Осыдан бір апта бұрын Астана қаласының "Қарттар мен мүгедектер үйіне" бардым. Ондағы мақсатым жалғыз қалған қарттардың жағдайын білу еді…

Қарттар үйі дегенде көбіміз балалары тастап кеткен, нашар жағдайда тұратын қарттарды елестетеміз. Бірақ бұл күн мен үшін қарттар үйі туралы стереотиптер бұзылған күн болды.

Қарттар үйі Астана қаласының ішіндегі кішкентай жеке қала болып шықты. Ондағы аталар мен әжелердің жағдайлары да сіз бен біз ойлағандай жаман емес. Ал ендеше қарттар үйі мен қарт кісілердің жағдайы туралы суреттер сөйлесін.

---

---

 

 Қарттар жетіден бастап оянып, сегізде асханаға тамақтануға келеді. Олар күніне бес мезгіл тамақтанады.



 Қарттар үйінің тұрғындары асхана қызметкерлеріне көмектесіп, еңбектері үшін ақы алады.

 

 Өздері асханаға жете алмайтын «Паллиативтік бөлме» тұрғындарын мекеме қызметкерлері тамақтандырады.

 

 

 

 

 

Қарттар үйінде Ұлы Отан соғысы ардагерлері, тылда жұмыс істегендер, репрессия құрбандары және кезінде мемлекеттік қызметте жұмыс істеген қариялар тұрады. Олардың марапаттары музейде сақталған.

Сонымен қатар қарттар мен мүгедектер белсенді түрде спортпен айналысады. Сәйкесінше, бұл мекемеде медальдар мен жүлделер де көп. 

 

 

 

 
 

 


 

 

 Күні бойы қарттар тынығып, өздеріне ұнаған істерімен шұғылданады. Қолөнермен айналысып, гүл өсіріп, шахмат, шашки, тоғызқұмалақ ойнайды. Қосымша қаржы тапқысы келген қарттар сағат 9:00 мен 12:00 аралығында мекемеде ақылы тұрде жұмыс істейді.

 

Мекемеде қарттардың тырнақ-шаштарын алатын арнайы мамандар қызмет етеді.

«Аяқ киім жөндеу шеберханасы».

«Арба жөндеу шеберханасы».

 

 

Қарттар үшін аптасына екі күн монша, сауна, бассейн жұмыс істейді.

Арнайы емдік жаттығулар жасауға арналған бөлме.

Жарық сәулесімен емдеу бөлмесі.

 

 

Мекеме кітапханасында қарттар мен мүгедектер қалаған кітаптарын оқып, интернетке кіруге мүмкіндіктері бар. 

Қарттардың киімдері, төсек жабдықтары аптасына екі рет жуылады. Ал, арнайы бөлімшеде жатқан қарттардың төсек жабдықтары күнде ауыстырылады.

 

 


Мекемеде мұсылмандар мешіті мен христиандардың шіркеуі бар. Мұнда арнайы садақа беретін жәшіктерге жиналған қаржы осындағы қарттарға үлестіріліп беріледі.


Әр сенбі "Қарттар мен мүгедектер үйінің" тұрғындары иппотерапия қабылдайды.

---

---

Қарттар үйінде әр бөлмеде екі адамнан тұрады. Асхананың тағамын жегісі келмегендердің өздері тағам дайындауға мүмкіндіктері бар. Қалаға да кез-келген уақытта шығып, керек-жарақтарын алып келе алады. Жалпы қарттарымыздың жағдайы жақсы. Бір байқағаным ата-апалардың бәрінің қалтасында кәмпиттері бар ғой деймін, амандассам: "Қызым, ала ғой", — деп қолыма кәмпит ұстатады. Репортажымды жасап шыққаннан кейін екі алақаным түрлі-түрлі кәмпит, шоколадтарға тола болды :) Менің сөйлескен көп адамдарымның балалары шетел асып кетіп, өздері осында қалған екен. Алайда балалары алып келіп тастайтындардың да барын мекеме қызметкерлері айтты. Бірақ олармен сөйлескенімде бұл жағдайларынан ұялатындықтарын айтып, өздері жайында және суреттерін жарияламауымды сұрады…
"Қарттар мен мүгедектер үйінің" директоры Кенжеболат Бәпішевтың айтуы бойынша, бұл мекемеде тұратын «315 адамның 315 тағдыры бар...».

---

---

Әлияны ата-анасы «Қарттар мен мүгедектер үйіне» өткізген...

Мұхтаров Орынтай:
— Біз Жұбатқанова Әлия екеуіміз 1997 жылдары спорттық жарыстарға қатысып жүріп танысқан болатынбыз. Әлия Ақтөбеден. Мен Қарағандының тумасымын. Бұл жерге ата-анам қайтыс болғаннан соң өзім келдім. Ал Әлияны ата-анасы осында өткізген. Анда-санда ағалары жағдайын білу үшін келіп тұрады. Екеуіміз 2000 жылы отбасын құрып, бірге тұрып жатырмыз...

---

---

Ұлым мен келініме жүк болғым келмеді...

Анна Ивановна:
— Мен Ұлы Отан соғысына қатысқанмын. Бұрын тігінші болып жұмыс істегенмін. Алайда әрдайым медицина саласында жұмыс істеуді армандайтынмын. Сол кезде Ұлы Отан соғысы басталып кетті. Сонда мен өзімнің көмегім тиетін жерді іздедім. Сөйтіп, фельдшер-акушерлік мектепке түсіп, сол арқылы әскери комиссариатқа барып тіркелдім. Ол жақтан шақырту күтіңіз деді, мен қашанғы шақырту күтіп жүремін дедім де, өз еркіммен құрбыларыммен соғыста жараланғандарға көмек көрсете бастадым. 1941 жылдың 15 қаңтарынан бастап 1945 жылдың қазан айына дейін әскери емханада қызмет еттім. Соғыс аяқталғаннан кейін әскери комиссариат кім қай жаққа баратынын белгілей бастады. Сол уақытта Қиыр Шығыста медбикелердің жетіспей жатқандығын біліп, мен Ресейден Қиыр Шығысқа сұрандым. Ол жақта үш жыл жұмыс істеп, Ресейге қайтып келдім. 1955 жылдың сәуір айында Целиноградқа келіп, осында отбасын құрып, балалы болдым. Жолдасым қайтыс болды, ал балам 1993 жылы Ресейге қайту кезеңі басталғанда отбасымен көшіп кетті. Бір жағынан ол мені өзімен алып кеткісі келмегендігін сездім де, отбасына жүк болмайын деп өз еркіммен Қазақстанда қалдым. Ұлым 1997 жылы қайтыс болып кетті. Қазір Ресейдің Краснодар аймағындағы Ачинск қаласында немере, шөберелерім бар.

---

---

Қарттар үйіне анам өзі кетіп қалыпты...

Шолпан Рысақова:
— Мен осында оранжерея қызмет етемін. «Қарттар мен мүгедектер үйінде» жұмыс істеп жатқаныма 4 жылдай болды. Бұл жерде анам тұрады. Өзіміз бұрын Арқалықта тұратынбыз. Балаларымды оқыту мақсатында мен Астанаға келгенмін. Анам Арқалықтың соңғы тұрғындарының бірі болып, ол да Астанаға көшіп келді. Мен бала-шаға боп Астанада пәтерден пәтер жағалап жүрміз. Анам Арқалықтан көшкенде бізге ауыртпалық, салмақ түсірмейін деп өзі осында кетіп қалған екен. Бір жағынан анамның жанында болайын, бір жағынан аз да болса ақша табу мақсатымен осында жұмыс істеп жүрмін.

---

---

Кейде балаларымның болмағаны да дұрыс шығар деп ойлаймын...

Людмила Одинокая:
— Менің бұл жерде тұрып жатқаныма 7 жыл болды. Петямен отау құрғанымызға да 7 жыл. (Петя ағайдың толығымен аяғы кесілген) Менің жақын туысқандарым жоқ. Тек алыс тума-туыстар мен құрбыларым ғана бар. Өмірімде балаларым болмаған. Бұл жақта бәрі жақсы. Үйде тұрғанда ауырып, төсек тартып жатқанда төрт қабырғаға қарап өмірден де түңіліп кететін едім. Ал мұнда қарым-қатынас, дәрі-дәрмек, бес мезгіл тамағымыз — бәрі бар. Қандай да бір өтініш жасасақ, басшылық өтінішімізді жауапсыз қалдырмайды. Мұнда бізбен қатар ақылы түрде де тұратын қарттар бар. Ақылы түрде тұратын қарттардың барлығының бала-шағасы бар, солар осында әкеліп тастаған. Мен айтқанымдай менің балам болған емес. Осында келіп жатқан өзгелердің ата-анасын, апа-аталарын қартайған шағында осында әкеліп тастап жатқандарын көргенде болмағаны да дұрыс болды ма деп ойлап қоямын… Интернат бүгінгі күні біздің өміріміздің соңғы тұрағы...
 

---

---

Бұл жердің тұрғындарының үйі «жылы», тағам және киім-кешектен таршылық көріп жатқан жоқ. Таңнан кешке дейін күтушілері жанында. Алайда жан жылуы болмаған соң қарттардың көздері жасқа толып, жүректерін қайғы-мұң өртейді.

---

---

P.S. Суреттердің көптігі үшін Ерлан аға ұрыспайтын шығар…

Сарыарқаның сары даласында бой көтерген Астана жылдан жылға көркейіп, өсіп келеді. Алғашында тамсанып жүретін үлкен ғимараттар, қазіргі күні өміріміздің бір бөлшегіне айналып та үлгерді. Бүгінгі блогымда оқырмандарымды Астананың қайталанбайтын стильде салынған ғимараттарымен таныстырсам деймін.

БӘЙТЕРЕК

2002 жылы ашылған, биіктігі 97 метр. Бәйтерек үш бөліктен тұрады.
Бірінші бөлік – жер асты бөлігі, ол 4-5 метр тереңге кеткен. Екінші бөлік – Бәйтеректің діңгегі. Үшінші бөлік – диаметрі 22 метр алып шар.

"ҚАЗАҚСТАН ТЕМІРЖОЛЫ" ғимараты

2009 жылы ашылған. 174 (40 қабат) және 156 (37 қабат) метрлік екі ғимараттан тұрады.

«СЕВЕРНОЕ СИЯНИЕ»

2008 жылы ашылған. «Северное сияние» 33, 37 және 42 қабатты үш ғимараттан тұрады. Ең биігі 180 метр.

ӘЗІРЕТ СҰЛТАН МЕШІТІ

2012 жылы ашылған. Ғимараттың жалпы аумағы – 17,7 мың шаршы метр. Бас күмбезінің биіктігі – 51 метр, диаметрі – 28,1 метр, мешіттің төрт мұнарасының биіктігі – 77 метр.

АСТАНА ЗАҢҒАРЫ

«Астана заңғары» 2006 жылы ашылған. Заңғар 39 қабаттан тұрады, оның 36 қабатында халық қоныстанған. Қалғандары тұрғындарға қызмет көрсететін арнаулы орындар: түрік, фин, орыс моншасы, мұз айдыны мен бассейн, сауда орталығы, дәрігерлік пункт, жер асты көлік тұрақтары мен қоймалар.

«7 БОЧЕК» тұрғын үйі

Астанада «7 бочек» деген атпен танымал тұрғын үй. 2005 жылы қолдануға берілген. 9, 12, 14, 16 және 22 қабатты жеті тұрғын үйден тұрады.

«ХАН ШАТЫР» сауда ойын-сауық орталығы

«Хан шатыр» орталығы 2010 жылы ашылған. Аумағы 127 мың шаршы метрді құрайды. Барлығы 6 қабаттан тұрады. Биіктігі 150 метр.

ТӘУЕЛСІЗДІК САРАЙЫ

Тәуелсіздік сарайы 2008 жылдың 15 желтоқсанында еліміздің Тәуелсіздігі мерекесінің 17 жылдығы қарсаңында ашылған. Қазақтың керегесімен қоршалған алып Сарай үш қабаттан тұрады. Мұнда 3082 адамға арналған конгресс-зал, 268 адамға арналған салтанат залы, 220 адамға арналған баспасөз орталығы және 678 адамға арналған мейрамхана орналасқан. Сонымен қатар Сарайда 45 орындық 4D кинотетр бар.

АСТАНА ЦИРКІ

Астана циркі 2005 жылы ашылған. Аренасының диаметрі 13 метр, орын 2000 адамға арналған. Сонымен қатар ішінде 36 орындық vip-аймақ бар. Циркте 320 адам қызмет етеді. Циркке жылына 50 000 балалар мен ересектер келеді.

"НҰР ОТАН" партиясының Орталық аппаратының ғимараты





«Нұр Отан» партиясы Қазақстандағы саяси жүйені жетілдіріп, партияларды ірілендіру үшін “Отан” партиясының өзімен мақсат-мүддесі бір басқа партиялармен бірігуі нәтижесінде құрылған. 2006 жылы желтоқсан айында “Отан” РСП-ның 10-съезінде партияның аты “Нұр Отан Халықтық Демократиялық Партиясы” болып өзгертілді. Бұл партияның қатарына “Отан”, “Асар”, “Азаматтық” және “Аграрлық” партиялар біріккен. 2007 жылы тамызда өткен парламент сайлауында “Нұр Отан” партиясы айқын басымдылықпен жеңіске жетіп, билік партиясы аталды.Төрағаның бірінші орынбасары – Байбек Бауыржан Қыдырғалиұлы.

«ДИПЛОМАТ» қонақ үйі

«Diplomat Deluxe Hotel and Business Resort» заманауи мейманханасы 2007 жылы ашылған. Ол Астананың халықаралық әуежайынан 15 минуттық жерде орналасқан.

«САНКТ-ПЕТЕРБУРГ» бизнес орталығы

«Санкт-Петербург» бизнес орталығы 2011 жылы ашылған.

"ҚАРАӨТКЕЛ" көпірі

"Қараөткел" көпірі (атауы 2009 жылы қойылған)

«ЖҰМБАҚТАС» қонақ үйі

"Жұмбақтас" қонақ үйі 2011 жылы ашылған.

«MOSKVA» бизнес орталығы

"MOSKVA" сауда-ойын-сауық орталығы 2013 жылдың 1 қарашасында ашылған 4 қабатты ғимарат. Барлығы 70 000 шаршы метр аумақты алып жатыр.

ҚР ҰЛТТЫҚ МҰРАҒАТЫ

"ҚР Ұлттық мұрағаты" ғимараты 2003 жылы салына бастаған. Аумағы 12725 шаршы метрді алып жатқан ғимарат дәстүрлі түрдегі және электронды тасымалдаушылардағы мұрағат құжаттарын сақтауға арналған екі блоктан тұрады: I блок – 9 қабатты мұрағат сақтау қоймасы (тік доминантты күмбез пішінінде), II блок – 4 қабатты доға пішініндегі бөлігі әкімшілік-басқару және зерттеу үшін қолданылады.

"ҚАЗАҚСТАН" орталық концерт залы

«Қазақстан» орталық концерт залы 2009 жылдың 16 желтоқсанында Тәуелсіздік күніне арналған концертпен ашылған. Сахнасы 274 шаршы метр.

«БЕЙБІТШІЛІК ПЕН КЕЛІСІМ САРАЙЫ»

Бейбітшілік пен келісім сарайы 2006 жылы ашылған. Оның биіктігі 62 метр. Ғимараттың төбесі, яғни күмбезінде – елімізде тұратын түрлі ұлт өкілдерін суреттейтін 130 ақ көгершін бейнеленген. Сарай ішінде 1302 орынға арналған Опера залы, Atrium салтанат залы, «Бесік» конференция залы, көрме алаңдары, «Құланшы» галереясы, баспасөз орталығы, Астана қаласының этникалық мәдени орталықтары, Халықаралық мәдениеттер мен діндер орталығы, Түркі әлемінің академиясы орналасқан.


_____________________________________________Қосымша__________________________________________










Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті алдында орналасқан "Ғылым алаңы"


Мәңгілік\шексіздіктің бейнесі "Мёбиус лентасы" 2003 жылы 6 шілдеде ашылған «Жыл мезгілдері» саябағында орналасқан. Саябақ барлығы 6,5 гектар жерді алып жатыр.

Бүгінгі күні интернет түрлі виртуалды ақпараттардың нағыз майданына айналып отыр. Алайда сол ақпаратты кімдер жасап жатқандығы жайында ойланып көрген бе едіңіз? Егер сіз олар да желілік кеңістік сынды виртуалды пайда болады деп ойлайсаңыз қатты қателесесіз. Өйткені әрбір блог, сайт, форумдардағы сапалы контентті арнайы мамандар жасайды. Ол мамандардың атауы – интернет-журналист.

Күн өткен сайын интернет журналистердің қажеттіліктері де артуда. Қажеттіліктің арқасында университеттердің оқу бағдарламасына интернет журналистиканың арнайы курсы қосылса, аталмыш саланы оқыту үшін оқу орындары да ашылып оларда блогшылар мен копирайтерлер веб-журналистиканың негізгі қағидаларын үйретуде.

Төрт жылға жуық уақыт интернет журналистика саласында жұмыс істеп және қазіргі уақытта жаңалықтар тарататын ақпараттық агенттікте қызмет етіп жатқаннан соң бүгінгі жазбамда «Интернет-журналистика» тақырыбын ашып, тәжірибемді жинақтап интернет журналистикаға бет бұрып жатқан жастарға кеңес беруді жөн көрдім.

---

ИНТЕРНЕТ-ЖУРНАЛИСТИКА ДЕГЕН НЕ? ИНТЕРНЕТ-ЖУРНАЛИСТ ДЕГЕН КІМ?

---

---

ЖАҢАЛЫҚТЫҚ ИНТЕРНЕТ-ЖУРНАЛИСТИКАНЫҢ ЕРЕЖЕЛЕРІ

---

---

ИНТЕРНЕТ-ЖУРНАЛИСКЕ ҚАЖЕТТІ БАСТЫ ҚАСИЕТ

---

Көбіне достарымызбен жинала қалсақ та, үйге қонақ шақырсақ та дайын нәрсеге тапсырыс бере салуға құмар болдық қой… Ол түсінікті-ақ, уақыт аз, ал кез келген супермаркетте бүгінгі күні тоқаштан бастап түрлі салаттарыңа дейін бәрін жасап сатады. Тіпті қазақы ет пен қамырға да тапсырыс берсеңіз ол да дап-дайын!

Бүгінгі жазбамда күнделікті жеп жүрген, алайда үй жағдайында да жасауға болатын дәмді тағамдардың біразының қанша теңгеге жасауға болатынын айтып, дүкеннен (кафе, асхана, фастфуд) қанша теңгеге сатып алатындығымызбен салыстырмақшымын. Жазбамды түскі шай ішкенде десертке жейтін тәтті тортымыздан бастап, кешкілік достармен бас қосқанда дастарханымыздың сәнін келтіріп тұратын пиццамен аяқтаймын l-)

Ендеше кеттік… \m/

"БИСКВИТНЫЙ ТОРТ" Қажетті ингредиенттер: Ұн — 200 гр/60 теңге Жұмыртқа — 4 дана/100 теңге Қант — 4 қасық/40-50 теңге Қопсытқыш (разрыхлитель) — 25 теңге Сәндеуге қажетті жемістер, тәттілер — 200 теңге 435 ТЕҢГЕ

ДҮКЕННЕН САТЫП АЛЫНҒАН ТОРТ ---------------------------------------> Киллограмы 2500 теңгеден басталады, 1 торт орта шамамен 3000 ТЕҢГЕ-дей болады

ШАБДАЛЫ КЕКСІ Қажетті ингредиенттер: Жұмыртқа — 2 дана/50 теңге Маргарин- 250 гр./60 теңге Қант Сода Ұн — 200 гр./60 теңге Қопсытқыш (разрыхлитель) — 25 теңге Шабдалы, сәндеуге қажетті шоколадтар — 200 теңге 395 ТЕҢГЕ

ДҮКЕННЕН САТЫП АЛЫҒАН КЕКС ---------------------------------------------------------------------> Киллограмы 1500 теңгеден, бір кекс орта шамамен 2000 — 2500 ТЕҢГЕ-дей болады

СҮЗБЕ ҚОСЫЛҒАН БӘЛІШ Қажетті ингредиенттер: Ұн — 300 гр/90 теңге Сүзбе — 250 гр/300 теңге Қант Сода Қопсытқыш (разрыхлитель) — 25 теңге Жұмыртқа — 2 дана/50 теңге Маргарин (немесе май қолдануға болады) — 250 гр/60 теңге 525 ТЕҢГЕ

ДҮКЕННЕН САТЫП АЛЫНҒАН БӘЛІШ ----------------------------------------> Киллограмы 1000 теңгеден басталады, бір бәліш орта шамамен 2500-3000 ТЕҢГЕ болады

КИМБАП/МАКИ Қажетті ингредиенттер: Нори жапырағы — 250 теңге Күріш Тұз Сыр, балық, қияр (өзіңіздің қалауыңызға қарай қажетті заттарыңызды қоса бересіз) — 400 теңге 650 ТЕҢГЕ

СУШИГЕ ТАПСЫРЫС БЕРГЕНДЕ ---------> Түріне қаратай 800 теңгеден басталады, ең көп тапсырыс берілетін «Филафельфия» маки 1400 ТЕҢГЕ тұрады

ДӨНЕР Қажетті ингредиенттер: Лаваш — 100 теңге Майонез, кетчуп Қуырылған картоп — 50 теңге Қияр, сәбіз, қызанақ — 70 теңге Ет (етті өзіңіздің қалауыңызға қарай қосасыз) — 200 теңге 420 ТЕҢГЕ

ДӨНЕРГЕ ТАПСЫРЫС БЕРГЕНДЕ ---------------------------------------------------------------> Дөнердің ең қарапайым түрі 800 ТЕҢГЕ-ден басталады

ПИЦЦА Қажетті ингредиенттер: Ұн — 200 гр/60 теңге Қызанақ — 2 дана/70 теңге Тұз Ашытқы Сыр (сырдың көп болғаны жақсы) — 300-400 гр/ 400 теңге 530 ТЕҢГЕ

ПИЦЦАҒА ТАПСЫРЫС БЕРГЕНДЕ -------------------------------------> Пиццаның ең қарапайым түрі «Маргарита» негізінен 1100 ТЕҢГЕ-ден басталады

---

САЛЫСТЫРМАЛЫ ТҮРДЕ КҮНДЕ БОЛМАСА ДА, АПТАСЫНА 2-3 РЕТ ЖЕЙТІН ТАҒАМДАРЫМЫЗДЫҢ БАҒАСЫ ОСЫНДАЙ.

ҮЙ ТАМАҒЫ МА, ӘЛДЕ ФАСТФУД ПА? Таңдау өзіңізде :-/

Тамақты үйден дайындап ішіп-жейтін болсақ қааанша ақшамыз қалтамызда қалады екен иәәә?! ;;)

---

• *Тағамдарды дайындаған автор, ал азық-түліктердің бағасы Астана қаласының бағасымен есептелінді.
• ** Үй жағдайында дайындалатын тағамдардың құнын есептегенде әрбір үйден табылатын қант, тұз, сода, ашытқы бағасы қосылған жоқ.

---

P.S. «Барлық» жастардың сүйікті асы KFC жайында жазар едім, бірақ оның құпия түрде сақталатын дайындалу әдісін әлі білмеймін. Біліп жатсам міндетті түрде қосып қоямын :d Бірақ кәдімгі бір тауық KFC-дің кіп-кішкентай твистерімен бірдей болары анық!

Уақыт өте келе технологиялар дамып, үлкен-кіші демей кез-келген адам интернетке қол жеткізе алатын дәрежеге жеттік. Бұрын әлеуметтік желіні тек қарым-қатынастың құралы ретінде көрсек, кейінгі уақытта ол қосымша қаржы табу көзіне де айналып отыр. Бұл үрдіс әсіресе адамдардың өмірінде Instagram пайда болғалы үдей түсті.

Бүгінгі материалымда мен Instagram әлеміндегі бизнесмендер жайында сөз қозғамақпын. «Инстаграм арқылы айына қанша ақша табуға болады?», «Инстаграм бизнесмендері бұл әлеуметтік желіге қалай және не үшін келді?», «Инстаграм арқылы байып кетуге болады ма?» деген сынды сұрақтарға жауап іздеп көремін.

---

ТАҒАМДАР ӘЛЕМІ

КІМ? Лаура Мырзақоңырова, қытай-ағылшын пәндері бойынша филолог -> @Laukin88
ҚАЙДАН? Атырау қаласынан
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 2 жыл болды
НЕ ҮШІН? Жалпы Инстаграм сурет салу үшін арналғандықтан, мен де жұрттан қалыспайын деп өзіме аккаунт ашып алдым. Әр адамның парақшасына қарасаң, өзіндік тақырыпта суреттермен бөлісіп отырады ғой. Біреуі табиғатты салып жатса, ал енді біреуі қолөнер бұйымдарын салып отырады. Өзіме келетін болсақ, менің инстам толған тамақ. Сол тағам жағына өз басым бала кезімнен жақынмын. Кішкентайымнан үнемі анам ас әзірлеп жатса, көз қиығымды салып жүретінмін. Тіпті 9 жасар кезімде ашытқы салмай, пешке нан жапқаным есімде, әрине ол нан, нан емес, тас боп шыққан еді (күліп).
Қазіргі уақытта күнделікті әзірлеген тағамдарды фолловерлеріммен бөлісуге асығатын болдым. Тамақтарды салуыма басты себепшілер ең алдымен анам және үнемі қолдау көрсетіп жүретін жолдасым.
Көбінесе маған тапсырыс беретін жандар, ол- менің таныстарым, достарым! Жалпы инстаграм арқылы тапсырыс беретін адамдар қатары көбейіп келеді. Оған менің фолловерлерімнің де қосып жатқан үлесі көп. Мысалы инста-достарымның біреуі маған бір өнімге тапсырыс беріп қана қоймай, сол өнімнің қандай екенін өз инстапарақшасында бөлісіп, пікір білдіріп, қысқаша айтқанда жарнамалап отырады. Сол арқылы оқырмандардың да, тапсырыс берушілер қатары артып келеді. Қызығушылық танытатындар күнде болмаса да 2-3 күнде бір, рахметін айтып, жылы лебіздерін білдіріп хабарлаасып тұрады.
ҚАНША? Жалпы тапсырысты көңіл-күйіме байланысты алатын болғандықтан, нақты айына қанша табатынымды айта алмаймын, бірақ айына 4-5 рет тапсырыс алғанда 15-20 мың пайда табамын. Ол енді тапсырыстың көлеміне байланысты.

---

ҰЛТТЫҚ НАҚЫШТАҒЫ ҚОЛӨНЕР ӘЛЕМІ

КІМ? Мұқажан Алмас, суретші дизайнер -> MukajanKz
ҚАЙДАН? Алматы қаласынан
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 1 жыл болды
НЕ ҮШІН? Mukajankz паракшасын бүгінгі күні айналысып отырған ісімнің жарнамасына пайдаланамын. Бiздiң сатып алушылар көбiнесе қазақ өнерiн түсiнiп, бағалайтын адамдар. Халық шетелден заттар алғанша өзіміздің «MUKAJAN» брендінен заттар сатып алып, қолдайық деп жылы лебіздерін білдіріп жатқанда қуанып қаламын.Негiзi мен Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясын бiтiргенмін. Мамандығым суретшi дизайнер. Ал қазіргі айналысып жүрген ісім менің бала кездегі арманым еді. Былғарымен жұмыс істеген өзіме жақын. Менің атам Мұқажан өнер адамы болған, әкем Қазақстанның атақты зергерi Аман Мұқажан деген кiсi. Оқуды бітіргеннен кейін осы кәсіппен айналыса бастағанда брендтің атын ойланбастан «MUKAJAN» деп қойдым.
ҚАНША? Айына мынанша ақша табамын деп айталмаймын, себебi қазіргі уақытта инстаграм әлемі арқылы да, сауда арқылы да тауып жатқан ақшамыз толығымен жұмысқа салынуда.

---

ОЮ-ӨРНЕК ӘЛЕМІ

КІМ? Гауһар Асылбекова, бастауыш сынып мұғалімі -> @Quraq
ҚАЙДАН? Алматы қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 2 ай болды
НЕ ҮШІН? Менің анам тігінші болғандықтан бұл істі кішентайымнан көріп өскен адаммын. Бірақ құрақ көрпелерді тігуді жақында қолға алдым. Инстаграм парақшамды балам адамдар көрсін, қызығушылық танытып жатса тапсырыс берсін деп жақында ашып берді.
ҚАНША? Қызығушылық танытып жатқандар бар, бірақ әлі тапсырыс алып көрген жоқпын.

---

ӘДЕМІ СЫЙЛЫҚТАР ӘЛЕМІ

КІМ? Төлебаева Анар, шығыстанушы, @Perfect_astana
ҚАЙДАН? Астана қаласынан
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 10 ай болды
НЕ ҮШІН? Негізінен инстагармды достарыммен қарым-қатынасты ұстап тұру үшін ашқан болатынмын. Екі жарым жылдан бері баламен үйде отырмын. Бұл ісіме қалай келдім дейсіз бе? Мен тұрмысқа шыққалы жатқанда қыз ұзатудың алдында Астана қаласындағы Редиссонда өткен үйлену тойына арналған заттардың көрмесіне барған болатынмын. Сонда кейбір шеберлердің көздің жауын алатын дүниелерін көріп қатты қызықтым. Өзімнің де мерекелік шараларды ұйымдастыруға деген құлшынысым бар еді, оның үстіне біраз уақыт сол салада жұмыс істеген болатынмын. Кейінінен босанып, баламен үйде отырғандықтан қолым бос уақытта түрлі мерекелік бұйымдар жасауды қолға алдым.
ҚАНША? Мен бұл іспен мақсатты түрде айналыспағандықтан тапсырыс берушілерім көп емес. Негізінен тапсырысты инстаграмдағы оқырмандарым береді. Бұрын хэндмейд бұйымдарымды өзімнің жеке парақшам арқылы салып отыратынмын. Жаңа парақшамды ашқалы 1-2 рет қана тапсырыс алғандықтан ақша жайында нақты айта алмаймын.

---

СУРЕТ ӘЛЕМІ

КІМ? Жеңіс Молдабеков, суретші -> @Xudojnik01
ҚАЙДАН? Астана қаласы
ҚАШАН? Инстаграмға тіркелгеніне 7 ай болды
НЕ ҮШІН? Инстаграмды өз өнерімді өзгелерге таныту үшін ашқан болатынмын. Негізінен инстаграмдағы парақшама жұмыс процесінен кезең-кезеңімен үзінділер салып отырамын. Ондағы оқырмандарым өнеріме қызығып сұрақтарын қойып, хабарласып жатады.
ҚАНША? Адамдар керегіне қарай тапсырыс береді. Айына-күніне емес. Біреуде мереке, туған күн болса соған қаратай тапсырыс беріп жатады. Туындыларым 5 мыңнан басталып 150 мыңға дейінгі аралықта бағаланады.

---

ҰЛТТЫҚ HAND MADE ӘЛЕМІ

КІМ? Айжан Сәрсенова, көлік инжинері -> @Hand_made_kz
ҚАЙДАН? Астана қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 3 апта болды
НЕ ҮШІН? Негізінен бос уақытымның барлығын қолөнермен айналысуға жұмсаймын. Қолымнан шыққан дүниелердің барлығын қазақи, ұлттық нақышта жасағанды ұнатамын. Өйткені ол ұлттық дәстүрді заманауи стильде жаңғырту деп білемін. Менің негізгі мақсатым ұлттық ою-өрнектерді тек ұлттық киімдерде ғана емес, бүгінгі заманауи сәнқой қыздарымыздың үстіне де тағу болып табылады.
ҚАНША? Маған негізінен тапсырыс берушілер жас қыз-келіншектер. Күніне орта шамамаен 5-6 адам хабарласып, менің қолөнер бұйымдарыма қызығушылық танытып тұрады. Айына қанша табатындығымды әлі айта алмаймын. Өйткені менің бұл әлемге келгенімен 1 ай да болған жоқ. Алайда бүгінгі күнге дейін 25 мыңдай ақша таптым.

---

ТӘТТІ ТОҚАШТАР ӘЛЕМІ

КІМ? Юлия Ким, қаржы маманы -> @Home_macaron
ҚАЙДАН? Алматы қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 6 ай болды
НЕ ҮШІН? Бүгінгі күні инстаграм мен үшін өз қызығушылығыммен бөлісудің бір әдісі. Қазір баламен үйде отырғандықтан адамдармен қарым-қатынас жетіспей жатады. Бір күні ұлым ұйықтап жатқанда инстаграмда суреттер қарап отырған болатынмын. Сол кезде көзіме әдемі зефирдің суреті түсті. Сөйтіп мен зефирдың жасалу жолы жайында білгім келді. Сөйтіп Юлия Родничи деген молдовалық аспаздың парақшасына кірдім. Оның жасаған тағамдарын көріп, макаронсын татып көргім келді. Алайда оған жете алмадым. Сөйтіп өзім жасап көрсем қалай болады екен деп ойладым. Бірақ алдымен 5-6 ай бойы макаронсты жасау жолдарымен танысып, түрлі рецептерін, видеоларын қарап жүрдім. Макаронсты сатумен айналысардан бұрын оны әбдан бабына келтіріп алайын деп жасаған тәттілерімді барлық туған-туысқандарыма ұсынып көріп, олардың пікірін біліп жүрдім. Содан қазіргі макаронсымның рецептін таптым. Менің бүгінгі макаронстарым бастапқыдағыға қарағанда әлдеқайда тәтті әрі әдемі.
ҚАНША? Маған негізінен тапсырыс берушілер тәтті құмар қыздар мен емізулі балалары бар әйелдер. Өзімнің де емізулі балам болғандықтан «диатез» деген не екендігін жақсы білемін. Сондықтан макаронстарымды жасағанда осыны ескеремін. Қазіргі уақытта күніне 5-6 адам хабарласып тұрады. Айына 500-ден астам макаронс сатамын. Макаронстың бағасы тапсырыс берушіге қанша дана қажет екендігіне қаратай белгіленеді. Орта шамамен макаронстың 1 данасының бағасы 245 теңге. Осыны әрі қаратай есептей беруге болады.

---

СӘНДІ ТҰРМЫС ЖАБДЫҚТАРЫ ӘЛЕМІ

КІМ? Евгения Жандарбаева, киім дизайнері -> @Omir_artstudio
ҚАЙДАН? Астана қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 7 ай болды
НЕ ҮШІН? Еңбек пәнінің мұғалімінің арқасында мектеп кезінен бастап тігін тіккенді жақсы көремін. Оның үстіне нағашы әжемнің қанымен берілген таланты болса керек. Ол нағыз қолөнер шебері болатын. Өзімнің ісімді өте қатты жақсы көремін. Эскиздерді салудан басталатын еңбегіңді дайын күйінде көру деген мен үшін әр уақытта бақыт. Инстаграм жайында тірегім, қамқоршым жолдасым айтқан болатын. Соның арқасында инстаграм әлеміне келіп қалдым. Бұл әлеуметтік желі адамдарға танылудың бір жолы болғандықтан негізінен жарнама ретінде қолданамын. Инстаграм әлеміндегі оқырмандарымның жылы лебіздері мені қанаттандырып, шабыт береді. Олар кейде ешқандай тапсырыс бермесе де қоңырау шалып жәй осындай ұлттық нақыштағы дүниелерді жасап жатқаныма алғыстарын білдіріп жататындар да бар. Маған негізінен тапсырыс беретіндер ерекше сәнді, оның үстіне ұлттық нақыштағы дүниелерді жақсы көретін адамдар. Инстаграм арқылы тапсырысты күнделікті алып отырмаймын, алайда жұмыссызда отырған жоқпын.
ҚАНША? Менің айналысып жүрген ісімді бизнес деп айтпас едім, бизнестен гөрі оны өзіңнің ұнататын ісіңмен айналысу деген дұрысырақ болар. Айына еңбегімнің ерекшелігіне байланысты қомақты қаржы тауып жатамын. Бірақ оның жартысынан көбі шикізат алуға жұмсалады.

---

ШЕБЕР ҚОЛДАР ӘЛЕМІ

КІМ? Гауһар Бағдабаева, өңдірістік топ инжинері -> @GauhariKZ
ҚАЙДАН? Ақтау қаласынан
ҚАШАН? инстаграмға тіркелгеніне 2 жыл болды
НЕ ҮШІН? 2012 жылы жабо тігумен айналыса бастадым. Сол уақыттары инстаграмдағы парақшама жасаған дүниелерімді салып жүретінмін. Уақыт өте келе адамдар қызығушылық танытып, тапсырыстар бере бастады. Қазіргі уақытта әр түрлі стильдегі жаболар, балаларға, қыз-келіншектер мен ер адамдарға арналған білезіктер, сырғалар, кольелер, ободоктар, машинаға арналған ілгіштер жасаймын. Сәйкесінше инстаграм менің хоббиіме байланысты жарнамалау үшін қолданамын. Хэндмейдпен айналысу өзімнің негізгі жұмысыма ешқандай кедергісі жоқ, себебі ол менің жеке ісім, онымен тек бос уақытым болған жағдайда ғана айналысамын. Негізгі тапсырыс берушілерім қыз-келіншектер, бірақ ер адамдар да аз емес. Күніне қызығушылық танытқан 2-3 адам міндетті түрде хабарласады.
ҚАНША? Әр кезде әртүрлі. Тапсырыс қабылдауыма байланысты. Жаңа өтіп кеткен 4 аптаға анализ жасаған едім, 30 100 теңге пайда түсіпті. Инстаграмның мен үшін және менің өнерімді тегін жарнамалаудағы пайдасы өте зор.

---

Бүгін сіздер инстаграмда арнайы дүкен, ресторан, кафелердің аккаунттары емес, өзінің қызығушылығы, яғни хоббиі арқылы ақша табатын әрі бұл әлемдегі қай ел болмасын негізінен инстаграм арқылы ақша табатындардың барлығы түрлі қөлөнер туындыларын жасаумен айналысады ең кеңінен таралған хэндмейкерлермен таныстыңыздар.

Жалпы алғанда Instagram әлеміндегі «бизнесмендердің» орташа келбеті әуестік ретінде хэндмейдпен айналысып, негізгі жұмысынан қолы бос уақытта тапсырыстар қабылдаушылар. Инстаграмдағы кішігірім бизнесін мақсатты түрде дамытып отырмағандықтан оларға тапсырыс берушілер өздерінің тұрақты оқырмандары мен мақсатты түрде оларды іздеп келетін әлеуметтік желі қолданушылары болып табылады.

Олардың басты мақсаты ақша табу емес, өзінің дүниеге алып келген өнімі арқылы адамдарға қуаныш сыйлау! :x

Көңіліміз түсіп, құлазыған сәтте де, қуаныштан жарылып кетер шақ туса да — ыңылдап әндететініміз бар. Тіпті достарымызбен бас қосып, дауысты кеңге салып ән шырқау үшін караокеге жиі барып жатамыз.

ХХ ғасырдың екінші жартысында Корей елінде пайда болған бұл жап-жақсы дүние талайлардың ішкі запыранын ақтарып, «жынын шығаруға» көп көмектесіп тұрады. Өзгені қайдам, өзім караокеде ән салып қайтсам, іште тұншыққан бүкіл проблемаларымды айқайлап шығарып тастағандай болам.

Астананың барлық караоке-клубтарында болғам жоқ, бірақ, осы уақытқа дейін барған 5-6 клубтың қайсысына кірсем де, жұрт орыстардың әнін шырқап жатады. Өзім де солай. «Караокеде қазақ әндеріне сұраныстың болмау себебі неде» дейсіз ғой?!
Бас қаладағы адам көп жиналады-ау, бағасын халықтың қалтасы көтереді-ау деген караоке-клубқа бет алдым. Мұнда қазақ әнін айту үшін сізге сыртында «Раша» деген жазуы бар каталогты қолға алуға тура келеді. Бірден соңғы парақтарын аша қойыңыз, қазақ әнін алғашқы беттерден іздеп, сатып алған уақытыңызды текке жоғалтасыз. Тіпті, соңына жетем дегенше кенет ерініп қалып, көзіңізге түскен орысша әнді айта салуыңыз да ықтимал. Бұл бірінші себеп деп қойыңыз.


Ақтарып отырған парақтарыңыз таусылуға шақ қалып, каталогты «жабамын-ау» деген тұста қазақ әріптері көріне бастайды. Он шақты парақтағы тізімнің саны 200-дің о жақ, бұ жағында ғана. Әннің аздығы сонша, қазақша барлық әнді лезде айтып тастап, үйіңізге ерте қайтып кетуіңіз мүмкін. Екі. Үшіншіден, кілең ескі әндердің ішінен үнемі «Белгісіз жан» мен «Сүйген жүректі» ғана орындап, ұйықтап жатып та айта алатын дәрежеге жеттім. Өздері көрсетіп қойғандай, 2010 жылдан бері қазақ эстрадасының әндері жаңармаған. "Қызыл өрікті" айтып, достарыңызды қыран-топан билетемін деген жоспарыңыз быт-шыт болады.
Домбырамен әп-әдемі айтып жүрген әнге караокеде дауысыңыз жетпей, шиқылдап қаласыз. Тіпті, қасыңыздағы адамдардан ұялып, көңіл-күйіңіз түсіп кетеді. Дыбысталуы нашар, аражировкасы тіптен жылатып жіберетін әннен гөрі жақсы өңделген өзге тілдегісін айтып, өзімнің "әжептеуір әнші екеніме" қомпаңдап қалғаным артық. Бұл — төртінші себеп. Бесіншісі тіпті күлкілі. Әнді беріліп айтып, дауысыңыз енді ашылып келе жатқанда суреттегі «иман қанаты талған» сияқты сөздерді оқып, еріксіз күліп жібересіз. Дауысыңыз бір жақта, әніңіз бір жақта. Мәтіндегі аяқ алғысыз қателерді көре-көре, сол күйі жаттап, ақындардың қатесіз жазғанына күмәнданатынды шығардым. «Бұл қателерден өздерінің хабары бар ма, неге түземеске» деген оймен бірнеше қатені суретке түсіріп алып, әнді орындаушылар мен мәтін авторларының пікірін білдім.

Мейрамбек Бесбаев, әнші:
— Ой, айтпа, мәтіннің қате берілетіні — бір. Сосын шетелдің, орыстың әндерін алайықшы, аранжировкасының оригиналы шығады, айтуға өте ыңғайлы, сапасы да өте жақсы. Біздікілер осы жағын қолға ала алмай жатқан сияқты, өкінішті. «Сағындым Алматымды»-ның мәтіні әлі күнге түзелген жоқ, аранжировкасын кім жасағанын бір Құдай біледі. Өзім караокеге көп бармаймын, анда-санда барып қалғанда достарым айтып, күліп жатады. Караоке иесіне де, барлық жерге ескерту жасап шаршадық: «иә-иә» деп, шығарып салады. Директорым да айналысты мұнымен, баяғы жартас — сол жартас. Өзім соттасу дегеннен аулақпын, бірақ, қателердің тезірек түзелгенін қалаймын. «Көзіңнің мөлдірін-ай» әні дейсің бе, оны мен айтқан емеспін.
Қалқаман Сарин, «Жібек сезім» әнінің сөзін жазған:
— Анда-санда караокеге барғанда қазақша әндердің мәтінінде қате көптігін жиі байқайтынмын. Бірақ, өз сөзіме жазылған әнде қате барын дәл қазір сенің аузыңнан естіп тұрмын. Караокенің өзінен болсын, әндерін дайындайтын қандай да бір студиядан болсын біреу маған хабарласып, рұқсат сұраған емес. Ол әндерден пайда тауып жатыр, маған гонорарын да берген емес. Ақшасын қойшы, халық игілігіне қолданып жатса — қуаныш. Қазір екінің бірі караокеге барады ғой. Сонда қате толы өлеңімді оқыса, менің репутацияма, ар-намысыма, шығармашылығыма нұқсан келмей ме? «Ой, ана пәленшенің ұйқасы да жоқ, басқасы да жоқ, керемет ақындығы қайда,» деуі мүмкін. Бұл нәрсені бей-жай қалдырмау керек.

Қарақат Әбілдина, «Ал, құрбым» әнін орындаушы:
— Қазақша караокедегі әндердің сөзі де, өңделуі де, дыбысталу жүйесі де, бәрі қате екенін білемін. Маған ұнамайтыны да — сол. Орыстың, шетелдің аранжировкасы ұрып тұрған әндерін айтқанда, ән айтып жатқаныңды сезінесің. Ал, қазақтардікінің барлық жағынан сапасы төмен. Сондықтан ел караокеде қазақша ән айтқысы келмейді, айтуға ұмтылмайды да. Ол да болса әдейі жасалып жатқан саясат па деп қаламын кейде. Менің ғана емес, барлық әнде қате бар, қайсыбірін түзей бересің?! Караокемен айналысатын ұйымдарға сауатты өнім шығару туралы талап қою керек.

Назира Бердалы, «Сүйген жүрек» әнінің сөзін жазған:
— Мен караокеге бармаймын. Мұндай қателер туралы бірінші рет естуім. Ешқандай караоке-студиямен келісім-шарт жасасқан емеспін. Бірақ, «Абырой» авторлар қоғамының мүшесімін. Менің шығармаларым караоке, кафе-ресторан, тойларда орындалып жатса, солар жауап беруі тиіс.
Ақбота Керімбекова, "Қош, махаббат" әнінің орындаушысы
— Өзім караокеге бармағандықтан әнімнің мәтіні қате екенін білмеппін, сізден естіп отырмын. Маған біреу келіп, «осылай жасағалы жатырмын» деп рұқсат сұраған жоқ. Қателердің түзелгенін қалаймын, кімдер жасағанын табу керек. Өзім қандай да бір шара қолдануға уақытым жоқ.
Астананың біраз караокесіндегі әндерді ұсынған Ресейлік Studio Evolution караоке-жүйесінің сайтындағы нөмірге хабарластым. Владимир есімді жігіт сұрақтарыма: — "Әнді авторлардың өздері береді, ал, халық әндері үшін ешкімнен рұқсат сұрамаймыз. Мәтінде қате кеткеніне біз жауапты емеспіз, ол — программадан. Программа кейде қазақ әріптерін оқымай қалады. Келесі айда әндер жаңарады. Енді әр ай сайын жаңа әндерді каталогқа қосып отыратын боламыз," — деп жауап берді.

Авторлар «рұқсат бермедік» дейді, әнді пайдаланғандар «алдық» дейді. Әй, екінші тараптың айтып отырғаны жалған-ау. Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы Заңның 16 бабы, 5 тармағында:

Автордың немесе өзге құқық иеленушiнiң туындыны пайдаланудың әрбiр түрi үшiн сыйақы алуға құқығы бар, оның мөлшерi мен есептелу тәртiбi авторлық шартпен, сондай-ақ авторлардың мүлiктiк құқықтарын ұжымдық негiзде басқаратын ұйымдармен жасасатын шарттармен белгiленедi,

делінген.
Өз авторлық құқығын қорғаймын деген өнер иесіне бәрі түсініктірек болу үшін Зияткерлік меншік құқығы комитетінің маманынан кеңес алғанды жөн көрдім.
Зияшова Райкен, Авторлық және сабақтас құқықтар саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру басқармасының сарапшысы:
— Егер автордың рұқсатынсыз әндері қолданылса және одан қандай да бір қателер табылса, сот арқылы мәселені шешуге болады. Ол үшін автордың қателерге дәлелі болуы керек. Егер арыз келіп түссе, біздегі арнайы бөлім караоке өнімдерін дайындаған студиялардың рұқсат алған-алмағандығын тексереді. Бұл іспен айналысуға әнші, ақындардың уақыты жоқ болса, сенім өкілдері арқылы шеше алады.

Құрметті әншілер, ақындар, композиторлар, қазақ өнерін жасап жүрген майталмандар!
Еңбегіңіздің еш кетуіне жол бермеңіз! Караокедегі қазақ әндерінің тағдыры сіздердің ғана қолдарыңызда, сіздер ғана түзей аласыздар. Талап күшейсе — сапа да артады. Халық сапалы ән айтсын десеңіз, авторлық құқығыңыздың бұзылмауын қадағалаңыз. Бұл барша караоке тұтынушыларының атынан айтқан үндеуім болсын
Қазақша ән айтқым келеді!

Ибрагимова Айгүл Тохташқызы, визажист

— Сіз қазір 7 арнада визажист боп қызмет атқарасыз. Әу бастан осы саланы көздеген ба едіңіз?
— Мен әу баста шаштараз едім. Шаш қиюды 11 жаста бастадым деп айта алмаймын, бірақ, осы жасымда алғаш рет шаш қиғанмын. Інімді түрсишең далаға отырғызып қойып, шашын алғанымнан басталған. Үйде дәу қара қайшы болатын, онымен мата да, жіп те кеседі, мен сонымен шаш қиятынмын. Солай-солай үйдегі анамның, әкемнің, інілерімнің бастарын «жаңартып» тұратын болдым.
Кейін есейгенде шашатараздың оқуын оқимын дедім, үйдегілер жібергісі келмеді. «Ой, не бар, ешқашан өспейсің, бір креслоны айналып тұра бересің ба, керек емес,» — деп, мені бұғалтырдың оқуына жібергісі келді. Ал, менің ол оқуға барғым келмеді. Неге екенін, әйтеуір тартпады. Халықпен араласқан, сөйлескен ұнайтын, «шаштараз қылмасаңдар, товаровед болам,» — дедім. Мектепті 90 жылы бітірдім, ол кезде товароведтің қолы көзір еді ғой. Қазір колледж дейді ғой, сол кезде техникум еді, сонда товароведтің оқуын оқыдым. Сол салада жұмыс істедім.

— Товароведтен қалай визажистке айналып шыға келдіңіз?
— Қазіргі 7 арна ЭраТВ кезінде 2005 жылы жұмысқа тұрғам. Арасында Қазақстан телеарнасында жұмыс істедім, көптеген концерттерге, бағдарламаларға барып жүрдім. Кейін 7 арна болған кезде қайта шақырды бізді. Бұрын бірге істес болған таныс қыз-жігіттер болған соң қайта келдім.

— Сонда қызметке орналасып алып барып, тәжірбие жинақтадыңыз, иә?
— 2005 жылы ЭраТВда конкурс боп жатыр екен. Жұмысқа орналасқысы келген қыздар журналистерді бояндырады да, оны тексеріп, «сізге хабарласамыз» деп шығарып салып жатты. Мен де біреуді бояндырып, жұмысымды көрсеттім. «Сізге хабарласамыз» деместен, «ертең жұмысқа келіңіз,» деп бірден айтты. Жұмысым ұнап қалса керек, оның үстіне сол кезде арнаға визажист өте қажет болып жатқан екен. Сонда сағат таңғы бесте басталатын бағдарлама болды, соған жұмысқа шығатын болдым. Алғашында қобалжу болды, кейін бойың да үйренеді, қолың да жаттығады. Тәжірбиемен келді бәрі.

— Сонша жылдық тәжірбиемен әлі телеарнада жұмыс істеп жүрсіз. Сіздің орныңызда басқа біреу болса, ендігісі жеке бизнесін бастап кетер еді.
— Жұлдыздармен жұмыс істеген ұнайды. Аты жақсы телеарнада жұмыс істейді деген. Табысың да тұрақты. Түбегейлі жеке кәсіпке кетсең, адамдар той-томалақ болмаса, күнде макияж істеме бермейді – табысың да бұлыңғыр болады. Ал, телеарнада күніне 4-5 адамға макияж, гримін жасап, қолымды жаттықтырамын, өзіме жақсы. Бұл жұмысымда тек үйрене беру керекпін, үйрене беру керекпін. Өзіме ұнайды, сондықтан теле арнадан шыққым келмейді.
Ал, жеке бизнеске келсек, кішігірім шаштараз ашып алғанбыз күйеуім екеуміз. Күйеуім де шаштараз, ерлердің шашын алады. Екеумізді табыстырған осы жұмыс негізі. Мен телеарнадан тыс уақытымда сонда боламын. Макияж жасатушылардан гөрі маған шашын түзетуге келетін қыздар көп. Интернет деген жақсы болды, жақында ғана Инстаграмға тіркелдім, клиенттерім сол арқылы да көбейетін шығар.



— Жұлдыздармен жұмыс істеген ұнайды дейсіз. Ең алғаш бояндырған жұлдыз кім еді?
— Роза Рымбаева. Сол телеарнаға алғаш қабылданған кез еді. Қобалжып, жүгіріп, шалынып жүріп бояндырдым. Шағым болған жоқ.

— Саясаткерлер, шоу-бизнес өкілдерінің жеке визажисті болады. Жұмысыңызды ұнатып қалып, жеке визажисті болуға ұсыныстар болмады ма?
— Болды. Той-томалаққа, концертіне бояндырып беремін көп жұлдызды. Екі күн жұмыстамын, екі күн демалыстамын, графигіме қарай туралаймын көп тапсырыстарды. Жұмысыма кедергі келтірмейді.

— Мысалы, тікелей эфирге шыққалы тұрған журналисті 2-3 сағаттап бояндырдыңыз делік. Ол макияж журналистке ұнамай қалды. Не істейсіз ?
— Жағадан жұмысқа тұрған кезде мұндай оқиғалар болды ғой. Сонда ерте келіп алатынмын жұмысқа, түсірілім басталудан 2-3 сағат бұрын бояндырып алатынмын. Сосын ұнамағанын түзейтінмін, қайта бояйтынмын. Сосын қыздарға «ешқашан телевидение саласында жұмыс істемегенімді, енді үйреніп жүргенімді, қателіктерімді көрсетуін» айтатынмын. Олар түсіністікпен қарады. Қазір әбден жаттықтым ғой, ондай тосын оқиғалар болмайды.

— Діни бағдарламаның жүргізушілерін де бояндырасыз ба?
— Беті жылтырап көрінбес үшін опа ғана жағамыз, болды.

— Макияждың өзі фотосессия, телевидение, видео-съемкаға арналған деп бөлінеді. Айырмашылықтарын айтыңызшы.
— Жарықтарына байланысты. Фотоға түсіргенде бір ғана бағыттағы камерамен жұмыс істесе, бағдарлама түсірілімінде жан-жақтан бірнеше камера болады. Жарық та көп болған соң беттегі макияжлы жеп қояды. Камераның бір құдыреті сол – түзу бетті қисық, қисық бетті түзу қылып шығарады.

— Телеарна визажисті болғанның бір жақсысы жеке косметикаңызға ақша құртпайсыз, бояудың бәрі тегін шығар, иә?
— Жоооқ, косметика тегін болсын-болмасын кез келген визажисте ауру болады: бояу-сояуды ала бересің, ала бересің. Бір нәрсе алуға дүкенге кетіп бара жатасың, косметика сататын бутиктің қасынан өтіп кете салу жоқ. Қалай кіріп, бірдеңе алып шыққаныңды білмей қаласың. Артынан ішің ашып отырады.

— Макияж әйелдің түрін өзгертіп қана қоймай, мінезіне де ықпалын тигізе ма?
— Макияж әйелдің түрін өте қатты өзгертеді, ал, өзіне сенімділік береді. Мысалы, тойға боянып барған әйел мен боянбай барған әйелді сыртынан бақылаңызшы: боянып барған әйелдің жүзі жарқын жүреді, мұрнын кере жүреді.

— Make-up үшін ең басты назар аударатын не: көз, беттің тоны, ерін?
— Менің назар аударатыным – бетті «тональный» кремнің дұрыс жауып, румянаның дұрыс жағылуы. Өкініштісі, қазір көп қыздар румянаны дұрыс жаға алмайды, тіпті жақпайды да. Көзді баттастырып бояғанда, ерінге де қанық түс жағады. Макияжы маскаға ұқсап шыға келеді.

— «Тональный» кремді жаққан соң опа жақпаймыз көбіне. Ол керек пе?
— Әрине, жағу керек. Макияждың соңында «тональный» кремнің үстінен жағу керек. Опа кремнің майын алып, құрғатады. Ал, «тональный» кремнің бетіне румяна жақсаң, жағал-жағал боп қалады.



— Бетті бояудың реті бар, бірақ, оны көп қыздар біле бермейді. Үйде боянғанда көзіне сүрме (тушь) жағып алып, артынан бояуын жағып жатады.
— Дұрыс емес. Алдымен, бетке «тональный» кремді жағады. Сосын жоғарыдан төмен қарай: қас, көз, мұрын, сосын ерін. Сүрмені (тушь) жағып алып, түстінен көздің қабағын боясаң, ол кірпікке түседі де, сүрме жаққан-жақпағаның көрінбей қалады. Сүрме (тушь) соңында жағылу керек көзге. Опа (пудра) жағылған соң румяна. Румяна бетті сопайтып, формасын келтіріп алу үшін және беттегі бояудың мойын түсімен астасып кетуі үшін жағылады. Мысалы, бетіне жарық түскенде бояуы маска сияқты боп көрінетіндер бар. Ол румяна жақпағаннан.

— Көшеде көрген қыздардың макияжына назар аударып, кәсіби тұрғыдан бағалап жатасыз ба?
— Әрине қараймын. Тіпті, тоқтатып алып, қателіктерін айтқым кеп кетеді. Бірақ, сөз естіп қалғым келмейді. Көбісі, күндіз жұмысқа бара жатқан әйел кешкі макияжды жағып алады, дұрыс емес. Мезгілмен бояну керек.
Егер бет әдемі боялып тұрса, киімнің кем-кетіктерін жауып кетеді. Ал, егер қымбет, керемет киініп, бетіңдегі бояу нашар болса, бүкіл образың құриды.

— Макияж теріні қартайтады, бұзады деп жатады...
— Зияны бар. Бірақ, үнемі боянып жүрген әйел косметиканы жуып-шайып, тазалап, сосын түрлі кремдер, лосьондар жағып, барынша күтім жасайды. Ал, боянбайтын әйелдер бетін жуа салып, жүре береді. Бояусыз-ақ, теріге күннен, ауадан, шаң-топырақтан, экологиядан зиян келеді. Енді қараңыз, үнемі күтіммен жүретін әйелдің беті құри ма мұндайда, әлде бетін сумен шая салып жүретін әйелде ме? Сапалы бояуларды алу керек, зияны аз болады.

— Телеарнадағы журналистерден бөлек, жігіттер макияж жасата ма?
— Анда-санда өз тойына, қандай бір түсірілімге не Love Story түсіруге бара жатқан жігіттер беттеріндегі безеулерін жасыру үшін макияж жасатып жатады.

— Қазір визажист жігіттер өте көп. Құрбыларымнан «әйел визажисттен гөрі ер визажист жақсы бояндырады, ұқыпты,» деген сөздерді көп естимін. Рас па?
— Визажист жігіттер, бәрі емес, жұмсақ болады. Бұл — олардың ориентациясы өзгереді деген сөз емес. Жәй ғана бояндырған ұнайды. Әйелден гөрі еркектің жақсы бояндыруы жынысына емес, тәжірбиесіне байланысты. Ал, жігіттер жақсы бояндырады дегенге сенетіндердің мәселесі басқада. Біз бояндырғанда мақтау айтамыз, комплимент айтамыз. Сол комплиментті еркек айтса – әйелге майдай жағады, қуанады, қабылдау басқа болады. Ал, әйел мақтай берсе: — «е, сорлы, мынау ақша істегісі келіп, клиентін көбейткісі келіп, өтірік мақтап жатыр,» — деп ойлайды. Сондықтан мен көп мақтамауға тырысамын. Егер жұмысым ұнаса, ол қайтып келеді маған.

— Оқып отырған қыздарға қажетті ақпарат болсын, make-up пен шаш қию құнын айтыңызшы.
— Макияж 7 мыңнан басталады. Мереке кездерінде барлық жерде баға көтеріледі, менде де. Ал, шаш қию қымбат емес: 1500-3000 теңге арасы. 3000 алмаймын да көбіне.

— Сізге шаш қидыртқысы келген қыз-жігіттер қай мекен-жайға барсын?
— Астана қаласы, Күйші Дина көшесі, 28 үй.

— Сұхбаттасқаныңызға рахмет! Еңбегіңіздің жемісін көріңіз!

Бүгінде Айды көп адамдар кәсіп көзіне айналдырған. Ғарышкерлер оған ұшып барады, ғарыш станциялары арнайы зерттейтін объект ретінде қарастырады, Айдағы жерлер де сатылып жатыр. Табысын Айдан тауып жүргендер де баршылық. Соның бірі – Айдын Оқаұлы. Ол Астана қаласының тұрғындары мен қонақтарына ақыға телескоппен Айды көрсетеді. Моңғолияның Баян-Өлгей аймағында туып-өскен Айдынның негізгі мамандығы қаржыгер.

Айдан нәпақасын тауып жүрген Айдынмен біз де жолығып, кәсібінің нәсібі туралы сөйлескен едік.
☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽ ☽

— Бүгінгі күні Айдың кәсіп көзі болып отырғандығымен келісесіз бе?
— Ғарыш мәселесі, соның ішінде айға ұшуды державалардың өзара бәсекелестігі ретінде ғана қарастырған дұрыс. Өйткені ғарыш ешқашан пайда табатын нәрсе болмаған. Ол қорғаныс саласы сияқты мемлекетке тек шығын әкеледі. Осы уақыттың ішінде тек кәсіп көзі ретінде Ричард Брэнсон деген кәсіпкер Virgin Galactic деген компания құрып, туристерді ғарышқа апару мақсатында кеме жасап шығаруды қолына алды. Тіпті аспанға ұшуға кезекке тұрып қойғандар да бар. Ғарышқа барып келудің құны – 250 мың доллар. Олар Айға дейін ұшып бара алмайтындары анық, алайда стратосфераның жоғарғы бөлігіне, яғни жердің дөңгелек болып көрінетін жеріне дейін жетеді.

— Қазіргі уақытта Айдың беті сатылып жатыр. Сол арқылы ақша тауып жатқандар қаншама… Ал сізге бұл ай қалай көмектесуде?
— Астрономияға оқушы кезімнен қызығатынмын. 2010 жылдан бері сол қызығушылығымды кәсіпке айналдырдым. Мектептегі ынтызарлық болмағанда мұнда тұрмауым да мүмкін еді.

— Сонда сіз сатылған айдан ақша жасап отырсыз ғой?
— Иә, сатылған айды сатып пайда тауып жүрмін.

— Айды көруге күніне қанша адам келеді?
— Әр кезде әрқалай. Көбіне ауа-райының жағдайына байланысты. Себебі бұлтты күндері ай дұрыс көрінбейді.

— Жалпы халықта Айды көруге деген қызығушылық қаншалықты?
— Қызығатындар көп. Әсіресе, жастар жағы құмар.

— Телескопыңыз айды қанша есе жақындатады?
— 300 есе жақындатып көрсетеді.

— Күніне орта есеппен қанша пайда түсіресіз?
— Күніне ең аз дегенде 7-8 мың теңгедей табамын.

— Айға қараған қанша тұрады?
— 300 теңгеге бір рет көреді.

— Айды көріп болғаннан кейін «Осы үшін ғана 300 теңге бердім бе?» деп айтатындар бар ма?
— Иә, айтатындар бар. Ол адамның танымына байланысты нәрсе ғой. Кейбіреулер мүлдем қызықпайды.

— Төлеген ақшасын қайтаруыңызды талап еткендер болды ма?
— Жоқ, ондай әлі кездеспеді. Тегін қарайық дейтіндер болады. Бірақ төлеген ақшасын қайтарып бер деп ешкім байбалам салған емес.

— Тегін қарайыншы дегендерге тез көнесіз бе?
— Ол енді менің көңіліме байланысты (күліп)

— Ай әлемінен бейхабар адамдар сауал қойса сіз жауап бере алатын мүмкіндіктесіз бе?
— Айды көрген адамдарда әртүрлі сұрақтар болады. Кіріспе сұрақтарға жауап бере аламын.

— Көбіне қандай сұрақтар қояды?
— Көбінесе білетін адамдар айды көру қанша тұратындығын да сұрамайды жәй келеді де қарап, айтқан ақшаңды беріп кете береді. Ал танымы таяздау адамдар Айға қараған кезде бетіндегі кратерлерді «Бұл не тесіктер?» деп сұраудан бастайды.

— Сіз қазір сатып алған телескобыңыздың ақысын қайтарып алдыңыз ба?
— Бұл телескоп негізі пайда табу үшін сатып алынбаған еді. Ағам өзі ғарыш әлеміне қызыққаннан соң, ақшасын аяған жоқ.

— Телескоппен ақша тауып жатқандығыңдызды ағаңыз біле ме?
— Иә, біледі. Өзі кәсіппен айналыс деп маған пайдалануға берген болатын.

— Осы жерде тұрып кәсіп істеп тұрғаныңызға салық төлейсіз бе?
— Жоқ.

— «Айды сататын» жұмысыңызға қай уақытта шығасыз?
— Айдың көрінуіне байланысты. Әркезде әрқалай болады. Кейде сегізде, кейде 11-12-де шығамын.

— Бұдан тапқан ақшаңызды қайда жұмсайсыз?
— Өзімнің жеке жоспарларым бар. Соған жинап жатырмын.

— Егер қазіргі кәсібіңізден жақсы қаражат тауып жатсаңыз толықтай осы салаға бет бұруыңыз мүмкін бе?
— Негізі жоспарлар бар. Бірақ оларды әлі терең ойластырған жоқпын.

— Айда тіршілік бар екендігіне сенесіз бе?
— Мен оған діни тұрғыдан қараймын. Сол үшін ол жақта тіршілік жоқ деп есептеймін. Айға 50-60 жыл қарап жүрген адамдар да, тіпті ол жаққа ұшып барып келгендер де осы күнге дейін ешқандай тіршілік иелерін көрген емес.
Мен Айға қарап жүрген уақытымнан бері бір-ақ ерекшелік көргенмін. Осыдан 2-3 жыл бұрын Айға қарап тұрған сәтімде халықаралық ғарыш станциясы көз алдымнан ұшып өтті. Бір-екі секундтай көрдім.

— Дін жағынан қарастырамын деп жатырсыз ғой… Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с) саусағымен Айды екіге бөлген деген бар. Сол бөлінген жер байқалады ма?
— Қазақта Айға саусағыңды шошайтпа деген содан шыққан. Қазіргі уақытта америкалық ғалымдар Айдың ортасында жыраға ұқсас нәрсе тапты. Кратерлер ұңғымалы болады ғой, ал ол өзгеше. Бірақ ғалымдар оны көп жарияға шығармайды.

— Бұл телескоп арқылы жұлдыздарды көруге мүмкін бе?
— Олардың жермен арақашықтығы өте үлкен болғандықтан, телескоп арқылы да олар жәй жарық нүкте болып көрінеді. Ол қарапайым адамға қызық емес. Сондықтан жұлдыздарды емес, Айды ғана көрсетемін.

— Жақында Марс, Шолпан секілді планеталар жерге жақындады. Сол кезде бақылап көрдіңіз бе?
— Мен Марсты көрмедім. Бірақ Юпитер мен Сатурнды көргенмін. Қазір олар көкжиектен тыс жатқандықтан көріну аймағында жоқ.

— Талай ақынның қаламына сыр бітірген, әннің ең әдемі ұйқастары да осы аспан әлемімен байланыстырып жатады. Мәселен «Айға қарап түсірем сені есіме» деген тіркестің артында бір сыршылдык бардай. Осы тұрғысынан келгенде сізді романтик деп айтуға негіз бар ма?
— Мүмкін…

— Айлы түнді айшықтап, түсінген жанға түннің құбылысын түсіндіруге тырысқан талабыңыз оң болсын!

Атырау қаласында бүгінгі таңда 120 мыңнан астам көлік тіркелген екен. Осының қоғамдық көліктерге тиесілі бөлігін тек автобустар мен мини-автобустар ғана толықтырып тұр. Бірақ, әркез бұлай болған жоқ… Атырау халқы да өркениеттің жемісін бір жұрттай көріп еді.

Өзен трамвайы

Жайық жағасында тұрып, өзен үстімен анда-санда ғана жүзіп өтетін Балық қорғау департаменті қызметкерлері мен ТЖМ мамандарының моторлы шлюпкаларына қарап, бір кезі бұл өзеннің үсті қыж-қыж қайнаған тірлік болды дегенге сенер сенбесімді білмей тұрам… Менің Жайықтағы сапарларым 2000 жылы Орталық көпір қайта жаңғыртуға жабылып, халықтың Самар беттен Бұқар бетке паром және теплоходтар арқылы өткен кезіне ғана тап келді. Әйтпесе, Роттердам не Лондондағыдай қалаған жеріңізге су көлігімен бару – атыраулықтар үшін бір кезі әдепкі тірлік еді. Көзкөргендер солай дейді.

Астрахань мен Атырау арасында жүрген ірі кемелерді айтпағанда, қалаішілік қатынастың өзі адам қызығарлықтай деңгейде дамыпты. Әріптес ағам Рахим ҚОЙЛЫБАЕВ айтқанынан ұққаным сол.



— Балалық шағымнан есімде қалғаны, кеңес уақытында Гурьевте (қазіргі Атырау) су көлігі өте дамыған болатын. – дейді, Рахим ағам. — Тек, жеке басымның мысалында ғана айтайын. Мәселен, 70-ші жылдардың басында – бала кезімде қаладан 17-ші ауылға өзен трамвайымен баратынмын. Ол – ескі «Колхоз базары» тұсынан жүретін. Ал, одан кейін, біраз уақыт өткеннен соң, балықөнеркәсібі техникумының студенті болып жүрген шағымымызда да (80-шы жылдардың аяғы, 90-шы жылдардың басы) біз «Авангард» ықшам ауданынан «Балықшы» ықшам ауданына өзен травмайымен қатынайтынбыз. Тап сондай катер сол кезі «Балықшы» мен «Жұмыскер» ауылы арасында жолаушылар тасымалдайтын.


Атырау өзен вокзалын бүгінде тек ескі фотосуреттерден ғана тамашалауға болады

— Аталған көлік түрін қайта жаңғыртуға мәселесіне келетін болсақ, бұл жерде, мына нәрсені ескеру керек. Кеңес заманында аталған көлік түрінің жоғары сұранысқа ие болуының бір себебі, ол уақытта Жайық өзенінен өтетін автокөлік көпірлері болмады. — дейді, әріптесім. — Мұндай көлік инфрақұрылымын бүгінде қалыптастыру мүмкін бе және ол қаншалықты өз-өзін ақтайды дегенге келсек, нақты ештеңе дей алмаймын. Біріншіден, Атырауда бүгінде аталғандай флот мүлдем жоқ. Екіншіден мұндай көлік түрі маусымдық саналады – көктемнен күзге дейін. Ол іске қосылған жағдайда өзін ақтай ала ма? Ал, кемені сатып алу мен жанар-жағар май шығындарын өтеу үшін онымен жүру жолақысы қандай болуы керек? Осы мәселелерді анықтап алу керек секілді. Тағы да, қайталап айтамын, бұл менің жеке пікірім ғана. Мен – экономист емеспін, сол себепті болжамдарым қате де болуы мүмкін. Бірақ, жаз уақытында Жайық бойымен экологиялық туризмді дамытуға болар еді деп ойлаймын. Кішкене серуен катерлерімен.


Жайық жағасынан мұндай көріністерді де тамашалау мүмкін емес

Троллейбус

Ия, мұндай көлік түрі де біздің қала көшелерімен жөңкілді. Бір жылдай. Екі троллейбус. Сосын, «рентабелділігі төмен» деген себеппен бе, әлде, «электр қуатымен қамтуға жергілікті ЖЭО шамасы жетпейді» деген сылтаумен бе, әйтеуір, троллейбус біздің қалада жүрмейтін болды. Қала кейбір көшелерінің төбесінен төніп тұрған сәйкесті инфрақұрылым көпке дейін демонтаждалмай, сәтсіз экспериментті еске сап біраз тұрды. Ал, қос троллейбус Йошкар-Ола қаласына сатылыпты. Мініп үлгергенімізді ғана місе тұтамыз. Тіпті, фотосын да таба алмадық.

Велосипед

Бұл көлік құралы қоғамдық көлік саналмайды, әлбетте. Дегенмен, соңғы уақытта, қала тұрғындарының шайтанарбаға деген қызығушылығы мен сұранысы артқанын анық аңғарып жүрмін. Кешке қарай, Жайыққа көз жіберіп тұрған 10-15 минут ішінде, «сізге –өтірік, маған – шын» деген формулаға салсақ, кемі елу, бәлки, 60-70 велосипедші өткен шығар. Өкініштісі, инфрақұрылым жоқ.


Атыраудағы «шайтанарбашылар»

Әйтпесе, ҚР құқықтық-нормативтік құжаттарына сайсақ, шайтанарбашылардың жаяу жүргіншілер жолымен жүруі — әкімшілік құқықбұзушылық екен. Ал, жол автокөліктер жолымен жүру қауіпті. Велошабандоздар солай дейді. Олар – көп. Досым солай дейді. Досымның аты – Нұрлан. Қашан да велосипедпен жүреді. Шетелдің қай-қай көлігін де маңдайын шертіп жүріп алатындай қаржылық мүмкіндігі бар жігіт. Тіпті, несиеге де емес, ақшасын қолма-қол санап беріп. Жарайды, осы жерден біреудің ақшасын санауды доғарып, Нұрланның неліктен көлікпен жүрмейтінін айта кетейік. Өз сөзімен айтсақ, «автокөлік – қай жағынан қарасаң да, ең нашар инвестиция. Ол жылжымайтын мүлік емес, бағасы жыл асқан сайын қымбаттамайды. Керісінше, оның жүріс-тұрысына қыруар қаражат керек. Көліктің жанармайы, жөндеуі, тағы басқасы көлікті алғаннан кейінгі қуаныш сезімін жоқққа шығарады». Велосипедпен жүруіне екінші, және басты себебі…

Бәрін басынан бастайық...
— Велосипедпен жүруге қызығушылығым, ойлап қарасам, бұдан он шақты жыл бұрын оянған екен. – дейді, Нұрлан ЕСМҰХАНОВ. – Алғашқы шет елге сапарым Нидерланды корольдігінен басталған еді. Өзің білетіндей, ол ел – велосипед тебушілердің «жаннаты». Мені таң қалдырғаны — онда велосипедшілердің автокөлікшілерге қарағанда әлдеқайда құқықтары көп. Және де, корольдіктің өзі де гүл мен көкке толы, өте әдемі, тазалық пен тиянақтылыққа тұнып тұрған ел болып көрінді. Мүмкін олай емес шығар, бірақ маған осы екі фактінің арасында қандай да бір байланыс бар сияқты көрінді. Атырауға қайтып оралғаннан кейін, сол бір өркениеттің бір бөлігін болса да өз қалама енгізейн деп, велосипедпен жүруге шештім.


Нұрлан "өзі салдырған" велотұрақта

Жұмысқа велосипедпен қатынауды бастағанда оның бұл бастамасына, тіпті, өз отбасы мүшелері күле қарағанын айтады. Әлбетте, олардың арасында әріптестері де болған шығар. Бірақ, қазір, жағдай өзгеріпті. Дәлірегі, оны – Нұрлан өзгертіпті. Мекеме басшылығына жарты жыл бойы қайта-қайта өтініш жазып, кеңсе аумағында велотұрақ салғызады. Қазір жұмысқа велосипедпен келушілер саны 20-дан асыпты. Осыдан кейін – ақ, Нұрлан бұл үрдісті қала деңгейінде дамытуды ойластыруға кіріседі. Ол үшін досы – Алевтина Байнақова, екеуі урбанистика саласында жұмыс атқаруға бел буып, «урбанистер» ұйымын құрады. Оның басты мақсаты – Қазақстан қалаларын дамыту, халықтың ыңғайына қарай өзгерту және оңтайландыру. Соның алғашқы жолдарының бірі велосипедшілерге арналған инфрақұрылымды дамыту деп шешеді олар.

Богота тәжірибесі
Неге бұл әдістен бастағанын Нұрлан әдемі мысалмен түсіндіріп берді.
«Оңтүстік Америкадағы Колумбияның астанасы Богота қаласын атап өткім келеді. 90-жылдары ол қала сол құрлықтың қылмыс «орталығы» атауына жақын жағдайға келген еді. Кедейшілік пен қылмыс деңгейі жоғары болғандығы қала қызметтерінің жұмысына әсерін тигізген. Қала әкімі болып Энрике Пенелоса тағайындалғаннан кейін жағдай күрт өзгерді. Пенелоса кедей аудандардың жағдайын жақсарту мақсатында онда көптеген мектептер, саябақтар, ғылыми орталықтар ашты. Автокөліктердің «гегемониясына» соққы беріп, ол жаяу жүретін жолдар мен велосипед жолдарын салып, автокөлік жолдарын қысқартты. Кедей аудандарды қаланың орталығымен қосатын ондаған километрлік велосипед жолдарын салды.
Сол өзгертулердің арқасында Богота қазір әлемнің алдыңғы қатарлы қалаларына айналды. Сол тәжірибені қазіргі уақытта барлық өркениетті елдер пайдаланып жатыр. Пенелосаның идеялары қазір Еуропанының, Солтүстік Американың, Австралияның қалаларының әкімшіліктері қолға алып жатыр».

Қаладағы велосипед және жая жүру инфраструктурасын дамыту топтың басты миссияларының бірі. «Алайда, біздің ортада ондай идеяларды құшақ жая қарсы алатынын біз, әрине, күткен жоқпыз. Келе сала, әкімнен «бізге велосипед жолдарын салыңдар» деген талап қою ұйымның өз-өзіне қол жұмсауымен пара-пар еді». – дейді, Нұрлан. Сондықтан, топ алғашында Атырауда қанша велосипедші бар екенін білгісі келеді. «Атырау-Велошеру» жобасын қолға алады.

Атырау велошеруі
Алғашқы Велошеру өткізгеннен кейін, ұйымдастырушылар тобы қалалық әкімшіліктің өкілдерімен кездеседі. Сол кездесуде топ өз жоспарларымен бөліседі. Оның ішінде Атырау қаласында велосипед инфраструктурасының жобасын ұсыну. Яғни, мамандардың көмегімен біздің қалада қай жерде веложолдар мен тұрақтарды, ыңғайлы маршруттар мен басқа да керекті механизмдерді жүзеге асыруға болатынын көрсететін карта жасау. Әкімшілік бастаманы қолдағандай сыңай танытқан. Сол сыңайдың жалғасы соңғы өткен велошеруде бүкіл қаланың басты көшелерімен жүріп өтуге рұқсат берген. Мұндай өтінішіміздің де өз себебі бар дейді, Нұрлан.

velotime.kz/veloprobeg-v-atyrau-26-aprelya-2014-video/ (ақыры, орналастыра алмадым мына сілтемедегі видеоны)

«Сол арқылы біз, біріншіден, қаланың барлық жуық аудандарында дерлік көрініп, велосипедшілердің қанша екенін көрсеттік. Екіншіден, қатысқан велосипедшілерге тек қана өздеріне арналған жолмен жүрудің қаншалықты ыңғайлы екенін көрсеттік. Үшіншіден, біздің колоннаның өтіп болуын күткен автокөлік иелеріне велосипедшілер қауымдастығымен де санасу керек екенін көрсеттік. Бұл осы екі қауымдастықтардың арасындағы «соғыстың» бастамасы ғана».

Түйін тектес текст

Бұл постыммен не айтқым келді?! Атыраудағы қоғамдық көліктерінің кешегісі — керемет еді. Бүгінгісі — бір түрлі. Яғни, бір түрі ғана бар — автобус. Болашақтағысы басқаша болады деп сенгім келеді. Және, ол мақсатта жұмыстар жасалып та жатыр.

Мен оқыған университетте (А. Яссауи атын. ХҚТУ) шетелдік студенттер көп еді. Өзге де түркі тілдес ұлттардың жастарынан бөлек, Өзбекстан, Монғолия, Қытай және т.б мемлекеттерден келген қандастарымыз болды. Әзір де бар.
Монғолия мен Қытай елдерінен келген қыз-жігіттермен жақын араластым. Ондағы қазақтардың тұрмысымен таныстым. Қазақта болған, бірақ Қазақстанда ұмытылған делінетін салт-дәстүрлерді білдім. Екі елдегі қазақтардың дастарханынан дәм таттым. Дәмі аузымда қалған, таңсық ас-судың бірі: «бордама шай» деген сусын болатын.
Бордама шайының Қазақстандағы қазақтар арасында бар-жоғын білмеймін. Алғаш рет Монғолиядан келген қазақ бауырлардың қолынан іштім. Оған дейін түр-түсін көрмек түгілі, атын естімегенмін,
Кейіннен қаншама рет ішсем де қалай дайындалатынын сұрамаған екенмін. Сонымен, апта басында дайындау тәсілін сұрастырып, өзім бір әзірлемек болдым. Үш рет әрекеттендім. Сәтсіз аяқталды. Десе де, не қарекет жасағанымды көрсетейін.

Бордама шайды кейде "ұн шай" деп те атайды. Шыжғырылған құйрық майда қуырылған ұнға сүт қатқан қою шайды қосу арқылы әзірлейді. Шөлді қандыратын сусын, әрі қарын тойдыратын азықтық. Суға қайнатылған күріш, арпа не жарма қосып нәрлі тағамға айналдыруға да болады.



Қажетті заттар: Қойдың құйрық майы, жарты кесе ұн, қою қызыл шай. сүт және тұз.

Дубль-1

Алдымен, 4-5 дана төртбұрыштап кесілген құйрық майды ыдысқа салып, шыжғырамыз.


Майы шығып, түсі қоңыр тартқан сәтте үстінен ұн саламыз.


Жақсылап араластырып, ұнды қоңырқай тартқанша қуыру қажет.


Сол аралықта қызыл шайға сүт қостым.



Сүт қосып жүргенімде ыдыстағы ұн мен шұжық күйіп, қарайып кетіпті. Тастауға тура келді.


Осы аралықта сүт шайға шай қасықтың үштен бір бөлігіндей тұз салып, араластырдым.

Дубль-2

Екінші рет құйрық майды шыжғыруды тағы солай бастадым.


Бұл жолы жалын шығып, жанды. Өртенді.

Сосын не қате жібердім деп ойлана келе құйрық майды жұқа кастрюльге емес, аллюминий қазанға шыжғыру керек екендігін түсіндім. Негізі, оның алдын қалай жасалатынын сұрағанымда, "қазанда дайындаған жөн" деп айтқан. Бірақ, үйде ондай қазан жоқ еді. Жалға алынған пәтер ғой. Не ыдысының жайы келіссін. «Не де болса, дайындаймын» деп өзімді әбден қайрап алған едім. Ақыры, көрші пәтерден қазан сұрап, алып келдім.

Дубль-3

«мхм» деп қойып, қайта бастадым. Оның алдын 4-5 дана кубик құйрық май салған едім. Бұл жолы 7 данасын бірден салдым.


Не дегенмен "қазан шіркін, ыдыс біткеннің төресі ғой", жайымен шыжғырды.



Ұн салып, Қызарғанша қуырдым.


«Бісміллә» деп сүт шайды құйдым.


Сүт шайды құйған соң, жақсылап араластыру шарт. Ұн іртік-іртік болып қалмас үшін…


Обалы не керек, араластырудың бабын келтірдім. Әбден сапырдым. Бір рет бұрқ етіп қайнаса болды. Қайнатып, отын сөндіріп, басқа ыдысқа аудардым.


Расын айтқанда түрі ұнамады. Мен ішіп жүрген бордама шайлардың сипаты мұндай болмайтын.


Іштім. Дәмі өзіме ұнады, сонымен қатар ұнамады. Ұнның қуырылған дәмі басыпты. Одан бөлек, шыжғырылған құйрық майдың дәмі де қатты сезіледі. Көп қосып жіберіппін. 2-3 дана жететін еді.


Осылайша, менің бордама шай әзірлемек болған әрекетім өзіме ұнамсыз нотада аяқталды. Білетіндердің әзірлегенін көріп, үйреніп алу керек-ті.

Күріш қосылып дайындалғаны тіпті керемет. Шаршауды басады. Сіңімді. Шөлді қайтарады. Алдағы уақытта жасалу жолын білетін достарымның бірінен үйреніп аламын. Сол кезде тағы жасаймын.
Егер ішіп көрген болсаңыз, айта отырыңыз. Жақсы сусын.

Мен досымның жолдаған хабарламасы бойынша әзірледім. Whatsappта жазғаны былай еді. Пунктуациясы мен жазба қарпінің түрі сақталды.

BORDAMA WAI dep atalady. Jasalu joly: En aldymen kuiryk maidy turap kazanga salp kuyrady. Sosyn erigen maidyn wujygyna kosyp kesemen jarty kese un salady sosyn ony jaksylap kuyrady uzdiksiz kuyrady. Unnyn kyzaryp piskeni baikalganda babymen kainalgan bir wainek boiauy wykkan sutti waidy ustine kuiady. Un ilenip kesektelip kalmas uwin azdan kuiip uzdiksiz aralastyryp turady. Yagni un irtiktelip kalmau uwin jakslap uzak uakyt sapyrady. Unda waiga kosylyp suiylganwa sapyrady. Keiin azdap gana taryltyp tuz salady. Sosyn daiyn bolady mindetti turde kazanga jasaidy.

Генийдің қанатынан қайнатылған сорпа

«А меня уж везли зарывать.
Ну что же, в почву, так в почву,
Шла за гробом печальная мать,
Я всегда настроенье ей порчу.

А жена с моим другом под ручку,
Как на свадьбу шла улыбаясь.
Ненавижу я эту сучку!
Сказал бы, да мать стесняюсь.

Умер, так лежи спокойно,
Как подобает покойнику»
Олег Григорьев

Шөлмектің түбінде бір жұтым ғана шарап қалыпты. Арзан асхана шарабының дәмі аңқасы кеуіп оянған маған шәрбәттай болды. Бірақ, үйдің ішінен бұдан басқа осы бір жан рахатын әрі қарай жалғастыратын жарты жұтым да шарап табылмады. Бұдан жан азабы еселене түсті. Үстелдің басында ұйықтап жатқан Жораны ояттым. Ол әдеттегіше, жарты шөлмек шарапты алып қойған болып шықты. Екеуміз қырлы стақанның ортан белінен келтіріп құйдық та, қағып салдық. Маңдай жіпсіп, салқын тер шым-шымдағанымен, жағдайымыз жеңілдемеді. Бірақ, үйде Олегтің жоқ екенін аңғардық. Оны шарап іздеп келуге кеткен шығар деп ойладық. Сол себепті, күттік. Бірақ, жарты сағаттан артық күтуге шыдамымыз жетпеді. Далаға шықпақ болып, есікті ашқанымызда, дәлізде жатқан Боряны көрдік. Оятып тұрғыза алмадық. Шақыртуымызбен келген дәрігерлер, оның әлдеқашан жантәсілім еткенін хабарлады.

* * *
Олегтің жаназасында әдеттегідей ақын-жазушыларды мәңгілік сапарға шығарып салар алдындағы ұзын-сонар митинг болмады. Көп адам да келмеді. Оның оқырмандары Олег табытта жатқанда мектепке кетіп бара жатты. Бірақ, сол келген аздың ішінен біреу «Шараптты өлгенше ішіп еді, байғұс. Міне, шараптан өлді» деді. «Шараптан емес, шарапқа деген махаббаттан!» деді, Олег табыт ішінен. Бәріміз онысын үнсіз құптадық…

Монпорнас бульвары, 171

Пьер көңілді. Өте көңілді. Бүгін оның Амелиге қолы жетті. Яки, Жан Поль бәске тіккен 500 франкқа да қолы жетті. Демек, «Клозери де Лила» иесіне қарызын қайтарып, еш алаңсыз тағы бір тойлауға да қолы жетті деген сөз. Пьер Парижге келгелі кез-келген жетістігінің дәмін жақсы шараппен соза түсуді әдетке айналдырды.
Кафенің алды қашан да ығы-жығы халық. Ішінің бос емес екендігі айтпаса да, түсінікті. Бірақ, оны «Клозери де Лилада» Жан Поль мен Анре күтіп отыр. Демек, бұған қарақұрым халықтың арасынан бір орын табылары сөзсіз.
Кафенің ішіндегі у-шудың реңкі әдеттегіден бөлек көрінді Пьерге. Адамдардың дауысында таңданыс бардай. Жан Поль мен Анре оған мынаны айтты: жаңа ғана кафеден удай мас боп шығып, жол бойына ұйықтап қалған бір орыс эмигрантын күйме басып кетіпті. Алайда, әлгі орыс сол бойда оянып, орнынан атып тұрып, кафеге беттепті. Анау, жұрт қаумаламаса да, сол жаққа ауық-ауық көз тастап отырған үстел басындағы сол адам екен. Жазушы. Жан Польдың айтуынша, талантты жазушы – Константин Бальмонт. Пьер танымады. Жалпы, бұл кафені мекендеушілерді көп танымайды, ол. Жас суретші, мұнда тек шарап ішуге ғана келеді. Ал, шарапты ол тек әлдебір жетістікке жеткенде ғана ішеді. Бүгін ол жетістік Амелимен түнеп шыққандығы. Екеуінің де дәмі ұнайды. Жетістіктің де, шараптың да…

Хронограф

Орта даңғылдың бойымен жүйткіген күйме кешіп өткен шалшықтардан шашыраған тамшылардың кейбірі сәуірдің соңғы сілімтік күндерінде қаланың ең биік ғимаратының төбесіне екі елі ғана биікте төніп алатын Петербор аспанындағы бұйдалы бұлттарға тиіп кете жаздап кері құлайды. Кейбірі қанша ондықшам жақса да, ішіндегі күңгірт көлеңкелер кемімейтін Никодим шарапханасының терезелерінен сығалайды.
Шарапхана иесінің жиеншары Савелий болмаса, корчма ішіндегі елудей ер қараның бұл тамшылардың тағдырына түкіргені бар. Бірақ, Савваның ойын келгеніне екі күн болғанына қарамастан, ат та қойып, ұрсып та алған нағашысының айқайы бұзып жіберді.
— Ей, қияли қырт! Терезеге телміріп отыратын болсаң, Холмогорыңа қайтып жіберем! Кәне, жұмысқа кіріс! Бар, мына бөшкені жертөлеге апар!
Жертөлеге шараптың бос бөшкесімен бірге омақаса құлаған Савва, нағашысын бір, осы кәрі шалдың қол астына жіберген әкесін бір боқтап, үстін қаға бастағаны сол еді, нағашысының мұны шақырған қарлыққан даусы тағы естіліп, бұл Никодимнің қасына жетіп барды.
— Анау үстелге екі шиша шарап апарып бер! – деді, шал үстелді иегімен нұсқау үшін ғана назарын қолындағы әлденеден аударып. Сосын, сол үстелдің басында отырған әлдекімге қарап айқайлады: «Михайло, қалай дедің мынауыңның атауы?». «Хронограф, Кузьмич! Хронограф!» деді, үстел басындағы еркек шишаны алып, алақанын ысқылап жіберіп.

* * *
Сәулесімен өзен бетін қытықтап ойнайтын күн, Нева қатқалы тірлігінің қызығы біткендей кеш оянып, ерте ұйықтайтын болса да, Никодим шарапханасы сол баяғы қалпы – күңгірт бөлменің ішін ауық-ауық қарқ-қарқ күлкінің дауысы естілетін абыр-дабыр толтырып, соның арасынан анда-санда Савелийге ұрысқан Кузьмичтің де айқайы естіліп қояды. Нағашысының айқайына әбден бой үйретіп алған Савва шарапхана тұрған даңғылмен қиылысатын бірінші және екінші көшелердің арасында тұратын, осындағы академияда қызмет ететін Михайло деген оқымысты жазғытұры шарапқа айырбастап кеткен хронографтың жебелегін қызықтаумен уақыт өлтіретін әдет шығарып алды. Бұл – Савелийдің нағашысы сататын сусынның дәмін татып көргенімен, оған деген сүйіспеншілігі әлі ояна қоймаған уақыт еді…

Осымен екінші тур қатарынан идеясыздыққа ұшырадық. Бәлки, мойындасақ дұрыс болатын шығар: уақыт болмады. Бұл тур туралы ойламадық емес, ойладық.
Бірақ… «ойдағыға бойдағының күші жетпей, өмірім ілесе алмай көңіліме». Кімнің кімге жеке басының мәселесін тықпалағанындай, қазір. Дегенмен, бұл жазбамды сіздердің алдарыңызда ақталу деп қабылдарсыздар, қадірлан оқырманым. Және бір серт берейін: әгәраки, келесі турда да осындай бір «бассыздыққа» жол берсек, сайыс жолынан өз еркімізбен бас тартамыз. Олай болмаса, атым құрысын. «Атым құрысын», демекші… Үндістердің әлдебір тайпасында, қарызға ақша алған адам кепілге атын тастап кетеді екен, кезінде. Қарызын қайтармайыншы, ешкім оның атын атамайтын сондай бір жоралғы болыпты.
Сонымен, апта басында, жұмыстың жұмысы тым көбейіп, бұл турды ойлайтын, тіпті де мұрша болмады. «Былай қарасаң, қолыңда тұрған дүние ғой, құдайым-ау» деген ой келді, тез тағамның дүңгіршіктің бірінен түстік алып, сатушыға ақшаны беріп тұрғанда. Ойланып кетсем керек, сатушы ақшаны қолымнан жұлып алды. Бәлки, сол жерде банкнотаға Қытайдағыдай «маған идея керек» деген сыңайдағы хабарландыру жазып жіберу керек пе еді?! Аспан асты елінде сондай бір үрдіс бар-мыс. Қыз-жігіттер өз болашақ жарының бойынан көргісі келген қадір-қасиеттерін ақшаға жазып, оған өз байланыс мәліметтерін қоса жазып ақшаны айналымға жібереді екен. Шығыстағы көрші елде сондай жолмен жұптасып, бақытты отбасы құрып жатқан жандар жетерлік, дейді, білетіндер. Шын-өтірігін тексеруге уақыт тапшы болды. Егер, рас болса, орыстардың «не в деньгах счастье» деген ахлағына қарама-қайшы жағдай екен, а?!
Екінші, үшінші күні де, қарбалас бір тиылса етті. Қарбаластың мақсаты айқын: өмір сүру үшін ақша табу. Алайда, әзірге қолдан келетіні, тек «ақша табу үшін өмір сүру» болып тұр. Кім айтқаны есімде жоқ, дәлдігіне де кепіл бола алмаймын, бірақ, мынадай бір сөз бар: «Біздер соғыс сұрқиялығы туралы сұмдық керемет сөздерді жаттап алып, Құдайға күнде тәубе етеміз. Тәубеміздің сиқы: мынау бейбіт сауда-саттық заманда күн кешіп, бар ойымыз бен күш-жігерімізді бір-бірімізді алдап-арбау мен тонауға жұмсап жатқанымыз үшін алғыс айту». Дәл осындай болмаса да, осыған тым ұқсас мендегі тірлік тап сол екі күн.
Кешегі күн, тіптен қызық: демалыс екеніне қарамастан, жұмысқа бардым. Ой – ой іздеу. Интернетке кіргеннен кейін әлгібір сайтқа қалай кіргенімді өзім де аңғармай қалдым. «Лайв» көп екен. Кэфтері де адам қызығарлықтай. Фортуна шешейдің де, осындайда келе қоймасы бар ма?! Бірақ, қалай келгенін байқатпаған шешей, Англиясына да еш аңғартпастан аттанып кетті. Көңіл-күй болмаған соң, ой қайдан келсін. Салымыз суға кетіп, букмекерлік кеңседе бәс тігіп, байымасымызға осымен нешінші мәрте көз жеткізіп, үйге келдік…
Охо, жазба қабылданатын уақыттың тәмамдалуы да таяп қалыпты.

Не айтқапшы, едім… А, иә… «… егер, жұмыстан шығып, жазуға отырсақ, немен өмір сүреміз, ал, жұмыс та жасап, жазу да жазсақ, өмірді қашан сүреміз?» дейтін сөзі бар сатирик Жванецкийдің. Сол ғой, құрымағыр: өмір де сүргіміз келеді, жазу да жазғымыз келеді,0 миллионға деген ынтаразлық та көкейімізді тесіп барады…

Пролог

Асылында бұл әңгімені аурухана табалдырығынан аттамай тұрып, тіпті мүлде ауырмай тұрып оқығаның жақсы болар еді. Жыл сайын Шоқан мен Сұлтанмахмұт, Чехов пен Шопенге жұртта қалғандардың сәлемін жеткізетін 2 миллионнан астам адамға қарамастан, көбіміз бұл аурудың бізге еш қатысы жоқтығына және болашақта да қатысы болмайтынына күмән келтірмейміз.

Статистика бойынша ит, мысық секілді үй жануарларын асыраған адам басқаларға қарағанда артықтау өмір сүреді екен. Негізі жан-жануарлардың адамға жақсы әсер ететіндігі ертеден белгілі. Бүгінгі күні оны осы салада көптеген ғылыми зерттеулер жүргізген ғалымдар дәлелдеуде.
Аустралиялық ғалымдар үй жан-жануарларымен қарым-қатынаста болған адамның қан құрамындағы холестериннің бірқалыпты болатындығын айтса, британдық мамандар үйінде жануар асырайтын отбасылардың балаларының дені сау, психикасы дұрыс, әрі инммунитеті мықты болатындығын айтуда. Сонымен қатар ондай балалар тек мектепте үздік оқып қана қоймай, жауапкершілігі мол болып өседі дейді. Ғалымдардың пікірінше жануарлар 5-8 жастағы балаларға өте қатты әсер етеді. Алайда бұл терапияның қалай «жұмыс» істейтіндігі әлі күнге дейін анықталмаған.
BlogiadaKZ-тің денсаулық тақырыбын негізге ала отырып, кішкентай балақайларға жан-жануарлардың емдік қасиеті туралы пост ұсынамын.
ФЕЛИНОТЕРАПИЯ



КИНОТЕРАПИЯ



ИППОТЕРАПИЯ



КЕНГУРОТЕРАПИЯ



АПИТЕРАПИЯ



ГИРУДОТЕРАПИЯ



РЕПТИЛИЯ



КЕМІРГІШТЕР



ҚҰСТАР



Ақпараттың дерек көзі:
«Животные, которые нас лечат», автор О.Арнольд

Материалды дайындауға көмектескен:
Дария Сарсеноваға (аудио), Жеңіс Нұртасұлына (сурет), Садық Шерімбекке (өңдеу) алғысымды білдіремін

Өзіңді түсінбейтін адамның қасында болудан артық жалғыздық жоқ ©

Өмірде жалғыздықтан асқан қасірет жоқ шығар. Себебі жан дүниенің жалғыздығы адамды түрлі ойларға жетелейді. Көбіне адамдар жалғыздықтың салдарынан өмірден түңіліп, өз-өзіне қол жұмсап, не өз ішіне тығылып депрессияға түсіп кетіп жатады… Алайда жалғыздық әрдайым ондай болмайды екен!
Мен осы аптада әдемі жалғыздықты кездестірдім…

Оның есімі — Жеңіс.

Жеңіс — суретші. Ол таң атқаннан кеш батқанға дейін өзінің шеберханасында…






Осындай әдемііі түрлі-түсті бояулармен… Кенеппен… Өз ойымен… Жалғыз…

Жеңіс өмірде жалғыз емес. Достары бар, жақындары бар… Бірақ ол шеберханасында, өзінің түрлі-түсті әдемі әлемінде, өз ертегісінде жалғыз.

Жеңістің өз ертегісінде жалғыз болуының бір себебі бар. Ол бақытын Жеңіссіз тапқан бойжеткен.

Ерекше көктемгі тақырып іздеп жүріп, мен осы жігіттің сол бір жиырма бесінші көктемін салып жатқан сәтінің үстінен түстім.









Суретте «жаңбыр» осындай лактың көмегімен салынады.

Жеңіс Нұртасұлының «Жиырма бесінші көктем» картинасы, кенеп, майлы бояу, 2014 жылдың көктемі

Жеңіс өзінің емес, өзгенің бақыты болып кете барған сүйіктісіне арнаған бұл картинасы жайында:
— Өмір қызық қой. Мәңгі бірге болатындай болып жүресің де… Бір уақытта ол жоқ болып кеткенде жаның қаңырап қалғандай болады. Тағдырыңа жазылғаннан қашып құтыла алмайсың дейді ғой. Өмірде қосылатын да, қосылмайтын да шын ғашықтар бар. Мен бұл картинаны жиырма бес жасымда өзіне қатты ғашық еткен бойжеткенге арнадым. Алайда біз бір бола алмадық…
Мына картинаға мән беріп қарасаңыз көөөп нәрселер көре аласыз. Адамдар, қала, көктемгі нөсер, түрлі-түсті гүлдер, үйлер, машиналар… бәрі-бәрі бар. Тек көре алу керек.
Негізгі акцент картинаға қараған сәтте бірден көзге түсетін екі ғашыққа түсірілген. Жандарынан қолшатыр ұстаған жалғыз қыз өтіп бара жатыр. Ол өмірде махабаттан басқа жалғыздықтың да бар екенін еске салады.
Жоғарырақ қарасаңыз нешетүрлі гүлдер көресіз. Біреулер оларды ағашта өсіп тұрған гүл деп ойлар. Жо-жоқ, ол көктемнің лебі. Гүлдеу, бүршік ату, құлпыру деген мағынаны береді. Байқап қарасаңыз гүлдердің арасында көктемнің ең әдемі гүлдерінің бірі «сиреньді» көре аласыз.
Көктемгі нөсер… Жаңбыр деген нұр ғой. Менің ойымша ол екі жасты бір қолшатырдың астына кіргізіп жауып тұрған нұр. Сонысымен картинаға романтика беріп тұр. Өзім жабырдың астында серуеңдегенді жақсы көремін. Бұл картина менің өмірімнің бір сәтінің көрінісі. Мәңгі осылай болғанда деген арманға толы туынды...