Ол екеуміздің бала махаббатымыз бақытты поэмаға айналған жоқ, бітті ме, бітпеді ме, ол жағы өзімде қалсын. Дегенмен, бала махаббатыма жасағын бір қызықты сыйлық жайында айтайын. Жағдай 2008 -бе, жоқ әлде 2010 ба, сондай жылдардың бірінде болды. 8 наурыз қарсанында сөзге келісіп қалып едік. Енді не керек сыйлық жасау керек. Кітаптардан қыздардың гүлді жақсы көретіні жайлы оқып едім, ауылдағы дүкенге барып қызыл раушан гүлін алдым. 35 теңгеге шықты. Алдым да, дүкеншіге қалтырып кеттім, кейін алып кетемін деп. Мектептегі мереке аяқталған соң ел тарқады, кешкі дискотеканың темасын шешіп жігіттер жағы әлек. Арасында қызы бар мен ғана, әрі ішпейтін-шекпейтіндердің тізімінде жалғызбын. Мұғалімдер болса асханада кетті.
Қызымды қолынан алдым да, үйге бірге қайтып кетті. Жолда дүкеннің қасына тұрғызып қойдым; «Сен осында бол, ал мен қазір келемін». Гүлімді алып шыға бергенімде құдамның атпен келе жатқанын көріп, тұрып қалдым. "Қазір көріп қойса улкен әзілге айналады. Әзіл қыздың әкесіне жеткен соң менің бетімдегі көк түсті нүктелерге трансформацияланады" деген күдік бұл. Күттім. Көршім кетті. Жан-жаққа назар аудардым да, қолымдағы бір штук гүлімді қызға ұсындым. Ол мәз — өмірінде бірінші рет сүйгенінен гүлді алғаны. Мен де мәз — өмірімде гүлді алғаш сыйлағаным бұл. Сонымен қатар, «жанымның» жүзіндегі кереметтен өзімді дәу еркектей сезіндім. Кәдімгі романтика ғой: айнала аппақ қар басқан, екі қара киімдегі адамдар тұр және қызыл гүл…
Не керек, мен үйіме кеттім. Ол да қолына гүл ұстап, әрі «анам көрсе не деймін?!» деген қорқынышпен, сонда да болса, бақытты жүзімен үйіне кеттім. Бар пәлі сол анасынан басталды: әлгі гүлдің ортасында қыздың ішкі киімі бар екен. Анасы оған көрсетіп шегінен айрылды. Қыз бұны мен әдейі жасаған-ау деген ойға батты. Мен болсам қытайларды жек көре бастадым.
Не деген креатив деңіз — гүлдің ішіне қыздың іш киім тығындап тастау.
Содан кейін мен қыздарға гүл сыйлаған емеспін.

Шынымды айтсам, маған сен ғана ұнайтынсың,
идеалым, сұлулық өлшемім.

Дос қыздың туған күнінен шығып, такси тоқтаттым. Таңғы сағат бестегі бағыма артқы есігі мыжылып қалған күрең «Опель» тоқтады. Машина таңдап кергіп тұратын жағдайым жоқ болғандықтан, отырып алдым. Қол-аяғы ұзын, сырықтай арық жігіттің біресе

Бір әріптесіміз үйленіп, соның тойында бәріміз бас қостық. Бастық Жәрменнің жанына ақша жүзді, кең маңдай, көрікті бәйбішесі отырған. Тым сабырлы, бойында ақсүйектікке тән мінезі адамды еріксіз баурап алады екен. «Қызым, қызым, айналайыным» деп маған

Кезекті біреуін баяндап берейін. Бірнеше жыл бұрынғы оқиға еді. Сол кездегі бастығым Жәрмен алыс ауданға іссапарға жіберді. Жаныма өзі ерсе, шалды тағы біраз әурелесем бе деген ойым да болып еді. Алайда, немересінің шілдеханасынан босамайтынын айтып,

— Көзіңнің асты ісіп тұрған сияқты ғой?!
— Ұйқым қанбағаннан шығар…
— Бәлкім, азаннан іңірге дейінгі жұмыстан шаршап жүрген шығарсың, олай болса, қысылмай айта бер. Демалысқа жіберейін, тынығып кел. Мүмкін, жалақың ауыспай жүр ме? Олай болса да

2 болу, жұп болу – нағыз ер адамдар үшін берілген үлкен жауапкершілік, әрі тосын сый…
© Мырзахан



2 саны қазақ халқының өмірінде үлкен рөлге ие. Жұп болу – жаңа өмірдің бастауы, жаңа отбасының құрылуы, екі бақыттың бір араға келуі секілді мағыналарға саятын болса, қос аққудың адал махаббаты – 2 жасқа арналған қазыналы бата ретінде айтылады. Наурыз мейрамындағы күн мен түннің теңелуі осы 2 санының тепе-теңдік түсінігін ашып отырса керек. Кішкене сөздікке көңіл бөлсек, 2 – тепе-теңдіктің белгісі. Оған күн мен түн, ақ пен қара секілді ұғымдар жатады. Қарама-қарсы түсініктерді позитивті және негативті энергиямен қуаттандыра отырып, таразыда тұрғандай теңдігін көрсетеді. (Қайнар: ongeo.ru/mag2/)
Ал, аналарымыздың жүкті болып, бір адамда 2 жанның өмір сүре білуі өз алдына бір әңгіме.

Сандар жайлы қызықты жайттар!

1. 10-жүйе тарихы
Біз қолданып жүрген сандар жүйесінің тарихы сонау үнді еліне, олардың ғалымдарына барып тірелсе керек. Б. з. 1 ғасырында ғалымдары антикалық математика негізінде жаңа есеп жүйесін жасады. (10 цифрадан тұрды. Өзгеріске айтарлықтай ұшарамады.)

2. Қағазда жазу мүмкін емес сан
10-ның гугол дәрежесін жазу үшін біздің планетамызда жер жетпейді екен.

3. Азия елдерінің қорқынышы – 4
Көптеген азия елдерінде «4» саны бақытсыздықты білдіреді. Себебі, ақиқаттан да қызық. Кейбір елдердің (жапон, кантон, путунхуа және корей) тілінде (shi, sei, si, sa) сөздері төртпен бірге өлім деген мағына береді екен.

4. Қағазды қанша рет бүктеуге болады?
Бір қағаз бетін 9-дан артық бүктей алмайсыз. Байқап көріңіз!

5. Назарыңызға!
Ойын кубиктерінің (нарды, үстел ойындарында қолданылады) қарама-қарсы беттерінің қосындысы 7-ге тең. Тексеріп көріңіз.

Қайнар: www.datacube.tv/2015/01/nauchnue-factu-o-chislah.html

Жұп болу немесе ағам үйленді

Адамзатты жалғыз жаратпағандықтан, өмірде екінші бір бөлігіңді іздеу – қалыпты жағдай. Жастардың арасында белең алған бұл сезім, қызықты жағдайлармен қуантып, қайғыртуда. Махаббат сезімі 79 жасар Индиядағы апамыздың дүниеге қыз алып келуіне себепкер болып жатса, белі бесіктен шықпаған іні-қарындастарымызға тез отау құрып, тез ажырасуына негіз болып отыр. Менің ойымша, мәселе түбі махаббат проблемасында емес, жастық шақта жалындап тұрған кезінде жұп болудың маңыздылығы, мәні әрі жауапкершілігі түсіндірілмегендіктен.

Теория өзі айта береді. Мен тәжірбиеден мысал берейін. Осы жаз маған үлкен қуаныш сыйлады. Томск қаласында оқып жүрген (мақтап қояйын) Алмас ағам отау құрды. Жаратушым оған жақсы ұрпақ пен ниеттенген ісінде жеңілдік берсін! Өзі миллионер ағамнан сұхбат алмайын ба? Оның үстіне «Жұбахан стефания» журналының кіріспесінде кеңес те берілген болатын. Сонымен, жұп болу туралы ағам былай деді:

«Мен көп созбай, тек өмірдегі ұстанатын философиямды айтып өтейін. Сонау мектеп кезінде маған ағалық еткен тәрбиешім жақсы сөз айтқан болатын. Сол кейіннен менің өмірлік ұстанымым болып кететінін мен де ойламағанмын. Ой төрі былай болатын:

— Егер, таза жар қаласаң — таза бол!
Адал сүйіктің болсын десең — адал бол!
Тазалыққа құмар жан болсын десең — таза жүр!
Ата-анаңды сыйласын десең, жұмақтың кілті қайда екенін білесің…
Есіңде болсын! "Қуған жетпейді, бұйырған кетпейді"..»

— дейтін. Сол-ақ екен, «жүрекке әмір жүрмейді» — деп, аяқ-асты ғашық болсам да, адам мінезін танымай, ойланбай, түсініспей, тіпті, бір-бірімен сөйлесіп көрмей үйленген жоқпын. Әр қадамды орнымен жасап, жеңешеңе ұсынысты тосын сый ретінде ұсындым. Сондықтан, айтарым: ойыңның барлығы есепке толмай, алғаннан кейінгі үлкен жауапкершілікті сезіне отырып отау құрған дұрыс. Адам арасын тек махаббат, түсіністік және мейірімділік ұстайды. Ал, қалғанның барлығы бос әңгіме.»

«2 қошқардың басы бір қазанға сыймайды» немесе аққулық махаббат

Ағам үйленгеннен кейін, менің де ойым кетті. Араға уақыт тастап, ағамды Томскке жіберіп, қара шаңыраққа ие болсам деген ниетім бар. Дегенмен, «екі қошқардың басы бір қазанға сыймайды» деп қазақ атамыз босқа айтпаса керек. Сол ниет ішімде өсіп келе жатқандықтан ба, әлде ғашық болғым кеп жүрмін бе, білмеймін… Өзім де есепке алып, жоспар құра бастадым. Білімімді арттырып, әртүрлі мақалаларға көзім түсіп жүр. Соның ішінде, жүрегімді бірден дір еткізген — «аққулардың адалдығы».

Жануарлардың мінезі, олардың психологиялық қызметі күрделілігімен және кейде бірегей көріністерімен ерекшеленеді. Олардың әлеуметтік және репродуктивтік мінез-құлықтары ерекше қызығушылық танытады. Жануарлардың кейбірі тек төлдеу мақсатында ғана қосылса, басқалары бұл кезеңді өмір бойы сақтау үшін қосылады. Және де, ең таңғажайып болып табылатын жайт: отбасы арасында күшті сезімдер мен отбасылық дұрыстығын үлгі ретінде қалыптастыратын адамдарға тән үйлесімділік құстарда ғана байқалады. Олардың отбасы өмірі — дос болу, қамқорлық жасау, жақсы көру секілді құбылыстармен безендіріледі. Ең мықты жұптар аққуларда кездеседі. Олардың арасындағы махаббатты тек өлім ғана айырады екен. Сондай «аққу махаббатымен» өмір сүретін құстар қатарына қаздар мен кейбір үйректерді де жатқызуға болады.
Қайнар: www.vinograd.su/education/detail.php?id=43191

Менің ойым: Сания татар тілінен аударғанда «екінші» деген мағына береді. Көптеген мұсылман елдерде танымал болғандықтан «отбасындағы екінші бала» деген мағынаға да саяды. Екінші болу — бірінші болу жолында күшті мотивация болады. Оны өзімнің тәжірбиемнен айта аламын. Сания қарындасымажетістіктер тілеймін. (қайнар: www.astromeridian.ru/imya/sanija.html)

P.S.

Жұп болу — мәңгілікке.

Әлқисса, қара түс. Қазақы танымда қара түстің мағынасы жүз құбылады. Кейде қорқыныш, кейде мұң, кейде қайғы, кейде қасірет, ал кейде қасиет. «Қара тұту», «қара жүрек», «қара жамылу», «қаралы көш», «қара қазан», «қара шаңырақ», «қара жер» сияқты ұғымдар соның айғағы. Сондықтан да қара түстен кейде қорықсақ, кейде жұбаныш табамыз.

«Ақ гүлді көрдім, қызыл гүл тердім, ал мұны,
Көргенім осы, жабырқап кетті жан мұңы.
Қара гүл тұрар қауызы тұнып тамшыға,
Гүлдің де сірә, болады екен ғой тағдыры...»

Ұйыған сүттей әдемі сурет емес пе?! Естіген болсаңыздар қара қызғалдақ (черный тюльпан) деген гүл болады. Әгәраки, сыйлыққа осындай көмірдей қара гүл алар болсаңыз мағынасы «тұрақтылық», «жанпидалық» дегенді ұқтырады екен. Гүлтанушылар «Сенімен бірге өлуге де дайынмын» дегенді білдіретіндігін айтады. Қара түс пен қара гүлді неге байланыстырып отырмыз? Бүгін біз әңгімемізде салған әні мен лүпілдеген нәзік сезімге толы лирикалық поэзиясы арқылы көпшіліктің жүрегінен орын алған Табылды Досымовтың «Қара гүл» әні туралы сөз қозғамақпыз.

Нақышы ерекше Табылдының әндерінде мәдениеттанушы Әуезхан Қодар айтпақшы «еуропалық интеллектуализм» бар. Бітісі бөлек шығармаларының ырғағы құлақ үйренген әлдебір жаттанды әуеннен ада тосын музыка. Сондай-ақ, көкірегіңде жатталып қалатын сыршыл, өрнекті суреттермен нақышталған тұтас дүние. Сондай шығармаларының бірі бардтың өзі сүйіп орындайтын «Қара гүл» әні.
— Табылды Досымовтың қазаққа кең тараған хит әндері студент шағында жазылған. Ол – 1980 жылдардың орта шені болатын, — дейді бардтың курстас досы, журналист Арман Сқабылұлы.

Осы бір әуезді әннің шығу тарихын білу үшін белгілі ақын, "Қара гүл" әнінің сөзін жазған Жанат Әскербекқызынан сыр суыртпақтап көрдік. Апамыз бізге оңай ақтарыла қоймады. Тіпті бұл танымал өлеңін қалай, қандай сәтте жазғаны есіне түспей қалған-мыс. Сендірмеді, сене алмадым. Осыған қарап әннің шығу тарихында үлкендердің арасында жатқан әлдебір құпия бар болар деп түйдім.

««Қара гүл» өлеңі енді бойжеткен 16-17 жасымда жазылған. Қандай жағдайда жазылғаны есімде қалмапты. Десе де қазақ танымындағы қара түс үнемі тұспалдап жеткізіледі. Қыздың бойжеткен тұсы – қауыз жарған гүлдің өміріндей ғана сәт. Өсіп шығады, қауыз жарады, солады. Сол аралықта бойжеткеннің басынан небір тағдыр өтуі мүмкін, қалтарыс-бұлтарысқа толы болады ғой. Ал әннің шығу тарихына келер болсақ, қандай жағдайдан туғанынан өзім хабарсыздау екенмін.Табылды менен кейін оқуға түсті ғой. Бұл мәтін қолына қалай түскенінен бейхабармын. Алғаш Табылды өзі гитарасымен орындап берген еді. Алайда жас болғандықтан әнге көп мән бере қоймадым. Тіпті бұл әнді қалың жұртшылыққа танымал болады деп еш ойламадым. Кейінірек мәдениеттанушы Әуезхан Қодар осы әнді орысшаға аудартықызып жүргенін естідім, кейінгі тағдыры қалай болғанынан хабарым жоқ екен. Өмірде Табылдымен етжақын араластық деп айта алмаймын, шығармашылық сыйластықта болдық».

Қош дедік те, ән тарихын сезімтал лириктің бірге оқыған жолдастары мен курстастарынан сұрауға бекіндік.

Серік Жанболат, журналист, ақынның курстас досы: «Табылдының сол кезеңдерде үлкен махаббаты болды, ғұмыр бойы ғашық болып өтті. Ол қазіргі күні Өскеменде тұрады. Сол махаббат мұңына арнап шығарылған ән деп ойлаймын. Бірақ нақты емес. Бұдан артық ештеңе айта алмаймын. Бүгінгі күні бұл әннің шығу тарихы белгісіз болып отыр».

Арман Сқабылұлы, тележурналист, ақынның курстас досы: «Мен Табылдымен бірге оқыдым, бір бөлмеде тұрдық. Шығармашылық сәттерінің көбінен хабарым бар, көп әні менің көз алдымда дүниеге келді. Бірақ осы «Қара гүл» әніне келгенде кібіртіктеп қаламыз, тархын білмейді екенмін. Табылдының «Қара гүлден» де мықты, рухты әндері көп. Алайда сазгердің өзі осы әнді ауызынан тастамай айтты. Автордың өзі өте қатты жақсы көрген ән еді».

… Иә, ақын Табылды өзі айтқандай махаббат қай заманда да ескірмейді екен. Ертеректе баспасөз бетіне берген бір сұхбатында ағамыз махаббат туралы әндері жайлы сауал қойған тілшіге былай дейді:
«Өнердің ар жақ тірегі махаббаттан тұрады ғой, операң да, балетің де, поэзияң да сезімнен туындайды. Ал қызға ғашық болмайтын жігітті мен дұрыс жігіт деп ойламаймын. Текті жігітті ғашық қылатын ару алдыңда тұрса неге ғашық болмасқа?! Неге оған сезіміңді әнмен, жырмен білдірмеске?!1986-87 жылдары әкем зейнетке шығатын болып тиісті орындар жаңа үй салып берген еді. Сол үйдің қора-қопсысын жөндемек болып ауылға кетіп қалды. Жаңа үйде шифонерден басқа ешқандай дүние болған жоқ, жаңғырып өлең айтсаң әдемі естілетін. Айна алдында отырып алып ән айту менің әдетім-тін. Сол үйдің ішінде «Қара гүл», «Сәйгүлік», Ұнатамын мен сені» деген үш әнді жаздым». Осылай қысқа қайырған ақынның өзі махаббаты мен «жүрегінің бөлшегіне» айналған арулар туралы жылы жауып қояды.

****

«Мына гүл менің мұңымды жаяр жаршы ма,
Сығалар мұңың, қансыра, жүрек, қансыра!
… Көз орынында көз емес, кейде қарасаң,
Қара гүл тұрар қауызы тұнып тамшыға...»

Тағдырлы ақынның әндеріне эстетикалық көркемдік, нәзіктік тән. Біз бүгін әуенде төгілген ғұмыр мен тағдырдың шығу тарихының үддесіне жете алмадық, білемін. Жалпы, ақынның сыршыл, тәтті мұң жатқан лирикалық махаббат әндеріне шабыт сыйлаған, арқау болған арулардың өмір жолы көмескі тартып жатады. «Шайыр біткендер шырмалып шырмауық-мұңға, Жұтады сосын қайғыны шарапқа қосып…» деген. Ендеше, Табылдының «Ұнатамын мен сені», «Күнікей қыз», «Ақ дидарың-ай», «Тәтті мұң» тәрізді әндеріне арқау болған махаббаты туралы әңгіме бөлек дастанның жүгі. Бірақ Белинский айтатын «поэзия — бақшадағы раушан гүлінің тікенін алып тастап, жұпар иісі мен сұлулығын жырлау» құдіреті бардтың қай әніне болмасын тән қасиет болып келеді. Осыны місе тұтамыз.

Төменде ән авторы Табылды Досымовтың орындауындағы жүктеме. Сөзін жазған Жанат Әскербекқызы. Мархаббат :)

Ой, жаным!

Ол кезде біз алтыншы не жетінші сыныпта оқитынбыз. Нақты есімде болмай тұр. Балалық шақтың тәтті кәмпитін жеп жүрген кезіміз. Жігіт, сүю, махаббат деген нәрселердің ойға кіріп те шықпайтын кезі болатын. Бірақ бәрі де бір күнде өзгеріп шыға келді…
Көктемнің шуақты күні болатын. Күн шығып тұрғанымен, қыстың сызы кете қоймаған шақ. Мамамның «қалың киін» дегенін тыңдамай, көктемнің алдамшы күніне сеніп, ауру «сатып алдым». Сабақта мазам болмай, ыстығым көтерілген соң үйге сұранып, мектептен шығып бара жатқанмын. Артымнан «Әсел, тоқтай тұршы» деген дауысқа жалт қарасам, сыныптастарым Нұрсұлтан мен Үсен екен. Не айтар екен деп ойлап тұрғанымда олар да жаныма келді. Ананы айтып, мынаны айтып, соңымнан қалар емес. Сабақтың басталып қалғаны қашан, ал олар әлі менің арқамнан қалар емес.
— Сендер қайда бара жатырсыңдар? Сабаққа бармайсыңдар ма?
— Біз сені шығарып салайын деп едік.
— Жайша ма?
— Жай.
Әңгімеміз осылай өрбіген-ді. Бір кезде мектептің ауласынан шығатын қақпаға жақындағанымыз сол еді, Үсен барды да есіктің аузына тұрып алды. Шығайын десем шығармайды.
— Мұның не? Негі тұрып алдың есікке?
— Сені шығармаймыз.
— Не үшін?
— Саған айтатын әңгімеміз бар?
— Ал, тыңдап тұрмын.
— Біз сені жақсы көреміз! (Дәл сол кездегі жай-күйімді айтып жеткізе алмаймын. Ең алғаш рет «махаббат жырын» естіп тұрмын, оның үстіне сыныптастарымнан!!!).
— Құршы бар, ойнамай!
— Шынымен айтамын. Осы күнге дейін айта алмай жүрген едік.
— Мейлі, бірақ екеуің бірдей жақсы көрмейтін шығарсыңдар?
— Екеуміз де жақсы көреміз. Сенің жауабыңды күтеміз!
— Далбасаламай былай тұршы!
Сол кезде сөзге араласқан Нұрсұлтан қолыма кішкентай қалташаға оралған бірдеңені ұсынды да, Үсен екеуі мектепке жүгіріп кете барды. Өзім онсыз да дене қызуым көтеріліп тұрған мен, үйге денем бір ысып, бір суып әрең жеттім. Үйге келе салып, қалташаны ашып қалсам хат пен кішкентай ғана әдемі алқа екен. Хатта не жазылғанын өздеріңіз де сезіп отырған шығарсыздар. Ал содан жатып кеп ашуланайын. Қырсыққанда төсекке таңылып, 1 апта сабаққа бармадым. Мектепке баратын күні екеуіне де әдемілеп хат жаздым ( Нұрсұлтанның алқасын қайтарып бердім) да, сумкама салып алып бардым. Сыныпқа кіргенім сол еді, мені көрген сыныптастарым шулап кетті. Қып-қызыл ӨСЕК жүріп жатыр екен. Ол кезде анкета деген нәрсені толтырушы едік қой, мен жоқта соны толтырған Үсекең бар сырын жариялап қойған. Бәрі хабардар. Жынымның шыққаны-ай! Содан сабақтың ортасында екеуіне хатты бердім де, олармен сөйлеспей қойдым. Бұрын Үсенге ешқандай дұшпандығым жоқ болса да содан кейін оны жек көріп кеттім. Тіптен араласпай, амандаспай кеттім. Ал Нұрсұлтанның маған хат жазғанын ешкім білмейді. Сондықтан онымен бұрынғыдай болмаса да, сөйлесіп жүрдім. Сөйтіп жүріп тоғызыншы сыныпты бітірдік. Нұрсұлтан колледжге оқуға түсті де, Үсен мектепте қалды. Бірақ әлі де араласпаймыз. Уақыт зымырап жүргенде мектепті бітіретін уақыт келді. Үсенмен әлі де араласпаймын. Бір күні сыныптағы жігіттер екеумізді татуластырды. Ең болмағанда мектепті бітіретін кезде достасып кетіңдер деп, амандасып, сөйлесетіндей дәрежеге жеткізді.
Мен бітті деп ойлап жүрген махаббат хикаясы мұнымен аяқталмапты. Бір күні Үсекең келді де қолыма бір дәптерді ұстата салды. «Қазір емес, үйіңе барған соң оқышы» деді. Жарайды деп сөмкеме салып қойдым. Сырты ақ қағазбен оралған, 12 парақтық, кәдімгі дәптер. Үйге барып ашып қалсам, іші толған өлең. Бейшара ғашық жырларын соған тізе берген. Ал Нұрекең болса мектепті бітірген соң сырға салып қоятын, Үйленетін болып шыға келді. Менің пікірімді сұрап жатқан ешкім жоқ. «Қой, қой» деп жүріпт тоқтаттық…
Қазір Нұрсұлтан үйленген. Үсен әлі күнге дейін «Менің алғашқы махаббатым» деп отырады. Кейіннен екеуінің айтуынша, мен екеуіне жауап хат жазған соң бір қырдың басына шығып алып оқыпты. Әлбетте ол жерде қуанатын хабар жоқ, екеуі әбден ашуланған. Мектеп бітірген соң күлген. Қателеспесем, Үсеннің сол дәптері үйде сақтаулы тұрған болуы керек.

Біз Нұрболмен Қызылорда-Көкшетау бағытындағы пойызда таныстық. Маусым айының соңында бір туысымыздың тойы болды. Сол тойдың ертесіне таңғы 6.30-да (уақыты нақты есімде жоқ. Тек таңертең ерте екені белгілі) арман қуып Астанға жол тартуымыз керек болған. Сонымен тойдан кеш шыққанбыз, ұйқы қанбаған күйде теміржол вокзалына бет алдық. Әлі пойыз келмеген екен. Айтпақшы, біз төрт адамбыз. олар: мен, мамам, құрбым, бөлем. көптен күткен пойызымыз да келіп тоқтады. Ұят та болса айтайын, сол жолы билет болмай, жолсерікпен келісіп "қоян" болып мінгенбіз. Біз кіргенде вагондағылардың бәрі тәтті ұйқыда жатқан болатын. Тек шет жақта бір жігіт ояу екен. Қасындағы орындар да бос екен. Содан уақытша сол жерге жайғасып, шай ішіп алайық дедік. Туыстарымыз жолда жейсіңдер деп қазы-қарта дейсіз бе, ет дейсіз бе, тәтті-пәттілерді үйіп-төгіп салып берген. Пойыздағы шай ішуге арналған столдың айналасына 5 адам жайғастық. Мамаларды білесіздер ғой, әлгі жігітпен сөйлесіп, шүйіркілесіп кетті. Сондағы олардың әңгімесінен ұққаным: мынау қасымызда отырған ақ мәйкі киген жігіттің есімі Нұрбол. 1987 жылы туылған. Өзі Лугавой (қазақшы Жуалы ма, білмеймін) деген жердің баласы. Қызылордада теміржолдың оқуын тәмамдап, диплом алып еліне қайтып келе жатыр. Бар білгенім сол болды. Оның маған қызығы да шамалы еді. Бар ойым тезірек қарын тойғызып алып, ұйықтау. Мамам студент екенсің ғой, ата-анаңнан жырақта жүр екенсің деп ана баланың аузына барын тығып жатыр. Онда да шаруам болмады. Өйтіп-бүйтіп қарынға ел қондырып алдым да, бос орынға жатуғы кеттім. Мамам да, бөлем де ұйқыға кірісіп кетті. Тек құрбым ғана онымен сөйлесіп отырған болатын. Мен ұйықтаймын деп жатқаныммен, оңдырғаным шамалы. Ары-бері аунап жатыр едім, құрбымнан «біз жаққа келсей, ұйықтай алмай жатырмын» деген смс келді. жарайды деп бардым. Екеуі әңгімені жіберіп отыр. шамалы отырғаннан кейін әңгімелері қызық болмай, қайта кетіп қалдым да, ұйықтадым.
… Пойыздың тоқтаған дауысынан оянып кеттім. Лугавой стансасына келіп жетіппіз. Орнымнан тұрып, беті-қолымды жуайын деп кетіп бара жатсам, әлгі «студент» бала түсіп барады екен. «Жақсы. Оқуға түсіп кетіңіздер» деп тілек айтып бара жатты. мен де ұйқымды дұрыстап аша алмаған күйде сау болыңыз дедім де алдынан өтіп кеттім.
Сол жолы Астанаға аман-есен жетіп алдық. Ол жақта не істегеніміз жайлы бөлек әңгіме қылармын.
… Тәңірдің жазуымен Астанаға емес, Шымкент қаласына оқуға түстім. 1 курстың қазан немесе қараша айы болатын. Түн болып, төсек салып жатқам, телефоным шырылдады. қарасам, бейтаныс нөмір. Алдым. Ар жағынан бір жігіттің даусы шығады.
— Қалайсың?
— Жақсы, шүкір.
— Не істеп жатырсың?
— Ұйықтайын деп жатырмын.
— Не жаңалық?
— Ешқандай. Кешіріңіз, мен сізді танымадым. Кімсіз?
— Кім екенімді айтардан бұрын бір сұрақ қоямын. Жауап бересіз бе?
— Кім екеніңізді айтыңыз. Сұрақты сосын қоясыз.
— Әсел, жігітің бар ма? осы сұрағыма жауап берші.
— Жоқ, жігітім жоқ. Енді айтыңыз, кімсіз?
— Сіз мені ұмытып кеткен шығарсыз. Мен сені бір көріп ғашық болған адаммын.
— Жұмбақтамай кім екеніңізді дұрыстап айтпасаңыз, қазір телефонымды өшіре саламын.
— Жоқ, өшірмеңіз. Мен жазда пойыздағы баламын ғой. Сендер мамаң, құрбың бәрің мініп едіңдер ғой. Есіңде ме?
— Иә, есімде. Қызылордадан қайтқан жігітсіз бе?
— Иә, солмын. Қалайсың өзің?
— Жақсы. сіздің есіміңіз кім еді?
— Нұрбол…
Осылай екеуміз сөйлесіп кеттік. Ол бірінші рет сөйлескен кезде-ақ барын жайып салды. «Сені бірінші рет көргенде-ақ саған ғашық болып қалдым. Сол кезде сен ұйықтап жатқан кезде сенің құрбың Малика маған сенің өлеңдеріңді, әңгімелеріңді көрсетті. Саған деген құмарлығым одан сайын арта түсті. Сосын құрбыңнан сенің телефон нөміріңді сұрап алып қалдым. Содан бері батылым бармай, енді ғана қоңырау соғып тұрмын. Пойыздан түскеннен кейін, сені қимай, пойызда жүрегім кетіп бара жатқандай әсерде қалдым… Бүгін сенімен сөйлесіп тұрғаныма қуанып тұрмын» деп ағынан жарылды. Мен тіпті не дерімді де білмей қалдым. Себебі, бұрын-соңды маған үлкен жігіттер сезімін білдірмеген еді. Не керек, содан кейін ол күнде қоңырау соғып тұратын болды. Үйінің жалғыз баласы, бір қарындасы бар екен. Оқуды бітіргеннен кейін үйіндегілер үйлен деп жатыр екен. айтпақшы, ол сол кезде Алматыда жұмыс жасап жүрген болатын. Солай жүргенде қыс келді. Шымкентке барсам, маған жақсы жауап бере аласың ба деп сұрайтынды шығарды. Бірде маған оқуыңды Таразға ауыстышы? деді. Мен олай жасай алмайтынымды айттым. Біздің байланыс тек телефон арқылы жүзеге асатын. Оны жақсы көрмесем де, күнде хабарласып жүрген соң бауыр басып бара жаттым. Күндердің күнінде ол хабарласпай қойды. Алғашында алаңдасам да, іздеген жоқпын. 1 апта уақыт өткеннен кейін бейтаныс нөмірмен қоңырау соғып тұр. Ұялы телефонын жоғалтып алыпты. Маған ренжіп қалды ма деп қорқып хабарласып тұр екен. Содан ол менімен аған емес, мамаммен де сөйлесуді шығарды. Ал мамам ол жігіт жақсы болғанымен алыста тұрады, оның үстіне сен әлі кішкентайсың дейтін. Қойшы, не керек солай сағызша созып жүргенде көктем де келді. Сәуір айында телефон нөмірімді ауыстырдым. Оған айтқан жоқпын. Сөйтсем ол құрбым арқылы үйдің нөмірін алып, мамама қоңырау соғыпты. Мамам «балам, менің қызым әлі кішкентай. Қазір тұрмысқа бере алмаймын. Ал сен үйленетін жігітсің. Өз теңіңді тап» дегендей әңгімелерді айтыпты. Соның артынша біздің үйдің де, құрбымның да телефон нөмірі ауысып кетті.
Осылайша бір жігіттің махаббат дастаны аяқталды. Қазір кей кезде есіме түссе сағынышпен еске аламын. Ол иманды, намаз оқитын, мейірімді жігіт болатын. Бүгін қайда жүр, не істеп жүр, білмеймін. Үйленіп, балалы-шағалы болып, отбасына имандылықтың үлгісін көрсетіп жүрген азамат болғанына сенемін.

Көше бойын кезіп мен келемін,
Ал басымда неше түрлі ой менің.
Тұла бойымда махаббаттың оты лаулап
Ауырды ғой жүрегім менің сыздап.

Бұл оқиғаны басынан мен баяндайын,
Өз жайымды толығымен айтайын.
Және де жанымның қиналғанын
Не себепті көңілде қаяу барын.

Күншуақты күндердің бірі еді,
Жайбарақат ол үйінде жүрген еді.
Мен кенеттен қоңырау шалдым оған,
Ал ол болса бұл кім деп жауап берді.

Мен тіл қаттым танысайық деп жай ғана,
Ал оның мүлдем қарсылығы болмағанда.
Бірақта ойында оның бөтен ой жоқ,
Сыпайылықпен жымиды ол тамсана.

Телефонның тұтқасын қойдым дағы
Кірдім оның сайтына вк-дағы.
Хат арқылы әзілдесіп, қалжыңдасып
Біраз әңгіме айттық біз шер тарқатып.

Талай таңды атырушы ек телефонмен,
Солай күндер өте берді кезекпенен.
Мен ол қызға басында мән бермеп ем
Досым деп оны жай ғана санаушы ем.

Біз екеуміз біраз уақыт өткен соң,
Жүрдік қызбенен жігіттей боп.
Мен оны алдадым сүйемін деп,
Ол кезде менде оған сезім жоқ.

Алдадым, арбадым мен ол қызды,
Кейін бірақ айттым мен шынымды.
Сондағы айтқаным менің оған:
Кешір жаным бола алмаймыз бірге енді.

Түсіндім мен оны сүйетінімді,
Бірақ бәрі де кеш болды.
Ұмытты ол мені мәңгілікке,
Ал менің жүрегім жараланды.

Кешір жаным мен сені сүйемін,
Бекерге сені алдаған екенмін.
Жүрегімдесің менің әрқашанда,
Мен сені мәңгілікке күтемін.

14 ақпан. Қызыл раушан, шоколад, ашық хаттар. Бұл күн- саудагерлердің қалтасын қылыңдататын, түрлі тосын сыйлар мен романтикаға толы күн.
Әулие Валентиннің кім екенін білмесек те, қызылды-жасылды ашық хаттарды таратуға құмар-ақпыз. Жүрекшелерді құрбыларымызға қарағанда көбірек алсақ, мәз болып өзімізден бақытты адам жоқтай сезінеміз. Әулие Валентин кім? Бұл күннің шығу тарихы қандай біле жүргеніміз артық болмас. Валентин туралы аңыздар көп. Алайда кең тарағаны: ерте заманда, дәлірек айтқанда 469 жылы Рим императоры Геласиустың жарлығымен 14 ақпан «Әулие Валентин күні» деп жарияланады. Бұған себеп: әлгі опасыз оңбаған Валентиннің отанын қорғаудан қашып, әскерге бармау үшін үйленетіндердің некесін жасырын қиып, «қиналғандарға» «қол ұшын берген» «ерлігі» әшкереленіп, басы шабылған осы күнді әспеттеу болса керек. Қарап отырсақ, Валентиннің діннен безген арсыз екені анық аңғарылады.
Исламның қағидаларында өзге діннің әдет-ғұрыпын орындап, мейрамдарын тойлауға қатаң тыйым салынған. Ал Әулие Валентин күнін мерекелеп жүргендердің көбісі оны «ғашықтар күні» деп қана ойлайтыны рас. Расында, ол – католиктердің діни мерекесі болып табылады. Сонда, ол күнді тойлап жүрген қазағың мұсылман ба, әлде католик пе? Әрине, мен бүгінгі көпшілік жастарымызға күйе жағудан аулақпын. Сөйтсе де, нағыз қазақы махаббат мейрамы болып саналатын Қозы Көрпеш — Баян сұлу күнінің әулие-сымақ Валентин күнінен төмен тұрғандығына таң қаламын.
Бір жағынан, дәл осы күні жастар бір-біріне ыстық сезімдерін білдіріп, ара-қатынастарын нығайта түседі. Дәл осы күні кішігірім елеусіз әрекеттерге көп көңіл бөлініп, адамдар бір-біріне қуаныш нұрын сыйлайды. Махаббат- асыл қасиет, асқақ мұрат, таным тұғыры, риясыз, ынтық, нәзік сезім, ғажайып әлемге бастар алтын көпір. Ал бұл мейрамды тойлау тойламау өз еріктеріңізде.
Автор: Мунтиева Аида

Сүйіктім, сүй! Сүйе бер таң атқанша!
Сен сүйе бер, өзге одан сақтанса!
ЕШНӘРСЕНІ ЕЛЕМЕ Сен! Сүй көзден жас аққанша!

Ол сүймесін, мейлі, оны Сен сүйе бер!
Қабыспай-ақ қойсын, тіпті, шиелер!
Сендегі бұл махаббатқа күллі әлем кеп сүйенер!

Сен сүйе бер! Іркілме де жалықпа!
Сүйе алмаса, алып адам алып па?
Сезімдері сарқылған бұл сүюді үйрет халыққа!

Сен сүйе бер! Сен сүюге тиіссің!
Сан жолдар кеп бір-бірімен түйіссін!
Адамдарға айт: Сыңар тауып, бір-бірімен сүйіссін!

Гүл алып,
Келемін гүл алып.
Жай ғана. Білмеймін себебін.
Қарсы алсаң болды сен қуанып,
Мен сені шын жақсы көремін.

Сүйікті гүліңді кешірек
Сұрадым.
Қызықтым талғамға.
Көрсеттің нәзікті осы деп,
Гүл алып беруге барғанда.

Келуші ем сондықтан гүл ап та,
Кездесу сәттері туғанда.
Атауын білмеймін.
Бірақ та
Танимын гүл алып тұрғанда.

Сол гүлсіз, не байлық екенін,
Аптамыз өтпейтін біздің бір.
Біреуін, бесеуін, жетеуін,
Ал бірде сыйлағам жүз бір гүл.

Жаным-ау, неткен ең сұлу сен,
Тәнті боп берген әр гүл есте.
Махаббат не екенін ұғушы ем,
Ал гүл — ол жай ғана ілеспе.

Мың гүлден қос жүрек құралып,
Мен жүрдім бақыттан дәмелі.
Гүл алып, гүл алып, гүл алып,
Ол да сен секілді әдемі.

Қисынды бітердей бұл қызық,
Жоспарлап қойғанмын бір анық:
сыйлауды өзіңе бір жүзік.
Әрине, қасына гүл алып.

Болсаң да өзіндей хор қыздың,
Еш нәрсе бұйырмас, сірә, нық:
Өзіңнен хабарды шорт үздім,
Басқа жан жүрсін деп гүл алып.

Ажырау.
Жазылған бар міндет
бір сәтте өшкендей маңдайдан.
Тұп-тура сыйлардай тағдыр кеп
Қоштасу гүлін ап сарғайған.

Көз алмай көкпеңбек еріннен,
Даусымды бәсеңдеу шығарып,
«Мен сені сүймеймін» дедім мен,
Бердім де соңғы рет гүл алып.

Сен түгіл өзім де сезбегем,
Жараны жанымды қинайтын.
Боласың сен менен өзгемен
бақытты.
Ғажап гүл сыйлайтын…

***

… Жарты жыл дегбірді тауысқан,
Гүлдердей мен кеттім суалып…
Жазылмас дертіммен алысқан
Мекенге келдің сен гүл алып.

Білмеймін, естідің кімдерден,
Тағдыр ғой. Осыны қиыпты.
Көзімді алмадым гүлдерден,
Енді олар маған да сүйікті.

Қалпында гүліміз солмаған
Түседі бір жұлдыз шын ағып.
Келесің жиі енді сен маған
Бұл жолы екі тал гүл алып.

От жүрегім өртеніп, маздайсың-ау түнде,
Сағынып жүр екен деп, жазбасың-ау мүлде.
Сені ақылды деуші едім, ұқсатушы ем гүлге,
Араласып бұлттармен кеттің-ау бірге.

Өз жүрегін жұбатып, өзге жанды жылатып,
Ұмытуға бола ме екен, бола ма?
Ол жақта бəрі дейді ғой,
Қысы да жылы жаздайын.
Бəрін де түгел жазғайсың, жақсы ма қазір жағдайың?

Көзіңдегі қайтейін, арман тұнған көлді,
Сен аңсатқан күндердің енді.
Сен келердей таусылып атқызамын таңды,
Сағынышым өзіңе өшпейді мəңгі.

Өз жүрегін жұбатып, өзге жанды жылатып,
Ұмытуға бола ме екен, бола ма?
Ол жақта дейді ғой.
Қысы да жылы жазайын,
Бəрін де түгел жазғайсың, жақсы ма қазір жағдайың?

---

---

P.S. Бұрын студент кезімде үйде отырсам бір машина өтті. Осы әнді қатты етіп қойып қойған екен. Атын да басқасын да білмеймін тек есімде қалғаны:
"… Ол жақта бəрі дейді ғой
Қысы да жылы жаздайын,
Бəрін де түгел жазғайсың, жақсы ма қазір жағдайың?...", дауысы Досымжан Таңатаровтікі. Әдемііі ән, бірақ ішінде бір мұң баррр… Қалғанын тыңдап көрмек ниетпен естіп қалған сөздерімді жазып интернетті ақтардым, таба алмаймын. Бір уақыттары Досымжан Таңатаровқа звондап сұрамақ та болдым. Бірақ сәті түспеді. Алайда әрдайым ойымда жүретін. Содан араға 3-4 жыл салып әріптесім Клара жақында Досымжан Таңатаровпен сұхбаттасуға бара жатқандығын біліп, осы әнді алып келуін аманат етіп жібердім. Сөйтсеееем, әннің аты "Ұмытуға бола ма?" екен. Атын жазсам интернетте тоооолып тұр. Атын білмеу деген осы екен...

---

---

Әдемі ән, бірақ ішінде мұң бар… Неге екенін… тыңдаған сайын жылағым келеді… :"

---

---