Кандиру («тіс тазалағыш», «кәдуілгі ванделлия») — тоя қоректенгенде ұзындығы 15 см-ге дейін жететін балық-паразит. Әдетте сіріңкенің көлеміндей ғана болып келеді. Амазонка суларында мекендейді. Пиранья екеш, пираньяның да жыртқыштығы кандирудың жанында асылып қалады. Мөлдір, түссіз, сынаптай сырғымалы, тіліктей ұзынша келген бұл титтей неме айналасындағы басқа балықтың желбезегі арқылы өткен су ағымын сезіп, оттексіз судағы аммиак иісіне елітіп, жөңкіген бойда, желбезек арқылы балықтың ішіне енеді. Мейлінше тереңірек қуысқа кіре түсетін ол, орналасып алып, айналасын тістелейді. Тістелеген жерінен аққан қанға тойып алып, жемтігін тастап шығады. Кандирудың қорегіне айналған ұсақ балықтар сол мезетте өліп кетсе, үлкендері көбіне тірі қалады.
Адам үшін қатері сол, қуығына ие бола алмаған бейбақ суға шаптырып, не шомылған орнында жіберіп тұрса, судағы аммиактың иісін, не өзге температура мен құрамға ие сұйықтықты сезген кандиру зәр бойымен жылжып, еркек болса бұтағына, әйел адам болса сәйкесінше қайнарына енеді. Уретраға жайғасқаннан кейін, қанға тойып, не шығып кете алмай, не қалып қойғысы келмей — аласұрып, жан-жағын тістелеп, ақырында қонжиған орнында өледі. Жан шыдатпас, азапты ауырулар сонда болады. Сәті түссе, анусқа да кіреді. Тік ішектегі жағдай да уретрадағы оқиғаға ұқсас аяқталады.

Мифология мен археологияның талас тудыратын сұрағы “Амазонкалар өмірде болған ба?” сұрағына америкалық археолог Дэвис Кимбол жауап береді: “Иә, олар өмірде болған. Бірақ, аңыз әңгімелерде айтылатындай Түркияның Самсун аймағында емес, Қазақстанда болған”. Кимболдың жаңа кітабында Алтын Адам туралы да қызық мәліметтер бар…

Жауынгер әйелдер – Амазонкалар
Доктор Джаннин Дэвис Кимболдың бұл кітабы дәстүрлі археологиялық кітаптарға ұқсамайды. Тарихшы ғалымдардың келіспейтін, талас тудыратын тұстары көп. Бұлар ғылыми платформада айтылатын нәрселер. Біз тек кітап туралы ғана айтайық.