ОРАЗА ТУРАЛЫ ҒИБРАТТЫ ӘҢГІМЕ

Ораза ұстадың ба, ұстамадың ба?

Тақуа кісілердің бірі Сануси өзін сәт сайын Аллаһ тағаланың бақылап тұрғанын сезінгенде, жанын қоярға жер таппай кететін. Өйткені Жаратушы иеден қатты қорқатын. Күнара ораза ұстайтын. Қолындағыны қанағат тұтатын, өзі бермесе, ешкімнен көз сүзіп ештеңе сұрамайтын. Ораза ұстаған кей күндері: – Аузың берік пе? – деп сұрағандарға, – Шынымды айтсам… ораза ұстадым да дей алмаймын, ұстамадым да, – деп күмілжи жауап беретін. Ораза ұстағандықтан «ұстамадым» дей алмайтын. Алайда менікі қабыл болатын кәміл оразаға жата ма, жатпай ма деген іштейгі күдікпен «ұстадым» деуге де аузы бармайтын.
Оның рухани тереңдігін білмейтіндер: – Өзіңнің ауыз бекітіп, бетікпегеніңді білмейсің бе? – дегенде, ләм-мим деп жауап берместен ол жай ғана күлімсірейтін…

Ораза ұстау тәртібі

1. Мұсылман болу: Ораза мұсылмандарға парыз. Сондықтан жаңа мұсылман болған жандарға өткен жылдардағы ораза секілді ғибадаттарына қаза керек емес. Олардың бейне бір жаңа туған сәбидей барлық күнәсі кешіріледі: Құранда Аллаһ Тағала: (Мұхаммед) «Күпірлік еткендерге егер олар жамандықтан тыйылса, өткен күнәлары кешіріледі. Ал егер олар қайталаса, сонда өткендегілердің де үкімі орындалады» де. (Әнфал, 8/38)

2. Балиғат жасында болуы және ақыл-есі түзу болу: Бала мен ақыл-есі ауысқан, талған адамға немесе мас адамға ораза ұстау парыз емес. Бұлардың санасы толық болмағандықтан, мұндай әмір оларға жүктелмейді. Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Үш адамға қалам жазылмайды: Балиғат жасына жетпейінше балаға, ақыл-есі түзу болғанға дейін ақылы кеміске, оянғанға дейін ұйқыда жатған адамға» (Бухари, Талақ, 11; Әбу Дәәуд, Худуд, 17). Яғни, сана аса маңызды. Аллаһтың әмірі саналы жандарға келген. Жеті жасқа кірген кезден оразаға күші жететін қыз бала мен ер балаға ата-анасы ораза ұстатып үйрету керек. Мақсат — балаларды оразаға баулу. Ақыл-есі кемтар не есінен танып қалған адамдарға уақытша болса да ораза парыз емес. Ақылы орнына келсе, қазасы өтелмейді.

3. Ораза ұстауға күші жету және тұрғын болу: Науқас немесе жолаушыларға ораза парыз емес. Бірақ ораза ұстаса, оразасы дұрыс. Ал ораза ұстамаса, басқа күндері оразасын қаза етеді. Құранда олар жөнінде былай дейді: «Ораза санаулы күндерде. Кімде-кім науқастанса яки жолаушы болса, басқа күндері өтесін» (Бақара, 2/184). Кәрілік жасқа келіп, ораза ұстауға шамалары келмеген жандарға ораза парыз емес. Сонымен қатар хайыз, нифас кезіндегі әйелдер және өзі немесе баласына зиян тиюі ықтимал екі қабат әйелдер мен бала емізген әйелдерге де парыз емес. Кәрі адамдар ораза орнына пидия береді. Олар оразаның қазасын да өтемейді. Жолаушыға келсек, ол 90 шақырымнан астам жерге жолаушылап шықса, жолаушы саналып, ораза ұстамауына рұқсат. Бірақ кейін ұстамаған күндерінің қазасын өтейді.

ОРАЗА ДҰҒАЛАРЫ

Ауыз бекіту дұғасы:
Нәуайту ән асума саума шаһра рамадана минал фажри иләл мағриби халисан лилләһи таъала. Аллаһу акбар!
Қазақша мағынасы: Аллаһтың разылығы үшін таң білінгеннен күн батқанға дейін рамазан айының оразасын ұстауды ниет еттім.
Ауыз ашу дұғасы:
Аллаһумма ләкә сумту уә бикә әмәнту уә ъаләйкә тәуәккәлту әу ъала ризқикә афтарту фағфирли зунуби ма қаддамту уа мә аххарту. Аллаһу акбар!
Қазақша мағынасы: Аллаһым! Сен үшін ораза тұттым, Саған иман келтірдім, Саған тәуекел еттім. Сенің берген ризығыңмен ауыз аштым. Уа кешірімді Аллаһым! Менің әуелгі және кейінгі күнәларымды кешіре гөр…

Жиі кездесетін сұрақтар мен жауаптарды dintube.ru сілтемесі бойынша таба аласыздар.

✨✨✨ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕР✨✨✨

Вк (негізгі топ): vk.com/juregimde
Вк (әйелдер форумы): vk.com/juregimde1
Вк (ораза 2016): vk.com/juregimde_oraza
Твиттер: twitter.com/juregimde
Инстаграм: instagram.com/zhuregimde

Құрметті бауырлар, достар! Айлардың қасиеттісі ‪‎Рамазан‬ да келіп жетті. Бұл айда «шайтан азғырып кетті» деген сияқты сылтаулар өтпейді. ‪Себебі барлығы кісенделіп, тозақтың есігі жабылып, жұмақтың есігі айқара ашылады. ‎Ораза‬ ұстау деген тек қана тамақ, су ішпеу емес қой. Шамамыз келгенше жаман әдеттен, өсектен, ғайбат сөзден тыйылайық. Рамазан айын көзімізді, аузымызды, құлағымызды, қолымызды, аяғымызды тыюмен өткерейік. Мейлінше көп сауап жинап қалуға тырысайық. Қыздар қауымы болсын, ұлдар болсын әлеуметтік желілерге тек жақсы сөз жазып, тек салиқалы сурет салайық.
Көшеге «Рамазан айы құтты болсын» деген баннер тұрмақ, еліміз оразаның кестсесін де ұмытып қалған кездер болған. Бір ауылда тұрып «айт» әр көшеде әр қалай басталып жататын. Намаз оқитындарын ашық айта алмайтын да кезең болды. Ал қазір, Қарағандының көшелерінен осындай әлеуметтік жарнамаларды көргенде ішің жылып, қуанады екенсің. Еріксіз Аллаға шүкір дейсің. Ең бастысы Еліміз, Елбасымыз, туған-туыс, ата-анамыз аман болсын! Рамазан айында жинаған сауаптың жемісін көруге жазсын. Ораза ұстамағандарға нәсіп етсін, ұстағандарға жеңілдік берсін.
Барша мұсылман қауымына жайлы ораза тіледім! Қабыл болсын!

Ораза айы да аяқталып келеді. Қасиетті ай да таусылуға шақ қалды. Алда мұсылмандардың, яғни біздің керемет мерекеміз — Қадір түні мен айт келе жатыр. Алақай!
Қадір түні Рамазан айының ішіндегі,Құран кәрімде мадақталған ең қадірлі түн болып табылады. Аяти каримада: «Қадір түні мың айдан қайырлы» делінген. Құран кәрім Расулуллаһқа осы түні түсе бастады. Рамазанның соңғы он күндері және түндерінен іздеу керек.
Ораза ұстаған бауырларымызға «Ораза қабыл болсын» дейміз. Рамазан айында баршаңыздың дұға-тілектеріңіз қабыл болсын! Алладан сұрағандарыңыздың бәрі де орындалсын!

Сіз өзіңізше алдағы аптаңызға немесе демалыс күніңізге тамаша жоспар құрдыңыз делік. Сол жоспарыңызды әкеңіз « Төрт күннен соң жолға шығамыз. Дайындал.» деп, сізбен келіспестен сыртыңыздан шешім шығарып бұзса не істер едіңіз? Әрине, бұлқан-талқан болып ашуланарыңыз кәдік. Қанша жерден ер-тоқымыңызды бауырыңызға алып тулағанмен әкеңіздің сөзі сіз үшін заң. Түптің-түбі келісесіз. Әкеңізбен сапарға аттанасыз. Бірақ, жолдың біраз бөлігінде томаға-тұйық отырып, әкеңізге қыр көрсетуіңіз де мүмкін. Бәлкім ол әрекетіңіз заңды да болар?
Міне, біздің кейіпкеріміз дәл осындай оқиғаға тап болады. Бірақ, ол жоспарын тек ойнап-күлуге ғана емес, оқуға құжат тапсырып, емтихан тапсыратын күнін күтіп жүрген болатын. Лицейді аяқтап, енді одан әрі білім алсам деген ниетпен оқуға бір мәрте түсе алмай қалған 20 жасар жас жігіт, өзінің емтихан тапсырып, оқуға түскен сәтін талай мәрте ойша қиялдаған да болар? Ұлының осындай ұлы арманын күл-парша еткен қандай әке, ол неткен сапар деп отырған боларсыз? Бұл ұлы сапар әкенің де о бастағы арманы болса ше? Бұл өтініш әлде бұйрық бір аяғы жерде, бір аяғы төрде тұрған қарт әкенің соңғы тілегі, өзін алдыға жетелеген арманына деген соңғы ұмтылыс болса ше? Онда, көрер қызығы алда деп саналатын жас жігіттің өз арманын әкесінің арманынан жоғары қоюға қақысы бар ма?
Реданың басына түскен сәтсіздіктің барлығы ағасының ішіп алып көлік айдау куәлігінен айрылып қалуынан басталғандай ма қалай өзі? Әйтпесе, әкесі баласының буынсыз жеріне пышақ салмауы тиіс еді. Енді міне, Францияның оңтүстігіндегі шағын қалашықта өмір сүріп жатқан Реда әкесін Меккеге ағасының ескі «Пежосымен» апаруы керек. Түскелі тұрған оқуын, сүйген қызын тастап Реда байғұс қыңыр шалдың айдауымен кетеді. Өз айтқанын орындататын осынау тік мінезді шал маған қазақ шалдарының, далалықтардың әкелік образының жиынтығы болып көрінді.
Француздар мен Мароккалықтар 2004 жылы түсірген осынау «Ұлы сапар» («Үлкен саяхат» деп аударғым келмеді. Фильмнің орысша аудармасы «Большое путешествие») фильмі адамды өзіне баурап алады. Бір қарағанда, тым қарапайым, шұбалаңқы көрінген сюжетті фильмен керемет әсер аламын деп ойламайсыз. Көбіміз жарқыл-жұрқылды оқиғалар, шартпа-шұрт төбелесті, қым-қиғаш тірліктер көрсетілген жеңіл фильмдерді жиі көреміз. Адамды ойға жетелейтін, айтары бар кино көргіңіз келсе осы туындыны тамашалаңыз.
Әр мұсылманның асыл арманы Меккеге бару, сол жаққа қажылық сапарға аттану әрине ұлы сапар болып есептеледі. Бірақ, бұл фильмнен одан бөлек екі заман адамының, екі буын өкілінің бір-бірініңі әлеміне, ішкі жан-дүниесіне сапарды аңғаруға болады. Ұзақ сапар баланың әкені ұғуына, оның өмір салтын түсінуіне, өзінің қателіктерінен сабақ алуға үйретеді. Өзін бір адамдай білгішпін деген жас жігіт хат танымайтын әкесінің сұңғылалығына бара-бара тәнті бола бастайды. Өмір атты ұлы сапарда ақ пен қараның қатар жүретініне, жақсы ададар мен жаман адамдардың барлық ұлтқа тән екеніне осы кино арқылы тағы бір көз жеткізтуге болады.
1962 жылы дүниеге келген, сценарист, режиссер Исмаил (Исмаэль) Феррухидің шығармашылығымен мүлдем таныс емес екенмін. Мен, жалпы «Ана режиссер жаңа туынды шығарыпты» деп шарқ ұрып, іздеп жүріп сол киноны көретін жандардан емеспін. Омарбраттың жолымен торрентке шыққанын, онлайнға іліккенін көріп жүре беретін жанмын. Бірақ, осынау киноны мен осыдан екі-үш жыл бұрын еліміздің бір телеарналарынан көріп қалған болатынмын. Көрілген соң ұмытылып қалатын фильм бұл емес. Бірақ, дәл сол кезде мен бұл фильмнің режиссеріне мән бермеген едім. Блогиада аясындағы осынау тақырып бұл киноны тағы бір шолып өтуіме мұрындық болды. Сондай-ақ, режиссердің қолынан шыққан басқа да дүниелер көруге тұрарлық секілді. Секілді деймін-ау, уақыт тауып, көретініме бек сенімдімін.
Айтпақшы, керемет кинотуынды түсіріп шығу үшін көп дүние қажет емес секілді. Жақсы сценарий, рөлдерді сомдайтын екі-үш адам, бір оператор камерасымен және 1990-91 жылғы универсал «Пежо» не болмасса «Пассат» та жарай береді.

Әлі есімде 8-ші сынып болатын. Ол кезде ондай дүниелерді түсінбейтінмін. Парыз деген не, ораза туралы, ол қалай орындалады?!.. Дым түсінбейтінмін. Тіпті, ол жайлы ойламайтынмын. Ол кезде негізі барлық бала оразаны ескермейтін.

Бір күні қалада оқитын егізім хабарласты: «Сико, бүгін кешке ораза дейтін басталайын деп жатыр екенғо. Оны ұстағандарды жұрттар үйіне шәйға шақырады екен. Рақат қой. Шәй ішесің. Құрт жейсің. Ұстаймызба?!» деді. Әлгінің сөзінен кейін, оның үстіне құртты айтқасын «давай» деп келісе кеттім.

Біздің ауылда Самат деген бай кісі тұратын. Анау-мынау адамның қолынан келмейтін бизнесі бар. Этаж үй жалғыз соның басында. Үйінің сырты әдемі. Шарбағында күшті-күшті гүлдер өсетін. Дизайн, әсемдікке қызығатын мен, оның үйінің ішін қатты көргім келетін. Сол үйге кіру арманым еді. Сөйтіп, «Самат ағайда шақырады» деп ораза ұстамақ болдым.

Кестесін тауып алдым. Уақыттарын білдім. Таңда 4.00 де ауыз бекіту керек екен. Күні бойы ойнап, одан қалса қораның төбесінде «концерт» қойып, шаршап, сеспей қатып, ұйықтап қалыппын. Манағы ауыз бекітуімді ұмытып кетіппін. Жазда ауыл сәкіде далада жатады. Таңғы 5.00 дегі әтештің айқайынан оянып, ораза ұстайтыным есіме түсіп, жүгіріп барып құрмамен ауыз бекіттім. Өлгенше су ішіп алдым. Шөлдемейін деп.

Енді, қырсық. Ертеңіне қойкезек. Біздің үйдің кезегіне кеп тұр екен. Әжем ұрысып жүр: «Қайдағыны қайдан шығарады осы қыз» деп. Жаныма суын байлап, нанымды беріп, атам койкезекке шығарып салды. Өзімше тырыстым. Оразамды бұзбауға. Ешкім көріп тұрған жоқ қой деп анда-санда судан жұтып қоямын. Су ішпеуім керек деп тежеп қоям. Ондағы ойым «жұрттың шәйі» еді. Кешке келдім тілім салақтап. Содан әбден зорығып, мұрнымнан қан кетіп, 3 күн ауырдым.

Осылай ұстаған оразам быт-шыт болды. Балалықпен істеген осы ісімді Аллам өзі кешірсін. Келесі жылы дұрыстап ұстадым. Міне, сол үрдіспен бұйырса биыл да ұстаймын! Қолымыздан келетін мұсылманның бес парызының бірін өтей алатынымды үйдегілер де түсінді. Мен де сауабы мол Рамазан айының қадірін енді түсініп жатырмын.

Пы.Сы: Әлгі үйден ақыры шәй іше алмадым. Бірақ, толық түсініп ұстаған жылы (10 сынып болу керек ) шақырды.

Айт намазын орындаудың міндеттілігі жөнінде ғалымдар арасында қарама-қайшылықтар бар. Ғалымдардың көпшілігі бұл намазды міндетті деп есептемеген. Олар, Аллаһ бес намазды ғана парыз еткені жайында айтылған жалпы хадистерге сүйенген. Ал Әбу Ханифаның пікіріне келер болсақ, онда ол Айт намазы әрбір мұсылманға міндетті болып саналады деген, сонымен бірге бұл әш-Шафи`и мен Ахмадтың білдірген пікірлерінің бірі болып табылады (Қараңыз: “әл-Инсаф” 2/240, “әс-Сәйлюл-жәрар” 1/315).
Осы пікірдің жақтаушыларының айтуы бойынша, Айт намазын орындау ерлерге де, әйелдерге де міндетті (уәжиб) болып табылады, себебі пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) бұл намазға шықсын деп бәріне бұйырды: балалар мен қарт кісілерге, ерлер мен әйелдерге. Ибн `Аббас былай айтқан: «Аллаһтың елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) өз қыздары мен әйелдеріне, екі Айт намазына (Ораза Айт пен Құрбан Айт) шығуды бұйырған» (Ахмад 1/231, Ибн Әби Шәйба 2/182. Хадис сахих. Қараңыз: “әс-Силсилә әс-Сахиха” 2115).
Сондай-ақ, Умм `Атыйядан жеткен хадисте, Аллаһтың елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) осы намазға шығуды барлық әйелдерге, тіпті етеккірі келген әйелдерге де әмір еткені хабарланады. Ол былай деген: “Мен Аллаһ елшісінің (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай дегенін естідім: «Жас қыздар, әрі шымылдықтың артында отырғандар, сондай-ақ етеккірі келген әйелдер үйлерінен шығып, игі істерде және мүміндердің Аллаһқа дұға етулерінде ат салыссын, алайда етеккірі келгендер, намаз орнынан алшақ тұрғаны жақсырақ»” (әл-Бухари 324, Муслим 2/605).
Ибн `Аббас тағы да былай деген: “Аллаһтың елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) өз қыздары мен әйелдеріне Айт намаздарына шығуға әмір ететін” (Ахмад, Ибн Мәджаһ, әт-Табарани. Хадис сахих. «Сахих әл-жәми’» 4888.
Шейхул-Ислам Ибн Тәймия былай деді: “Біз, Әбу Ханифа және басқалары айтқанындай, Айт намазы әрбір адамға парыз (фарул-`айн) болып табылады деген тұжырымға келдік. Бұл – имам әш-Шафи`и мен имам Ахмадтың пікірлерінің бірі. Ал енді: «Айт намазы фардул-кифая болып табылады», – деген сөздер туралы айтар болсақ, онда ол ақиқат болудан алыс! Шын мәнінде, ол Исламның ең ұлы дәстүрлерінің бірі болып есептеледі, сонымен бірге оған жұма намазынан да көбірек адам жиналады. Ол намаздың тәкбирі бекітілген. Сол үшін ол фардул-кифая болып саналады деген пікір дұрыс емес” (Қараңыз: “Мәджму’ул-фәтәуа” 23/161).
Имам әш-Шәукәни былай айтты: «Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) айт намазын ешқашан қалдырмағанын және адамдарға, тіпті шымылдықтың артында отырған қыздарға, тіпті етеккірі келген әйелдерге намазға шығуды бұйырғанын біл! Әрі орамалы (жулбәбы) болмаған әйелдерге, құрбыларынан сұрап алсын деп айтатын еді. Бұның барлығы, айт намазының мұсылмандар үшін берік бекітілген парыз болып табылатынын дәлелдейді» (Қараңыз: “Сәйлул-жәрар” 1/315).
Шейх `Абдуллаһ әл-Бәссам, айт намазына қатысты айтылған ғалымдардың пікірлерін атап өтіп, былай деді: «Имам Ахмадтың, айт намазы әрбір мұсылманға міндетті деген басқа да пікірі бар. Оның міндеттілігі аяттан және пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) бұл намазды әйелдерге де орындауды бұйырғанынан шығып келеді. Бұл пікірді шейх Тақийуддин (Ибн Тәймия) таңдаған, әрі бұл дұрыс пікір болып саналады» (Қараңыз: ”Тәудых әл-ахкәм“ 2/388).

Бала кезімізде ауылда «айттық-айттық» деп әр үйге бас сұғып шығушы едік. Үлкендер 1 теңге, 2 теңгеден (қазіргі 100 теңгемен бірдей), ол болмаса тәтті-тақасын беріп шығарып салатын. Жантай деген сотқарлау бала болушы еді. Бірде балалар ауыл үлкендерінің бәрін тауысып келе жатса, алдарынан бір апа шыға келіпті. Балаларды көре қалған апа бір-екі теңгесін аяп, айттықты балаларды бұрын сұрап «Айттық» деп қалыпты, сөйтсе апаның қылығына ашуы келген Жантай «Кө..ң айыртық» депті де жүре беріпті… Сондай қызықтар болып тұратын. Қазір өйтіп айтшылау жоқ екен ауылда. Сағынамын сол күндерді…  
ОРАЗА АЙТ ҚҰТТЫ БОЛСЫН ДОСТАР

Ауызды ашыыып, көңіл жайланыыыып отырған жайым бар. Ал енді Керекшілердің арасынан осы жылы нәпсісін бір сәтке тыйған бауырларыма айтарым: Жаратушы Раббымыз қsлған құлшылықтарыңды, оның ішіндегі тұтқан оразаларыңды қабыл еткей!
Бір хадисті оратаға тастағым келіп отыр: «Ораза тұтушының екі қуанышы бар» — дейді Пайғамбарымыз (с.ғ.с.). «Бірі — ауыз ашқандағы қуанышы, екіншісі — Раббысымен жолыққандағы қуанышы.»
Жыланның басын қайтарып келіп отырғандар болса, сезімдеріңізбен бөлісе отырсаңыздар…
Қалай болып жатыр ораза? Кім алғаш рет ұстады? Кімге қиын соғып жатыр ыстық күн? — дегендей…

Бауырым, рамазанның үштен екі бөлігі аяқталғалы тұр. Сен соңғы он күндікке аман жетуіңді Алладан тіле! Алла құлшылық еткен пендесін тозақтан құтқарамын деген уәледі күндері дәл осы соңғы он күндік. Осы күндерді бос жібермесең — бағың жанды.
Дұрыс қой, пікір жазысамыз, әзілдесеміз, ойнаймыз. Бірақ күніміз санаулы. Әр сағат санаулы. Осы рамазан сенің соңғы рамазаның еместігіне кепілдігің бар ма?!
Бұл он күннің ішінде қасиетті Қадр түні бар. Ол түнде жасалған құлшылығың ғұмыр бойғы құлшылығыңа тең келетінін сен жақсы білесің. Мүмкіндікті бос жіберіп алма, бауырым! Біздікі — ескертіп отыру ғана. Дінде мәжбүрлік жоқ. Осы сайтта бір ескертушің бар екенін біле жүргейсің.