Ән тақырыбында тыңнан түрен салу қиынының қиыны. «Ән» сөзін түрліше ойнатып, жапырақ сыбдырынан да, боранның уілінен де ән тауып, әңгімеге арқау етуге болады. Дегенмен, табиғатыма жақын дәстүрлі ән төңірегінде әңгіме қозғауды жөн санадым.
Ән… Ән жайлы таңды-таңға ұрып әңгіме айта беруге болады. Әрине, егер айтушысын, орындаушысын таба алсаңыз. «Әннің де естісі бар, есері бар» дегендей, есті әндердің орындаушысы айтқан әңгімеден де, орындаған әнінен де ләззат ала аласыз.
Кезінде халық композиторларының әндері ел ішінде керемет танымалдыққа ие болып, ауыздан-ауызға көшіп, бүгінгі бізге келіп жетті. Әлемді таңқалдырамыз десек ұлттық бағыттағы өнерімізбен ғана таңқалдыра алатын шығармыз. Сөзімізге дәлел ретінде Әміре Қашаубаевтың Парижде ән шырқап, қазақ халқының әнін әлемге паш еткенін айта аламыз. Стөлді жағалай отырған он адамнның барлығы Әміренің Париж сахнасында ән салғанын білуі мүмкін. Сол онның ішінен бір адам Әміренің қандай әндерді орындағанын білсе мен ол адамның алдында бас киімімді шешер едім. Иә, Әміре Парижде бірнеше әндерді орындады. «Ағаш аяқ», «Қанапия», «Үш дос», «Жалғыз арша», «Қос балапан», тағы басқа әндерді орындап екінші орын алып, күміс медаль иемденеді. «Париж апталығы» газеті мен «Ле мюзикль» журналы Әміре Қашаубаевтың сирек кездесетін талант екенін жазса, Сарбонна университетінің профессоры Перно фонографқа Әміренің орындауында бірнеше ән жазып алған. Осылайша Әміре Қашаубаев шет елде өнер көрсетіп қазақ елін танытқан тұңғыш әнші болды.» — деп жазыпты Қазақпарат (Кейінірек жазған ғой. Ол кезде «ҚазАқпарат» болмаған).
Міне, осы жерде аты аталмаған, көпшілік біле бермейтін бір-екі ән бар. Соның бірі «Бесқарагер» әні. Қарағанды облысы аумағында жеке концертін беріп жүрген республикалық және халықаралық конкурстардың лауреаты, президент стипендиясының иегері, әнші Ерлан Құжиманов ағамыздан осынау әнді орындап беруін өтінген едім. Тамашалап, бағасын беріңіздер.

Бонус
-Ереке, бір отырғанда қанша ән айтып тастай аласыз?
-Қазір 15-17 ән айтып жүрмін. Жеке концерттерімде көбіне осы шамадағы әндерді орындаймын. Халық жалықпасын деп арасына бірер әнші-күйшіні қосып қоятын болып жүрміз ғой қазіргі күні. Жасырақ кезімізде, отырыстарда қызды-қыздымен 3 жарым сағаттай ән орындаған кездеріміз болды.
-«Ән айтыс» деген болған екен кезінде. Сол жайлы бір айтып өтсеңіз.
-1921 жылдары «Ес-Аймақ» деген ағартушылық ұйым құрылған екен. Бұған біраз әншілер де мүше болса керекті. Нақты қай жерде екені есіме түспей тұр. Әйтеуір осы клуб аясында Манарбек Ержанов пен Жүсіпбек Елебеков айтысыпты деседі. Әрқайсысы 100 ән шамасында орындаған деп жатады. Бұл дегеніңіз 4 сағаттан артық ән орындау деген сөз.

1. Жаным менің, тек өзіңе осы әнім шын,
Он бес жылдай құдай қосқан қосағымсың.
«Берген өмір — сынақ» деген рас екен ғой,
Өлімді де өзің бірге тосарымсың.

«Роксберидегі түн» — Джон Фортенберридің комедиясы (1998 ж.). Осы скетчтерде Уилл Феррелл мен Крис Кэттен классикалық костюм киіп алып, қыздармен танысу үшін түнгі клубтарды аралайды. Олардың басты міндеті бүкіл скетч бойы «Haddaway» тобының «What is love» деген әндегі ритмге сай бастарын шайқап жүру. Және ағайындының арасына кейде тағы бір бауыры келіп қосылады. Ал сол бауырдың ролін арнайы шақырылған жұлдыздар ойнайды. Кезінде сол рольде Том Хэнкс, Мартин Шорт, Джим Керри, Алек Болдуин және Сильвестр Сталлоне болған. Және осы актерлердің арасынан, менің ойымша, Джим Керридікі сәтті шыққан.

Классикалық трио:

Домбыра — думан!!!

Аталардың жолымен жиған үлгі
Домбыраның шанағына сыйған үнді,
Құдіреті қос ішектің дәлелдесін
«Қазақ» болып атадан туғанымды!

Шабыт берсін шалқыған кеуделерге
Желбіретсін желкенді туларымды!
Әсем әуен төгілген пернелерден
Көріңіздер, домбыра думанымды!

Суреттейтін тұлғасы тау елесін
Абыл, Ақтан, Нұрымдар жебегесін,
Паш етіп даламдағы дархандықты
Жеті қайқы саздары әуелесін!

Қалықтаса көгімде бала қыран
Талмасын деп қанатың салам ұран!
Құрманғазы, Дина мен Есір болып
Күй төгілсін киелі шанағыңнан!

Сағым болып жортады құмай тазы
Ата сөзін баталы ұл айтады,
Қашаған, Аралбайдың дастандарын
Жаттап жүрген ұлдарың жыр айтады!

Сырға толы Шәмшінің саздарымен
Маңғыстаудың таулары мұнартады.
Дүбірлеткен даланы дара үнді
Құлақ тігіп, тыңдай ма шың арқары?

Тебіреніп, толқынымен тербегендей
Асау теңіз жуасып, сыр айтады,
Домбыраның шанағында дөңгеленген
Менің жаным дүниеге құмар тағы!

Нұргүл Маулина, ақын.

Бізде Ақтауда алғашқы Пәти 23-інші мамырда 14 шағын/аудандағы теңіз жағалауында өткен болатын.Ол туралы Абылай kerekinfo.kz/blog/10647.html жазған болатын.Осы Домбыра Party бізге көп пайдасын тигізді.Оны әрине Ақтаулық пәтишілер біледі.қызықты оқиғалар да көп болды.)Айтыста, тартыста бәрі болды… Ал мен сіздермен керемет естелік, суреттер мен видеолармен бөлісейін!

Біраз уақыт бұрын ютубтан кездейсоқ мына әндерге тап болдым ұнап қалды. Қазақтың домбырасына жетер аспап жоққой, оның тілін тауып құлағында ойнайтын адамдарға қызығамын. Арасында өзімде домбыраны дыңылдатып қоям бірақ дәл мыналардай ойнай алмайм.

1. Көп дубльмен алдың
Суретіңді сәтті.
Ғаламторға салдың
Шақыр деп махаббатты.
Келтіресің күлкімді
Елітпексің кімді сен?
Табиғи емес біртүрлі
Сенің бір мүшең.

Қ/сы:
Ерні «пю» қыздар,
Ерні «пю» қыздар,
Жөн тұрған ерінде
Сіздің неңіз бар?
Қыздар ерні «пю»,
Қыздар ерні «пю»,
Неліктен білмеймін
Я вас не люблю.



2. Ақылсыз қыздарды
«Тауық» дейді халық.
Бірақ олай сіздерді
Атамаймын анық.
Ақылдысыздар сіздер,
Ондай қыз сирек.
Мен білсем сендердің
Атауың — үйрек.

Қ/сы:
Ерні «пю» қыздар,
Ерні «пю» қыздар,
Жөн тұрған ерінде
Сіздің неңіз бар?
Қыздар ерні «пю»,
Қыздар ерні «пю»,
Неліктен білмеймін
Я вас не люблю.
.
.
.



3.Айнашыл қыздарға
уақытымды арнадым,
Себебін білмекке
гуглды шарладым.
Кататондық іркіліс
симптомын көрдім
Ауруға мен енді
күлмейтін болдым.

Қ/сы:
Ерні «пю» қыздар,
Ерні «пю» қыздар,
Жөн тұрған ерінде
Сіздің неңіз бар?
Қыздар ерні «пю»,
Қыздар ерні «пю»,
Неліктен білмеймін
Я вас не люблю.

4. Жай фон жарамайды,
Бермейді сымбат.
Ал айфон жарайды
Өзіңнен қымбат.
Физилогия дакфейс,
Дұрыс емес мұнша:
Мұрныңнан озып,
Ерінің тұрса.

Қ/сы:
Қыздар «пю» ерін,
Қыздар «пю» ерін,
Мамамыз сұраған
Дені сау келін.
Қыздар ерні «пю»,
Қыздар ерні «пю»,
Сондықтан сендерді
Никак не люблю.

Қазіргі қазақ эстрадасында жүрген кейбір жас әншілердің орындап жүрген әндері Сіздің көңіліңізден шыға ма? Жеке өз басым төрімізде тұратын теледидар мен радиода жиі айтылып жататын кейбір қазақша әндерді тыңдай алмаймын, тіпті басын естіп, аяғына дейін тыңдауға жүйкем жұқарып кетеді. Осы орайда «Не себепті?» деген сұрақ туындайтын шығар. Түсіндіріп көрейін…

Біріншіден, басқа тақырып құрып қалғандай, махаббаттан басқа тақырыптағы әнді сирек естиміз. Басқа тақырыпта ән айтқанның өзінде әуені ойдан шықса, сөзі көңілден шықпай жатады. Екіншіден, сөздері мұңлы әнді тым ырғақты, көңілді әуенмен айтады. Үшіншіден, ән мәтініндегі сөздер құр ұйқасқа құрылған. Сөзіміз дәйекті болуы үшін, бірнеше мысал келтіре кетелік:

Көзден кетсе де, көңілден кетпеген әнші Мәдина Ералиеваның орындауындағы өмір, тағдыр туралы тақырыпта жазылған «Ризамын» (әні Қ.Намаз, сөзі М.Мақатаев) атты әнді тыңдай бергің келеді. Себебі, бұл әнде қанағат, шүкіршілік, үміт бар.

Тағы да көрдім, тағы да көрем таң нұрын,
Аязын қыстың, аяулы жаздың жаңбырын.
Алтынға мейлі, толмай-ақ қойсын сандығым,
Ризамын саған, ризамын саған, тағдырым.

Өшпестей етіп өмірдің жазған бұл заңын,
Түсінбей кейде, тосырқап менің жүр жаным.
Кеудемде мына өзің сыйлаған бір жалын,
Лапылдап жатыр, тағдырым, саған ризамын!

Ал дәл осы тақырыптағы «Mysterions » тобы айтатын "Өмір" әнінің сөзіне назар салып көріңіз. Әуені шет елдік әннен ұрланғандығымен қоса, сөздері сын көтермейді. Қазақша әріптердің де қадірін кетіріп, қалай-болса солай айтылған.


Өмір — сынақ, өмірім майдансың,
Жүрем сенен жеңіс тілеп.
Жеңілсеңіз, жылама күйініп,
Тағдырда жоқ жүрек.

Араға екі апта салып, Астанада кезекті Домбыра Party өтті. Басқаны білмеймін, өз басым сағынып қалыппын. Тамақ бітіп қалған, қарлыққан дауыспен ән айтқан да болдым.

Американың байырғы халықтарының музыкасы. Заманауи музыкалық аспаптардың сүйемелдеуімен.

Назгүлдің ойын қолдап, Астанадағы патиге «Абай әндері» деген шартты тақырып қойдық. Неге шартты, өйткені қонақ кәде сұрағанда кез-келген адамның Абайдың әндерін сайрай жөнелмесі анық еді. Дегенмен, бұл да бір шырайы келген кеш болды. Әсіресе, арнайы іздеп келген екі қонаққа ырза болдым.