Экология дегенде есіңізге не түсуі мүмкін?
Оталған ағаштар,
Ашық ауада үйілген күкірт,
Төгілген мұнай қалдықтары
Қоқыс полигондары.
Басқа ше?
Қызығы экология десе есімізге ауаның ластануы ғана түседі.Жыл сайын елімізде бірнеше компания, фабрика, зауыттарға қалыпты мөлшерден асырды, экологияға зиян келтірді деп айыппұл салады. Бұл айыппұл қаншалықты дұрыс. Мәселе салынған айыппұл да емес. Айыппұл салумен экология жақсарып кетпейтіні белгілі. Айыппұл тек ел бюджетіне қомақты қаржы болып қазынаны қампайтты демесең экологиясы ластанған өңір үшін бұл еш нәтиже бермейтіні заңдылық. Ол үшін не істеу керек?
Айыппұлды тал егумен алмастыру қажет. Қалайша дейсіз ғой. Ол былай. Мысалға 1 тонна мұнай қалдығын төккен компанияға 100 миллион теңге айыппұл салмай оның орнына сол өңірдің аумағынан 100 гектар жерге тал ектіріп оны 10 жыл күтім жасатып баптаттырса. Халық үшін де, аймақтың экологиясы үшінде ең дұрыс шешім болары хақ. Эколгияға зиян келтірген барлық компанияға осындай жаза қолданса халық үшінде жаңа жұмыс орыны ашылып, бірнеше жылдан соң әлгі 100 гектарға егілген көшет орман алқабына ұласатыны сөзсіз. Бұның тиімділігі сол жаңа жұмыс орыны ашылып қана қоймайды бірнеше жылдан кейін демалыс аймағына да айналатын тамаша жоба деп есептеймін.

«EXPO дегеніміз не?» деген сұраққа көпшілігіміз тұтылып, лезде жауап қатуға жасқанамыз. Биыл Қазақстанда өткізілгелі жатқан дүниежүзілік көрменің тарихы терең, маңызы жоғары екенін білмедім дегенше, сауатсызбын десеңші. Осыған орай, ғылымға тікелей қатысы бар EXPO көрмесінің не екенін, қашан әм қайдан бастау алғаны жайлы аз-кем ақпар бере кеткеніміз орынды.

EXPO (ағыл. exposition) — индустрияландырудың нышаны және техникалық, технологиялық табыстарды көрсетуге арналған ашық алаң болып табылатын халықаралық көрме. 1844 жылы Парижден бастау алғанымен, алғаш рет EXPO деген атпен 1851 жылы со замандары Британ емпериясының ханзадасы болған Альберттің қолдауымен Лондонда өткізілді. Оның ұтымды, техникалық пайдасы ұшаң-теңіз екенін сезінгеннен кейін арасына 1-2 жыл салып Нью-Йорк, Париж, Порто сынды бақуатты қалалар іліп әкетті. Америка мен Еуропа құрылығынан аспаған көрме, 1970 жылы алғаш рет Азия құрлығына бет алып, жапониялық Осака қаласында өткізілгенін де біле жүріңіз. Азиядағы дамыған елдер Жапония, Қытай әм Оңтүстік Кореяда ғана өткен көрме төртінші болып Қазақстанға келгендігі де бір мақтаныш.

Әр ел, әр қала көрмеге арнап нышан ретінде ғимарат тұрғызу дәстүрге айналған. 1889 жылы Парижде өткен EXPO көрмесіне орай белді Эйфель мұнарасы, Лондонда хрустал сарайы тұрғызылған болатын. Сондай-ақ, EXPO тек қана ғылыми емес, саяси дәрежеге де ие. Британдықтардан бөлініп шығып өз бетінше дамуға бет алған АҚШ, тек 1893 жылы Чикагода EXPO көрмесін өткізіп, өзінің әлемдік деңгейге шыққандығын, экономикасының мықтылығын әм әлемде белді саяси рөлге ие болатындығын паш еткендігі бар.

Сонымен, биылғы Астанадағы EXPO көрмесінен күтеріміз көп. 115 ел қатысатын ірі көрмеде Нобель сыйлығының иегерлері экологиялық проблемаларды талқылап, жалпы бір ғана ел емес, күллі планетамыздың жағдайы нысанға алынары қуантпай қоймайды. Әйткенмен, біздің де өз көздеген мақсатымыз, көздеген жоспарларымыз бары да анық енді!

Елорданы абаттандыру мен көгалдандыру сыртқы факторлардың атмосфераға жағымсыз әсерін азайтуға мүмкінідік береді. 2012 жылдан бері Астанада 1323,5 га жерге «Оңтүстік-батыс бөлігі» және «Талдыкөл су жинағышы» учаскелерінде 1 846 560 көшет отырғызылды.

Ағаштар көмірқышқыл газын сіңіреді және оттегі бөліп шығарады, 24 сағаттың ішінде бір ағаштан үш адамға жетерлік оттегі бөлінеді, ал 1 га жасыл көшет бір сағатта 8 л көмірқышқыл газын сіңіріп, атмосфераға 30 адамның өмірін қолдауға жетерлік оттегі мөлшерін бөліп шығарады. Ағаш қалыңдығы 45 м жуық ауа қабатын көмірқышқыл газынан тазартады.



Қала көшелері мен саябақтарда отырғызылған жасыл көшеттер сәндік-жоспарлау және рекреациялықтан басқа, өте маңызды қорғаныш және санитарлық-гигиеналық роль атқарады. Жергілікті жердің ауа райының ерекшеліктерін ескере отырып, елорда аумағында ауа райы жағдайлары күрт өзгерген жағдайда өсе алатын ағаш егіледі. Атап айтқанда, терек, тал, қайың, үйеңкі, кәдімгі қарағай, сібір шыршасы, шегіршін, жиде және т.б.

Бес жылда Астананың жасыл белдеуінің 56% қылқан жапырақты ағаштар (шырша, қарағай, сібір балқарағайы) және 44% жапырақты ағаштар (емен, шегіршін, жиде) отырғызылды.

Қазіргі таңда Астана қаласының жасыл белдеуі аумағында көшеттерді қалпына келтіру мен екінші қабылдаудағы орман дақылдарын жасау жобасының кезекті кезеңі әзірленді. Жасыл белдеу аумағында қоян, түлкі, қарсақ, құр мен қырғауылдар мекендейді. 5 жылдың ішінде 4 483 қырғауыл өсірілді. Өткен жылы жасыл белдеу аумағына 4083 жабайы аң жіберілген. Қазіргі кезде вольерде 400 қырғауыл мен 1500-ден астам балапан бар. Қырғауылдар мекендейтін ареалдың мониторингі олардың жыл сайын жасыл белдеу аумағына таралып, табиғатта белсенді көбейіп жатқанын көрсетті.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Сәуірдің 10 күні елорданың жасыл белдеуі аумағына 125 сегіз айлық қырғауыл жіберілді деп хабарлайды Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz. Қырғауылдарды өсіру зиянды жәндіктермен күресуге көмектеседі, сондай-ақ, олардың Қазақстандағы мекен ету ареалын кеңейтеді. Бұл құстар суыққа төзімді және ерекше күтімді қажет етпейді. Қазірде орманда қырғауылдардан басқа, қоян, түлкі, шіл мен қарабауыр, қасқыр мекендейді.
– Бұл жасыл белдеудің гүлденген кезі. Орман бұрын ештеңе өспеген даладағы жабайы жануарлардың мекен ету ареалына айналды. Жыл сайын жасыл белдеуде ағаш отырғызу аумағын 300 га ұлғайтып отырамыз. Қазіргі кезде 11 миллионға жуық ағаш егілді, – деді Астана қаласы Табиғи ресурстар басқармасының басшысы Әділбек Сәрсембаев.
Қала әкімдігі елорданы көгалдандыру мәселелеріне баса назар аударады. Қазіргі кезде қалада 9 парк, 90 саябақ, көптеген субұрқақтар мен гүлзарлар бар.
Жыл сайын жасыл белдеу ұлғайып, жақсартылуда. Қала ішінде де көшеттер отырғызылған аумақ ұлғайып келеді. 2014 жылмен салыстырғанда жасыл көшеттер саны 15% өсті, бұл бір тұрғынға есептегенде 15 шаршы метрді құрайды.
– Бұл өте жоғары көрсеткіш. Бірақ мұнымен шектелмейміз, бұл көрсеткішті одан әрі арттырамыз. Жыл сайын жасыл көшеттер саны өсіп отырады. Ағаштардың жаңа түрлері егіліп жатыр. Астананың климаты күрт континенталды екендігін білесіздер. Сондықтан жасыл көшеттерді отырғызып, оларды күтіп ұстау – көп еңбекті қажет етеді, — деді Ә. Сәрсембаев.


«Жасыл белдеу»-- Қазақстан Республикасының бірінші президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 1997 жылдан бастап жүзеге асырып келе жатқан, Астана қаласының іші мен оның маңайындағы аймақтарды абаттандыру жобасы. Мақсаты – қаланың өзінде және оған жапсарлас аумақтарда жасыл желек қалыптастыру және оны сақтау. Астанада ескі, ауру немесе инженерлік желілерді тартуға, сондай-ақ көлік инфрақұрылымына кедергі жасайтын ағаштар ғана шабылады. Есесіне коммуналдық қызметтердің күшімен әрбір ағаштың орнына жаңадан екі ағаш отырғызылады. Осы қарқынмен елордамыз ең әдемі әрі экологиялық таза астаналар қатарына кіреді деп сенеміз.

Елордамыздың тазалығы мен сыртқы келбеті тәртіп сақшыларын да алаңдатады. Бұл ретте түрлі ұйымдардың, мекемелер мен ШОБ өкілдерінің қала аумағын абаттандыру ережелерін бұзу жағдайларын анықтауға және болдырмауға бағытталған профилактикалық іс-шаралар өткізіледі. Осыған байланысты Астана қаласының табиғат қорғау полицейлері экологиялық рейдті бастады.

Бүгін астаналық полицейлер рейд барысында аумақты абаттандыру ережелерін сақтамайтын кәсіпкерлерді анықтау жұмысын жүргізді. Күн сайын бекітілген аумақтарды аралау барысында полицейлер құрылыстардың іргелес аумақтарын санитарлық ұстау мен уақытылы жинауды ұйымдастыруды бақылайды. Тексеру барысында тәртіп сақшылары кәсіпкерлердің, көлік жуу орындарының, дүкендердің, сондай-ақ құрылыс объектілерінің иелерінің іргелес аумақтарды қалай ұстайтынын бағалады.

Астана қалалық мәслихатының 2004 жылғы 30 наурыздағы № 28/6-III «Абаттандыру, санитарлық жабдықтау, жинау жұмыстарын ұйымдастыру және Астана қаласының аумағында тазалықты қамтамасыз ету қағидалары туралы» шешіміне сәйкес кәсіпкерлер іргелес аумақты (периметрі 5 м) таза ұстауға міндетті, сондай-ақ қала тұрғындары үшін тәртіп сақтау бойынша қолайлы жағдай жасауы керек.

Биылғы жылдың бірінші тоқсанында табиғат қорғау полициясының қызметкерлері 723 тексеру жүргізіп, нәтижесінде шағын және орта бизнес объектісінің 372 өкілі әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Жалпы, 9 млн. теңге көлемінде айыппұл салынды. ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі бойынша абаттандыру ережелерін бұзғаны үшін заңды тұлғаларға 30-100 АЕК мөлшерінде айыппұл салу қарастырылған.


«Көлік жуу орнына іргелес аумақ лас. Жиналмайтын кездері де болады. Иесінің өзі жоқ. Оған қызметкері арқылы сағат 17.00 бөлімге келсін деп шақыру қағазын қалдырып кеттік. Мекеме иесіне қатысты әкімшілік жаза қолданылады», — дейді Астана қаласының ІІД ЖПҚ аға инспекторы Ораз Ахметов.

Полицейлердің басты мақсаты жазалау емес, тәртіп бұзушылықты болдырмау. Сондықтан да кәсңпорын басшылармен және жеке азаматтармен абаттандыру ережелерін сақтау, санитарлық ұстау, нысан аумағын жинауды ұйымдастыру және тазалықты қамтамасыз ету туралы профилактикалық әңгімелесулер жүргізіледі.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Главная цель эко-акции «Охота на мусор» направлена на привлечение внимания отдыхающих к проблемам загрязнения природных зон и повышение уровня экологической культуры и грамотности жителей города.

2 марта в 12.00 состоялась пресс-конференция, посвященная I Общегородскому марафону «Охота на мусор». Спикерами конференции выступили Айнур Салимбаева -координатор Фонда «Бауыржан», Сырым Рахимбаев – Президент Общественного Фонда «ECO Standard», Олжас Бибанов – руководитель PR отдела компании Теле 2, Бекнур Кисиков – блогер, общественный деятель, Айсулу Ешниязова – председатель комитета молодежных организаций КазНУ молодежной политики при акимате г. Алматы и Даурен Жолдасбаев – руководитель проекта «Посади дерево».
По мнению координатора благотворительного фонда «Бауыржан», Айнуры Салимбаевой, акция должна выработать у алматинцев привычку самостоятельно заботиться о природе родного города не возлагая эту ответственность на волонтеров и общественные организации. Задачи, которые ставят организаторы за сезон: минимум собрать 200 тонн мусора, максимум научить людей убирать после себя мусор.
Президент Общественного Фонда « ECO Standard», Сырым Рахимбаев, заявил, что разработка и внедрение экологических сертификационных систем и программ для туристической деятельности является эффективным способом представления экологических сведений для привлечения новых путешественников и прогрессивным направлением развития, стимулирующим разработку новых качественных турпродуктов и услуг, наиболее экологически дружественных окружающей среде.
Экологическая сертификация крайне важна для проведения в жизнь концепции устойчивого развития экологического туризма. Большинство требований, связанных с прохождением процедуры экосертификации, являются отражением сущности экологического туризма, а значит, экологический сертификат выступает гарантом выполнения основополагающих принципов экотуризма и своеобразным «знаком качества».
Кроме того, наличие подобной экосертификации положительно влияет на имидж туристического объекта, повышает его популярность на рынке и является мощным маркетинговым инструментом, влияющим на уровень лояльности путешественников и жителей города.

Проведение Первого экологического общегородского марафона «Охота на мусор» в предгорьях города Алматы с участием жителей и гостей города, известных артистов, политиков и инициативных, студенческих групп, который стартует 2 апреля 2016 г.

Қарағанды қаласында қоқыс өңдейтін зауыт туралы 2000-ыншы жылдары айтылған болатын. Қаржылық дағдарысқа байланысты жоба ол кезде іске асқан жоқ. 2010 жылы аталмыш мәселе тағы да көтерілді. Бұл жолы құны бірнеше миллиард теңгені құрайтын жобаға неміс инвесторлары қызығушылық білдірген. Алайда басы таудай болып басталған жобаның соңы құрдымға кетті. Себебі бюджетте қаражат жоқ. Ал Қарағандыда қоқыс қалдықтарын өңдейтін бір ғана зауыт бар. Ол — қаламыздағы «Ресайклинг» компаниясы. Оның қызмет көрсету аумағына қала мен сұрыптау мөлшері кіреді. Яғни компания облыстың барлық аудандарына қызмет көрсетпейді. Ең басты мәселе сол, тұрғындар қоқысты жәшіктерге сұрыптап салу жағына келгенде енжарлық танытады.

Бүгінде көшеде шашылып-төгіліп жататын қалдықтарға жұртшылықтың көзі үйреніп кеткен. Көрсе де көрмеген болып өте шығады.


Ең бастысы қоқыс төгетін контейнерлер бос тұр. Ал оны қоршаған қоршаудың сыртқы жағында үйіліп жатқан қалдықтарда есеп жоқ.


Тұрмыстық қалдықтарды жою бүгінгі таңда өте өткір күйде тұрған мәселе. Бұл біздің қаламыз үшін ғана емес, бүкіл еліміз үшін де маңызды.
Өз сөзінде: «Бірінші мәселе олар үлкен аумақты алып жатса, екінші мәселе оларды жою кезіндегі ауаға таралатын түрлі газдардың адамға кері әсер етуі»,-дейді Қарағанды қалалық мәслиxат xатшысы Қабдығали Оспанов.

Ал енді статистикаға назар аударсақ, республикамызда 6325 елді мекеннің 4525-інде ғана тұрмыстық қалдықтар мен күл-қоқыс төгілетін арнаулы полигондар бар. Оның тек 307-сі ғана заңдастырылған. (2015жыл)

Тек бір белгілі жайт — біздің қаламыздың қоқыс орталығына айналып бара жатқандығына билік өкілдері мен эколог мамандардың дабыл қақпайтыны қынжылтады.

Атырау туралы еліміздің басқа аймағындағылар түгін тартса, майы шығатын жер деп есептейтіні жасырын емес. Және атыраулықтарды шіріген бай деп есептейтіндер де жетерлік. Былай қарағанда соңғы пікірге негіз жоқ емес. Расында да атыраулықтар шіріп жатыр. Бірақ байлықтан емес…
Әңгіменің әлқиссасынан бастасақ. Ақыры денсаулық туралы әңгіме болып жатыр екен. Атыраудың экологиясының денсаулыққа қандай зияны тиіп жатыр, көрейінші деген ойға келдім. Өйткені соңғы жылдары атыраулықтардың денсаулығы өте төмен деп дабыл қаққан пікірлер БАҚ-ты шарлап кеткен еді. Тіпті алдыңғы жылдары «Жас алаш» газеті «Атыраудың халқы бір күнде ұйқысынан оянбай қалуы мүмкін» деп дүрліктірген болатын.
Осындай пікірлерді естіген соң, экологтардың пікірлерін іздедім. Атырау облыстық экология департаментінің басшысы Ербол ҚУАНОВ мырза ауаның ластануына қаладағы кәсіпорындар кінәлі деп жар салыпты. Облыстың бас экологының сөзіне қарағанда ауадағы күкіртсутектің көбеюі қалыпты деңгейден әлдеқайда көп. Құдай сақтасын, Ербол мырзаның сөзіне қарағанда «Жас алаштың» сөзінің жаны бар ма деп қалам.
Хош, не керек, ауаға зиянын тигізгендерді өз көзімен көрейін деп қаланы шарлап шықтым. Бірақ мен дегенде ай жарық дегендей, шыны керек, танауды қытықтайтын түтіні бұрқырап, шаңдатып жатқан кәсіпорындарды көре алмадым))

Бұрын қала сыртында болып, қазір ішіне еніп кеткен Химпоселок


ЖЭО (ТЕЦ) Бұрын осы жақта тұрған болатынмын. Сонда мына мұржалардан қара түтін будақтап жататын. Қазір...)



Атырау мұнай өңдеу зауыты.

Ешқандай түтін жоқ… Алдамшы көрініс болмаса деп үміттенем

Қаланың екінші жағына жол тарттым. Осы жақта бір шаңдатып жататыны бар еді.

Атырау Полиэтилен зауыты. Қаладан бірер шақырым жерде.


ҚазТрансОйл. Ана мұржалардан түтін шықса… шықпаса неғып тұр дейсің?!

Осындай үңірейген зеңбіректің ұңғысындай мұржалардан шығатын түтінді жұтып жүргенімді елестеткеннің өзі қорқынышты екен.
Содан кейін жалма-жан таныс экологқа хабарластым. Одан осы «зеңбіректерден» шығатын түтіннің қаншалықты зияны бар екенін сұрағам.

Саягүл Жұмашева, эколог:
«Бұл жөнінде мен Ербол Қуановтың пікірімен келісем. Кезінде атмосферада күкіртсутектің мөлшерден тыс көбейіп кеткені туралы талай дабыл қақтық. Ол жергілікті тұрғындардың денсаулығына қаншалықты зиян екенін де айттық. Бірақ бұрын облыстық экология департаментінде жасағанымда ауаның ластануына кімді кінәларымызды білмейтінбіз. Себебі соңғы үш-төрт жыл көлемінде ғана бұл мәселе зерттеле бастаған болатын. Зерттеудің нәтижесі міне белгілі боп отыр. Енді нақты іс-шаралар жасауға мүмкіндік бар»
— Ал Атырау халқы бір күнде оянбай қалу қаупі бар ма?
«Жоқ, құдай сақтасын! Ондай қауіп болуы мүмкін емес. Бірақ дәл қазіргі ахуал шынымен қауіпті. Бірақ бірден әсер етпейді. Ептеп еніп, жайлап алатын болса, жылдар өте келе түрлі ісік, құрт аурулары секілді індеттер жайлауы мүмкін»

Зауыттарды шарлап болғасын, кейін қайтпақ болғанда, атасына рахмет, мені тасып жүрген досым Еркебұлан бір жерді көрсетпекші болып қара жолға түсіп берді.
Салып ұрып, қала сыртындағы қоқыс төгетін жерге келдік. Қала сырты деп айтылғанмен, әлгі зауыттардың маңында, қаладан екі-ақ шақырым қашықтықта орналасқан. Ондағы ахуалды көргенде жағамды ұстадым.

Құдды арнайы целлофан-пакет алқабы сияқты



Арасында бір бомж керекке жарарлық бірдеңе іздеп жүр екен…

ҚазТрансОйл-дың артқы жағынан көрініс

Бұны бір көргенде арнайы әлеміштеп-әдемілеген қорған деп ойлап қалуға да болады. Бірақ…


Жақсы емес…

Әрине, экологтардың зауыттар туралы дабыл қағуын жалған деп айтпақ ойым жоқ. Дегенмен мына соңғы суреттерге қарап, кәсіпорындарсыз да ауаның ластануына өзіміз үлес қосып жатқандаймыз. Мына полиэтилен пакеттер шірімейді. Әрі жердің де ластануына себепкер. Одан қалса, қоқысты өртегенде шыққан түтіні қаланы алып кететіні тағы бар.
Жалпы кәсіпорындармен қатар, Атырау тұрғындары өз-өздеріне жасасаған қысастық жасап отырған сияқты. Оған үйге қайтып келе жатып, қаланың ортасындағы мына бір көзім түскен көрініс дәлел бола алады)

Еспейді самал таңменен,
Шалдыққан шартарабымда.
… Жазира Жаңаарқамменен
Қара орман Қарқаралымда.

Мұң емес, —
Мұқалмас қайғы,
Ғасырлардың қауіпті өткелі.
Жусаны жұпар шашпайды,
Ақбөкен ауып кеткелі.

Келгендей Арқаға құрдым,
Тажалға лағнет мейлі —
Жаңаарқа,
Қарқаралының
Базарда малы да өтпейді.

Кигенде алаңсыз кепті,
Қартым-ай,
ретің сынар:
«– Гептильді залалсыз депті,
Өкімет білетін шығар…

Қайтейін, асығыс бәрі,
Жөн еді қашық ұшқаны.
Ресейдің құламаса екен
Зымыран тасығыштары».

Арқам-ай,
арқаға батты,
Ауыл тұр шайқала…
жүдеп.
Құрдасым тартады арақты:
— Уды у қайтарады, — деп...
Ғалым Жайлыбай

Алғаш рет 1886 жылы «Экология» терминин атақты неміс биологі Эрнест Геккель ғылымға енгізу және «Экология — табиғат пен тірі ағзалардың өзара қарым-қатынасын зерттеген ғылым» деген анықтама берген.Бүгінде тек Атырауда ғана емес бүкіл әлем алдында да экология мәселесі туады.Қазіргі таңда алып ракеталар, зауыттар өмірімізді байыта, жеңілде те түсумен қатар қауып-қатер туғызуда.Адам өміріне экологиялық зардаптардың әсер ете бастауы олардың қоршаған ортаға жыртқыштықтықпен қараудың салдары. Бүгінде әрбір саналы азамат туған жерінің табиғатының тағдыры толғандыру керек. Біздің Атырауымыздың экологиясының нашар болуының салдарынан өкпе, қан аздығы, қан диабеті, қан қысымының жоғары болуы, жүрек психикалық ауруымен ауыратындар жыл санап өсіп келеді. Бүгінгі таңда экологиямыздың ушығып тұрған жағында әр азамат бір шыбық болсада отырғызуға жұмыстану керек. Әкімшіліктің қолдауымен соңғы жылдары қаламызда көгалдандыру жұмыстары белсенді жүргізілуде. Табиғатты аялау әрбір азаматтың басты міндеті.