Латын әліпбиіне көшеміз бе? Көшетін болсақ, өмірлік маңызы бар пост! 😤

2018 жылдың 05 қыркүйегі мен 2019 жылдың 25 қаңтары аралығында өтетін өлең-жыр байқауына шығармалар қабылдаймыз.

Ұйымдастыру комитеті сайысқа қатысушылардың өлеңдерін үстіміздегі жылдың 25 қаңтарына дейін қабылдайды. Қабылданған шығармалар 1 айдың (25 қаңтар — 25 ақпан) көлемінде іріктеуден өтіп, жеңімпаздар анықталады.

Толығырақ

Сыйақы қорының жиынтық мөлшері 5,5 миллион теңгені құрайды. Өтінімдер 2018 жылғы 1 шілдеден бастап 1 қарашаға дейін қабылданады. Жеңімпаздар (жүлденің лауреаттары) 2018 жылғы желтоқсанның бірінші онкүндігінде жарияланады. Толығырақ www.fpp.kz сайтында.

Конкурстың құрылтайшысы және ұйымдастырушысы — Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті — Елбасының Қоры. Конкурстың әріптестері: Қазақстан Жазушылар Одағы және Мемлекеттік тілді дамыту қоры.

Конкурсқа қатысу үшін 18 бен 35 жас аралығындағы жас қазақстандық авторлар шақырылады. Бұрын еш жерде жарияланбаған еңбектер ғана қаралады.

«Үздік проза», «Үздік поэзия», «Үздік драматургия», «Балаларға арналған үздік шығарма». Осы төрт номинация бойынша әрбір жеңімпазға 1,5 миллион теңге беріледі. «Астананың 20 жылдығына арналған үздік шығарма» арнайы тақырыптық номинация биылғы жылғы конкурстың ерекшелігі болып табылады.

Конкурстың қазылар алқасының құрамына Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткерлері, қазақстандық әдебиетшілер және журналистер кірді.

Конкурстық жұмыстар келесі өлшемдер бойынша бағаланады: жанрға сәйкестігі, өзіндік ойлау қабілеті, авторлық ұстанымы, баяндау бірізділігі және көзқарасы, идеяның сонылығы, әдеби-көркемдік құндылығы, қиялы мен шығармашылық әдісі, эмоциялық және эстетикалық әсерінің тереңдігі. Конкурсқа түскен шығарманы объективті бағалау анонимдік принциппен қамтамасыз етіледі, еңбекті оқып отырып және ол туралы өзінің кәсіби пікірін қалыптастыра келе қазылар алқасының мүшелері автордың есімін танып білмейді.

«Алтын Тобылғы» жүлдесі жыл сайын қазақстан әдебиетіндегі жаңа есімдерді ашады, жастар мен қауымдастыққа жас қаламгерлердің өмірлік философиясын бейнелейтін қазіргі заманғы әдебиетті дамытуға көмектеседі. Осындай бірегей іс-шара Президенттің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» стратегиялық бағдарламасын іске асыруға ықпал етеді.

Өздеріңіз білетіндей /білмесеңіз осы посттан біліңіз/, бір топ блогер қауым "Қазақстан" ұлттық арнасының эфирінен берілетін «Білгірлер бәйгесі» атты зияткерлік сайыстың 2016 жылғы маусымына қатысты.
Жалпы, ойын дәрежеміз жаман болған жоқ: 32 команданың ішінде біз жартылай финалға дейін жетіп, 3-4 орынға тұрақтадық.
Ойындар қызық, дегенмен біртекті емес. Мысалы, естеліктерден: түсірілімдердің бірі қарсылас команданың қиғылық салуымен, айғай-шумен өтті. :) Ал соңғы ойынымызда Алмас Алтайдың тойы қабаттасып, Маралбек ұшып кетті, сол жартылай финалды ойнай сала артынан мен де асығыс ұштым Ақтауға. Бірақ жеңілісіміз соған байланысты деп тұрғам жоқ. :J

Қазақ телевизиясына интеллектуал жобалар қажет-ақ. Ол факт. Дегенмен, сапалы дүние — жоқтың қасы.
Біз қатысқан бұл сайыстағы сұрақтардың біразы — «ХХ ғасыр көшбасшысы» кезіндегі жұрнақтан қалған сауалдар сияқты. Дәл қазір 27 жасымда мен 16-ымда айтып кеткен «Функцияның экстремумдары» немесе "Қабысу, матасу, жанасу" секілді тіл элементтері туралы жауаптар бергім келмейді. Дегенмен, иә, бұндай сауалдардың болу/болмау мәселесі — талқыланатын, дауласуға тұратын, дәлелдеуді талап ететін сұрақ. Яки, бір жақты емес, әрине.

Сауалдардың және жауаптардың формулировкасы кейде сәл қисынсыз. Соңғы турда кейде не сұрап отырғанын, қандай стильде жауап беру керегін ұғыну да қиын. Бізде жауап іздеуде тым терең қазу мәселесі кездесті. Тым.

Жобаны ең басты екі кемшілігі бар.

1) Жылдамдыққа иек арту — оңай сұрақтарды, мәселен, кімнің қолы шапшаң, сол ала бермек. Біз ҚазҰУ-мен алғашқы ойынымызда сөйтіп жеңдік. Бұл — дұрыс емес, кейбір командалар сол әлеуеті ашылмаған күйі жобадан шығып кеткен шығар.

2) Сұрақтар бөлінісінде бағалау — бұрыс. Ойындардың бірінде, 2-турға, түркілердің «Бөрі» таңбасы туралы сауал келді. Бұрын бастық та жауап бердік. Сол үшін 50 (!) ұпай берді. Ал шартты түрде Рио де ла Плата өзені жайлы сұраққа 5-10 ұпай. Бөрі айуаны түркілердің белгісі екенін білу неге арнасы ең жалпақ өзенді білуден 5-10 есе артық бағаланбақ?

Одан бөлек, өзіндік себептермен біз жоба жеңімпазының адалдығына («Болашақ» командасы) жалпы күмән келтірдік және ұйымдастырушылардың немқұрайлылық ситуациясына іш тартпадық. Жеке өзім жүргізушіге де көңілім толмайды.

Жобаның алғашқы жүлдегерлерін қайдам, өзіміз олардың эфирін жасап бергеннен басқа марапатқа ие болғанымыз жоқ. Жақсы, мен аздап эгомды қасып алдым. Бірақ ұйымдастырушылар қаражатты қалай жұмсағаны қызық.

Жалпы, осы не осындай жоба бір қатар түзетулер мен өзгерістермен эфирде үнемі болғаны жөн деп ойлаймын. IQ-і салмағынан аспайтын бұл қоғам мүшелерін дамытудың бір жолы ТВ-жобалар екеніне кәміл сенемін.

p.s. Өзіміз тек сынай бермей, бір толық серия (оннан аса ойын) жүргізілген «Керекринг» жобасының негізінде іріктелген командалармен жаңа жобаны бірер орындарға ұсынып көргенбіз. Сұрақтар — терең зияткерлік деңгейде (ресейлік «Что? Где? Когда?» бағдарламасының шамасындағы сауалдар), жоғарыда аталған кемшіліктер жоқ. Соған орай кей тв-мамандардың «Шоу-бизнес, әншілер қатыса ма?» деген сыңайдағы сұрақтар болғаны күмілжітті. Әзірге, деңгейміз сол.
Мүмкін, ол жоба да өз уақыты мен арнасын күтіп жатқан шығар.

Бірінші іріктеу кезеңі:

Екінші іріктеу кезеңі:

1/4 финал:

1/2 финал:

Фактрум сайтында Алекс Чаузовтың ағылшынша сөздік қорының негізін құрайтын 400 сөз туралы мақаласын жариялаған екен. Автордың пайымдауынша алдымен осы сөздерді меңгеру арқылы сөздік қорын байытып отырсаңыз, ағылшын тілін тез үйреніп, түсініп кете аласыз.

Оксфорд Университеті тілдің түрлі қолданыстағы нұсқаларын жинап, сараптама жасапты. Зерттеуде әдеби шығармалар, баспасөз беттері, желідегі чаттар, электронды хаттар, блогтардағы жазбалар да қамтылған.

Зерттеу нәтижесі бойынша ағылшын тіліндегі ең көп қолданылатын 100 сөз ағылшынша мәтіндердің 50 пайызында қолданылады екен (бұған әдеби шығармалар және салалық мақалалар кірмейді әлбетте).

Егер бұл танымал 100 сөзге, жиі қолданылатын 100 зат есімді, 100 етістік пен 100 сын есімді қосатын болсақ, ағылшынша мәтіннің 75 пайызын түсінетін боласыз. Кейін сөздік қорыңызға жаңа сөздер қосып, байытып отыратын боласыз.

Ұлттық арнадағы «Білгірлер бәйгесі» сайысында Kerekinfo.kz блогерлер командасымен Нұр-Медиа холдингі қызметкерлері кездесті

Ақпараттық соғыс деген не еді?

Жалпы соғыс — бір мақсат үшін екі немесе одан көп жақтың қарулы қақтығысы. Ал, ақпараттық соғыстың мақсаты — жауды толық жеңіп, жойып жіберу емес, оған қарсы басымдылыққа ие болу. Бұл дәстүрлі соғыстың жалғасы болуы да мүмкін немесе кез келген уақытта да пайда бола алады. Мысалы, саяси дағдарыс кезінде немесе сайлау кездерінде.

Ақпараттық соғыс әдістеріне ақпарат және байланыс құралдары арқылы манипуляция, үгіт-насихат, дезинформация, түрлі жолдармен деректер жинау кіреді. Жалпы айтқанда психологиялық соғыс деп те атауға болады. Өйткені, басты нысана — сана.

Ақпараттық соғыстың негізгі мүдделері — адамдардың құндылық жүйелеріне әсер ету, олардың ойлау жүйесін бұзу, қарсылық көрсетуге дәрменсіз қылу. Ең күшті қару түрі — БАҚ, оның ішінде — ТВ. Көгілдір экран арқылы таратылатын ақпарат әлде де интернет пен әлеуметтік желілерге қарағанда күштірек, сенімдірек, әсерлірек.

Манипуляция үнемі жасырын түрде жүреді. Егер сіз манипуляцияны байқап қалсаңыз — демек, бұл іске аспай қалды деген сөз. Манипуляция техникасы әрдайым жетілдіріп, жаңа әдістерге жүгініп отырады. Бірінші кезекте не айтылғаны емес, оның қалай айтылғаны маңызды. Қазіргі кезде үгіт-насихат ашық түрде жүрмейді. Яғни, бір нәрсенің нақты жауабы берілмейді. Алайда, қоғамды бір жауапқа қарай итермелейді. Осылайша қоғам шешімді өзі тапқандай ойда болады.

Ақпараттық соғыста манипуляторлардың қолданатын әдістері:

— Терминдер қолдану. Болып жатқан оқиғаны жаңа терминдермен, сөздермен баяндайды. Насихатшылар жаңа ұғым, сөздер арқылы бір топты, оқиғаны жақсы немесе жаман жағынан көрсете алады.

— Статистиканы асыра пайдалану. Сандарды қолдану — мықты әдіс. Кез келген адам сандардың шыншылдығына назар аудара бермейді. Сандарды сенімді ақпарат ретінде қабылдайды.

— Күн тәртібін өзгерту. Манипуляторлар өздеріне қолайлы тақырыптарды алға шығарып, күннің негізгі тақырыбын бұра алады. Ақпараттық соғыс кезінде жан жақтан неше түрлі жаңалықтар легі ағып жатады. Адамдар оның бәріне еріп үлгермейді, басты тақырыпқа байланып қалады.

— Белгісіз ақпарат көзіне сілтеме. Кей ақпарат сенімді болып көріну үшін жалған ақпарат көздеріне сілтеме беріледі. Ал, оны бәрі тексеріп отырмайды. Адамдар ресми ақпаратқа сенбей түрлі сыртқа «ағып» кеткен ақпарат көздеріне сенеді. Нәтижесінде берілген ақпарат сенімді, шынайы болып көрінеді.

— Мамандар пікірі. Бір оқиғаға байланысты мамандардың пікірі жарияланады. Адамдарға бәрібір ол адамның шындығында кім екені, сол тақырыпты жақсы меңгеріп, меңгермегені. Мұндай ақпарат та сенімді болып көрінеді.

— Жеңіл трансқа енгізу. Дыбыстық және бейне ақпараттар легі адамды есінен тандырып, сараптай алу мүмкіндігінен айырады.

— Альтернатив сценариймен үркіту. Кез келген жаман оқиға кезінде болашақта бұдан да жаман болуы мүмкін екені айтылып, шүкір ету режиміне енгізіледі.

Адамдар манипуляциядан неге жеңіледі?

Өйткені, адам өзін қоғамның бір маңызды бөлшегі ретінде сезінеді. Көпшіліктің пікірін дұрыс деп қабылдайды, өзі де көпшілікпен бірге болғысы келеді. Сондықтан да БАҚ көптеген пікірлерді қоғамдағы көпшіліктің пікірі ретінде беруге тырысады. Түсініксіз мәселелердің шешімін астыртын әрекеттерге әкеліп тірейді, қоғам да солай қабылдайды.

Манипуляциядан қорғаныс амалдары қандай?

Негізі жалғыз бір-ақ әдіс бар: БАҚ-ты қадағаламау. Ешқандай жаңалық оқымау, ТВ қарамау, интернетке кірмеу, алыс жаққа қашып кету — әлбетте қиын нәрсе. Мұндай радикал шараларға бармау үшін ең болмаса мына қарапайым қағидаларды ұстанған жөн:

— Жаңалықты қарау емес, оқуға тырысыңыз. Адам бір нәрсені оқыған кезде оның миы да жұмыс істеп, ақпаратты сараптай алатын болады. Ал, бір нәрсені көзбен қарау мидың ондай мүмкіндігін шектейді. Сондықтан адамдар көрген нәрселерінің әсерінде қалып қояды.

— Манипуляция әдістерін біліп жүріңіз. Егер сіз бір әрекеттен манипуляция элементтерін байқасаңыз — демек, бұл сізге әсер етпеді деген сөз.

— Ешқандай ақпаратқа сенбеңіз. Сіз егер бір жақтың манипуляциясынан құтылдым деп ойласаңыз — екінші жақтың тұзағына да түсіп қалуыңыз мүмкін. Ақпараттық соғыс кезінде бәрі өтірік айтады.

Сондай-ақ ақпараттық соғыс бірнеше кезеңге бөлініп жүргізілетінін ұмытпаңыз. Сондықтан ұзақмерзімді «атысқа» шыдамайтын болсаңыз уақытша «ақпарат оразасын» ұстаңыз. Мысалы, бір жаққа демалысқа кету, кітап оқу, жаңа сериалға отыру дегендей.

Ара-тұра «туылуға» қарсы шығып жатқандарды оқып қаламын.

Сөзінің растығын дәлелдемек болып тіпті қуып кетіп жатқандар да бар. Былай деп:
*«Туылу» дұрыс емес. Егер туылу десек, онда өлуді де «өлілу» дейміз бе?* — деп лағып кетіп жатқандар да бар екен. Соларға:

Жоқ, олай демейміз. Баланы анасы туады. Бала анадан туылады. Ал адам өлгенде оны анасы (немесе әкесі немесе басқа біреу) өлмейді ғой. Өзі жасы жетіп өледі (егер біреу оған дейін өлтіріп қоймаса). Сондықтан «өлді дегенді өлілді дейміз бе?» деп лағуға еш негіз жоқ. Екеуі екі түрлі құбылыс. Біріншісінде ана мен бала, екіншісінде екі адамның болуы міндетті емес.

«Бала туылды. Анасы оны туды» десең, «ана тумайды, ана баланы табады» деп тағы да басқа бір жаққа айдап әкете жөнеледі. Жарайды, олай болса, мысықтар туралы айтайықшы. Ұрғашы мысық марғауын туды. Ал енді марғаудың дүниеге келуін не деп айтасыңдар? Ол да туды ма? «Марғау туды, ұрғашы мысық оны туды». Сонда екеуі де туыпты. Қате. «Марғау туылды, ұрғашы мысық оны туды» – десек бәрі де түсінікті бола қалады.

Жаңағы айтылған «әйел тумайды, табады» дегенге қайта оралсақ. Иә, тура айтпай, басқаша сөздермен жеткізу қазақтарда бар. Мәселен, өлген адамды «өлді» деп айтпай «қайтыс болды», «одүниелік болды», «көз жұмды» деп айтады. Осыған қарап «өлу» сөзі адамға қатысты айтылмайды десек қателескен боламыз. Еске түсіре берсек, осылай тура айтпастан басқаша жеткізу мысалдарын көптеп кездестіруге болады.

Мұхтар Мағауинның осы туралы жазғанын көзім шалып қалды. «Арғыдағы мың жылдық эпостарымызды айтпайық, қазақ әдеби нұсқалары таңбаға түскен соңғы екі ғасыр бойы… Абай… Шәкәрім… Мұхтар Әуезов… Мысал келтіріп, дәлелдеп жатудың өзі артық болар еді...» деп келіп мысал келтіреді. Күлкім келгені «Арғыдағы мың жылдық эпостарымызды айтпайық...» деген жері. Бейне бір «туды деп сөйлегені талас тудырмайтын мың жылдық эпостарды айтпай-ақ мына соңғы ақын-жазушыларымызды-ақ мысал ретінде қарайықшы» деген секілді айтыпты. Қайта дәл сол мыңжылдықтардан мысал келтіріп жіберсе қатып кетер еді. Керісінше, бұл кісінің сол мыңжылдық деректерден мысал келтіре алатыны күмәнді. Атап өткен ақын-жазушылары, жалпы қазақ тілінде алғашқы боп бірдеңе жазған адамдар негізінен солтүстік, орталық, шығыс Қазақстаннан болған. Яғни әдеби норма ретінде сол алғашқы жазғандардың тілі қабылданды. Аталған өңірлердің адамдары ананың баланы дүниеге әкелуін де, баланың анадан шығып дүниеге келуін де бір сөзбен айтып кеткен. Оңтүстіктегілер болса, «туылды» деген сөзді бұрыннан қолданады. Дәлірек айтсақ, дұрыс формасын сақтап қалған осылар. Мұхтар Мағауин бұл сөзді бес-алты жыл бұрын пайда болды депті. Олай емес. Бәлкім, бес-алты жыл бұрын естіген шығар. «Бұрын естімегем, значит ондай сөз болмаған» деген принциппен қорытынды шығарса керек.

Сонымен не істеу керек? Ештеңе істемеу керек. Бәрін осы қазіргі күйінде қалдыру керек. Әдеби нормаға еніп кеткен қате нұсқадан енді құтыла алмаймыз. (Ендігіде оны қате деп те айтуға болмайды, негізі. Уже қате емес). Бір жақсысы, ешкім ол нұсқадан құтылайық деп жатқан жоқ (оңтүстіктің халқы кең ғой, негізі). Ал қолданыста бар «туылу» сөзіне атойлап қарсы шығып шаш ағартудың да қажеті шамалы. Өйткені, біріншіден, бұл сөз бұрыннан қолданыста бар. Екіншіден, логикасы бар. Үшіншіден, бастапқы дұрыс нұсқа осы.

Сондықтан бетжыртысқанды қойыңдар. Ұят болады.

Кеше сағыз, бүгін майнкрафт сұрап жүрген балаңыз өсіп, бірнеше жылдан соң әлеуметтік желіге келеді. Сол кезде оның әлеуметтік желілерде көт жыртысып отырғанын қалайсыз ба әлде "құсық арасынан жеуге жарамды ыстық картоп іздеп отырғанын" қалайсыз ба? (бұл теңеу өзіме де ұнап қалды :P ) Құсық жағаламауы үшін қазірден бастап балаңызға сыни көзқараспен қарауды, фактіні сыннан өткізіп қабылдауды үйреткеніңіз жөн.

Біз әке-шешесінен бастап (аяз атасы да, жыласаң алып кететін орысы да бар болсын!), тәрбиеші, мұғалімі, көршісі, газеті, радиосы, теледидары, көсемі алдаған буынбыз. Біз де есесін қайтармай қалғанымыз жоқ әрине. Бірақ проблема олардың алдауында емес. Біздің сенуімізде. Әлі де сене береміз. Өзіміз өтірігімізді нықтау үшін теледидардан көрдім, газеттен оқыдым дейтін едік. Практикамды «Н» газетінің редакциясында өттім. Сонда апталық жұлдыз жорамалды шалдардың қалжыңдасып-қауқылдасып отырып сүйкей салатынын көре тұра, апталығын да, күнделіктісін де қалдырмай оқитындардың бірі едім… Қазір кез-келген БАҚ шошқаның сүйегін тастаса да, имандысмыз бар, имансызымыз бар бір бірімізден жұлып мыжғылаймыз-ау. Қазіргі адамдардың арасында өз бетімен бірнеше сайтты ашып, жаңалықтар оқитындар бірен-саран. Кәсіби саясаттану, журналистика не сол сияқты басқа да салада болмаса. Әлеуметтік желіде кім не шайнап берсе, соны жұта салады. Бірақ "өз көзқарасы", тіпті боқжағысуда өз принципі мен әдістері бар.

Мүмкін қазір сол алданған буынмен арпалысудан гөрі, өз балаларымыздың бойында ақпаратқа иммунитет қалыптастыру керек шығар. Не болса соны жұтпасын, бұрыс болса да әр нәрсеге өз көзқарасы болсын, БАҚ тарататын ақпаратты қабылдай білсін. Бұл үшін балаларға ең негізгі қағидаларды түсіндірген абзал.

• Сайттардан, теледидардан көретін, газеттен, кітаптан оқитын, радиодан тыңдайтын дүниенің барлығы қарапайым адам қолымен жасалады. Олар құдай емес. Кез келген хабарламаның «месседжі» бар. Балаларыңызбен бірге тауып көріңіз.
• Кез-келген БАҚ белгілі бір ережелерге бағынады, өз тілі, коды бар. Мысалы, газет — маңызды ақпаратты беру үшін қою шрифтті, түрлі «дизайнерлік хитукелерді» пайдаланады. Дыбыстық бағдарламаларда адам эмоциясына әсер ету үшін музыка қолданылады. Кейде логика қабылдамайтын дүние, эмоция арқылы тыққышталады. Адамды көндіру үшін 15% шындық пен 85% эмоция қажет («Шоушенктен қашуда» айтылған пікір). Видеоойындарды алдымен дыбыссыз, содан соң дыбыстық сүйемелдеуімен ойнатып көріңіз. Дыбыс қосылғанда эмоция да шектен шығып кетеді. Манипуляция қалай жасалатынын түсіндіріңіз, визуальді эффектілер туралы сөйлесіп көріңіз. Мұндай эффектілер қандай әрекетке итермелеуі мүмкін? Көңіл көтеру, тауар сатып алу, немесе қандай да бір басқа нақты әрекеттер. Неұүрлым көп срақтар қойып, баланың өзіне сол сұрақтардың жауабын табуға көмектессеңіз, соғұрлым оның иммунитеті күшейе түседі.
• Демеушілер кімдер? Көптеген балалар жобасында, бағдарламаларында, мультфильм, кино өнімдерінде демеушілерге жарнама жасалады (ауызша, логотиптерін, өнімдерін көрсету). Мұның себептерін, демеушілердің пайдасы мен ниетін ашық түсіндіріңіз.
• Жарнамаға қатысты жарнамаланатын және жарнамасы жасалмайтын өнімдерді алып, өздерінің салыстыруына мүмкіндік беріңіз. Жарнамалық мифтерді өзі ашсын. Қорап сыртындағы әшекейлердің, суреттердің мағынасын түсіндіріп көріңіз. Мысалы таңғы ас пен космос байланысын, тоқаш пен велосипедке мінген аю көмегімен жасалған ертегі туралы сұраңыз. Осындай ертегілерді шығаратын адамдар, олардың кәсібі туралы айтсаңыз да артық етпейді.
• Үлкендер әңгімесі. Балаңыздан темекінің, сыраның, басқа да ересек адамдар тұтынатын тауарлардың маркасын сұраңыз. Қаншасын айта алады, олар туралы не біледі? Өздері ешқашан тұтынбаған тауар туралы бөгденің сөзіне еріп шешім шығармауын ескертіңіз. Балаңызбен бірге бейнеклиптер қараңыз. Алдымен бейнеклипті дыбыссыз көрсетіңіз. Бейнеклип не туралы екенін сұраңыз. Кейін әуенімен қосып көрсетіңіз. Сөздері мен бейне дерек сай келе ме? Қандай да бір стереоптипті образдар, есірткі, алкоголь, зорлық насихаты байқала ма?
• Күніне аз уақы болса да балаңызбен бірге жаңалық, хабар көруге тырысыңыз. Бұрын адамдар балаларын үйрету үшін аңға ертіп барған. Қазір аңшылық ақпараттық кеңістікте екенін ұмытпаңыз. Балаңызбен аңды бірге аулаңыз.
• Балаңыздың қандай ойын ойнайтынын, қандай бағдарламалар қарайтынын, қандай мүльтфильмді жақсы көретінін біліп жүріңіз. Егер белгілі бір контент ұнамаса, балаңызға неге ұнамайтынын түсіндіріңіз. Бірақ шектемеңіз. Ол дұрыс шешімге өзі келуі қажет. Мұны өзіне баса айтыңыз.
• Балаңызбен жиі әңгімелесіңіз. Оның өмірге өз көзқарасын қалыптастыруға көмек беріңіз. Теледидардағы, интернеттегі виртуал өмір мен реал өмірдің айырмашылығын көрсетіңіз.
Әр айтылған, жазылған ақпаратқа сеніп, қабылдай бермеңіз. Тіпті менің жазбамды қабылдауыңыз шарт емес. Ешкімге сенбеңіз!

Мамырдың 1-нде АҚШ қазіргі президенті Барак Обама жыл сайынғы тілшілер қауымдастығымен соңғы салтанатты кешін өткізді.
Бұл қауымдастыққа тек қана журналистер емес, сонымен қатар танымал саясаткерлер, Голливуд жұлдыздары, басқа да елдің көзіне түсіп жүрген белгілі кісілер қатысады. Ол жиында президент құрғақ шөппен баяндамамен тойғызып қоя бермей, керісінше, барынша ашық, жайдары, тіпті көңілді сөз сөйлеуі керек. Биылғы жиын ерекше болғанға ұқсайды. Саясаткерлер, журналистер, әсіресе пиаршылар мен спичрайтерлер ауыздарының суы құрып талқылап жатыр.
Жарты сағаттық сөз сөйлеуінде Обама ағай ішекті армансыз қатырыпты.
Сайлауға түсіп жатқандарды, қазіргі әкімшілігіндегілерді, өзінің отбасын, өзінің қаранәсілділігі туралы әзілдері енді… Жиналғандар іштерін ұстап, аунап жатыр ғой. Өзінің қалай жұмыс іздейтіндігі туралы да айта кеткен. Ол үшін арнайы ролигін де жасапты.
Сонымен, әзілдерін аздап аударып ұсынып отырмын. Мүмкін жымиярсыз )

— Айтпақшы, Трамп қайда? Соншама не тындырып жатып, келе алмай қалды? Бірақ, біздің кешкі асымызды ол менсінбейтін де шығар. Оның орнына Ангела Меркельге тиісіп, твиттерде отыруды жөн көрген болар. Трамп-стейктерін қылғытып отырған шығар үйінде.
— Кешігіп келгенім үшін кешірім сұраймын. CPT-де сөз сөйлеп едім (қара/қоңыр нәсілділердің каналы). Онда ақ адамдардың естуіне болмайтын әзілдер айтылды.
— Келесі жылы осы менің орнымда басқа адам тұрады. Ол келіншектің атын айтайын ба?
— Осы Мишель (әйелі) қартаймайды ше! Осыдан 8 жыл бұрынғы түрімізді қараңдаршы (екеуінің суреті көрсетіледі, ол жерде Обама жастау). Кейін не болып кеткенін көріңдер енді (басқа суретте Мишель сол қалпы, ал Обама шашы ағарып кеткен). Мынау — осыдан екі апта бұрын (суретте Обама — скелет)
— Менен осы барлығы қашады… кеше естіген шығарсыңдар, біреу дуалдан өрмелеп кеткенін. Бірақ секьюритиім мақтауға лайық — Мишельді ұстап алып, өзіме қайтарды.
— Осы Берни ше (қаржыгер, демократтардың беткеұстары және әмияны сияқты бір керемет) — түрі құдды миллион бакс. Әлде қалай еді… сенің тіліңмен айтқанда — 27 доллардан жиналған 37 000 адамның садақасы сияқтысың.
— Бернидің сайлауалды слоганы күшті болды — FEEL THE BERN (естілуі — ЖАЛЫНДЫ СЕЗІН — дегенге келеді) — жастарға жақсы өтті. Ал Хиллари не істеді? Оның жастарды өзіне қаратқысы келген әрекеті — бір егде туысқаныңыздың фейсбукте сізге жазылғаны сияқты. «Менің түрткенімді (подмигивание) алдыңыз ба?», «Менің жазғандарым көріне ма?».
— АҚШ екіпартиялы жүйесі туралы: Мүмкін сіз етті де, балықты да жек көретін шығарсыз. Бірақ біреуін таңдап алуға тура келеді.
— Трамп туралы: Барлығы соның сыртқы саясатта дым қақпайд деп айтады. Далбаса сөз ол. Мен білем ғой, Швеция миссімен, Аргентина миссімен, Әзірбайжан миссімен де кездескенін оның.
— Енді бір жарты жылда мен ресми түрде бейбақ атанам. Республикандықтардың лидерлері менің қоңырауыма жауап бермейтін болады.
— Президенттік мерзім аяқталған соң не істеймін. Мишель екеуміз осы Колумбия жағалап тағы 1-2 жылдай жүреміз деп шештік. Қызымыз мектебін бітіреді. Мишель өзінің сәбіздеріне кірісетін болдым деп мәз. Ал мен болсам сіздердің мені LinkedIn-дегі (жұмыс берушілер мен іздеушілердің отыратын әлеужелісі) достығымды қабылдауларыңызды күтем.

Ары қарай Обама байсалдылау сөзін сөйлейді — алғыстарын, тындырғанын айтып, тілектерін жеткізеді.
Обаманың мерзімі 2017 жылдың қаңтарында бітеді.

Біздің қатысымызда осы шара, отырыс туралы не айтуға болады?
Өкінішке қарай, біздің президент егде кісі болғандықтан олай істемейді деп ақталмақ болсақ та, жастау келген министрлеріміз жасына жетпей кісі болып қалғандар. Олар өзі туралы да, әріптестері туралы да әдемі әзіл айтып үйренбеген, ондайды елестете де алмайды. Сосын видеодан көре аласыз — Обама журналистердің атын атап, солармен де әзілдеседі (оның аудармасын тым түсініксіз болып кетеді деп ойлап, жасамадым). Біздің басшылар тек казправданың бас редакторының атын білсе рахмет. Қазақ журналистері туралы тіпті де сөйлемей-ақ қояйын.
Екінші жартысында Обама өзі туралы түсірген ролигін көрсетеді — жұмыс іздеп жүргені туралы қиялы. Ал енді біздікілер солай істеп көргенін елестетіп көріңіз :) МҮМКІН ЕМЕС!

Осындай күнді армандап… сол…
Осы блогты бір министр әлде басқа шенеунік көрсе, айтарым: күліңіздер, әзілдеп үйреніңіздер!