Кезекті біреуін баяндап берейін. Бірнеше жыл бұрынғы оқиға еді. Сол кездегі бастығым Жәрмен алыс ауданға іссапарға жіберді. Жаныма өзі ерсе, шалды тағы біраз әурелесем бе деген ойым да болып еді. Алайда, немересінің шілдеханасынан босамайтынын айтып,

— Көзіңнің асты ісіп тұрған сияқты ғой?!
— Ұйқым қанбағаннан шығар…
— Бәлкім, азаннан іңірге дейінгі жұмыстан шаршап жүрген шығарсың, олай болса, қысылмай айта бер. Демалысқа жіберейін, тынығып кел. Мүмкін, жалақың ауыспай жүр ме? Олай болса да

Әйелі үйге кешігіңкіреп келіпті. Мойнында жаңа алқа бар.
Күйеуі: Алқаны қайдан алдың?
Әйелі: Лотереядан ұтып алдым.
Күндер өтеді. Әйелі үйге норкыбый тонмен келеді.
Күйеуі: Тонды қайдан алдың?
Әйелі: Лотереядан ұтып алдым.
Осылайша үйде жаңа машина пайда болады. Екі бөлмелі пәтерлері 4 бөлмелі пәтерге ауысады.
Бір күні әйелі екі адамға курортқа жолдама алып келеді. Күйеуі екеуі теңіздің жағасында демалып жатса керек. Әйелі судан, шықпай қояды. Сонда күйеуі:
Болды, шық! Лотереяға суық тигізесің.- деген екен…
Суретке сілтеме

— Ол маған жылап өз өмірінің қаншалықты қиын екенін айтады, кінә өзінде емес, өзгеде. Көптеген жағдайлар бар дейді өмір сүруге бөгет болған…
Біз әрқашанда бір-бірімізбен сабырлы сөйлесеміз, қаншалықты қынжылаған болсақ та.
— Оның сөзінің шыны да бар шығар…

Мен ескішілмін. Инабатты қыздар клубтарға бармайды деп есептеймін. Оларға ол жерден ештеңе қажет емес.

Мүйізтұмсықтың мүйізі.

Әлі күнге дейін мүйізтұмсық мүйізінен жасалынған ыдысқа у қосылған шарап құйылса бұрқылдап қайнайды, мүйізден жасалынған ұнтақ ауыр толғақ кезінде оңай босануға көмектеседі, оба ауруын емдеп жазады, адамды жасартып, терісін балғын етіп, бет жүзінің әжімін кетіріп, ең бастысы еркектің қуатын қалпына келтіріп, күшіне күш қосып айғыр етеді деген сенім бар, наным бар, қысқасы сондай соқыр дүмшелік бар. Осы себепті де мүйізтұмсықты аулап, мүйізін жұлып, не қырқып алып, одан қанжарға сап жасап, не ішін ойып қуыс етіп, шарап құйып ішеді, ал бұтағы оянбай қиналып жүрген бейбақ болса, мүйізін ұнтақтап күнде ішеді. Сонымен, әлем халқы, соның ішінде Орта Азия тұрғындары, араб елдері әсіресе Қытай медицинасы құдайдай көріп, сеніп келген мүйіз расымен де сонау мифологиялық кейіпкер Дарамүйіздің (единорог) ұрпағы ма?
Мүйізтұмсықтың мүйізі-ешқандай да сүйекті зат емес, талшықты зат. Бір-біріне қабыса,өріле, тығыз бірігетін кератин депи аталатын талшықтардан құралады. Көшеде кеуіп жататын аттың тұяғын көргендер бар шығар. Сондағы ат тұяғының неден тұратынын білген адам мүйізтұмсық мүйізінің де құрамын біледі. Ат тұяғы не, мүйізтұмсықтың мүйізі не, екеуі де бір құрамға ие, кератин деген заттан тұрады.

Негізгі кейіпкерлер өмірден алынған, әңгіменің көп бөлігі ойдан шығарылған. Тарихи факт емес, әңгіме ретінде қабылдаңыздар.

Тағдырына соғысты өткеруді жазған Бөлеубай ата және Женя апа, сіздердің аруақтарыңыздың Құрметіне!
Уақыт тоқтаған емес, секундарын минутқа, сағаттарын тәулікке, жылдарын-жылға қосқанда отыз жыл өтіпті. Жаз шыға үй іші мені ылғида жоғалтып жүретін.
-Біздің кішкетай ұлды көрдіңдер ме?
-Көрген жоқпыз.
Дәл сол мезетте көрші Бөлеубай ата мен Женя апаның үйінің ас ішетін бөлмесінде отыратынмын. Жеген-ішкенім есімде жоқ, бірақ қолымда ұстаған үлкен күміс ас қалақ еміс-еміс көз алдыма елестейді. Үзік-үзік болып есте қалған тәтті естеліктердің бірі.

Еліміздің тізгінін ұстап тұрған ерлер. Оны Құдай әйелден артық етіп жаратты және берген барлық несібесі үшін жауапкершілік артты. Олар біздің қорғанымыз, сенеріміз, үміт арқанымыз. Сіздің достарыңыздың, әріптестеріңіздің, тумаларыңыздың арасында қайсысы көбірек? Қазіргі қазақ жігітінің дені қандай? Сонымен,…
Жігіттің сұлтаны. Ол жан-жақты. Техникадан да, саясаттан да, мәдениет, әдебиет, тарихтан да, діннен де хабары бар. Кез келген тақырыпта орысша да, қазақша да әңгіме өрбіте алады. Әдетте кем дегенде бір шет тілін меңгерген. Міндетті түрде әр құбылысқа өзінің көзқарасы болады.
Еңбекқор. Ес білгелі өзінің қажеттеріне жарайтын табыс көзін таба біледі.
Ибалы. Ата-анасын асырайды, жалпы қарттарды сыйлайды. Әрқашан олардың көңілінен шығуға тырысады.
Талапкер. Өзіне әрдайым сын көзбен қарайды. Қандай мамандық иесі болса да өз шеберлігін үнемі шыңдау үстінде болады. Міндетті түрде негізгі кәсібінен бөлек жақсы көретін ісі болады. Қазіргі тілмен айтқанда «хобби». Сегіз қырлы, бір сырлы.
Әр сөзіне, әр ісіне жауап бере алады. Әйел затын қадірлей біледі. Жарына, анасына үнемі көмектесуге тырысады және оны жырлап мақтанбайды. Үш жылдық азығы дайын. Оның отбасы жақын болашағына алаңдамайды. Бала тәрбиесіне жауапкершілікпен қарайды. Отбасын өзі асырап, әйеліне жүк артпайды, және оның бәрін міндетсінбейді.
Тырысқыш. Алдына мақсат қойып, соған жете біледі. Он рет жығылса да, еңсесін түсірмей, ақырында ойлағанын орындайды.
Сабырлы, ұстамды. Қиын жағдай туа қалса өзі шешім тауып, тығырықтан шығады.
Арақ ішпейді, темекі шекпейді. Салауатты өмір салтын ұстанады.
Намысшыл. Халқы, елі, жері үшін қасық қаны қалғанша күресуге дайын.
Мұндай жігіттің досы, ата-анасы, бауырлары, ең әуелі жары бақытты, арманы жоқ деп есептеймін.

Мігіт. Орыс тілді болса, жалпы өз ұлтының қандай болса да белгілерін менсінбейді, тіпті жек көреді десе де болады. Орысша сөйлейді, бірақ сауатсыз. Қазақтілді болса, қазақтан өзгені жек көреді, бірақ қазақша бір шумақ өлеңді де жатқа білмейді. Өзге ешқандай ұлтты менсінбейді. Сөздік қорында көп болса жүз сөз. Оның елу пайызы боқтық сөз. Өз көзқарасы болмайды. БАҚ я болмаса біреудің айтқан сөзімен сөйлейді.
Жалқау. Жұмыс істегенін міндетсінеді. Мұндай жігіт әйелін үйде отырғызбайды. Өйткені ол айналасындағылырдың бәрімен санасып отырады. Бірақ өзі жұмыссыз қалса, әке-шешесінің, әйелінің мойнында отыруға намыстанбайды.Таңертеңнен кешке дейін әйелі, я болмаса ата-анасы жұмсамаса, ештеңе істемей жата береді. Ал жұмсаған жағдайда, бұлқан-талқан болып, оның өзінде істі аяғына дейін тындыра алмайды. Содан соң шала істеген шаруасын он жыл жырлайды мақтанып.
Ата-анасын сыйламайды. Оны дүниеге әкеліп, өсіргеніне рахмет айтудың орнына оларды боқтан өзгеге кінәлайды. Тіпті әйелінің көзінше де оларды боқтап алуға ұялмайды. Қоғамдық көлікте қасында қарт тұрса да, іші шермиіп аяғы ауыр әйел тұрса да көрмегендей отыра береді.
Тоқмейілсіп жүре береді. Уақытын теледидар мен интернетке жұмсайды. Компьютерде білетіні тек ойын мен әлеуметтік желілер. Тіпті ең қарапайым бағдарламамен әрең жұмыс жасайды.
Әйел затын қадірлемейді. Бірақ тек соның көмегімен ғана өмір сүреді. Бұндай жігіттер әйелі мен анасына күң ретінде қарайды. Олар үшін бәрін әйел жасауға міндетті.
Жауапсыз. Тапқанын жылтыраққа жұмсағанына мәз. Бұндайлардың әйелі отбасының болашағына үнемі алаңдаумен жүреді. Өйткені мігіттердің қолдарынан боқ та келмейді.
Сабырсыз, шыдамсыз. Жұмысында, жеке басына күн түссе, не істерін білмей, ашуланып, айналасындағылардың миын шірітіп жібереді. Күйгелек, түймедейді түйедей қылады. Өз бетімен ешқандай шешім қабылдай алмайды. Не болса соған көкбеттеніп ұрысуға дайын тұрады.
Намысы жалған. Отбасында қиын жағдай болса, бірінші қашады. Қара жұмыс істеуге намыстанады, бірақ көлігі сынып қалса, бөтен біреуден көмек сұрап жалынуға намыстанбайды.

Дүбәра. Я еркек емес, я әйел емес түсініксіз бірдеңе. Көп қасиеттері мігіттікіндей. Бар білетіні қарап жүріп өзіне, айналасындағыларға проблема туғызу. Мұндайлар ата-анасының, болса әйелінің, бауырларының соры. Эгоист. Өзінен басқа адам ол үшін адам емес. Ештеңемен шаруасы жоқ. Араққа, нашаға жақын. Жықындарын сабап алудан таймайды.
Сөзі бос. Айтқанында ешқашан тұрмайды. Айтқаны өсек-өтірік. Оған ешкім де сенбейді, одан әрі жүруге тырысады. Көбіне жұмыс істемейді.
Өміріндегі барлық сәтсіздіктері үшін міндетті түрде өзінен бөтен кінәлі адамды табады.
Әйелдерді жек көреді. Оған әлемдегі барлық әйелдер қас болып көрінеді. Тіпті анасы да. Оларға зорлық-зомбылық жасаудан тайынбайды. Және бұл ісіне әйелді кінәлайды.
Кекшіл. Келіспесе бауырын бауыздап тастауға да бар.

1.Жұмыстан өз еркіңізбен шығып кетiңiз.
2.Бiр рет болсада мылтық атыңыз.
3.Бiр мезгiл жалғыз өмiр сүрiңiз.
4.Кем дегенде бiр рет басыңыз ауған жаққа жолға шығыңыз.
5.Негр қызбен жатыңыз.
6.Мумкiн болса барлық нәсiлдiң қыздарымен жыныстық қатынасыңыз болсын.
7.Қымбат виски iшiңiз
8.Барлық жағынан сүйiктiңiзден алда болыңыз.
9.Мәжбүр қалып ыстық сыра iшiңiз.
10.Ғашық болыңыз.

Журналист Өркен Кенжебектің феминизм тақырыбындағы арнайы репортажымен бөліскім келеді.



«Хабар» арнасы. Феминизм тақырыбы. «Арнайы репортаж» бағдарламасы.

Батыста боран боп тұрған феминизм бізге кекілімізді сәл желпіген жел түрінде жетті. Осы зауалдың бізге қаупі басым ба, әлде пайдасы бар ма? Өркен Кенжебектің журналистік материалымен таныс болыңыздар!

Авторы — Өркен КЕНЖЕБЕК, режиссері — Ернат БАПАНОВ.
Х/р: 20 минут 12 секунд