Аршат Оразов: Танымал ақпараттық сайттардың жазатыны – өсек-аяң, масқара-сұмдық

Оның есімі ғаламтор пайдаланушылары арасында жақсы таныс. Ол — виртуалды әлемнің қыр-сырын меңгеріп, қазақтілді контенттің дамуына қомақты үлес қосып жүрген азамат. Ол еліміздегі бірнеше интернет жобалардың авторы, IT саласының маманы, блогер, фанат, спорт шолушысы, медиа-дәріскер, фрилансер, бүгінде жеке кәсіпкер. Ол –“Жігер. Абырой.Сана” қоғамдық қорының jas.kz жаңалықтар сайтының бас редакторы Аршат Оразов.

Блог - asaubota: Аршат Оразов: Танымал ақпараттық сайттардың жазатыны – өсек-аяң, масқара-сұмдық

Аршат, сізге телефон шалғанымызда, Алматыда тауда тренингке қатысып жүрмін дедіңіз. “Алатаудың басында” өтіп жатқан ол қандай тренинг? Бізге қызықты болып тұрғаны…
Жыл сайын ҚазҰУ-дың журналистика факультеті қыста және жазда студенттерге арналған медиа-тренингтер ұйымдастырып жүр. Негізгі тақырыптары: интернет журналистика, жаңа медиа, әлеуметтік желі, ақпараттық қауіпсіздік және жалпы журналистика саласы. Оған тек ҚазҰУ емес, еліміздің басқа өңірлерінен де студенттер қатысады. Осымен екінші рет медиа-дәріскер ретінде қатысып, ақпараттық қауіпсіздік тақырыбында сабақ бердім. Бір жағынан тренинг, бір жағынан демалыс. Жалпы осындай кабинеттен тыс, табиғат аясында өтетін тренингтер көп болса, жақсы болар еді деп ойлаймын.

Медиа дәріскер ретінде студенттерге сабақ беремін дедіңіз. Еліміздің ЖОО-ғы интернет журналистиканың оқытылуы қандай деңгейде? Кемшін тұстары бар ма? Семинар-тренингтер өз жемісін беруде ме? Ақтөбедегі интернет журналистиканың дамуына қандай баға берер едіңіз?
Шыны керек, интернет-журналистиканы толыққанды оқытып жатқан университеттер саны саусақпен санарлық. Жаңа медианы мойындап, жастарды соған қазірден дайындамаса болмайды. Интернет-журналистиканың бөлек кафедра болғанын қалар едім. Қазіргі танымал ақпараттық сайттарды қарап көріңізші. Не шығарып жатыр? Сары басылым жаңалықтары, өсек-аяң, масқара-сұмдық, инстаграмнан алынған шоу-бизнес жаңалықтары, тексерілмеген дезинформация. Жаңалық оқуға қорқатын болдық. Мультимедиа қолданатын редакциялар саны өте аз. Бірнеше жылдан кейін жағдай қандай болмақ? Қазірден бұл сала қолға алынбаса, нәтижесін болжау қорқынышты. Біз өткізетін семинар-тренингтер тек 1-2 күндік курс ғана. Бұл жетпейді. Тұрақты, жүйелі оқытылып, сонымен бірге практика да өткізіліп отырылуы тиіс. Интернет-журналистиканы оқытып жатқан және жеке инициативамен бөлек клуб құрып, айналысып жатқан ЖОО-лар бар. Мысалы, олар студенттерге арнап сайт ашып, үйреткен нәрселерін сол сайттарға жариялатуда. Басқаларға үлгі боларлық нәрсе — бұл. Ақтөбеде журналистика бұрыннан мықты. Бірақ интернет тұрғысында олай айта алмаймын. Өкінішке қарай, интернет-журналистика саласында Ақтөбе бойынша танымал автор жоқ.

Ақтөбеден Астанаға қызмет ауыстырып кеткеніңізге алты жыл болыпты. Ақтөбені сағынған жоқсыз ба?
Қолдан келгенше жылына бір рет келіп тұрамын. Барлық ағайын-туыс Ақтөбеде болса да, Астанада кішігірім “Ақтөбеміз” бар. Ақтөбеліктер болып жиі жиналып тұрамыз, “Ақтөбенің” Астана және жақын қалалардағы матчтарына да барамыз.

Мачт демекші, өзіңіз спорт шолушысы ретінде танымалсыз. Фанатсыз. Отандық футбол командаларының сайттары қаншалықты даму үстінде?
Тек қана “Ақтөбенің” фанатымын. Қазақстандық футбол командаларының сайттары өздерінің футболдағы деңгейлеріне пара-пар. Сайттардан гөрі желідегі топтарында ақпарат көбірек. Футболды дамыту күштерінің бірі – медиа. Сондықтан Еуропа деңгейіне жету үшін сайттарды да сол деңгейге көтеру керек. Мысалы, ойыншылар туралы толық мағлұмат болса: биографиясы, статистикасы, суреттері, видеолары. Болатын матчтарға алдын ала толық превью-шолулар жасалуы тиіс. Әлеуметтік желідегі аккаунтарының сүйемелдеуімен бірге клуб жаңалықтары жиі жарияланғаны дұрыс. Әр матчтан кейін сапалы фотолар мен видеолар салынып отыруы керек. Онлайн трансляцияның видеосымен қатар мәтіндік нұсқасы да керек. Жанкүйерлер үшін онлайн билет сатып алу және клуб атрибутикасы сатылатын онлайн фан-шоп та — маңызды нәрселердің бірі.

Кезінде Ресейдің “Мой мир”, “Одноклассники” сияқты әлеуметтік желілеріне ұқсатып, “Кездесу.кз” жобасын жүзеге асырғаныңызды білеміз.
Ол бұдан 8 жыл бұрын болған еді. Иә, ол кезде әлеуметтік желілер әлі дамымаған, саны да аз болатын. Сол кезде техникалық мүмкіндіктер аз болса да, қазақша әлеуметтік желі жасап көрдім. Кейін оны блог-платформаға айналдырдық. Осылайша бірнеше жыл тұрып қалған бұрынғы жобам “Керек Инфоны” қайтадан құрдық. Сіздің газетпен аттас болуын осы жерде айта кетейін. Газет ашылар кезде досым Жаңалық Ахаш жаңа газет үшін жабылып қалған бұрынғы сайтым “КерекИнфоның” атын сұрады. Сайт ол кезде жабық болғасын, қарсы болмадым. Бірақ бұрынғы қолданушылар сол жобаны жаңғыртуымды өтінген соң, жаңа концепциямен қайтадан аштым. Осылайша қазір Қазақстандағы ақпарат айдынында екі “КерекИнфо” бар.

Ол жобадан бөлек алғашында “Ақтөбе” газетінің сайтын, “БАҚ.кз” сияқты үлкен жобаны жасап шықтыңыз. Бүгінгі күнге дейін тағы қандай ірі жобалар іске асырдыңыз? Туризм мамандығын игерген студент қалай сайт жасаушысына айналды?
Иә, ол екеуінен басқа “Егемен Қазақстан” газетінің сайтын да жаңадан жасадым, оған түрлі қосымшалар қостық, латын және төте жазу нұсқалары да ашылды. Одан кейін “Нұр Медиа” холдингінің “Munara.kz”, “Kaharman.kz” жобаларын жасадым. Өзіме ұнайтын жобаларымның бірі — Қазақ хандығының 550 — жылдығына арналған “1465.kz” сайты. Жалпы мен жасаған сайттардың басым көпшілігі — ақпараттық сайттар. Мені интернетке қызықтырған журналист әрі нағашым — Қуат Ақмырзаұлы. Ол да Түркияда оқыған еді. Алғаш рет интернетпен таныстырып, қызықтырып жіберді. Кейін қолдануды үйреніп алғаннан кейін, мұның қазақшасын жасауға болмас па екен деп зерттеп, үйрене бастадым. 1998 жылдар болатын. Ол кезде әлі оқулықтар да аз. Форумдардан, түрікше, ағылшынша кітаптардан үйрендім. Басында қызығушылықпен басталған нәрсе кейін кәсібіме айналып кетті.

Алғашқы боп блог ашқандардың бірісіз. Қазақша блогосфераның кешесі мен бүгініне үңіліп, салыстырып көріңізші. Азаматтық журналистика деуге бола ма?
Қазақша блогосфера 2007-2008 жылдары жақсы дамыды. Сол кезде біраз блогтар ашылды. Кейін 2010 жылдары “КерекИнфо” сияқты қазақша блог-платформалар пайда бола бастады. Бірақ 2012-2013 жылдары “Facebook” танымал бола бастаған кезде блогосферадағы белсенділік азайып кетті. Қазір әлеуметтік желіден жалыққан жұрт қайтадан блогтарына орала бастады.Бұрынғыға қарағанда контент сапасы да анағұрлым өсті, әлбетте. Өйткені блогтарда қолданылатын мультимедиа құралдары көбейді. Жалаң мәтін емес, қазір түрлі мультимедиа элементтерін қолдану — тренд.

Блогерлердің жазбаларымен қоғам, мемлекет қаншалықты санасып отыр? Ақпараттық қауіпсіздік туралы да айтып өтсеңіз.
Қазір блогта айтылған нәрселерге көңіл бөлінеді. Түрлі қоғамдық мәселелер шешіліп те жатыр. Соған қарағанда, желі белсенділерінің ықпалы бар деп айтуға болады. Әлбетте тапсырыспен жазылатын посттар және жарнама сипатындағылар да бар. Жалпы халыққа дұрыс ақпарат жеткізіліп жатыр дей аламын. Ақпараттық қауіпсіздік тақырыбы да — блогерлер үшін маңызды тақырыптардың бірі. Ақпаратты дұрыс тексеру, негатив ақпаратпен күрес, желідегі лента тазалығы — негізгі ұстанымдарымыздың бірі.

Интернеттегі жаңа тренд деп айтуға болатын шығар. “Klout.com” туралы толығырақ айтып өтіңізші?
“Klout.com” — әлеуметтік желідегі ықпалдылықты 100 баллдық жүйемен есептейтін жүйе. Соңғы 90 күндегі қолданушының посттарына жиналған лайк, пікір, шейр саны және меншн (тегтеу) есепке алынады. Шетелде “Klout” ұпайына қарап түрлі компаниялар жеңілдіктер ұсынады, түрлі презентацияларға шақырту жібереді. Әлемде қазір бірінші орында 99 ұпаймен АҚШ президенті Барак Обаманың аккаунттары тұр. Ал, Қазақстанда көш басында 77 ұпаймен Есен Елеукен және Мұхамеджан Тазабек. Бұл рейтингке қарап жарнама берушілер желі белсенділерін түрлі акцияларға шақыра алады, жарнамалық посттарға тапсырыс береді.

Жалпы қазақ интернетінің дамуы қандай деңгейде? Көршілерге ілестік пе? Артта қалушылық бар ма? Қазақтілді сайттардың алдында тұрған қандай мәселелер бар?
Желідегі белсенділер арасында қоғам қайраткерлері, блогерлер, журналистер бар. Жалпы өз ойларын, жаңалықтарын желіде жиі бөлісетін адамдар. Сондай-ақ өзекті тақырыптарды, жаңалықтарды көпшіліктің талқысына ұсынатын адамдар. Сондықтан да басқаларға қарағанда ұпайлары жоғары болуы заңды. Қазақ интернеті өзінің деңгейінде деп есептеймін. Тек интернет емес, басқа салалардың да дамуына халық санының көп болуы өте маңызды. Ал, біз ондай көрсеткішпен мақтана алмаймыз. Көп нәрсе шыны керек, тұтынушы санына байланысты. Яғни, сұраныс көбейген сайын, сапа да жақсарады.

Сізді соңғы кездері интернетке, әлеуметтік желіге байланып қалған жастар алаңдата ма? Бұл қаншалықты қауіпті? Қалай арылуға болады?
Иә, қоғамдағы дерттердің бірі — онлайн өмірге тәуелділік. Оффлайн тірліктен оқшау қалу психологиялық және денсаулық мәселелерін тудырады. Түрлі ағым, ұстанымдарға еріп кететіндер де осындай топтардан шығады. Алдын алу үшін, нақты шешім айту қиын. Әркім өзінен, өз отбасынан бастағаны дұрыс деп ойлаймын.

Интернетке қызығып, болашақта сайт ашқысы келетін адамдарға қандай кеңес берер едіңіз?
Сайт жасау қиын емес, оны жүргізіп алып кету қиын. Қазіргі уақытта идея өте маңызды. Жақсы идея болса, табыс табуға да болады. Сондықтан бар нәрсені қайталамай, ерекше идея, тың ойлар табуға тырысу керек.

Біраз жерлерде жұмыс істеп үлгердіңіз. Бүгінде немен айналысып жүрсіз? Отбасыңыз туралы айта отырыңызшы?
Еркін фрилансер, жеке кәсіпкермін. “Жігер.Абырой.Сана” қоғамдық қорының jas.kz жаңалықтар сайтының бас редакторымын. Сайттарға техникалық қолдау көрсету, кеңес беру, жоба жүргізу, жарнамалау, тренинг өткізумен айналысамын. Үш ұлым бар. Үлкен ұлым қазір жеті жаста. Ол дизайнер болғысы келеді. Болашақтағы көмекшілерім – ұлдарым.

Өзекті өртеген өкінішіңіз бар ма? Жақсыдан бөлек қандай жаман қасиеттеріңіз бар?
Еш нәрсеге өкінбеймін. Қателікті келесіде қайталамас үшін, әр нәрседен қорытынды шығаруға тырысамын. Болған оқиғаны, өтіп кеткен уақытты кері қайтара алмасаң, жалпы өкінгеннен не пайда? Сондықтан ондай бос ойлардан аулақ болуға тырысамын. Жаман қасиетім ұмытшақтығым және ұнамаған, интеллектісі төмен адаммен сөйлескім келмей қалатыны шығар?! Жалпы аз сөйлеймін, телефонмен ұзақ сөйлесе алмайтыным үшін де ұяламын кейде.

Уақыт бөліп, сұқбат бергеніңізге рақмет!

Гүлсаян Ыбырай
Ақтөбе қаласы
Керек.info газеті
Әрі қарай

Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?

Жазбамды бастамас бұрын бірден ескерте кетейінші. Осы посты «су ішкен құдығына түкіргеннің кері» деп түсінбеңіздер, мен бар болғаны өз тәжірбиемде кездескен қателіктерді тілге тиек етіп отырмын.
Байқап та отырған шығарсыз, әңгіме бір кездері өзім жұмыс істеген Munara.kz сайты жайында болмақ. Өзіміз кездескен қателіктер мен қазақ интернет-журналистикасында көзге түсетін проблемаларды тізіп көрдім және бұл – менің субъективті көзқарасым

Блог - aikarakoz: Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?
Контент

Munara.kz жаңалықтар сайтының редакциясы блогерлерден тұрды. Тіпті меншіктік тілшілердің өзі блогерлердің арасынан таңдалды десе де болады. Аршат Ораз, Данияр Алан, Айжан Байтанова, Эльвира Ерғалина мен 15 тілшіден тұратын команда «ақпарат мұнарасын» 7-8 ай сүйреді. Бірақ…
Бірақ, бізде дизайнер, аудармашы, SMM-менеджер, редактор, аймақтық тілшілер болғанымен, өз қаламызда, Алматыда журналистіміз болған жоқ. Сондықтан Астана мен Алматыда болған оқиғаларды кешігіп жазатын болдық. Тіпті, әлемде, елімізде болып жатқан жаңалықтардың бәрін кешігіп салатын едік (арасында жанталасып, біз бірінші жариялап жіберген материалдар болды енді). Шапшаңдық жетіспейтін. Оған «лижбы зарблады алсам болды» синдромы кінәлі сияқты. Ешкімнің жаны ашымайды.

Бірінші жариялау қайдан болсын, оқиға болып жатқан жерге интернеті қосулы ноутбукты емес, диктофон мен фотоаппаратымызды арқалап барамыз. Оқиға біткен соң асықпай кеңсеге қайтамыз. Жол-жөнекей шәй ішіп алуымыз да мүмкін. Сосын барып материал жазуға кірісеміз. Біз «жариялау» деген тетікті басқан кезде, орекеңдер ол оқиғаны талқылап, жілігін шағып, майын ішіп отырады. Жазбамыз жаңалық емес, ескілік боп шығады. Контент тұсында жіберілетін тағы бір қателік — қазақ интернет-журналистикасында сараптама жоқ, тың деректер жазылмайды. Журналисттерде өз бетінше іздену деген шынымен де жоқ, елден ерек материалдар сирек, өте-өте сирек жазылады. Көбіне пресс-релиздегі ақпараттарды «азық қылады». Өзіміз де сөйттік кезінде.

Сөйтпегенде қайтеміз, интернеттің не екенін біліп, PR жағын қатырғанымызбен, журналистік тұсқа келгенде тырнақ шұқылап қалатын едік. Журналистер де тап солай (бәрі емес): жазу жағын қатырғанмен интернетті жетік түсіне де, қолдана да білмейді. Жұмысына, жазбасына шығармашылық ретінде емес, механикалық жұмыс ретінде қарайды, құдды бір жұмысқа жегіп қойғандай. Көп журналистерде объективтілік жоқ, «дайын асқа тік қасық» болғанды жақсы көреді көбі. Танымал адамның Инстаграмға жариялаған бір фотосының өзінен үлкен материал шығаруы мүмкін. Мысалы, кеше ғана Роза Әлқожаға Инстаграмдағы қолданушылары «арықта» деген екен, соны үлкен сайттарымыздың бірі ауқымды жазба қылып жазды. Оған екінші бір танымал сайт жауап қайтарып тағы жазба жазды. Яғни, материалды бір жерден алып, екінші жерге қоя салады; салыстыру, сараптау, зертеу жағы кемшін. Мұнараның кезінде ескермей, қазір байқап жатырмыз

Несін айтайын, Мұнараның мультимедиалық жағы «онша емес» болды. Уникал фото тым аз еді, гугл әжейдің жиған-тергенін сарқып біттік. Жалғыз Мұнара ғана емес, қазақ интернет-журналистикасының көбі солай, фотоға назар аудармайды. Тақырыпқа сай фотоны өзі түсіргеннен интернеттегісін қоя салғанды оңай көреді.

— Серғали, қазақ интернет-журналистикасындағы контент неге орыстардікінен кеш шығады? Қазақтардың жайбасарлығына жабамыз ба?
Блог - aikarakoz: Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?
Серғали Балажан
— Иә, қазақша жаңалықтар орысшадан қарағанда сәл кешігіп шығады. Оның негізгі екі-үш себебі бар.Ең негізгісі — өтетін жиын, іс-шаралардың барлығы дерлік, өкінішке қарай, орыс тілінде өтеді. Қазақтілді журналистер оны түсініп, аударып боламын дегенше, орыстілді журналист дереу жариялап үлгереді. Екіншіден, интернет журналистикада қазақтілді мамандар әлдеқайда аз. Қазақтілді ақпараттық порталдардың да санын арттыру керек. Үшіншіден, қазақ журналистері орыс журналистеріне қарағанда ынжықтау, жасықтау. Бір маманнан пікір алу үшін бірнеше күн артынан жүруі мүмкін, спикері сылтау айтса соған көніп, қоя салады. Пікір білдірмеймін десе де көне салады. Қазақ журналистерін еріншек, жайбасар деп айта алмаймын, еңбекқор әріптестерім көп.


Блог - aikarakoz: Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?
Сайттың техникалық жағы

Мұнара сайты оқырмандарға жол тартпай тұрып сіздер көргендегіден мүлде басқа дизайнда болған. Бәленбай қаржыға жасалған нұсқасы редакцияның қолдануына өте ыңғайсыз болды әрі дизайны көз тартпады. Сондықтан Аршат өз қалтасынан қаржы шығарып, Wordpesтің шаблонын орнатты. Әрине, нөлден бастап жасалған сайттармен салыстыруға келмесе де, ыңғайлылығы олардан кем емес еді. Сайтымыз жиі шабуылға ұшырап, ара-тұра құлап қалатын.
Біздегі (бәрі демейін) көп сайттар жасалуына, техникалық жағына қаржы қысылып бөлінгендіктен осындай қателіктерге жиі ұрынады. Яғни, сайт жиі ашылмай қалады немесе оқырмандары көбейген сайын ашылуына салмақ түседі.
Ақылы плагиндердің түр-түрін сатып алып, оқырмандарға жайдай жасап қоятындары да жоқтың қасы.

— Аршат, қазақ интернет-журналистикасы техникалық тұрғыдан ақсап тұр. Оған себеп білікті маманның болмауы ма?
Блог - aikarakoz: Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?
Аршат Оразов
— Техникалық тұрғыда басты мәселе — жоба менеджерлерінің болмауы. Редакциялар техникалық жағына немқұрайдылық танытады, арнайы маман басқармайды сайт істерін. Сондықтан да жүйелі жұмыс жоқ. Нәтижесінде арзанға жасалған нашар сайттар, жұтаң контент, әлсіз SMM көрудеміз. Яғни, жоба-менеджерлігі жоқ деуге болады. Басқарушылардың дені — тек журналистік тәжірибесі бар адамдар, ал интернет істері бойынша біліктіліктері төмен. Сондықтан да интернет-редакциялар әлі газет редакциясы деңгейінде.

Блог - aikarakoz: Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?
Қаржы және PR

Munara.kz сайты қаржыландыру жағынан кемшілік көрген жоқ. Тіпті, аймақтардан 15 тілші алып, оларды қажетті техникамен қамтамасыз ете алды. Бірақ, «әттең-ай» дейтін бір тұсы — тілшілерге төленетін гонорар материалдың мазмұнына қарай емес, көлеміне қарай төленді. Колумнистердің еңбегі газеттегідей әріп санымен емес, көрілім санымен бағаланса, оқырмандар саны көбейер еді. Жазбадағы символ көбейген сайын алатын қаламақың да көбейетінін білсең не істейсің? Әрине, «көбәріптікке» жол бересің. Сала-құлаш жазбаны ешкім оқығысы келмейді, қазір халыққа қысқа-нұсқа жазба керек. Адамдардың талғамы өсті ме, әлде еріншек боп бара ма, инфографика, фото, видео арқылы жеткізілетін шағын ақпараттарға құмартып барады.

Ақша демекші, ұзынқұлаққа сенсек, тіпті қазақ интернет-журналистикасының тізімін бастап тұрған бірнеше сайттар тендерден күреп ақша алады екен-мыс. Өкініштісі – ол теңге құжаттағыдан тыс мақсаттарға жұмсалып жататыны. Соның салдарынан командадағы адам саны қысқарады, жарнамаға қаржы бөлінбей қалады, тағысын тағы жалғаса береді.

— Ақберен, сіздіңше, қазақ интернет-журналистикасында ақша дұрыс игеріле ме?
Блог - aikarakoz: Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?
Ақберен Елгезек
— Қазақ интернет журналистикасында игерілетін ақша жоқ қой)) Үкіметтің беретін тендері айлықтан аспайды. Дамуға ақша қалмайды.


Жарнамаға қаржы бөлінбеген соң, жұрт ол сайт туралы естімеген соң бұрынғы ақпарат алып жүрген «жылы орнынан» қозғала қоймайды. Танымал сайттарға баннер орнатып, PRлату қазақ интернетінде ақсап емес, тіпті мүгедек болып тұр. Бренд жасауға ұмтылмайды (бәрі емес). Бірнеше жылдық тәжірбие мен танымалдықтан соң өзі-ақ брендке айналар деген ойдың лебі сезіледі. Біз Мұнараны баннер орнатумен танытпасақ та, көрінген жерде айта жүріп-ақ елге таныстырған сияқтымыз. Брендке айналдыра алар ма едік, ол сайттағы қызметіміз қыршыннан қиылып кетті.
Мүмкін SMM жағы мықтырақ болды ма екен, әйтеуір Қазнетдода жарысында интернет-БАҚтар арасында бірінші орынға ие болды Мұнарамыз. Жұрт дауыс берді. Басқа онлайн-БАҚ сияқты үздіксіз сілтеме лақтырып, лентадағылардың «қанын ішкен» сияқтымыз басында. Кейін уақыт интервалын реттедік. Тіпті, төте жазумен аударып алып, Қытай қазақтарының сайтына ақпарат салып кетіп те жүрдік. Олар фотоны көру үшін біздің сайтқа өтетін, қандай қулық, ә? Қазақ интернет-журналистикасындағы сайттарға көп оқырман қажет болса, міндетті түрде сайтқа төте жазу нұсқасын орнату керек. Өйткені, шетелдегі қандастарымыз Қазақстандағы жаңалықтарға сусап отыр. Біздің, яғни қазақтардың интернетінде SMM деген нәрсе тек сілтеме бөлісумен ғана сипатталатындай. Сайттың аудиториясын, оларға не қажет екенін, қай ақпараттар көбірек оқылатынын, жалпы статистиканы бақылап отыратын мамандар аз.

— Жалғас, қазақ интернет-журналистикасында жарнама арқылы табысқа белшесінен батып отырған сайт жоқ. Неге?
Блог - aikarakoz: Қазақ интернет-журналистикасындағы қателіктер немесе блогерлерден құралған редакция неге құлады?
Жалғас Ертай
— Себебі — көп. Әр қайсына ежіктеп отырғым да келмейді. Бірақ, негізгілерін атап айтуға болады. Бірінші, мазмұнның сапасы нашар. Ешкім ол мазмұнмен санасқысы келмейді. Екіншіден, жаңалық жасайтын сайттардың жасаған материалдары, көп жағдайда, журналистиканың нормаларына сай келе бермейді. Интернеттің беріп отырған мүмкіндіктерін толық пайдаланбайды десе де болады. Бұның бәрі — сайттың мазмұнына қастыстысы. Одан өзге, үшіншіден, интернет журналистикадағы дәстүрлі журналистика өкілдері, көбіне, техникалық жағынан ақсап жатады. Сәйкесінше, тақырыптың қойылуы, оның іздеу жүйелеріне бейімделуі, суреттердің қарапайым авторлық құқығының сақталуы сияқты нормаларды қадағалай бермейді. Ал, бұның бәрі, сайттың имиджіне кері әсер етеді. Ол, өз кезегінде, жарнама берушінің алдында сапалы сайт ретінде бағасын жоғалтады. Осының бәрі, нәтижесінде, жарнама берушілердің қазақша сайттарға қызықпауына алып келеді. Одан өзге, мысалы, сайттың жетекшілерінің өз аудиториясын зерттемеуі, олардың қалауын қадағаламауы, олардың сұранысына сай мазмұн ұсынбауы сияқты проблемалар да жетіп артылады. Осы мәселердің кешені жарнама берушілердің назарын аударуға кедергі болады деп айтсам, артық емес шығар.

Жоғарыда жазылғандардың Мұнара сайтының қазіргі жұмысына еш қатысы жоқ. Өйткені, ондағы блогерлерден құралған редакция қазір тарап кетті. Жаңа құрам басқаша жұмыс істейді. Бірақ, «ақпарат мұнарасының» дәл қазір ашылмай тұрғаны көңілге кірбің ұялатты. Қазір кездестіріп жүрген қателіктерді тізіп шыққаныммен, жазбамды бір ғана сөйлеммен аяқтағым келеді:

БЛОГЕРЛЕР ЖУРНАЛИСТ БОЛА АЛМАЙДЫ.


Суреттер интернеттен алынды.
Әрі қарай

Домбыра party. Ұлылық - қарапайымдылықта

Блог - Daniar-Alan: Домбыра party. Ұлылық - қарапайымдылықта

Алдымен қысқаша тарихына тоқталып өтсек. Пати осыдан дәл бір жыл бұрын 2012-нің жазында Астанада аралас-құралас жүретін жақын достардың кездесуінен бастау алды. Алғашында kerekinfo.kz блогтұғырына баннерлер іліп, оны әлеуметтік желілер арқылы жарнамалап, таныстарымызды, достарымызды шақырып өткізіп жүрдік. Ол кезде қазіргідей нөпір халық емес, қызығушылар аз-тын. Қыдырыстап жүрген адамдардың көбісі аз-кем аялдап, тек ара-арасындағылар ғана аяғына дейін тыңдап кететін. Күн жаңбырлы болса да өткізуге тырысатынбыз. Негізгі тыңдаушылар сол kerekinfo.kz сайтының қолданушылары болса, негізгі орындаушылары да сол керектіктер-тін. 2-3 сағаттап дауыстары қарлыққанша ән айтатын Нұрғиса Асылбек, Алдан Жылгелді, Алмас Алтайдың бұл шараға сіңген еңбегі ұшан теңіз. Жүргізуші Маралбек Сағынғановтың еңбегі де кем соқпайды олардан.
Әрі қарай

КерекИнфолықтар "Үздік әзілдерде"

  • КВН
КВН: КерекИнфолықтар Үздік әзілдерде

"Қазақстан" арнасындағы Жайдарман туралы "Үздік әзілдер" бағдарламасына қатысқан едік. Бұрынғы КВН-ші Aldeken және мен asaubota Kazkvn.kz сайтының админі ретінде. Бағдарлама жүргізушісі Нұрмаханның айтуынша бұл бағдарлама тарихындағы ең ұзақ және сынға толы сұқбат.
Әрі қарай

Киевке барамын, Еуро-2012ге!



Жаңа ғана Эксклюзив газеті және Carlsberg компаниясының ұйымдастыруымен болған, блоггерлер және журналистер арасында өткен Euro-2012 конкурсы қортындыланды.

Блоггерлер арасында 1-ші орын алып, енді бұйырса 24 маусымда Киевте өтетін ширекфинал матчына баратын болдым!

Сайтымыздың басқа қолданушылары да құр алақан емес. Marco (Маралбек Сағынғанов) 2-ші орын алып, планшет ұтып алды. Ал technosyndrom (Ерлан Оспан) Оқырмандар таңдауы сыйлығын жеңіп алды, оған берілетін сыйлық ұялы телефон.

Толығырақ мына жерде: euro2012.exclusive.kz/?p=918
Әрі қарай

Аршат Оразовқа (орындауға міндеттегенім емес) қарап шығу үшін хат

Құрметті Аршат Оразов!!! Соңғы кезде осы ауылға мүше болуыма байланысты байқағаным осы тағы да басқа ауылдарды ұйымдастыру белсендісі екендігіңді байқадым. Сондықтан та озық технология маманы ретінде және де мен Мақашқара (бұдан әрі — хат иесі) Сізге бір ұсынысым бар еді.
Қазақ деген ұлтта көкпар деген ойын бар екені баршаңызға мәлім. Сол ойынды қырғыз бауырлар патенттеп алып деп есіттім сукі. Сол ойынды ғаламторда дамытуға бәріміз атсалыссақ жама«ат!!!
Арнайы көкпар.kz ашуға болмаса да басқа бірдеңкелер құруға болатын болар. Менің интернет туралы сауатымның төмендегіне байланысты Сізден жік жапар болып кешірім өтінемін…
Әрі қарай

Блиц-сұхбат - Аршат Оразов

Сонымен, Аршат Оразов



— Өзіңнің диплом алған мамандығың бойынша, жұмыс ұсынылса, барар ма едің?
— Барар едім. Әлі күнге дейін үмітім бар бір күні туризм саласында жұмыс істеймін ау деген.

— Футбол жанкүйерлері (шын жанкүйерлері) натурасында консерваторлар дегенмен келісесің бе?
— Келісемін, қалыптасқан дәстүрді ұнататын халық футбол фанаттары.

— Ойыңдағы бір арман орындалатынына (мәселен, өлген адамның тіріліп келуі т.с.с.) 100 пайыз кепілдік болса, отбасыңды құрбан ете аласың ба?
— Жоқ, құрбан ете алмаймын. Жалпы, мистикаға сенбеймін. Сондықтан болар, діннің кей нүктелерін қабылдай алмай, логикаға беріліп кететінім.

— Футбол командасын жинайын деватқан жоқсың ба?
— Арманымда бар бір футбол командасын құру. Атлетико Бильбао моделінде болса мысалы. бірақ, бұл тек арман әрине.

— Жоқ, соңғы сұрағым балаларыңның санына қатысты айтылған еді, негізі


Сүйікті әні:
Әрі қарай

Samsung Galaxy SII видео өңдеуі

  • kazjur


Астанадағы «Мінбер» тренингіндегі бір сәт қой.

Samsung Galaxy SII телефоны қолыма тигеніне біраз болса да ішінде видео өңдейтін бағдарламасы барын таяуда білдім.
Әрі қарай

“Мінбер” қорының журналистерге арналған тренингтері өтті

24-25 маусым күндері Астанада Назарбаев университетінде еліміздің әр өңірлерінен келген журналистер үшін “Мінбер” журналистерді қолдау қоры тренингтер өткізіп, жаңа медиа технологияларын үйретті.

Әрі қарай

Керекшілермен боулинг ойнадым

«Осылай жиналып тұрайық, 3-4 ойыннан кейін қиналып тұрайық» © Нұрғиса

Астаналық керекшілер кездеспегелі біраз болып еді, кеше соның сәті түсті. Кездесуге Аршат, Бекжан Толыбай, Нұрғиса, Саммита, Қарақыз, Айдосик, Жанасыл келіншегімен және
Әрі қарай

А. озыпты, Қ. қуыпты

А. дегенім, Аршат, Қ.-сы қалғандары ғой… “ Ел-Жұрт” сөйтіп жатыр. Тұспалдап сөйлейтін Мұрат екеуміз жұмыстан босап келгенше, жарыс та тамам болды. Марапаттау рәсіміне қатысқанға мәзбіз.
Әрі қарай

Аршат: МЕН ЕРЕКШЕ БАЛАМЫН БА?

Блог - asaubota: Аршат: МЕН ЕРЕКШЕ БАЛАМЫН БА?Жақында "Ұлан" газетінің бір журналисінен хат алдым:

Сәлеметсіз бе, Аршат аға! Мен әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің журналистика факультетінде оқимын. Республикалық балалар мен жасөспірімдерге арналған "Ұлан" газетіне мақала жазып тұрамын. Жақында ескі газет-журналдар ақтарып отырып, жақсы бір материалға көзім түсті. 1989 жылы «Пионер» журналында «Аршат: мен ерекше баламын ба?» деген сіз туралы мақала оқыдым. Қазір сіздің қазақ интернетіне қосып жүрген үлесіңізді балалық шағыңыздағы сол бір материалмен сабақтастырып мақала жазуға тапсырма берген еді газет ұжымы. Егер сұхбат беруге келіссеңіз, бір-екі күнде сұрақтарды почтаңызға жіберейін. Сау болыңыз!

1988 жылы шыққан мақаланы сканерлеп, маған салып жіберіпті. Сіздермен бөлісейін дедім:

***

Иә, Аршат Оразов шынында да ерекше бала ма? Ол қазір жеті жаста. Бірақ 3 класта оқиды. Сурет салуды жақсы көреді. Атасы мен әжесін керемет сағынады. Ауылды аңсайды. Ақтөбеде тұрады… Бір сөзбен айтқанда, бұл мақала ерекше баланың өмірі, өнері, таланты туралы сыр.

Үлкен үзілістің кезі болатын. Класқа Нұршагүл айқайлап кіріп келді.

— Балтұрсын апай пионерге өтуге дайындала беріңдер деді!
Оқушылар жан жақтан шу ете қалды:
— Алақай!
— Галстук тағамыз!
— Пионер боламыз!

Көптен күткен күн. Мереке. 3-ші класс оқушыларының қуанышында шек жоқ. Тек сабақты нашар оқитындардың ғана көңілдері пәстеу: «екіліктерін» ойлап алаң. Пионер қатарына тәртіпті, үлгілі, сабақ үлгерімі жақсы балалар ғана өтуі керек қой.
Әрі қарай

Ораздың Аршаты отызда!


Киелі өңір Ойылдың бір бөлшегі Жекендінің бір ерекше туған ұлы Аршат ордабұзар отыз жасқа келді бүгін. Аршаттың жеткен белесіне, жетістігіне разымыз. Әлі болашағы алда! Бағындырар белестері мол болатынына толық сенімдіміз! Жұлдызың жарқырап жана берсін Аршат! Туған жеріңнің тілегі деп қабыл аларсын, тілекшіміз әрқашан!
Әрі қарай

Блогкэмп-2011. 5 тиыным

BlogCamp: Блогкэмп-2011. 5 тиынымЖаман әдетіме басып, кешігіп бардым (жұмыстан кештеу шығып қалғам). Әрі кетсе 5-6 адам болатын шығар десем, ұзын үстелді қоршай 20 шақты адам отыр екен, кәдімгідей ыңғайсызданып қалдым. Араларында Қазақтелеком өкілдері мен депутат ағай да бар екен)) Анау – Нұрғиса, мынау — Өркен, қарама-қарсы – Ерлан Оспан. Бұлар «танитын» адамдарым) Кейін Аршат келіп қосылды. Қалғандарын мүлдем шырамытпадым. Артынан олардың жорналшылар екенін түсіндім.
Өрімтал блогкэмп форматын түсіндіріп, бірқатар мәселелерді көтерді (мысалы, тіркелмеген қатысушылар туралы). Басқалар өз ұсыныстарын айтып жатты. Мен тек тыңдауды білдім)).
Бұл блогкэмп дегенің, қандай қиын нәрсе деп ойладым)) Қатаң ереже қояйын десең, еркін шараға шектеу қойғандай боласың, ал бетімен жіберуге тағы болмайды)) Былай тартсаң, арба сынады, былай тартсаң, өгіз өледінің кебі.
Әйтсе де блогкэмп ережесін Дабайға ілу туралы шешім қабылданды. Сонымен қоса, блоккэмпте модератор керек пе деген сұрақ туындап, сауалнама жүргізілетін болды.
Айтпақшы, Нұрғисаның волейболдан жарыс өткізу туралы ұсынысы маған ұнады.
Аяғында ақырын ғана Өрімталға барып, ерікті көмекшілер тізіміне жазылдым.
Ұмытып барады екем, презентация тақырыбы жөніндегі тәуір идеясы үшін Өрімталға рахмет айтқым келеді.
Әрі қарай