Француздар Россия24 арнасының бір сюжетін толық талдап шығыпты. Жаңалықтар арқылы манипуляция жасаудың озық үлгісі. Видеоны соңына дейін қараңыз

«Күнбастар»! Иә, сіз жақсы көретін ең позитивті бағдарлама! «Күнбастардың» ұжымы әр шығарылым сайын көрерменге қызықты ақпарат пен көтеріңкі көңіл — күй сыйлау үшін аянбай еңбек етеді. Себебі, «Күнбастарда» ән де, би де, таңғажайып оқиғалар мен қызықты ақпарат та бар! Танымал жұлдыздар да біздің арнада!



Камера… Жүргізушілер орнында… Режиссер пәрмені… Түсірілім басталдыы!

Телеэкраннан бағдарламаны көріп отырып оның оңай ғана жасала салған дүние деп ойлауыңыз әбден мүмкін. Шын мәнінде бір бағдарламаны эфирге шығару үшін қаншама адамның тер төгетінін білесіз бе? Телеөнімнің көбісі командалық ұжымның тынымсыз еңбегінің арқасында дүниеге келеді.

«Барлығы көрермен үшін… » деген ұранды ұстанатын жоба басшысы — Салтанат Мүсілімқызы барлық жағдайды назардан тыс қалдырған емес…


Түсірілімнің аса сабырлы, білікті режиссері — Тимур Омаров!

Осы орайда, «Күнбастар» бағдарламасының журналистерін атап өтпеске болмас…

«Күнбастардың» әр қонағына жауапты – Нұртілек Риянбек!


Өнер жұлдыздарымен селфилеткенді жақсы көретін, «Жұлдызбен селфи» айдарының жүргізушісі — Жұлдыз Рахмет!


Әрқашан өмірі ғажап, «Өмір ғажап» айдарының жүргізушісі — Айғаным Алипова!


Және ұжымның ең кішкентай журналисі – Назерке Өрқара!


Жүргізушілердің эфирге мінсіз шығуын қадағалайтын мамандар мен қатар операторлар, бағдарлама администраторы, жалпы, осындай ұжымдық еңбектің арқасында «Күнбастар» көрерменге күнсайын жолтартады!

19 мамыр күні Бирхофф мейрамханасында алғаш рет ойын онлайн режимде өтті. Сұрақтар командаларға арнайы сайт арқылы берілді, жауаптар сайт арқылы қабылданды. Алғаш рет сырттан, яғни Алматы қаласынан бір команда қатысты. Тартысты өткен ойында 9 ұпаймен «Бақсы» жеңімпаз атағын қорғап қалды. Алматылықтар 8 ұпаймен 2-орын, ал, астаналық жастардан құралған «Мафия» 6 ұпаймен 3-болды.

Аршат Оразов дайындаған сұрақтар:

1. Алыс сапарға құмды, шөлейт жерден аттанатын жолаушылар өздерімен бірге негізгі мақсаттарына қажет заттармен бірге қосымша балық аулау және акуладан қорғаныс құралдарын ала кетеді. Бұл құмды аймақ қай елде орналасқан?

2. Хельгасон атты жазушының бір романында ұлты хорват кейіпкер теледидар көріп отырып, «Балқан түбегіндегі мемлекет саны көп болғанда Хорватия жеңер еді» деп ойлайды. Хорватия нені жеңер еді бұл кейіпкердің пайымдауынша?

3. Бұл санатқа кіретін 42 елдің жер көлемі бойынша үлкені – Қазақстан. Халқы көбі – Эфиопия. Ең оңтүстікте орналасқаны – Лесото. Ал, ең солтүстікте орналасқан елді атаңыз?

4. 2010 жылы Шанхайда өткен ЭКСПО экспонаттарымен ғана емес, келген қонақ санымен де есте қалды. Келушілердің 98% қытайлықтар еді. Бұлардың көбі шетел түгіл өз облысы, қала, профинция, ауылдарынан шығып көрмеген адамдар. «ЭКСПО көру — олар үшін ғарышқа ұшумен тең болды» деп жазады «Вокруг света» журналы. Мақала авторы Марк Завадский бұл адамдарды қандай неологизм сөзбен атады?

5. Францияда — Куру, Австралияда — Сумера, Жапонияда — Утиноура және Танегасима, Үндістанда — Шрихарикота. Ал, Қазақстанда ше?

6. Андрей Остальский атты жазушының айтуынша, ақша – әр нәрсенің нақты тең өлшемі. Сондай-ақ орыс тіліндегі «деньги» сөзі «теңге» сөзінен шыққан. Жазушының ойынша «теңге» сөзі қандай заттың баламасы?

7. Географиялық дүниетану сұрақтарымызды жалғастырайық. Қызық бір ерекшелік бар екен. Сол бойынша Азияда 3 мемлекет: Қазақстан, Түркия, Өзбекстан. Африкада төртеу: Гана, Нигерия, Эфиопия және астанасы Уагадугу деп аталатын бір ел. Ал, Еуропада тек бір ғана осындай мемлекет бар. Бұл елдің астанасын атаңыз?

8.Азияда орналасқан бір елдегі ауылдық жерде тұрған мына сатылы мінбер не үшін жасалған?

9. 1998 жылы түрік рокері Теоман тартылып қалған Арал теңізінің бұрынғы орнында бір әніне клип түсіреді. 2005 жылы бір біріне еш қатысы болмаса да танымал орыс әншісі Юлия Савичева да дәл сол жерде, дәл солай аталатын әніне клип түсіреді. Әндердің атын қазақшаға аударыңыз.

10. 193 мүшесі бар Біріккен Ұлттар Ұйымына кіретін елдердің бірі Науру 1968 жылы тәуелсіздігін жарияласа да бұл елде басқа елдердің бәрінде бар не жоқ?

Мерей Ермұханов дайындаған сұрақтар:

11. ХХ ғасырдың соңында қабылданған бұл бағдарламаны жергілікті халықтың бір бөлігі «Сегіз жарым» деп қалжыңдап атай бастады.

12. Индонезияда «Төрт те бір» ережесі деген ұғым бар. Жастар белгілі бір уақытта жол жиегінде тұрып, өздерін жолаушы ретінде ұсынады. Таксистер мен кәдімгі жүргізушілер оларды тегін алып кете береді, тіпті өздері де соған кіріптар. Оған не себеп?

13. Құрметті ойыншылар, суретке назар аударыңыздар. Сурет лауазымды арудың жеке заттарының ішінен табылған. Суреттегі адамды атаңыз.


14. Әзірбайжанның «Зиря» футбол клубы өз чемпионатының бітуіне бір тур қалғанда-ақ екінші орынды қамтамасыз етіп алды. Соған қарамастан, жергілікті футбол федерациясы оның Еуропа лигасына қатыса алмайтынын хабарлады. Клуб түрлі заңды жолдармен қатысуға әрекет етіп көргенімен, ережеден аттап кете алмады. Ал бәріне себеп – «Зиря» осыдан үш жыл бұрын… Сөйлемді екі сөзбен аяқтаңыз.

15. Жапондықтар біріншілерге шешім шығарудағы батылдық, өзіне әсіре сенімділік, екіншілерге тұйықтық, сенімділік, үшінші топқа – ақыл, намысқойлық, төртіншілерге – салиқалылық тән деп санайды. Төртеуін біріктіретін сөз тіркесін атаңыз.

16. Германия тұрғыны Хассо Хейденрейхтің коллекциясында 600-ден астам осы зат бар. Біреуі сағатқа, бірі – кішкентай скрипкаға, бірі қарындашқа, бірі өрт сөндіргішке ұқсайды. Мысалы, оның бір бөлшегінің өзінде 70 пайыз сирек кездесетін церий металы қолданылады. Америкалықтар оны белгілі бір мифологиялық мақұлықтың қалта нұсқасы деп атайды.

17. UNAVCO ғылыми консорциуымының деректері бойынша, ОЛ 2015 жылдың сәуірінде екі жарым сантиметрге кішірейген. Оны атаңыз.

18. Суреттегі азамат Жапониядағы кәдімгі супермаркетте сауда жасап тұр. Оның сатып алған нәрсесі не үшін қолданылады?


19. 2008 жылдың қысында Қырғызстанда ирандық Хаджи Фируз, Өзбекстандық Карбобо, Евроодақ өкілдері жиылған жиын болды. Қазақстанның атынан кім барды?

20. Бірінші байлық – денсаулық. Қазақтың осылай басталатын мақалы, Аман Базаевтың пікірінше, ОНЫҢ халықтық нұсқасы болып табылады. ОНЫҢ авторы 1908 жылы Бруклинде еврей иммигранттарының отбасында дүниеге келген. ОНЫ екі сөзбен атаңыз.

Фейсбукта саяхаттарымен танымал қолданушы Жан Гаскин Антальяда өтіп жатқан EXPO туралы өзінің көргендерін фотоларымен бірге жариялаған екен.


ЭКСПО 23 сәуірден 30 қазанға дейін жұмыс істейді. Антальяға биыл 8 млн турист келеді деп күтілуде. Оның 2 миллионы тек ЭКСПО үшін, қалғаны демалуға келетін туристердің 50%-ынан құралады деп есептелген. Бұл аймақта 800-ден астам қонақүй бар екенін және Антальяның өзінде 1,5 млн адам тұратынын ескерсек бұл тым төмендетіп айтылған болжамдар.


Қауіпсіздік өте жоғары деңгейде. ЭКСПО аймағына кіру үшін 2 рет тексеруден өтесіз. Әр 30 метр сайын мөлдір, әйнек қоқыс жәшіктері тұр.


Дәл әуежайдағыдай тексерістен өтесіз. 40 шақты кіру есігі бар. Билеттер 60 лира, шамамен 20 доллар. 5 жасқа дейінгі балаларға тегін. Студенттер мен оқушыларға жарты ақысына. Бағалары өте қолайлы.


ЭКСПО территориясы 90 гектар. Үкімет бұл жерді Ауылшаруашылық институтының меншігіне берген. Барлық объектілерді тендерді ұтып алған 2 кәсіпкер өз қаражаттарына салып шыққан. Жоспар бойынша бұл ақша артығымен қайтады деп ойлайды. Тек 114 метрлік мұнараны қала әкімшілігі жасаған, қаланың символдарының біріне айналмақ.


Көрменің демеушілері көп. Түркияның ірі компаниялары павильондарын өздері салып шыққан. мысалы Turkish Airlines пен Turkcell-дің павильондары ерекше. Биылғы көрменің тақырыбы: Балалар және гүлдер. Слоганы: Гүлденген әлемді балаларымызға сақтап қалайық!


Балалар әлеміне келгеніңізді бірден түсінесіз.


Диснейленд пен аквапарктың қосындысы деуге болады.


Балаларға — қауіпсіз экстрим.


«Жасыл энергиямен» фильтрленетін ауыз су.


Балалар ойында, ата-аналары көгалда демалуда. Әлбетте wifi тегін.


Балалар мына жерде электрокар айдап, жол жүру ережелерін үйрене алады. Ақысыз. Кіру билетіне кіреді бұл да.


Балаларды топтарға жинап, тәжірибелі биолог ағайлармен қыдыртуға болады. Бәрін түсіндіріп айтып береді.


Жаяу жүрістен шаршасаңыз — мынадай машиналарға мініп алуға болады. Тегін бұл да.


Әр 300-400 метр сайын шәйханалар, кафелер бар.


Қарапайым трансформатор станциясын да әдемілеп көмкеріп қойыпты.


Түркияның 7 түрлі аймағының асханасы ресторандар көшесінде орналасқан.


Тамақ бағалары өте арзан. Бұл дұрыс та бір жағынан. ЭКСПО-ның кіру билетіне қарамастан адамдар осында тамақ ішу үшін де келеді.


Жасыл мүсіндер көп.


Истанбул қаласының павильоны.


Қытай.


Жапония.


Шетелдіктер қазір де көп. Түріктер тасымалдаушы компаниялардың салығына 20% жеңілдік жасаған, сәйкесінше олар да билет бағаларын түсірген. Демалысқа келіп кетіп жатқандар көп.


Ересектерге арналған демалыс орны. Кальян, нарды, ұйқы.

Толығырақ мына жерде:

Кейде бір ән басымыздың ішінде айналып тұра береді, кетпей қояды. Жаман ән де емес, бірақ жұмыс істеуге, басқа іске толық зейін қоюға кедергі келтіреді. Қалай құтыларымызды білмей дал боламыз.

Ғылым не дейді бұл туралы?

Алғашқылардың бірі болып бұл феноменді Джеймс Джей Келарис атты Цинциннати университетіндегі бір ғалым зерттеген екен. Оның айтуынша түрлі дыбыс, музыкаларды тыңдаумен айналысатын мида бір есту аймағы бар. Музыка қосылған кезде бұл аймақтың қабығы қозғалып, дыбысты қабылдай бастайды. Кейін миға бір ән естілгендей болып, жалған сигналдар түскен кезде осы қабық қайтадан қозғалып кетеді де, соңғы тыңдалған әнді қайтадан "қосады".

Дартмут колледжінде қызық эксперимент жасалыпты. Адамдарға өздеріне таныс әнді тыңдатып, кейін ортасынан тарс үзе салған кезде мидағы есту аймағы тыныштық орнаған кезде өзінен өзі қосылып, әнді мидың ішінде өзі әрі қарай "қоса" берген. Ал, таныс емес әнді қосып, кейін тоқтатқан кезде МРТ-сканер ондай толқындарды байқамаған.

Айра Хайман атты ғалымның айтуынша адамның миындағы бұл «плеерде» сүйікті әндер плейлисті болады екен. Ми қабығы яғни бостан босқа кез-келген әнді қоса бермейді, тек адамның өзіне шынымен ұнайтын әндер ғана қосылады. Мысалы, Қайрат Нұртастың әндерін «айтып» жүрсеңіз — демек, ол сізге ұнайды деген сөз ;)

Жабысқақ әндер хит-парадын әлем бойынша мыналар бастайды екен




Құтылу жолдары қалай?

— Басқа бір әнді айтып көріңіз ішіңізден немесе басқа бір әуенді музыкалық аспап болмаса саусақтарыңызбен үстелді тарсылдатып;

— Сана мен денеңізді басқа арнаға бұрып көріңіз. Мысалы, жүгіру немесе бір жаттығулар жасау;

— Жаңағы әнді басынан соңына дейін мұқият тыңдап шығыңыз. Бәлкім әннің бір сөздері «тұрып» қалған шығар еске түспей қалып?

— Радио немесе басқа ән қосыңыз;

— Жабысқақ әнді басқа біреуге тыңдатып көріңіз. Эстафета эффекті де көмектесуі мүмкін;

— Қатты бір нәрсені тістеп, шайнап көріңіз.

Егер бұл әдістер көмектеспесе немесе жиі қайталанатын болса психологқа барған жөн. Мұндай нәрсе әйелдерде және психологиялық обсессивтілігі бар адамдарда көбірек байқалады екен.

Айтпақшы, бүгін қай ән сізге жабысып қалды? :)

Шығармашылық бәйге: «Қазақстанның тәуелсіздігіне 25 жыл, Зуқа батыр Сәбитұлының туғанына 150 жыл». Жүлде – 1 миллион теңге!!!

2016 жылы Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығы, қазақ көшінің басталғанының 25 жылдығы сынды ірі оқиғалардың қатарында қазақтың Ұлт азаттық күресінде басын берген баһадүр, Алаш үшін құрбан болған қайраткерлердің бірі Зуқа батыр Сәбитұлының туғанына 150 жыл.

Осындай мерейлі мерекелермен тұспа-тұс келіп отырған Зуқа батыр Сәбитұлының 150 жылдық мерейтойы 11 мемлекетте аталып өтіліп, халықаралық дәрежеде тойлануда. Осыған орай «Зуқа батыр Сәбитұлының 150 жылдық мерейтойын ұйымдастыру алқасының» шешімімен шығармашылық бәйге ұйымдастырылып отыр.

Мақалалар бәйгесі:
Бас жүлде(біреу) 500 мың теңге
Бірінші орын (біреу)
Екінші орын(екеу)
Үшінші орын(үшеу)
Арнайы жүлде(бесеу)

Жыр мүшәйрасы:
Бас жүлде (біреу) 500 мың теңге
Бірінші орын (біреу)
Екінші орын(екеу)
Үшінші орын(үшеу)
Арнайы жүлде(бесеу)
Бәйге шарттары:

1. Шығармалар мазмұнына шектеу қойылмайды. Ең бастысы, шығарма Тәуелсіздіктің тарғалаң жолы мен қадір-қасиетін және «Зуқа батыр Сәбитұлы сынды Алаш ардақтыларының күресі мен тағдырын» арқау етуі тиіс. Шығарма мазмұны — Қазақ жұртының ертеден бүгінге дейінгі тарихи шындығы жөнінде болғаны, береке мен бірлікті, әділеттілік пен имандылықты дәріптеген, халқы жолында басын берген Алаштың ардақты ұлдарының күрескерлік рухы мен патриоттық сезімдерін жырлағаны құп.

2. Шығарма осы жылдың 10 маусымына дейін баспасөзде не сайтта жариялануы керек. Автордың суреті мен жаряланған баспасөздің суретке түсірілген нұсқасы (газет-журналдар үшін жарияланған сан нөмірі мен ай-күні толық жазылуы керек) немесе электрондық баспасөздегі сілтемесі қоса жолданғаны дұрыс. Егер жарияланбаған болса Ұйымдастыру алқасы жариялайтын болады. Нәтижесі 14-15 маусымда жаряланады.

3. Шығарма көлемі А4 форматында 5 беттен аспағаны жөн. Құнды тарихи материалдар көлеміне шектеу қойылмайды.

Шығармалар мына эл.поштаға жолдануы тиіс: zukabatyr150@gmail.com, beis.kz@gmail.com,; WeChat ID: zukabatyr; WhatsApp: 87072696099;
Байланыс телефондары: +7 702 281 76 39, +7 701 618 99 90
Мекенжайы: Астана, Тәуелсіздік к-сы, 45/1

Ұйымдастырушы: Қазақстан тарихшыларының ұлттық конгресі, Зуқа батыр Сәбитұлының 150 жылдық мерейтойын ұйымдастыру алқасы, «Ер Жәнібек» халықаралық қоғамдық қоры, «Зуқа батыр Сәбитұлы қоры» ҚҚ, Астана шипажайы(Қайрат Айдархан), «Жас-Ай» медициналық орталығы(Жасан Зекейұлы), «Өтейбойдақ» клиникасы( Ерболат Арбижан).

Қолдарына ІІ Дүниежүзілік соғысқа қатысқан туыстарының суреттерін ұстап, жүздеген адам Тәуелсіздік даңғылынан «Отан қорғаушылар» монументіне дейін жүріп өтті.

Жазғытұры мені 4 айлық курсқа жіберді. Оны бітіре алмадық. Мені елге отпускаға жібермеді. Бірнеше адамдар үйлеріне барып, келіп жатты. 5/ХІІ 1944 ж. Корпусты 3-украин фронтына қарай поезбен жүргізіп жіберді. 20 күннен аса жол жүрдік. Венгрия жеріндегі Н. станциясына келіп түстік. Жаңа жылды (1/І.1945 ж) осы станцияда мейрамдап өткіздік. Немецтер қоршалған (Будапештте) армиясына қосылу үшін көп танкі, пехота және самолет жіберіп, 2/І.1945 ж күні біздің соғыс армияларын ығыстырды. Біздің корпус 4-5-6 күндері Будапештке қарай келе жатқан немецтерді кездестірді. Өте қатты қантөгіс соғыстар болды.

6.01.1945 ж күні кешкі қараңғымен Бичк қаласының терістік батыс жағынан келіп, пушкаларды ұрысқа дайын еттік. Пушканы жерге көмуге тырысып, жауын жауып тұрғанда күні-түнімен жұмыс жасадық.

7.01.1945 ж күні немецтер түнгі сағат 1-де наступать етіп, қаланың ортасына жетті. Ешкім де орындарынан қозғалған жоқ. Мен 100 снарядпен немецтің 60-70-тей пехотасын жоқ еттім.

Немецтің пехотасы қаланың ортасына жетіп, қатты қарсылық көрсеткеннен кейін, кері шегініп кетті.

Ертеңіне командир полка келіп маған және командир батареяға сағат берді. Менің расчетымнан екі адамды првительственный наградамен наградить етті.

Немецтер ай жарымдай үздіксіз наступать етіп, Будапешт қаласындағы қоршалған групировкаға қосылу үшін көп күштерін төкті.

Немецтің соңғы таңдап алған жолы Брачка деревнясы арқылы тура шоссе жолымен танкіні жіберіп, тез қоршалған групировкамен қосылу болды. Біздің корпус 3 күн, 3 түн үздіксіз наступать еткен танкасы мен пехотасына жол бермеді. Осы күндері көп истребитель авиациясын жіберді. Наступать еткен танкілер мен пехоталарына жол ашу үшін командир батарея менің орудиямды тасаға (осадаға) қойып, немецтің штурмовик-истребителі көріне бергенде абайсызда аңдып отырып, дәл орудияға келгенде оқ ататын болдық. Ертемен орудияны таңдаған таса орынға қойып, немецтердің самолетін күттік. Сағат 4-те 10 немецтің истребителі жолмен жүріп келе жатқан біздің колоннаға бомба тастаймын деп пикировать еткенде, мен бірнеше снарядпен 1 истребительді атып құлаттым. Осы орудиядан 200 метр жердей қашықтықта құлады. Екі наводчикті наградить етті. Орден славы ІІІ-степени.

Осы ай жарым соғыста полк 22 немец самолетын жоқ етті. Немецтің летчиктеріне бомбаны біздің пехота мен танкаларға дәл тастауға жол бермедік.

Біздің батареядан екі адам соғыстан жаралы болып, госпитальға кетті. Қыстың ішінде өте қиыншылықтарды көрдік. Үй дегенді көрмедік. Брезенттен қорған жасап, күні-түні далаға түнедік.

13 февральда Будапешт группировкасын құртқаннан кейін немецтер наступать етуді қойып, оборонаға қашты. Гитлер ызаланып 3-Украинский фронтты Дунайдың суына тоғыту керек деп қайтадан наступать етуге қалған барлық күшін жинап март айында наступать етуге бұйрық берген. Біздер олармен жолығысуға дайындалып жаттық.

6 март күні немецтер Балатон көлінің маңынан наступать етіп, 8-9 күндері біздің пехоталарды ығыстырып, тылға қарай қозғала бастады. 11 танк артиллерия полкын жинап, кішкене участокта наступать етті. Осы күштерді тоқтату өте қиынға соқты. Біздің корпус 8 март күні немецтерді жолығыстырды. 1 адам қалғанша тұрған орныңды немецтерге бермеу керек деп үлкенбастықтар бұйрық берді. Күн сайын 50-ден астам танкасын жоқ етіп тұрдық. Немецтер 13 мартқа дейін наступать етіп, үлкен успех жасай алмады.

Біздің командование тылдан көп күш келтіріп, 16 мартта, 3-Украинский фронт наступать етті.

Біздің корпус оборонадан шығып, 1, 2 күннің ішінде танкі мен адамдарды алып, 16 март күні немецтің оборонасын бұзып, Цеце деген қаланың тұсынан немецтерді ығыстырып, қуа бастадық. Немецтер өте қатты қарсылық ете алмады. Тез екпінмен қозғалып отырдық. Немец самолеты сирек ұшырасып отырды. Біздер кейбір жерлерде өте қиыншылықтар көрдік. Немецтер артиллериясының оғының астына 3-4 рет түстік. Жерден ін қазып алып аман қалған жайларымыз бар.

Австрияның орталық қаласы Венаға шейін біздің 4-батарея 3 немецтің самолетін жықты. Оның біреуін мен атып жықтым. Осы менің расчетымнан 3 адамды наградить етті. Орден славы ІІІ-степени. Менің расчетым осы уақытта орденоносный расчет болды. Қысқы және жазғы наступлениеде 2 самолет, 1 взвод пехотаны жоқ еткенім үшін мені де «Орден славы ІІІ-степени» орденімен наградить етті.

7 апрельден 13 апрельге шейін Венада көше соғысына қатыстым. 13 апрель күні Австрияның орталық қаласы Венаны немецтерден босаттық.

Венаны алғаннан кейін корпус соғыстан шығып, Венада 3 күндей тұрғаннан кейін корпусты Венер-Нойншадтан 18 км жердегі өндіріс қаласы Терницаға келіп тоқтадық. Соғыс біткенге шейін осы жерде заниматься етіп жаттық. Соғыс біткен күні үлкен той қылдық.

10 май күні жоғарғы дәрежелі білімі бар рядовой және сержанттарды штаб фронта талап етті. Біздің полктан 5 адам шықты. Біздер штаб корпуске келіп, 50 адамды 3 машинамен штаб фронтқа жөнелтіп жібердң. Штаб фронт кейбіреулерін жұмысқа, курсқа, офицерский полкқа 500 адам келді. 20 күндей заниматься еттік. Содан кейін 500 адамды 200-запасной офицерский полкқа жіберді. Америка әскерінің босатқан біздің военноплендерді жаяу Румынияға жеткізу үшін 200-запасной офицерский полкты жіберді.

27-июнь күні жолға шықтық. 7000-нан астам адамды Румынияға қарай алып келеміз. Бірінші күні Эзенштадтан шығып Венгрияның шекарасына келдік. Венгрияның шекаралық қаласы Шапорон деген қаланы басып өттік. 5 күн жол жүріп Венгрияның Шехешфекербар деген қаласының қасына келіп, 2 күн жол жүргеннен кейін Транселванияның тауын кездестірдік. Таулардың арасындағы жолмен 23 күн жүріп (10.08.1945) Брашов деген қаланың оңтүстік жағынан 15 км жерде тұрдық.

Мен осы ай жарым жол үстінде батальон старшинасының жәрдемшісі болып жұмыс жасадым. Көпшілігінде көлік үстінде аяқ суытып келдім. 3-4 күн жол жүргеннен кейін 1-2 күн демалыс беріп отырды.

Австрия.
Австрияның орталық қаласы Венада болдым. Соңғы уақытта Вейнер-Нойнштад, Терниц деген қалаларында болдық. Халқы – австреец, немец. Жері – таулы келеді. Адам баласының демалуына өте қолайлы жер, өндірісі бар, халқы өте күйлі тұратын көрінеді. Үй тұрмысы өте қадірлі көрінеді. Адамдары мәдениетті келеді. Әйелдері және қыздары әдемі келеді. Қыздарының белдері жіңішке, адам баласын өзіне тартып тұрады. Дүние жағы жеткілікті. Магазиндері толған мата және заттар. Теміржол және шоссе жолдары көп. Вино және пиво өте көп.

Венгрия.
Халқы – мадьяр, немец және т.б. Жері жатық, егістікке өте жақсы. Вино және пиво өте көп. Дүние жағы жеткілікті. Үй тұрмыстары жаман емес. Әйелдері, қыздары әдемі. Қыздарының белдері жіңішке, адамды өзіне тартып тұрады.

Румыния.
Халқы – румынец, цыган, мадьяр және т.б. Транселвания жері таулы келеді. Румынияның өз жері жатық, егістікке қолайлы. Адамдарының көпшілігі саудамен күн көреді. Әйелдері мен қыздары жақсы. Жәлеп жағы көп. Дүние деген жеткілікті. Бірақ қымбатшылық. Мен өзім 1945 жылдың 10 августы күнінен 8 сентябрьге дейін рота ПТР-да болдым. Брашов қаласынан 7 км жер болатын. 1945 жылдың 8 сентябрі күні Брашов қаласының өзіне алып келді. 12 сентябрьде Брашов қаласындағы ХПП госпиталына түстім. Құлағымның түбінде қалған оскольканы алдырдым. Бұл госпитальда 22 сентябрьге дейін жаттым. Содан кейін 200 – запасной офицерский полкқа келіп, елге қайтуға дайындалып жаттық. Осы полкпен Брашовтан Галац деген қалаға келдік. Осы қаладан 1945 жылдың 28 октябрінде товарный поезға мініп, елге тарттық.
Маршрут: Галац – Бендерый – Биссоравка – Ренн – Раздельный – Косторный – Первомайск – Кироград – Знаменька – Кременчук – Полтава – Харьков – Купянск – Волуйка – Александрия – Лиский – Проворный – Саратов – Уральск – Илецк – Актюбинск.

Осыдан кейін 1945 жылдың 10 ноябрь күні Ойылға жеттім.
Үйге 13 ноябрьде келдім. 1945 жыл.



Қайыржан Мұхтаров соғыстан кейін туған ауылында математика мұғалімі болып, білім саласында қызмет етті. 1946 жылы үйленіп, 4 қыз, 1 ұл сүйді. 1998 жылы 82 жасында қайтыс болды.

Соғысқа қатысқан барлық батыр аталарымызға мың тағзым!

1.01.1942 ж. Күні немецтер наступать етіп, бізді көп жерге шегіндіріп жіберді. Біздер хут. Трудомераевода тұр едік. Әскер паникаға түсіп, өз беттерімен қаша бастады. Осы күні бізге қаралы күн болды.

Апрель айының ішінде Воронеж еңбекшілерінің жіберген 4 зенитная пушкасын алдық. Әуелгі уақытта ешкім де пушканы пайдалануды білмеді. Көп қиыншылықтарға түстік.

Бізді поезбен Харьков қаласының астына әкеліп жеткізді. Адамдарды алып толыққаннан кейін бізді фронтқа жіберді. Северный Донец өзенінің бір бетінде (бір жағында) немецтер, екінші жағында біздер болдық – 1-ое Советское село. Біздің дивизия Старица деген дер. наступать етті. 2-3 күн ішінде жартысын немецтерден босатты. 4-5 күн дегенде адам және техника жағы кеміді. Әрі қарай наступать етуге күш жеткілікті болмады. Кейінгі уақытта біздерді танкіге қарсы қойды. Қыстың ішінде көп қиыншылықтарды көрдік. Немецтердің самолеттері қарақұстай топ-тобымен ұшып келіп тұрды.

26.04.1942 ж күні осы бағыттан бізді алып, станцияға әкеліп, поезға тиеп, Воронежге қарай жөнелтіп жіберді. Воронежге жетпей бізді басқа жаққа бұрып жіберді. Н. станциясына келіп түстік. Екі айдай Сталинградқа келіп жеткенде, бізді фронтқа айдап жіберді. Елец қаласына қарап наступать етіп келе жатқан немецтерді тоқтаттық. Станция Тербунда 3 айдай оборонада тұрдық. Осы оборонада тұрғанда біздің 5-ая ГОЗАБ немістің 1 разведчик самолетінің құйрығын атып түсірді. Командир орудия мен бір наводчикті наградит етті.

Октябрь айының басында біздерге гвардейский значокты берді.

Октябрь айының орта кезінде оборонадан алып, поезға тиеп, Саратов облысының Атхар қаласына алып келді. Келісімен бізге айтты – біздің 100 ГОЛСД-ны үлкейтіп 1 ГОЛМК – 1 гвар. Орден Ленина механизированный корпус қылады деді. Составы корпуса:
1) 3 механиз.бригады – 4 полктан құралады
2) 16 Арт.полк
3) 5 Танковый полк
4) 1 зенитная батарея және тағы басқалары

Корпус көп адам алды осы қалада.

7-ноябрьден кейін поезбен Рупенск қаласына алып келді. Осы қалада әкеліп қойған машина көп екен. Соны алдық. 5 танковый полк танк алды. Толық техниканы алып болғаннан кейін Дон өзенінен өтіп, Астахов хуторының түбінде елсіз далада екі күндей жиналдық. 16-декабрь күні генерал-майор Руссиянов приказ берді. Немецтің оборонасын бұзып, немецтердің тылына шығу керек деп. Немецтердің оборонасын бұзып, 18-19 күндері немецтің тылына шықтық.

Астахов хуторында истребительдер корпусын немец самолеттерінен қорғап тұрғанымызда, ертемен бұл арасынан 17 немецтің самолеті шығып, біздің батареяға бомба тастады. Бомбадан 2 адам өлді, 3 адам жаралы болды. Наводчик Кинашты «Орден отечественной войны ІІ-степени» орденімен наградить етті.

Қыз өте суық болды. Осы наступлениеде күні-түні далада қардың арасында түнеп жүрдік. Өте ауыр қиыншылықтарды көрдік.

Немецтерді ұрыспен қуып отырып, 26 декабрь күні 30 км жер қалғанда Морозов қаласына немецтер көп самолетпен жіберіп, біздің жаңа корпусты бомбить етті. Осы күні бізден 17 адам, 3 пушка, 3 машина стройдан шықты. Біздер бомбаның түскеніне қарамай, немецтердің самолеттерін атып жығып жаттық. Осы күні өте қиыншылықты көрдік. Кешке қарай бір машина мен барлық техниканы, адамдарды алып шықтық.

3 күннен кейін қайтадан ұрысқа түстік. Менің орудиям 1 самолетті жықты. Командир орудияны наградить етті.

Осыдан кейін 1943 жылдың январь айының аяғында Ворошилов қаласының маңындағы фронтқа жіберді.

Бір күні жол үстінде басқа участокқа қарай келе жатқанымызда немецтің разведчик самолеті корпуске жол бермеді.

Біздің батарея жол үстінде тоқтап, 2 разведчикті атып жықты. Осы үшін мені «За отвагу» медалімен наградить етті.

1943 жылдың февраль айының аяғында батареяны 120 ГОЗАД етті. Осы уақыттан бастап командир орудиямын.

1943 жылдың март айының аяғында біздің корпусты фронттан алып, Сватово ауданындағы Преображенская деревнясына әкеліп, демалысқа қойды. Біздің дивизионды жаңа 1-бригадаға Чугуевка фронтқа жіберді. Біздер осы жерде немецтерді тоқтатып, Северный Донецтен өткізбедік.

27 апрель күні приказ бойынша Преображенская деревнясына қайтып келдік. Чугуевкада 2 самолетті атып құлаттық.

Жазғытұры немецтер (5 июнь) Курск қарсысына наступать етті. Содан кейін біздің корпус 14 июнь күні фронтқа қарап жүріп кетті.

17 июнь күні Северный Донецті, Юзим қаласының қасында 2 сағаттай Арт. Подготовка болғаннан кейін, пехота өзенді форсировать етіп, немецтің 1-2 укреплениесін алды. 6-7 сағаттан кейін танклер, машиналар өтетін мостик құрды… Өте қатты соғыстар болды. Осы күні 1 батарея стройдан шықты. Самолет әрбір 5 минуттан кейін келіп, бомба тастап тұрды. Тамақ ішуге мұрша болмады.

Наступлениеге бара жатқан танкімізді немецтер самолетінен қорғап тұруға приказ алдық. Екі күннің ішінде менің расчетым 4 самолетты атып жықты. Осы күндері 1 орудия істен шығып, 4 адам өлді, 5 адам жаралы болды, біздің батареяда 4 самолетты жыққандығым үшін мені «Орден отечественной войны І-степени» орденімен награждать етті. Содан кейін бізді Донбассқа қарап қозғап жіберді. 8 күн біздің корпус Сталиннен благодарность алды.

Тез қозғалып, немецтің тылына шығып, олардың войскаларын бөліп-бөліп жібердік.

Россоши деревнясында қашып келе жатқан немецтердің көп танкісі мен пехотасын кездестірдік. Бізді көрісімен оқ атып полктың көп адамы мен техникасын стройдан шығарды. Менің расчетымнан екі адам өлді, 2 адам жаралы болды. Машина тиген оқтан жанып кеткенде ғана шофер екеуміз оны тастап шықтық. Нағып өлмей қалғанымызды білмеймін. Біз екеуіміз артта қалған екенбіз.

Қалған батареялардан жинап екі батареяны құрастырып, қайтадан фронтқа жіберді. Бірнеше күн фронтта болғаннан кейін, біздің корпусты Запорожье қаласын немецтен босатуға жіберді. Запорожье қаласы үшін өте қатты ұрыстар болды.

1943 жылдың 21 сентябрь күні немецтер 200-дей танкі жіберді. Осы күні біздің батарея пехотамен бірге алда тұр еді. Пехота кейін қарай шегіне бастады. Біздің батарея техниканы тастап пехотамен бірге қаша бастады. Менің шоферым техниканы алып шығайын деп машинамен пушкаға келіп жеткенде немецтер танкімен атып машинаны жандырды. Шоферды өлтірді. Қан төгіс соғыс алдық. Осы күні оқтың астынан 4 пушканы 1 машинамен кезекте-кезек алып шықтым. Осы үшін мені «За боевые заслуги» медалімен наградить етті.

Көп кешікпей Запорожье қаласын босаттық. Содан кейін біздің корпусты Павлоград қаласын босатуға жіберді. Бірнеше күн жол жүріп Фронтқа жеттік. Тоқтамастан соғысқа кіріп кеттік. Немецтер көп танк пен самолеттер жіберіп, бізді ығыстыра бастады. Жаңадан Петрово, Солдатская сияқты деревняларда оборона ұстадық. Немецтерді тоқтатқаннан кейін біздерді Полтава қаласына аударды. Полтова қаласына 20 ноябрьде келіп жеттік. Содан қыс ішінде соғыс ғылымын үйреніп жаттық. Жазға қарай корпус техника ала бастады. Барлық техника Американікі болды.

1-бөлім: Соғыстың басы 3-бөлім: Соғыстың соңы