тиіс, қимыл қозғалысты, белгілі бір дәрежеде инертті, процесстің өзі болуы тиіс жұмыс болуы шарт па? Себебі, МАТЕМАТИКА ғой. Жоқ әлде процесс пост барысында емес, тек сыртынан бақылап, сипаттап көрсететін де блог қолтық болмақ па? Сауал көп, және қалай болғанда да, блогердің өз еркі, қайдан құлақ қылтитса…
Және қазылар көзқарасы біртекті болмайтыны түсінікті, себебі, мыжылған талаптар көрсетілген жоқ. Қатысушылардың қай жолмен кетсе де бұрыс еместігі айқын болмақ керек. Дей тұрғанмен, бір блогердің постын оқып, екіншісінде осы талаптар (өзіне-өзі қойған талаптар, өзі таңдаған жол, факт жүзінде) орындалмағанын көрген соң, оның жұмысын кем-кетікті секілді көруге, төменірек санауға болатындай ма… Бізге, қарасүйек оқырманға солай көрініп қалады. Сізге ше, қазылар? Және, қандай жауап болмасын, бұл қаншалықты дұрыс екен, ә?..

Напарнигім Қоғабайдың қолындағы құрылыс көбігі секілді запырандатып алдық. Енді, посттарды шолайық.
Ернар Бекенов. «Баспаналы болудың есеп-қисабы».
Практикалық пайдалылығы жөнінен — ең озық пост. Және ііі… қазір, қазір, сөздік қорыма тәу етіп алайын. Жұп-жұмыр, тиянақты пост. Бір де бір артық ақпарат көріп тұрғам жоқ. Кемшін, жетпей тұрған ақпарат? Бәлки, бар. «Бірақ бүкіл әлемнің дерегін дамбалыңа сыйдыра алмайсың». :)
Өткен шолуда постыңызда сіз болатыңыз, жылылық, шынайылық, парадоксальды объективтілік бар екенін айтып едім. «8 ұпай — мөлдір шынайылығыңа. Бұл жағынан саған тең келетін блогиадашы емес, жалпы қазнетші көрмедім», «Шынайылығыңыз үлкен құрметке лайық» деген қазылар менің сол кездегі ойларымды қағып кетті деп тұрмын. :d Иә, тәрк! Бұған дейін де айтып па еді осы сыңайда? Сорри, ештеңе білмеймін, мен бұған дейін шолу жасамағам.
«Бұл математика тақырыбына қаншалықты жақын екенін білмедім, «Блогиада» дәуіріндегі соңғы жазбамның жоғары баға үшін емес, оқырманға көбірек пайдасы болғанын қаладым.» — оооөөұұүүү… мимими.
Суреттер қанық емес, алайда, пост мақсатына орай ол міндет тұрмаған да секілді.
Математикаға тура қатыстылығы жөнінде сын айта алмаймын. Себебі, есептеу бар, бәрі шартты, бұл да — математика. Егер кәдуілгі математикаға байланыс (формула, теңдеу, теорема, Фермаңды!) сұрасам, калькалық, шаблондық, тынысты шарықтауға тұмылдырық салу секілді болады. Анық, оқырманыңыз емес, сұраса, қазыларыңыз сұрауға құқылы.
Жазба тілі — қарапайым, ұғынықты. Ұнады.

Асқар Базарбай. "Қажетті һәм қажетсіз математика".
Жұмыс барысында айтқысы келген ойы әу бастан түсінікті. Репортаж жай репортаж емес, бір нәрсені дәлелдеу бағытында болғаны құптарлық секілді. Тілі — бұрынғыдан гөрі сұйықтау. Фоторепке бола береді.
Фотоларды таңдауда безендіріп, орналастыруда жауаптылықты атап өткім келеді. Тек… неге қара рамка?
«Пернебек аға есептерді мұқият қарап, шығаруға тырысқанымен, біреуінің де шешімін дұрыс таппады, кілең жобамен ұра берген. Дебет пен кредитті келістіруде бұлай жаңылмайтынына сенгім келеді.» — упс! :*)):*)):*))
«Егер біз бесінші сыныптан кейін математика оқымасақ, онда қарапайым арифметиканы да осы уақытта ұмытып қалар едік. » — Имам знает, что говорит! Они, вообще, фильтруют свой базар!
"«Осымен болар» деп үйге қайтып келе жатып, жол бойындағы компьютер клубына соғып, иесімен кездестім. Иә, оған да математика туралы сұрақ қою мүмкіндігін жібермедім. Жоспардан гөрі, инерциямен кетіп қалды." — Осы сөйлемдерді оқи отырып, менің телпекті басыма не ой келді? Білесіздер ме, осы жерде еш комментарийсіз-ақ, не жоспар бойынша сапарлағандай қып көрсетуге болар еді. Құрғақ, автоматты, ретімен. Алайда, осы бір шынайылық факті һәм акті — блогердің журналистен айырмашылығын көрсеткендей болды маған.
Аса жюрикелі қауsм қатарынан "Өткенде автоматпен 10 қоямын деп едім, келесіде бос кеңістік жарияаласыңыз да 10 қоямын" дейді Ерлан Оспан. Қой десеңізші, жыртылып өлетін болды ғой көкем! Келесіде «Осы өмірде Асқар Базарбай бар деген хабар келсе, 10 қоям» жүрмесін. :*))
Меніңше, Еркімбай мырза діттеген пікірде ұйытқы бар сияқты. Егер ақырғы (басты) сұрағыңыз екеу боп кетсе, екеуін де айқын көрсетіп, не бір ойға ұйыстырсаңыз деген бір тілек. Одан бөлек, ақыры алып келген ойыңыз — өз басыма дұрыс. Бірақ, жалпыға күмәнді, даулы, айқын жөн деуге келмейтін тұжырым.
Сіз математикалық ситуацияны қолдан тудырған, модельдеген жалғыз блогер болдыңыз. «Егер тау Магометке бармаса...» Яки, фотореп жанрынан тыс шығып, сауалнама жанрын да эксперименталды пайдаланылғанын айтам. Жарайды, енді, кім "қой" дейді сізге?

Жұмысқа тұруға сұхбаттасуда:
— Атыңыз?
— Бөрібай.
— Фамилияңыз?
— Бекарыс.
— Неменеге мәз боп отырсыз?
— Алғашқы 2 сұраққа дұрыс жауап бергеніме.

Ана алғашқы үш сұрағына бәрі жауап бергенде, осы сақалы ағарған анекдоттағыдай жағдай болмады ма?
Жазба гәпті, стилистикалық жинақы. Тарс-тұрс! «Постты тапсырдым» дейтұғын автоматты тіркес әскердің сөзі емес, сіздікі секілді. Алғыстаймын!

Әйгерім Кеулімжай. «Математика жайлаған апта».
«Иә, бұл апта расында да математика жайлаған апта болды өзі. Қайда барсам — математика…» Түһ, жолы болатын арудың тақырыбы шығар алдынан. Тура келе қапты ғой, ә?
Бұлдыр математикаға — бұлдыр емес суреттер. Бұл — дыр… айвово! Бұл — дұр… ыс!!!
"Ғылыми жетекшім «сөйлеуді тануды бұлдыр логикаға салуды үйреніп ал» деп тапсырған еді. Тура мағынасында бұлдыр, бұлыңғыр болып тұрғаны…" Мына жерде айтқыңыз келген ойдың сүдінін ұққаныммен, алғашқы сөйлеміңізге арбалып қалдым. Уат зе факт?
Білесіз бе, бір сәтке сіздің мына жұмысыңыздың басқалардікінен басымдығы — тура кәнігі математика жайлы болғандығы тәрізді көрініп кетті. Шын айтам. Оған, әрине, сіз де бақтысыз, жюри де елтіді, қарсыластардың өз шаруасы.
Жалпы, негізі, жазбадағы процесстің, математиканың (бастапқы екі тақырыпшада) ішіне ене алмадым. Басқа жұмыстардың мазмұнын түсіну деңгейімен салыстырғанда, сіздің анау ілкіғылыми атаулы терминдеріңіз бен тақырыптарды да түсінуге тиісті болғам және түсінгім келген. Дегенмен, сіз оны тысынан сипаттауды міндет қойған секілдісіз. Иә, ішіне кіргізіп түсіндірсеңіз де, бәрібір миым қабылдамас еді.
«Былдыр», «Бұлдыр» деген терминологияны арнайы алып, сөзбен ойнаймын деп, кішкене ой тұтқыны болып қалған секілдісіз. «Осыған орай бір тіркестер байланыстыра қолдансам, ә» деп.
Жоғарғы ғылым… Біз секілді қара жұмысшыға қайдан бағынсын? Сіздермен ортақ жеріміз — терезеге газет жабуымыз ғана…
Мықтысыз, негізі. Етекті еркек!..
«Ақыры әңгіме орайы келіп тұрғасын, дайындап келген математикалық ойлау туралы сұрағымды қойып жібердім». Хехе, басында айтып алып, қоймай кетсеңіз, қызық болар еді ғой. :)
Пост бойында кәдімгідей үш актіден тұратын сюжет байқалады. Және олар тым байланыссыз емес, кейінгі актілерінде алдыңғыларға сілетем жасалып, ескңе алып отырасыз. Орнықты. Жазба тілі — қарапайым. Жалпы, қарапайым тілдісіз бе деймін. Блогерлік, тірі тіл.
Рақмет сізге!

Маралбек Сағынғанов. «Жаңалықтар математикасы».
Әдеттегідей, жазбаның стилі — журналистік баяндау түрінде. Алғащық үздік деп табылған үш жазбадан кейін оқыған сіздің жұмысыңыз қандай эффект береді екен деп ойлап едім. Жоқ, салыстырмалы пәстік, сапалық төмендікті санам аса байқай қоймады.
"Қарапайым арифметика математикадан гөрі қисынға айналатын шығар. Әңгіме математика туралы емес, қисын туралы" деген пікір білдірген қазымен келіспеймін. «Times New Roman 14 қарпімен жазылған бір жол 4 секундқа тең. Төмендегі суреттегі репортажда жүргізуші сөзімен қоса есептегенде 24 жол мәтін мен 3 синхрон бар. Ендеше, 24*4+25*3=171 секунд (2 минут 51 секунд)» деген сықылды ми ашытуларыңыз математика емей немене? Әлде қотангенс функциялары берілуі керек пе еді? Охохо, өзің де бұлданып апсың ғой, жаңа көріп отырмын.
Ішкі асхананың қыр-сыры қаншалықты қызық болатынын білмедім, бірақ, сіздің орныңызда болсам (эх, бола алмаймын ғой ешқашан!) мен де осындай материал дайындар едім. Міне, қисын осы жерде деп айтар едім.
Суреттердің алып бара жатқан ештеңесі жоқ екен. Айтпақшы, суреттік «Айтпақшыңыз» неге екеу? :*))
Міне, үшіншісі: «Айтпақшы, бағдарламаға енбей қалған материалдар, өкінішке орай, «шіріп кетті». Жаңалықтар деген атымыз бар ғой енді. Олардың есебі де жүргізілмейді.» — оооой, әбидні екен. Келесі, қарапайым «Жаңалықтарға» салуға келмей ме?
Қызықтығы жөнінде талас тууы мүмкін. Бірақ тамаша танымдық пост болды деп ойлаймын. Іс жүзінде минут, сандары бізге қызық емес, бірақ жұмыс ретін, қиындығы мен қызығын түсіндіріп кеттіңіз деп ойлаймын. Зор!

Эльвира Ерғалина. "Өмірдің өзі — математика".
Сіздің өлеңге ебіңізді бірінші рет байқап тұрмын. Бұрын танытпаған селфиіңіз қырыңыз екен.
Дегенмен, блогиаданың соңғы кезеңіндегі екі бірдей сәтті өлеңдетуден кейінгі жыр-посттың жюри тарапынан аса жоғары бағаланбасы күтілсе керек. Оның үстіне, фоторепке әкеліп тоқайластырылса.
Әнебір қоюланып, терең ойлар түйіліп кететін тіркестеріңіз болушы еді. Бірақ ол сирек болатын, мына жерде өзіңізге ұқсамай, сәл жиілетіп жіберген екенсіз. Өлеңдегі жолдар құрылымдық жетік, тағылымды, қорытынды ойы бар. Жоқ, шыныңызды айтыңызшы, тәжірибелі біреуге тексерттіңіз ғой, ә? Дау жоқ, күшті өлең!
Суреттелетін өмір сатылары реттілігіне күмән бар. Бірақ бұны айып емес, өзіңіздің тәуекели батылдығыңыз деп қабылдаңыз. Себебі, тұтас өмірді математикамен көрсетуде барлық қажетті кезең, барлық қисынды ситуацияны қамти алмасыңыз әу бастан түсінікті болатын.
Есесіне, барлық фоторептердің ішінде сіздің суреттеріңіз ең алуан боп шықты. Бір бағытқа, тақырыпқа, арнаға түйіліп қалмағаны ерекшелейді.
Рақмет айтам сізге! Идея келсе, сіз кәсіби орындап шыға аласыз кез-келген жазбаны, басыңыз!

Айнұр Ракишева. «Астанаға саяхат».
Жазба — танымдық, бірақ құрғақ. Математикаға қалай байланыстырғаныңызды түсініп отырмын. Тура түсініп, визуалды әсерге ден қойған екенсіз. Соған барлық бәсті тіккен екенсіз. Және 2 мағынада: 1) Математиканың өзін визуалды түсініп 2) Оны визуалды айрықша көрсетіп.
Өзге жұмыстармен салыстырғанда, жазбаның айтар ойы болмай тұр.… Астана әсем екенін… Ол енді… Cіз түсіндіңіз ғой деймін.
Айеке, Айеке! Фотореп… Фотореп… утация. Иә, фоторепутация. Сіздің фишкаңыз боп кеткен фотолар, иә? Сіздің суреттеріңіздің озық екенін айтып тұрмыз!
Алайда, фотореп аталғанымен, блогиада жағдайында материал тек содан тұрмасы белгілі болса керек. Әрі, сіздің тіліңізге майлылық, мәйектілік жетіспейді. Тіпті, мына жерде де байқалады. Мүмкін, осы жолы шынымен қажетсіз шығар, сонда да…
Жарайды, жарайды. Әрине, безендіру мен түс қанықтығы жөнінен гиперфотолар ішінен мына суретті мен де пайдалабасам, болмас.


Сонымен, бұл апта көрсеткендей, кәнігі математиканың бетін ашып, түймесін шешкендер жоғарырақ бағаланды. Жұмыстар сипаты да, стилі де, формасы да, тақырыбы да әртүрлі болды. Қарап тұрсаң, не алуандық болуы мүмкін, иә? Қайдағы бір «Математика, фотореп». Не тут-то было.
Өткен жолы не деп ем? Интрига ұрып тұр демеп пе ем? Мәселен, екінші орынға талас дәл қазір өрши түсті. Өз есебі мен кәдуілгі ми құрғататын есепті білетін бір блогер қыз Блогиаданың да есебін біліп тұр. Онысы рейтингіне майдай жақты, ұпайды байдай қақты. Математика ғой тұнған бұл да, миыңды! Асқар да тур үздігі атанған жоқ. Хаха!
Сосын, бір аптада Нұрғиса, бір аптада Назгүл, уақытында баға қойсаңыздар екен… Бұл іс-шарада Бөрібайды ойлайтын біреу бар ма өзі? :*))
Алда менің майлы басымды жайлы һәм сайлы посттар күтуде деп ойлаймын. Сіздердің де. Төрттіктегі шайқастар табан қыздырады. Жюри саны қатысушылардан артық болатын ерекше құрметті кезең, түсініктеріңмолболғырлар!
Ал әзірге — еркін тақырып. Еркінсіп кетпеңдер! Еркіндікті еркекше пайдаланайық!

Болдым, бірақ болдырмадым. «Жаман иттің атын Бөрібасар,
Жаман шолушының атын Бөрібай қояды» демесеңдер болды. Сіздерге деген сүйіспеншілікпен, Боря.

Адаммын. Математика тұнған жанмын,
Есеппен туылғанмын, нұрланғанмын.
Ойнап жүріп бала боп санамалап,
Мектепте де іліммен шыңдалғанмын.
Өмірдің өзі тұрған — математика,
Есеп білмей, бағынан құр қалған кім?!
Көрсетейін суретпен соның бәрін
Құнын сонда білерсіз бұл жалғанның.
* * *

Сен тудың, көзің жаңа ашылған ұл,
Сәби қыз, қызыл лента, қасыңда гүл.
Тоғыз ай, тоғыз күнің есептелген,
Ата-ана мерейін шын асырған ұл.
Ағзаның барлық қажет өлшемдерін,
Аяққа таңар бирка осында тұр.
Дәрігер де есептеп алады ғой
Салмағың мен бойыңды басында бір.
Математика. Бәрі де есеп-қисап,
Туғаныңнан бұл ғылым қасыңда жүр.

---

Бұл — ғылым. Сәби шақтан орнап алды —
Санауға үйретесің сен балаңды.
Өмір талап етеді
Даму үшін,
Перзентке бір үйірме таңдағанды.
Мәселен, би қимылы, әр адымың
Қажет етер зейінді арнағанды.
Есептеп, қанша жүріс, қанша тұрыс,
Ойланып, әр жағдайда жалғағанды.
Осыдан бастап бала үйренеді
Өмірде есептеуге әр қадамды…

---

Тез-ақ өсіп кетеді, сенсең, бала,
Қыз бойжетер тәнті етіп, көрсең ғана.
Косметика жағады есептеумен,
Болсын деп «бет-әлпетім, еңсем дара».
Көлемін дәл келтіріп
Көзге бояу,
Ерінге далап жағар сонсоң ғана.
Шаш қиғанда әр талын теңдей қылу —
Болу үшін сүйсініп көрсең дара.
Шаштың өзін тең қылып тарап берер,
Қызына қарайлаған белсенді ана.
Бұл әлемді Сұлулық құтқарады,
Сұлулықты құтқарар өлшем ғана…

---

Үй болу мен үй тігу дара шығар
Баспана салған адам баласына.
Жер өлшеп, адам үйін жоспарлайды,
Ал, іскер өлшенеді панасынан.
Биіктігі, ұзыны, бөлмелері,
Қаншама есеп қажет-ақ дәл осыған.
Терезесін тең қылып, қышын бөліп,
Мәнерлейді дәлме-дәл ағашынан.
Іргетасы ғылымның өлшеп берер
Іргетасын үйдің де шамасынан,
Математика шығар-ау ең қажетті
Пайдалы ғылымдардың арасынан.

---

Қызметкер болдың, міне, дара тұлға,
Жұмыс таңдау — тірелген бәрі ақылға.
Қызметіңді талғайсың есеп қылып,
Жететіндей өзіңе жалақың да.
Сосын алған шығыс пен кірісті өлшеп,
Жеткізем деп талады қанатың да.
Сауда қылып, барасың базарлатып,
Өмірдегі саналып бар ақың да…

---

Киім сүйер әйелді көрсең еді!
Әрине, есеп жоқ деп ер сөгеді.
Киіну, шопингіңе уақыт өлше,
Жеңілдік күту боп тұр зор себебі.
Бағасының пайызын санап алу —
Арзандықтың есепті өлшемі еді.
Киімді «размеріңе» сай қып алғын,
Болмаса, ательеде тең сөгеді.
Тіпті сұлулықтың да эталоны
90-60-90 деп өлшенеді…

---

Ас ішу — қажеттілік, қалауың да,
Дайын ба сан өлшемді табағың да?
Ас пісіріп граммен, килограммен,
Жегенің де тұр екен санауыңда.
Бір қасық тұз, кесе су, қос тостаққа
Қажетті өнімімді саламын ба?
Үйдегі адам санын есептеумен,
Өлшеніп пісірілер тағамың да,
Тамақпен өлшемейміз біз адамды,
Тіршілікке керек ас-тамағың да.
Бірақ та өлшеп асты ұсынамыз
Өлшемді бұл жалғанның адамына…

---

Туысың доспен тауып жарасым-ай,
Міндет шығар адамның баласына-ай.
Мейман қып шақырасың санап ойша,
Сыйдырам деп кең залды ханасына-ай.
Дастархан шақтап жайып, ас даярлап,
Қарайлап, қонақтардың шамасына-ай.
Қасық-кесе, ыдысын өлшеп қояр,
Санаулы тағамдардың арасына-ай.
Құя бер, жүз грамм да өлшенеді,
Адамның өлшегендей бағасын-ай.
Адам өзі қонақ қой бұл өмірге,
Біз күтеміз қонақты дәл осылай…

---

Өмір өзі қып-қысқа, тар емес пе?
Саяхаттау — өмірдің сәні емес пе?
Ел кезуге ақшаңды есептеп ап,
Билет алу адамға тән емес пе?
Санап әрбір ұшақта минутыңды,
Шыдатпайтын тәп-тәтті жан емес пе?
Биіктік те өлшеулі ол кемеде,
Қашықтық та ұшатын бар емес пе?
Соның бәрін өзіне сыйдыратын
Жердің өзі өлшемді шар емес пе?

---

Математика. Тағы да, сірә, құрбан,
Мал-мүлкіңе есеппен бір ағылған.
Малыңды өсіресің есеп қылып,
Жаз жайлау, қыс қыстақта тұрағыңнан.
Күз-көктемде көбейтіп, сатып-алып,
Төрт түлігің шығарып құмарыңнан.
Оқуына төлейсің, үй-жайына,
Неменеңді аярсың ұланыңнан?
Өзіңмен алып кете алмасаң да,
санаулы ұрпағыңа мұра қылған…
Дүниенің бәрі де есептеулі,
Тек сатып алынбайды — сірә, бір жан.

---

Өлшеулі өмір, беймәлім келер жасқа,
Баяғы есептеулер оралмас та.
Өлшенеді алда тек сауаптарың,
Оны егер санап кетсең, жоғалмас та.
Бойыңды өлшеп, жер санап, тереңдігін,
Қазар көрді туыстар, өрен дос та.
Есебін жаңа қазған қабіріңнің
Өлшейді тек адамдар сенен басқа…
* * *
Есеппен дүние есігін ашады өрен,
Есеппен жер қойнына кірер денең.
Уақыт — өзі төртінші өлшем екен,
Нүктеге өткен қайта көрінбеген.
Пұл санап, дүния жиып, өкінішпен
Өтеді екен бұл фәни алаң-елең…

Кей фотолар архивтан алынды

Бұзылған нәрсенің бәрі жарамсыз емес. Блогиаданың осы кезеңіндегі 6-туры «Бұзу» деп аталғанын көзі -18 бен +23 арасындағы оқырман жақсы білетін шығар.
Түһ, тағы көп әріп боп кетті. Жарайды, оқыңдар, һәм посттың жартысын суреттер ап тұрғанын ұғыңыздар.

«И сразу о главном...» дейтін жаңалықтар дикторлары секілді. Әуелі мұңды нәжіс болмаса да, көңіл көншітпейтін жайттар хақында.
Абзал Сариевқа ұйымдастырушылар атынан алғыс айтқаннан өзге амалы жоқ. Онсыз да қазақы саналы беймарал блогерлердің арқасында бірнеше сатыдан өтіп кеткен бұл азамат осы межеден жарысты тәмамдады. Ақаулар кесірінен бірнеше сағат кеш жариялаған блогерге ұйымдастырушылардың қатаң болғаны да заңды. Жарыс ол жарыс, ереже ол ереже. Алайда, алғашқы үштікке (қой онымен, бестікке де) таласуға лағынеті де, қабілеті де жете бермейтін жігітті қинамай-ақ, өздері де тыныш көңілмен өтінішін қабыл алған щығар. Абзал, еркексің! Блогиададағы жолың үшін рақмет!

Жандос та уақыт тапшылығын көре отыра, үлгермей қалды. Мен үміт күткен айдаһарлардың бірі еді, екі тур қатар жазбасыз қалды. Сәйкесінше, төрттіктен сырғыды. Ресми өтініш жайлы дерек жоқ, дегенмен… Бәрібір рақмет, сегіздіктегі семіз орның құтты болсын, Жандос! Сенің Асқар туралы туындың менің жүре… жарайды, енді, оттамай-ақ қояйын, архивімде мәңгілік қалмақ.

Егер де сіз сенетін барлық рухани субстанциялар жар болып, келесі блогиада боп жатса, соңғы сегіздік қатарынан мұндай жолмен жарыстан кететіндер болмауы тиіс де санаймын. Иә, өмір, иә, тіршілік. Алайда, «осадок-то остался».

Сонымен…
Ернар Бекенов. «Блогиада #20. Менің стереотиптерім қалай бұзылды?». Маған өз басынан өткен жазбалар ұнайды. Бір жылылық, сенімділік, объективтілік (парадокс!) бар секілді.
Алайда, өз басының стеротиптері жайлы айтқанда, Ерлан Оспан есімді азамат айтпақшы, «Стереотип комплекспен шатасып кетіпті». Жо-жоқ, бұлар да стереотип. тек бір адамның өз жеке басына қатысты болғандықтан, масштабы сондай тар көрінеді. Жеке бастың күйі әркез комплекстермен іргелес. Қысқасы, жалпы мағынасында стереотип ұғымы көп адаммен байланысты болуы тиіс. «Принциптер мен стереотиптер талай өзгереді екен. Осыдан бірнеше жыл бұрын өміріңде осындай оқиғалар болады десе сенбес едім.» Міне, міне, бұл принциптар болса керек.
Сөзсіз, жазбаның басым тұстарына — тартымдылығы, жылылығы жатады. Өйткені, онда сіз барсыз. Суреттеріңіз — «и-и, джәні». Базарбайдың сіз жайлы жазбаған тұстарын мына посттан білдік. Техника шебер. Сонсоң, аталған кемшіліктері бола тұра, осынау идеяны, постты осылай жазу бастамасын тамаша дегім келеді. Ерекше.


Маралбек Сағынғанов. «Арықтау амалдары: Стереотиптермен күрес».
Жазба тілі жатық. Демотиваторлар (факт жүзінде — мотвиаторлар) — өрт! Иә, бәлкім, көбі орысша дайын демдердің аудармасы шығар. Бірақ ол кімнің шаруасы? Нәтиже біреу — қазақша қағытпа, тамаша материалдар шықты.
Енді, жалпы, тақырып таңдау. Білетін тақырып болғасын, жиі бой ұруға кет әрі еместігіңіз көрініп*-ақ тұр. Өйткені тура бір ай бұрынғы постыңыз да «Арықтау амалдары: Диета әлде фитнес» деп аталып еді ғой. Ой, балдызыңды, сөздеріне дейін бірдей-ақ екен. «Алдыңғы бір постты өңін айналдырып қайта жазып шыққан сияқтя екен» (цитата қаз-қалпында) деген Қожабекова ханым да мұны байқапты.
Сонсоң, стереотиптерді айтып-айтып тастап, олай емес екенін ұқтырғаннан соң, сәл-сәл басқа не істеу керек екенін кеңестеген ләзім бе деп қалам. Мысалы, «Кешкі алтыдан кейін нәр татпа» — стеротип-миф екенін паш еткен соң, онда сол кеште қалай, не, қанша жеген жөн екенін де айта кетсең, қатып кетер ме еді? Білмеймін, «аяқталмай қалудың тұщымды дәмі».
Жалпы, ана айтылғанның бәрі стереотиптер деген тұспал үшін ғана, ақпараттық салмағы үшін ғана тағы да бір сауатты пост дер едім. Дей тұрғанмен, дәлелдеу жүгі онша орындалмаған секілді.
Иә, тағы бір рет айтайыншы, демотиваторлар — өрт!

Әйгерім Кеулімжай. «Шетелде білім алу туралы 7 миф».
Пост тілі — қарапайым, түсінікті. Еңбек көзге ұрып тұр. Тамаша пост!
Бірден: «Біздерде мынадай бар, мынадай бар» (С.Т.) дейтұғын тұжырымдардан гөрі, мынадайлардың бар екенін оқырманның өзіне дәлелдей көрсете отырғаның — жақсы жүріс. «Статистиканы қара, еу, маубас!» деп шұқып көрсету — қалай болғанда да әккілік (әкулік?  ) Дегенмен, бірінші мифтегідей көрнекі статистканы басқаларға да көрсетуге болар еді. Мәселен, оқу ақысы туралы пунктте. Дәніктіріп жібердің жай.
«2. «Шетелге оқуға түсу және шетелде оқу тым қиын»» — сауалнама қорытындысы бойынша, халықта бұндай стереотип жоқ екен, шынымен де солай деген сияқты нақты қорытынды жасай кетсең, біз секілді ноқалай ноқаттарға тәуір еді. Әйтпесе, тақырып стереотип бұзу болғасын, біз жарым-жартылай оқып, сондай стереотип бар деп ойлап қалармыз. Егер терең үңілсең, логикалық шырмалуға ұшырап қаласың. Жалпы ботқа, бірақ ол сенің постыңа байланысты болмауы мүмкін. Менің басыма байланысты болуы да ықтимал.
«Ал сіз осыған байланысты қандай мифтерді білесіз? Айта қойыңыз, қарсы тұжырым табылып қалар.» Поһ, не деген паңдық, не деген сенімділік! «Бүге-шігесіне дейін білем, келіңдер нақ!» дейсің бе?
бы.зы. Шетелде оқитын таныстарың көп екен. Жазба — құнтты, алда жаңа жетістіктер тілеймін!


Асқар Базарбай. "ҮЗДІК 10 «ЖЕГЕН ЖӘРДЕМ». Өліп болмайтын өтірік амалдар хит-парады". Көрейік.
Стиль, тіл — орынды. Жоқ, материал суперрррро! Мысалы:
"Әрине, ондай кезде әрбір «шәкәрімтанушы» табан астында медицина ғылымының докторы боп кетеді."
«Ақтөбе облыстық жедел дәрігерлік көмек көрсету ауруханасының оташысы — Арыстан Базарбай» — Сыбайлас қамқорлық?
Бірақ, мен «кажется, сапсем ақуел». Мынаны қарашы. "Ұшық, яғни герпес суық тию арқылы емес, вирус әрекеті нәтижесінде пайда болады" дегеніңе сене отыра, оны дәлелдейтін дәйек іздеп отырмын. «Асқар айтты ғо» — негізі, аргумент, дей тұрғанмен… Тағы бірдеңе қоссаң, қарабайыр ажалды ғалымдар сөзі, статистика, меднұсқаулық үзіндісі. Жай, қалау.
Жоооқ, мына «подачаны» қарашы! Түууу!
«Сондықтан, тағы да қайталаймын, білмесең — түртпеші бейшараны.»
«Сатпаев пен Гагарин көшелерінің қиылысын меңзеп, ұлы тұлғаларды масқаралау үшін тұрған жоқ.» — Құрманғазы?
Болдым. Цитаталап отырам ба енді осылай?
Жалпы, пост — күшті-күшті. Маған өзіме көп кеңес түйгізді. Менің қара жұмысымда, айналамда талай «ауыштар» жүргенде пайдалы ма деп қалдым. «Келесі жазбаңызға автоматты түрде 10 ұпай қоямын деп отырмын. Тіпті далбаса жазсаң да.» (Ерлан Оспан) — неннадда так.  Бірақ мен де осылай жеткізер ем эмоциямды. Назгүл 9 қойды, хехе!
Асеке, шаба бер!


Эльвира Ерғалина. «Көлік тізгініндегі әйел — граната ұстаған маймыл? Ха!»
Пост танымдық ақпараттарға толы. Стиль — аралас, алайда, бұл жерде — бұл артықшылық.
«Астанада әр бесінші көлікті әйелдер жүргізеді екен. Жол ережесін бұзған 30 көлік тоқтатылса, оның ішіндегі бір жүргізуші ғана әйел жынысты болып шығатын көрінеді… Демек, әйелдер тірлікке ғана емес, автоға да өте ұқыпты қарайды». Суыртпақтаған тұжырым ғой, феминистка! Қой, қауіпсіздік қызметкерлері кейде жай әйел екенін көріп, тоқтатпай қоя салады.
Жалпы, өте сапалы пост. Жарып жіберетін ештеңе болмағанымен, әр бөлшегі орнында секілді. Есіңізде ме (не сұрақ мынау? сіздің есіңізде болмағанда, кімнің есінде болад?), «Көктем — кей бизнестің басы, кей бизнестің аяғы» атты жазбаңызда жезөкшенің пікірмен аяқтап едіңіз ғой. Сол секілді қою нүкте болса деймін де. Мысалы, қатты айдайтын (мәшинені) қатынның видеосы. Жай, өз толғанысым. Рақмет, сізді лав екенімді айтып па ем өткенде?


Айнұр Ракишева. «Танымал тағамдар: стереотиптер мен шындық».
Классикалық әйелдерский жұмыс. Ізденіс бар. Безендіру — зор!
Ал жұмыс орташа. Сіздің сегіздікке сай пост жазбауыңызға себептердің ішінде -" пост жаза салсам болды" дегендей пиғыл байқалатындай ма… Турнирлік жағдайға орай, таныс алқаш Бәжөн айтатындай, "Өмір сүру — зайпал, өлу — западло" деген ұстаным ойға келеді. Сонда да, соңына дейін жазып жатқаныңызға ризамын.


Тоқетері: көрдік, шолдық. Қазақтілді контентті ұлғайтып жатқандарыңызға рақмет! Назгүл Қожабекованың осы аптадағы қазылығына ерекше алғыс айта отыра, бір ауыз (бір тіл, 29 тіс) сөз:
Маралбекте тың идеялар, парасат ауқымы кең еді, осы турдағы жазғаны блоги стильдік тұрғыда сапалы болғанымен, төрттікке кіргендегі немқұрайлылықтың белгісіндей болды. Мәке! Жиналыңызшы! Жарайды, Асқар, қияр с ним, бірақ ана екі пері қызды тур шеңберінде шайнап алатын қабілетіңіз бар ғой!
Ернар мен Айнұрға айырып-айырып алатын, блогиадағы құлыпсыз есікті әдемі тарс жабатын сәт келді. Әдемі пост күтеміз. Айнұр, сіздің талғамыңызбен көсілетін кезіңіз осы тур екенін өзіңіз де сезетін шығарсыз?
Асқар — өз бабында. Маньяк!
Және… Әзірге рейтингтегі әзірге екінші орынға тамаша тартыс боп жатқанын айтқым келеді. Ох, Эльвира, ох, Әйгерім! Ох, кербездер! Бірінен-бірі өтіп сілтеген арулар осынау турнирлік жағдайда шын шеберлік көрсетіп жатыр. "Өмірде жақын құрбылар, блогиадада кім бұлар"? Өз артықшылықтарына ие қасқыр қарсыластар, менің пікірімше… Бір-біріңмен алыссаң да, бір-біріңді қамшылай отырып, Базарбайды тақтан құлататын мүмкіндіктің мүңк еткен исін сеземіз әлі…
P.s. Өткенде біреулеріңіз мәймөңкелеп, «бұ гім болды, қай танысым тыраштанды?» деген шығарсыздар?
Біле жүріңіздер, керекинфоға тіркелмей оқитындар тіркелгендерден көбірек. Халық санасында оқып алып, ештеңе жазбай, тіпті пікір білдірмей кете беру — қалыпты секілді көрінеді. Арамтамақтық сана. Мен де 3 жылдан бері жай оқыдым, тіркеліп жазғандағым осы болды. Енді жұрттан қағып кеткен стильдер, тіркестер болды, әрине. Сонда да өзімнің журналистік «началым» тегін емес, қабілетім болуынан деп санаймын.
Мен — Бөрібаймын. Және маған сендердің артық пайымдарыңыз емес, осындай шолудағы фотогерлік, безендіру мәселесіндегі кеңестеріңіз қажет.
Бейбітшілік, достық, блог!

Келесі кезекте… Вуа -ля! Математика! Фотореп!

Суреттерді ықыласпен ұсынған Медет Жансановқа алғыс айтамын.

Интернет-журналистика – дәстүрлі ақпарат құралдарының біріккен тұсы екені белгілі. Сондықтан мәтінге қоса аудио және видеоподкаст жасай білу, жедел түрде фото өңдеп жіберу машықтарын кез-келген интернет-журналист меңгеруі тиіс. Осы орайда интернет-журналистикаға енді қадам басқан жас мамандар үшін пайдалы болатын 3 онлайн-сабақ ұсынғым келіп отыр. Сабақтардың алғашқысы аудио өңдеуге арналса, екіншісінде видеоподкаст жасау негіздеріне тоқталамын. Екі жағдайда да тегін таратылатын бағдарламалар пайдаланылады. Үшінші қысқаша сабақта суретті тегін онлайн-сервисте жедел өңдеуді көрсетемін. Сонымен, кеттік!

1. Audacity бағдарламасында қарапайым аудиоподкаст жасау (Audacity-ді жүктеп алыңыз):



2. Freemake Video Converter бағдарламасымен жұмыс жасау (Freemake Video Converter-ді жүктеп алыңыз):


3. Fotor.com онлайн-сервисінде фото өңдеу:



Назарларыңызға тағы да рахмет!

Пікір қалдыра отырыңыздар, сабақтар сіздерге ұнаса, жалғастырамын

Скринкаст CamStudio Open Sourсe бағдарламасының көмегімен жасалды.

Қазақтың интернет кеңістігінде әлдекімдер түк өсиет-өнегесі жоқ шытпақтарын тізіп, қасына сапасыз сурет қойып, күлегеш қыстырып, ойнақы бір атау тауып, әр бұрышқа сүйкей салғанды мәртебе көретін болыпты. Онысымен қоймай, журфактың табалдырығын түсінде де көрмеген бейбақтар қазақтың қасиетті қара журналистикасына сын айтатынды да шығарыпты. Еріккен сарттар интернеттің қыр-сырын кейбір дәстүрлі журналистерден бұрын меңгеріп алғанына мастанса керек. Ендеше, журналистердің де ғаламторға жазба мәтін, видео және фото материалдарын дайындауды үйреніп, кімнің кім екенін көрсететін кезі келген сияқты. Төмендегі 40 қырсық кеңесім жаңашылдықтың қиын-қыстау жолын таңдаған жас талапкерге көмекші боларына сенімдімін.

Бүгін мен Эльвираны бетпердесіз көрдім. Ол сіз ойлағаннан өзгерек...:x


Суреттегі ақпаратты көру үшін суретті басыңыз! :-@d

P.S. Бұл сурет Эльвира Ерғалинаға байланысты белсенді түймеден тұратын 18 ақпарат және 17 видео, 1 аудио файлды қамтиды.

---

Сурет ішіндегі сұхбаттың жазбаша нұсқасы: l-)

ӘКЕМ ҮЛКЕН БОЛҒАНША АРҚАЛАП ЖҮРЕТІН

Мен көп балалы отбасында дүниеге келгенмін. Төрт ұлдың арасында өскен үйдің кенжесі әрі жалғыз қызбын. Туылуыма екі ай қалғанда Индира есімді әпкем қайтыс болған екен. Сөйтіп мен дүниеге келгенде бәрі мені әлпештеп, мәпелеп, еркелетін өсірген. Ең кіші ағаммен арамыз он жас. Анам қаталдау кісі, мен әкемнің қызы болып өстім. Әкем үлкен болып кеткенімше арқалап жүретін. Әкемнің қайтқанына екі жыл болды. Анам қазір жетпіске таяп қалды, сырқаттанып жүр… Қазіргі уақытта ағаларымның барлығы өз алдына үй болып шығып, әр қайссысының өз бала-шағасы, өз істері бар. Менің тілеуімді тілеп отырған жалғыз анамшым дүниеден қайтса Шымкент жаққа баруымды сирететін шығармын…

АУЫЛЫМА АҚЫН ДЕП ТАНЫЛҒАНМЫН

Мен мектепке бармай тұрып әріп таныдым. Айналамдағы қыздар үлкен болғандықтан, олар «Сабақ-сабақ» ойнап жатқанда солардан үйреніп алып, мектепке барғанымда еш қиналғаным жоқ. Мен мектепте тентек қыз болғанмын. Бірақ әкемнің тапсырмасы бойныша сабақтарымды беске оқитынмын.
Алтыншы сыныптарда өлең жаза бастадым. Ағаларым өлеңдерімді жинақтап, кітап етіп шығарып бергені есімде. Үйде әлі күнге дейін бір-екеуі бар, бірақ жұртқа көрсетуге ұяламын (күліп). Күні кешеге дейін тығып өлеңдер жазып жүретінмін. Кейінгі жазған өлеңдерімді ешкімге көрсеткен емеспін. Негізінен сыныптас, группаластарым мені ақын деп біледі. Ақындығымның арқасында ауыл, аудан, қалалықтан өтіп Республикалық жарыстарға қатысып жүрдім, Абай оқуларына барып келгенмін. Ол кезде мектеп тарихында ондай болмағаннан соң, ауылға ақын қыз болып танылып, ауылдың бәрі «Эльвира», «Эльвира» деп шулап жүрді. Оқушы кезімде мұғалімдерімнің барлығы мені жақсы көретін…
Кішкентайымнан ерке болып, қашанда адамдардың көзайымы болып өскеннен соң қазірдің өзінде үлкейіп кетсем де, кішкентайымнан үйреніп қалған сол назарды қалап тұрамын. Әлеуметтік желілерге суреттерімді де көп салатын себептерімнің бірі сол. Ерке болып өсіп, балалық шағым балдай өткенімен, мектеп бітіргеннен кейін оның бәрі сол күйі ауылда қалып кетті.

ЖУРФАКТЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЕМТИХАНЫНА ҚАТЫСА АЛМАДЫМ
Мектеп кезінен жазу-сызуға жақын болғаннан соң, сол кезден бастап журналист боламын деп ойлайтынмын. Мектеп бітіргеннен соң Алматыға кеттім. Бұл жақта журналистикаға тапсыру үшін алдын ала емтихандар тапсыратындығын білмегендіктен, қалып қалған екенмін. Журналистикаға жақын ғой деп филологияға тапсырдым. Сөйтіп жатақханаға келіп орналасып, өте қызықты басталған студенттік өмірім басталды.

МІНЕЗІМ АУЫР
Менің мінезім өте ауыр. Өте қырсықпын. Мінезімнің ауыр екендігін жақсы түсінемін. Сол қырсықтығым өмірімде көп қателіктерге ұрындырды. Сол үшін достарым теріс айналып кетіп жатты… Өйткені мені ешкім түсінбейді. Кейде өз-өзімді түсінбей қалып жатамын.

ДОСТАРЫМ АЗ
Мектеп кезінен менде тұрақты дос болған емес. Мүмкін қыздар жағынан тұрақты дос болған жоқ дегенім дұрысырақ болатын шығар. Ағаларымның арасында өскеннен кейін бе екен, маған негізінен қашанда жігіттермен достық қарым-қатынас орнату оңайрақ еді. Ал қыздар қашанда жанымда көп жүргенімен, ұзаққа тұрақтамайтын. Алдында айтқанымдай мінезімді көтере алмай қалады. Өйткені мен тік адаммын.

СОЛ ҚЫЗ АУРУЫМДЫ АЛЫП КЕТТІ ДЕП ЖОРЫДЫМ
Алғашқы жұмысым дипломымды қорғағалы жүргенде «Алматы» телеарнасынан басталды. Бірақ үш ай тағылымдамада, жұмыссыз жүре алмайтындығымды түсініп ол жақтан кетуге мәжбүр болдым. Сөйтіп бір группаласымның шақыруы бойынша супермаркетке сатушы болып түнгі сменаға жұмысқа орналастым. Күндіз диплом, түнде жұмыс істеу өте қиын болып, супермаркеттегі жұмысымнан айлығымды да алмай шығып кеттім. Сөйтіп жүріп дипломымды қорғадым. Университетті бітіргеннен кейін жұмыс табылған жоқ. Үйдегілер ақша жіберіп тұратын. Жұмыссыз жүріп, не әрі емес, не бері емес болып қиналып жүргенімде күзде әкімшілік жанынан құрылып жатқан бір компанияға аудармашы болып жұмысқа тұрдым. Жұмысым да, әріптестерім де өте жақсы еді. Енді бәрі орнына түсті-ау дегенде күздің соңына таяу бүйрегім ауырып, емханада қысымым қырық градустан түспей қатты қиналып жаттым. Қыста түсімде қайтыс болған группалас қызымды түсімде көріппін. Ол меннен бір аяқ киімімді сұрап келген екен. Сөйтіп мен түсімде «Бір аяқ киімді қалай киіп жүресің екеуін де ал» деп, оған қоса аяғың қажалып кетпесін деп «капрон» колготкиімді де қосып беріп жібердім. Таңертең оянсам, ауруымнан толық айығып кеткен екенмін. Таң қалдым, сол қыз ауруымды алып кеткен екен деп жорыдым…

ҚҰДАЙ САҚТАП ҚАЛДЫ
Қыс өтіп көктем келді. Өмір өтіп жатты. Ол кезде Алматыда көп қабатты үйлердің төртінші қабатында тұратын едік. Бір күні үй жинастырып жүргенімде абайсыздан терезеден құлап кеттім. Құдайдың құдіретінің арқасында аман қалып, қазір жаныңда отырмын.
Ол уақытта менің омыртқам мен аяғым сынған екен. Есімді реанимацияда жинадым. Ол жақта өткізілген бірнеше операцилардан кейін, енді жүре алмайтындығымды айтты. Мүгедек болып қалғаннан гөрі өліп қалмадым ба деп жылаумен күндер өте берді. Сол жатқаннан сегіз ай жаттым. Сегіз айдан кейін біртіндеп отыра бастадым, ары-бері аунайтын болдым. Ең алғаш рет аяғыма тұрғанда жүруді ұмытып қалған екенмін. Аяғым жәй сүйек болып қалған, өзімді жаңа туылған сәбидей сезіндім. Біртіндеп қадамдар жасай бастадым. Дәрігерлер омыртқамды емдей беріп, аяғымды ұмытып кеткен екен. Гипсты шешкенде аяғымды қисайтып басатын болдым. Сыртқа шықсам адамдар маған біртүрлі қарайтын… Бұрын «Эльвира» деп ортасынын гүлі болып жүретін қыз бір сәтте аяғы ақсақ, қорқақ, ұяң қызға айналып шыға келді.

АЙҚАРАКӨЗДІ АШУ АРМАНЫМ БОЛДЫ
Жүре алмай төсекке таңылып жатқаннан соң, достарым, группаластарым келіп-кетіп жүретін, ол кезде агентті қолданатын уақытымыз. Құр жатпай оқып жат деп агенттен түрлі сайттардың сілтемелерін жіберіп жүретін. Ермұхамед Мәулен деген группаласым өзінің футболға арналған «Aladop.kz» деген сайт ашқалы жатқандығын айтып, сайтын көрсетіп тұратын. Сол кездерден бастап мен қыздарға арналған сайт ашқым келіп жүрді. Оның қалай болатындығын бәрін ойластырып қойған едім, бірақ жоспарымды дүниеге келген жоқпын. Сөйтіп жүріп on.kz-ке тіркеліп, блог жаза бастадым. Үйде жатқан адамға блог кәдімгідей ермек болды.
Біраз уақыт өткеннен соң ойымда жүрген сайтымды аштым. «Айқаракөзді» халық жақсы қабылдайды деп ойлағанмын. Онда қазақ қыздарын бұзу деген сынды ойлар болмады. Ол кезде орыстың қыздарға арналған сайттарындағы дүниелерді қазақшаға аударып сала берген едім. Жазба біздің менталитетке келмейтіндігін ойламаппын. Бірақ адамдар сол жазбалардан кейін бітті «Бұл бұзылған қыз» деп сыртымнан жаман атты етіп қоя берді. Енді-енді өмірге жаңа көзқараспен қарап келе жатқан маған ол қатты психологиялық соққы болды. Сол үшін көп жылайтынмын. «Аузың толған қан болса да, дұшпаныңа көрсетпе» дегенді ұстанып етіп, алдымнан кезіккен қиыншылықтарды жеңіп шықтым.
Уақыт өте келе Аршаттың айтуы бойынша Керекинфоға тіркелдім. Ол жақтағылар мені жылы қабылдады. Содан кейін алғаш рет Блогкемпке Астанаға келдім. Жаңа достар таптым, жаңа орта таптым. Кәдімгідей көңілім бөлініп, бұрыңғы күйзелістен шыға бастадым. Сөйтіп блог жазудың қызығына түсіп, блогерлер сынды қызық нәрселер жазғым келді, солар сынды көп лайк жинап, көп пікірталас туындайтын посттар жазғым келді.

КҮЙЗЕЛІС МЕНІ ХЭНДМЕЙДКЕ АЛЫП КЕЛДІ
Емделіп жүріп жұмыс істеп жүрдім. Адамдардың аяғыма қарай беретінінен мен күйзеліске көп түсетін болдым. Сол күйзеліс мені хэндмейдке алып келді. Өйткені құр отыра берсең өзіңді оймен жеп қоясың. Ал бірнәрсе жасап отырсаң кішкене жеңілдеп қаласың ғой. Солай солай хэндмейдпен айналысып жүрдім. Алғашында оны тек өзім үшін ғана жасайтын едім. Инстаграмға соңғы 1-2 жылда ғана сала бастадым. Тәжірибе уақыт өте келе жинала береді ғой, кейінінен интернеттен түрлі нәрселерді көріп, оған өз идеямды қосып жаңа хэндмейд заттарын жасай бастадым. Менің заттарымды инстаграмнан көрген оқырмандарым өздеріне де сондай әшекейлер жасап беруімді сұрап жүрді. Сөйтіп мен жасаған заттарымды сата алатын жағдайға жеткенімді түсіндім. Одан кейін оны бір бренд етіп қалыптастырсам, керемет етсем, былай істесем, былай істесем деген үлкен армандар болды. Бірақ бәрі қаржыға келіп тірелді.

ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ СЕЗІНДІМ
Күндердің бір күнінде Аршат жаңа жоба ашылайын деп жатқандығын айтып Астанаға шақырды. Оның алдында Аида деген қыз KazTube.kz-ке шақырып жүрген болатын. Алайда өзім енді жазылып келе жатқанда Астананың суығынан ауруым асқынып кетеді ме деп қорқып жүрген едім. Аршаттың ұсынысына қызығып, содан екі жұмысымды біріктіріп Астанаға жол жүріп кеттім. Астанаға келгеніме өкінбеймін. Астана маған жаңа мүмкіндіктер сыйлады, жаңа мақсаттар қойып берді, армандарыма ұмтылыс беріп, өзіме деген сенімділігімді қалыптастырды. Астанаға келгеннен соң KazTube пен Мұнарада қатар жұмыс істеп жүрдім. Казтюбтің контентін толықтыру керек болған кездерден бастап біртіндеп өзіме қызық деген тақырыптарда видео блогтар түсіре бастадым. Біраз таныла бастағаннан соң әлеуметтік желілердегі достарымның саны да арта бастады. Олардың саны артқан сайын өзіме деген жауапкершіліктің де артқанын байқап, бұрыңғыдай кез-келген нәрсені жаза бермейтін болдым. Көбісі маған «Астанаға барып есейіп кеттің», «Қазір бұрыңғыдай ойыңа келгенді жаза салмайсың» деп жатты сол кезде. Мүмкін есейгендік те бар шығар, бірақ мен өзіме деген жауапкершіліктің көп екендігін түсіндім деп ойлаймын.

БЛОГИАДАҒА ҚАТЫСУҒА ҚОРЫҚТЫМ
Блогиада іріктеу басталғанда Нұрберген, Асқар, Димаш сынды қанша жылдық тәжірибесі бар адуынды блогерлер қатысатындығын біліп, қатты қорыққанмын. Өйткені солардың жанында ешнәрсе жаза алмай ұятты болғанша, қатыспағаным дұрыс деп шештім. Сол кезде Аршатпен бірге жұмыс істеймін. Ол «Ешнәрседен қорықпа, көр. Не боларын ешкім алдын ала білмейді. Дым болмаса тәжірибе жинайсың. Егер оналтылыққа өтіп жатсаң оның өзі жақсы» деген болатын. Сомен мен қатысушы атанғаннан соң енді көп еңбектің, ізденістің қажет екендігін түсіндім. Сөйтіп алғашқы постымды қатты ізденіп, толғанып-толғатып жүріп жазғаным есімде. Жақсы ұпай алуым мені одан сайын шабыттандыра түсіп, бір шыққан биігімнен түсіп қалмайын деп тырмысып келе жатырмын. Қиын тақырыптарға баратын себебім ол да бір азғантай болса да бонус қосатын шығар деген ой. Блогиада маған үлкен мектеп болды. Көп нәрсе үйрендім. Блогиадаға жасап жүрген жұмыстарым арқылы қазіргі уақытта журналистикаға өтіп кеттім. Бүгінгі күні менің өзіме ұнайтын эксперименттер, тәуекел ету туралы репортаждар жасайтын жобаға жұмысқа орналастым.

АЙҚАРАКӨЗ САТЫЛАДЫ
«Айқаракөз» сайты менің Айқаракөз атануыма, атымның танылуына септігін тигізді. Сайт ашылғанда мен оған қаржы көзі ретінде қараған жоқ едім. Одан кейін оқырмандар саны 5000 мыңға жеткенде табыс табуды ойлай бастадым. Сөйтіп 1-2 жарнамадан аз-маз ақша тапқанмын. Бірақ одан кейін менің қызығушылығым басқа жаққа ауып кетті. Сөйтіп сайт жаңартылмай қалды. Өзім анда-санда қолым тигенде айына 1 реттен материалдар салып отырамын. Жазғы салбырлық бар, Блогиада бар сондықтан мүмкіндік болып жатса оны сатқым келеді. Оған бірінші себеп сайтты шарықтау шегіне жеткіздім деп ойлаймын. Қазнеттің оқырмандарының қандай тақырыпқа қызығатындары анықталды деген сияқты (күліп). Мені осы дәрежеге дейін жеткізген «Айқаракөз» болса, енді менің алға жылжуыма кедергі келтіретін «Айқаракөз». Сондықтан мен қазір өзімнін алға қойған мақсаттарыма қол жеткізгім келсе, «Айқаракөзді» өзге иесіне табыстауым қажетпін деп есептеймін.

ШАШЫМДЫ ЖАСЫЛҒА БОЯП АЛАМЫН
Өзім эксперимент жасағанды жақсы көремін. Әйел адамның жан дүниесінде немесе жеке өмірінде өзгеріс болатын болса ол шашына тиісе бастайды. Бірақ менің шашымның жиі өзгеруі менің тұрақсыздығымды білдірмейді. Өйткені шашымның менің жеке өміріме қатысы жоқ. Мүмкін басымдағы «тарақандарым» сондай тәртіпсіз бе екен… (күліп) бірдеңкені өзгерту қажет болса жылдам қол жеткізетін өзгерістердің бірі ретінде шаш үлгімді өзгертемін. Шашымның түсін, үлгісін өте көп өзгертетін адам ретінде байқағаным… Халық сары, қоңыр түсті шашқа да, ұзын, қысқа, тақырбас шаш үлгілеріне де үйреніп қалған. Соңғы шаш үлгімді қазір жұмыс істеп жатқан жатқан жобамда «Қарапайым қыздан жұлдызға айналу» деген тақырып аясында репортаж жасап, эксперимент жасағанбыз. Бұндай қызғылт түске шаштарын негізінен батыстықтар мен орыстың әйелдері бояғандықтан, қасы-көзі қап-қара болып шашы қызғылт қызға халық көп назар аударды. Көшеде кетіп бара жатсаң бұрылып қарайтындар көп еді. Қазір қызғыл түс кетті, енді шашым сарғаяды. Содан кейін шашымды жасылға бояп аламын (қалжындап, күліп)

САТЫБАЛДЫ АВТОРЛЫҚ ҚҰҚЫҒЫҢДЫ ТАПТАТПА
Негізі «Эльвиризм» деген шаблонды маған тағып қойған Сатыбалды Кербабаев болатын. Менің жәй әзіл болсын, жұрт әлеуметтік желілер арқылы дін мен саясаттан өзгеде нәрселерді талқыласыншы деп қалжын әңгімелер жазып жүретінмін. Мысалы, өйткенде «Жайдарманның» туған күнінде «Ас атасы нан, ал апасы кім?» дегендей. Соны Сатыбалды «мақалдарды өзгертіп айтатын, жоқ жерден прикол шығарып жүретін, күлкілі болмаса да күлкің келетін жазбаларға «Эльвиризм» деген атау тағып берді. Одан кейін ол достарымның, блогерлердің арасында қалжын болып жүрді де, бірде Алмас Тоқабаев оны «лайк» жинау үшін бәріне баратын деді ме, әлде өзінің суреттеріне көп «лайк» жинағыш деді ме сөйтіп жазып шығарған болатын. Негізі оның анықтамасы қате. «Эльвиризмнің» авторы Сатыбалды болғандықтан Сатыбалдыға авторлық құқығының тапталуына жол бермесііің дегім келеді.
Шындығында оның бәріне әзілмен қараймын. Өйткені менің қылықтарыма күлетін, әзіл ететін тұстары бар болса, демек менің жалпы сары массадан ерекшелігім бар деген сөз.

Жаңа медиа дәстүрлі журналистиканы ауыстырады деген әңгімені алғаш естігелі бері төрт рет министрлер кабинеті алмасыпты. Алайда, тәжірибе көрсетіп отырғандай Қазнет секілді қолданушысы аз ортада блогосфера ТВ мен газет-журналдарды ауыстыратын емес, қосымша құрал ретінде ғана пайдаланылуда.

Сезімім неткен менің кіршең еді!
Бір жанады өзіңе, бір сөнеді.
Көзден кетсең, көңілден кететіндей,
Бұл сезім менен де өткен дүмше ме еді?..

Сезімім неткен менің кіршең еді!
Жаралаудың боп аппын шын шебері…
Өзгеге бұйырып жүр
Менің үшін
Сен жайған дастарханның күлшелері.

Дер едім жаным сенсіз мұң шегеді,
Мұң шегеді, сол мұңнан гүл семеді.
Бірақ өзім сезімге сенбей тұрсам,
Сені сүйем дегенге кім сенеді?

Дер едім уайымымның бір сен – емі.
Бірақ бұл сезім неткен кіршең еді!
Ұқпайтын сенің аппақ пейіліңді
Қабылдауың керек ал кімше мені?

Шарасыз екенімді білсең еді…
Кешірші. Сезім үнсіз тұрса – өледі.
Қайтемін, бағынбайтын дүние ғой,
Бәрінің де бар шығар бір себебі…

Тау етегінде мимырт жатқан кенттің локальды сенсациясы тарағанына біраз болды. Осы аймақтың маңдайына біткен «есі дұрыс» үш арудың қалаға тұрақты түрде кететінін ауылдың алты ауызы әңгіме қылып жүр. Ауылдың жеті өсекші қатынында факт жүзінде жеті ауыз, осы жеті ауыз — алты ауыз болып тұр. Бұлар барда Отау-тв ауылда әркез екінші орында. Сондықтан сенбеске шара жоқ.
Сұлулықтың әлемді құтқаратыны рас болса, біздің үш қыз бер жақта тылдағы гуманитарлық көмектің о жақ, бұ жағында қап қойғандар. Бұл үшеудің асып бара жатқан сұлулығы болмағанымен, не бай, не құдай алмайтын бикештердің қатарында таңдау да көп емес, негізі.
Есесіне, олар ауылға аты мәлім, аса белсенді-белсенді қыздар болатын. Азғын қиялдарыңа дерт бермесін, дегенмен, белсенділігі — бірі музыканың шебері еді. Там-тұм концерттерге шығып, баянда құйқылжыта ойнайтын қара торы қыз болатын. Даусы қыз үшін жуан болғанымен, әу дейтіні де бар. Әрине, Қайрат Нұртас емес, дегенмен, шешесі де «пезнес» біреу емес, бар болғаны қарапайым сауыншы ғой. Қарапайым ғана сауыншы. Жалпы, қысқаша айтсақ, айырмашылығы — баласын емес, зеңгібабалықтарды сауатынында.
Екінші қыз тігінші боп қызмет атқарған, салмақты (екі мағынасында да), алпамсадай шикіл сары қыз еді. Тігін жұмысынан алдына жан салмайтын. Әу баста бұны «кәсіп қылам» деп ойламаған; "әйтеуір қандай да бір сублимация ғой" деп кірісіп көрген еді, кейін кәнігі шеберге айналды.
Үшінші құрбы, шүйкедей ғана қайсар қыз балгерлікпен айналысатын. Негізі, бұл қыздың шешесі бал ашушы еді, содан үйреніп, шешеге қарап өскен түрі. Әу баста өзінің жап-жас басымен бал ашуға ары жібермей жүрген, алайда кейін бәрі сәбидің дәрет хикаясындай аяқталды… Жіберіп қойды. Айтпақшы, қызының қалаға болашақ сапарына орай шешей бал ашыпты. Жартысы қойдың нәжісі, жартысы көлдің майтасы секілді сенімді ақпарат көздеріне сүйенген ол қызының жолы болатынын болжапты. Негізі шешей клиенттерінің тоқсан пайызына жолы оңғарылатыныны жайлы сәуегейлене беруші еді… Бірақ туған қызына?.. Бәлки, шынымен жолы ашылатын шығар… Бәлки, туған қызы емес шығар…
Ә, иә, сонан соң екінші қыз бұл балшы аруға туыс боп келетін. Осындай бір үштік… Кедендік одағыңдысс!..
Айтып-айтпай не керек, ауылда осындай жол жүру жайлы әнгіме жүріп тұрған. Міне, бүгін дәл сол күн, қалаға жол жүретін шақ та келді. Әне-міне дегенше, ауыл іргесіндегі аялдамаға ұқсатып жасап қойған көліктің ескі тіркемесінің маңына сапарластар жиыла бастады. Ауылдағы жалғыз автобусты күтушілердің арасында біздің үш сылқым да бар. Көп күттірген жоқ, далаға мүрде, қалаға адам тасып жүрген сары пазик кемпір-шал, бала-шағаны тиеп, алып шаһарға жол тартты.

***
Жақымның қала іргесіндегі көлік бекетінің маңында бекер келмегені анық еді. Әдеттегідей көгілдір шетелдік көлігіне отырып алып, қыз-қырқын қарамақ ниетімен торуылдап жүрген. Ескі пазиктың бекетке тоқтағанын көріп, мырс етті. «Ох пілә, винтаж!» деді ішінен.
Автобустан түскен үш қыз қолын көтеріп, такси тоқтатты. Көгілдір мәшине көлденең келіп тоқтай қалды. Күтімі келіскен көліктің рөліндегі бітімі келіскен жігіт қыздардың көзіне оттай басылды.
— Такси ма?-деді пысығырақ қыз.
— Да, тоски.
— Такси деңіз,-деп жымиды екінші қыз.
Жақым қара көзілдірігін сәл түсірді.
— Садитесь.
Қыздар айғырдай жұтынып тұрған жас жүргізушіге қарап жымың-жымың етті де, көлікке жапа-тармағай отыра бастады. Баратын жер жайлы базарласу да, жол құны жайлы саудаласу да жоқ. Сондай бір ақымақтық үйлесім, лирика. Мимими.

Жақым көрер көзге етжеңді, денелі азамат еді. Фитнеске де фитна тудырмайды, штангіге де кет әрі емес. Тар мәйке кисе, өзін «качок» сезінетін кей жігіттердей емес, шынымен-ақ бұлшық етті жігіт болатын. Сонсоң қыз-қырқынға қыз-қырғын салатын жігіттің репутациясына сай, шашы артқа қайырылған, сақал-мұрты қиылған еркек болатын. Иә-иә, ол бір Аустрияда Еуробайқауға іріктеу әлі өтпеген, беттегі қиыңқы түк еркек үшін абыройлы кезең еді.
Қазанұлы жайында тағы не айтпадық? Жақым қазақша білмейтін жігіт еді. Бірақ қазір онымен кімді таңғалдырамыз, біз Қазақстандамыз ғой.
Қыздардың барар жерін межелеп алған соң, Жакым темекі қорабын алып шығып, ішінен бір тал суырды да, құшырлана тарта бастады. Милиграммдаған никотин басына шауып, құрыс-тырысы жазылғандай болды. Сонсоң алдындағы айнаға көз тастап: «Я вам не мешаю?»-деп сұрады.
— Жоға, тарта беріңіз.
Негізі, «Иә, кедергі, темекіні өшіріңіз» десе де, өшірмес еді. Әншейін әңгіме болсын деп сұрап жатқаны.
— Давайте знакомиться. Меня зовут Джакомо. Можно просто Джэк.
— Тура шетелдегідей ат екен.
— Сэндер де ат экэн. А как тебя зовут?-деді секси дауыспен пысық қызға.
— Гүлайым.
— ОО, гуляим, че, погуляем?
Қыздар шиқылдап күлді. А, я, біреуінің даусы жуан екенін айтқан ек қой, ол қарқылдап күлді. Келбетті жігіттің кескініне қарап, аккордеоннан басқа ешкім ештеңе тимеген музыкант қыздың төсі дір-дір ете қалды.
— А тебя как зовут?
— Бегайым.
— Оо, бегайым, че, побегаем?
Қыздар тағы да күлді. Бегайымның шикіл сары өңі қызарып кетті.
Осы кезде үшінші қыз Ибалы менің атымды қашан сұрар екен?-деп, жаутаң-жаутаң етіп отыр еді.
— А тебя как?
— Меня зовут Ибалы.
Бұл жолы Жақым үнсіз басын шұлғыды. «Очень приятносын» да айтқан жоқ. Моветон!
Мүмкін, ішінен айтқан да шығар. Тәуіп қой, қыз біле жатар.
— Какими судьбами в городе?
— Жұмысқа тұрамыз, сол, үшеуіміз жан құрбымыз. Бірге үлкен қалаға келіп, бірге жұмыс жасасақ деп едік.
— А, че, у вас одинаковая специальность?
— Жоға, мен әншімін, композитырмын.- Осы жерде «ох тырық, қатты айтып жіберген жоқпын ба композитырмын деп?», біреу ала көзбен қарағандай өзінен өзі күмілжіп кетті. — Бегайым тігінші болған, Ибалы бал ашады. Сооолл…
Әлгіннен үнсіз отырған Ибалы сөзге араласты.
— Ал сіз кім болып істейсіз? Биллайнда істейсз ба не?-деп сұрады айнаға байлаулы матаның жұрнағына қарап қарап.
Жақым мырс етті:
— Да нет, это Георгиевская лента.
— Сөйтіп кім болып істейсіз?
— Кэм болып эстемедим мен? И садовник, и шофер, медбратом болып эстэдым…
«Жылтырап тұрғанымен, қара жұмыстың да шетін көрген екен, ә» деп ойлап қойды ішінен Бегайым.
Жақым сөзін жалғады:
— И вот, карьерный рост у меня… Сейчас организатор я. Вот у вас же разные специальности. Кто вас щас возьмет всех трех на работу? Эшкэм алмайдээ… Вот я могу. Как раз ты певица, и петь будешь, и ртом работать. Ты гришь тігесің хорошо, а ты тастармен жұмыс жасайсың… и… и все подруги. Это работа прям для вас… На начальное время, қалада по крайней мере… Плачу хорошо. На место работы апарамын, алып қайтамын… Че, кэлэсыңдер мэ?
Үш ару үнсіз бір-біріне қарады да, "Әйтеуір бірдеңеден бастау керек қой, мұндай мүмкіндік көшеде жата ма?" деп тоқайласқандай:
— Біз келістік,-деді.
***
200 ат күші жауынгер ақын атындағы көшеге қарай жүйткіп бара жатты.