Алғаш 1-курсқа келгенде университеттің (ЕҰУ) жастар ісіне көп көңіл бөлгенін байқадым. Көңілің қалаған бірлестікті «шертіп жүріп» таңдай аласың. Би, ән, театр, саясат, қоғамдық шара немесе өнер дейсің бе, өзің білесің. Бастысы, өз қызығушылығың мен қабілетіңе сайын дөп табу. Көпшілігінің басын шалып та көрдік) Алайды, таңдауым «Парасат» пікірсайыс клубына тоқтады. Тоқтатқан да сондағы аура, сондағы жаңа достарым болды.
Пікірсайыс… Бұл сөзді естігенде көптің ойына сөз таластырып жатқандар мен дау-дамай алаңы келетіні шындық. Алайда, нағыз пікірсайыстың не екенін көпшілік біле бермейді. Ол жастың да жасамыстың да ойлау қабілетін дамытатын, мәселеге екіұшты талдау жасауды үйрететін, ораторлық өнеріңді ұштап, аудиторияның алдында қымсынбай сөйлеуге жол ашатын мектеп. Шынында, «Парасатқа» келгенге дейінгі Құндыз мүлде басқа еді. Қазір біраз тәжірибе жидым, дебаттың шыңына жетпесем де, өзімді тұлғалық жетілдіру процесінде даму бар.
Бірақ, мұны тек сол ортаға тұрақты болғандар ғана біледі. Басқасының ойы жоғарыдағыдай нетаивтен құралады. Сол үшін сіздерге біршама құпиялармен бөліскім келді.
Дебат мүлде таңсық адамдар болса, азғантай ақпарат берген дұрыс шығар.
Пікірсайыстың ежелден қалыптасып қазірге жеткен бірнше форматтары болады: БПФ (Британдық парламенттік), АПФ (Американдық парламенттік), ЛД (Линкольн-Дуглас), КПФ (Карл-Поппер) және тағы басқалар.
БПФ бойынша ойында 2 спикерден (ойыншы) тұратын 4 фракция (команда) 1 руумды (room) құрайды. Үкімет және оппозияция ашушы және жабушы үстелдерден құралады. Позиция жеребе нәтижесінде (турнирде tabmaker) анықталады. Қарар (алдын ала немесе 15 минут бұрын) ұсынылады.


Төреші, тайм-кипер ойынды бақылап, бағалап отырады. Айтпақшы, ойын шешімі әділ өтуі үшін мұнда жұп төрешілік болмайды. Кейде тіпті жалғыз төреші де шешім шығара береді. Feedback деген бар, — төрешімен кері байланыс. Яғни, шығарылған шешімнің дұрыстығын дәлелдеп, ұтылыс мен ұтыстың себептерін түсіндіреді.



Иә, иә, терминдер көп! Ол өте-мөте «серьезный» нәрсе. Сол себепті, дебатПЕН ойнамаңыз, дебатТЫ ойнаңыз.


Қымбатты, дебат ойнамайтын достым, егер сіз мұны айқай-шу десеңіз, қателесесіз, бұл – мәдениетті пікір алмасу. Дебат, бұл – «ханым, бикеш, мырза, сіз» деген жіңішке сөздер)


Ең қызығы, пікірсайыс мамандық таңдамайды. Себебі, ұсынылатын резолюциялар қоғамның барлық саласын қамтиды. Тіптен бар ғой, дұрыс ойлай білу, ойын аргументтермен дәлелдеу барлығына керек «нәрсе» деп ойлаймын.


Дебат — республика жастарын біріктіктіретін құндылық. Өте жиі ұйымдастырылатын турнирлердің нәтижесінде 1 дебатердің 200 шақты дебатер-досы болады (орта есеппен).


«Не туралы айтасыңдар осы?» дейтіндерге бірнеше қарардың мысалын келтіріп кетейін –
«Бұл палата білім жүйесін модернизациялаудың тиімді механизмін ұсынады.
БП әлемдік су ресурстары қоғам меншігі болуы тиіс деп есептейді
БП эфтаназияға тыйым салады
БП ТМД елдері біріңғай тарих кітабын жазып шығу ақталады д.е.
БП жекеменшік денсаулық сақтау ұйымдарына тиым салады.
БП заңсыз жолымен табылған дәлелдердiң қылмыстық iске қосуын ақтайды»
Мінекей, осы секілді тізім кете береді. Сіз дебат «оғы» арқылы қаншама «қоянды» ататыныңызды түсінген шығарсыз?)




(Ашық аспан астында — «Open air» турнирінен)

Ең маңыздысы, пікірсайысшылар — қоғамдағы кез келген мәселе төңірегінде өзіндік ойы бар, субъективті пікір иелері. Олар жан жақты, потенциалдары мықты келеді. Асыра сілтеп мақтауда демеңіз, мен жүрген орта сондай. Мен жүрген «Парасат» — үлкен жанұя!

Қош көрдім!
Өзіндік ой, өзіндік көзқарас. Бүгінгі менің жазбағым да субъективті пікірім. Адам болған соң қоғамнан алшақ болу мүмкін емес. Қоғам тәрбиелейді. Иә, үйдегі ата-ана қалыптастырған іргетасты жоққа шығаруға болмас. Алайда, жастардың үнемі ата-ана қарауында, көз алдында бола бермейтінін ескерген жөн. Мектептен басталады, кейін жоғары оқу орнына түсуге басқа қалаға кетеді. Қазіргі SQ-да жастар арасындағы мәселелер шаш етектен. Өтпелі кезеңде жүріп өкінішке ұрынып қалып жатқандары қаншама?! Беймәлім дүниелерге елтіп бақытынан айырылып қалғандар ше? Күйзелістің құрбандарын қайтару мүмкін бе? Жоқ… Иісі қоғамға әбден сіңіп қалған дерттерден қалай арашалау керек? Мен өзім қатарлы жастардың атынан, жастар психологиясымен жазып отырмын. Көп сұрақтың жауабы жоқ. Бұрыс діни ағымдар, моральдық азғындау, намыстан жұрдай болу, тәнін сату, жанын сату деген секілді тізім кете береді. Енді міне, «Беги или умри» немесе «Синий кит» деген нәрселер шықты. Аз ғана уақыттың ішінде Ресейден бері асып біздің елімізге жығылды. Екінің бірінің аузында осы ойынның ережесі мен жапа шеккендер өмірі. Қоғам қорқыныш үстінде. Үлкен резонанс тудырған бұл жайт ендігі көрші Қырғыз еліне де жетіпті деп жатыр. Ойын шартын жазудың қажеті шамалы шығар — барлық желіде әбден таралып болды. (Атауына келсек, көк кит — суицид жасаушылардың символы-мыс). Халық бұл істің анық-қанығы туралы жоғарыдағы азаматтардан, IT-мамандарынан, психологтардан ресми байламдар күтері хақ. #f57 #f58 — дерден қашан құтыларымыз белгісіз болса да, белгілі жайттар бар. Бұл ойынсыз да суицидтің болып келгенін, болып жатқанын жасыра алмаспыз. Ал, тақи осы ойын өз-өзіне қол жұмсауды көбейтіп жатса, құтылу жолдарын айтып тыраштанып көрейін…
Бір ғана жолын көріп тұрғандаймын. Ол — адамның бір-біріне деген немқұрайлылығын жоғалту. Біздің қазақта мынадай сөздер көп: «Жаманмен жолдас болсаң, қаларсың ұятқа», «Жаман басыңды көрге сүйрейді» деген секілді. Менің түсінуімше, мұнда «жамандармен» дос болудан аластайды. Өкініштің алдын алады. Бірақ Абай айты емес пе, «Мен егер Закон қуаты қолымда бар кісі болсам, адам мінезін түзеп болмайды деген кісінің тілін кесер едім» деп. Бәлкім, келіспейтіндер де бар шығар. Бірақ, ойланып қарайықшы, жаман адам деген болады ма? Жоға, адамда жаман мінез болады. Және ол мінезді өзгерту алдымен адамға, кейін қасындағы жолдасына, ортасына байланысты. Осы тұрғыда мен жоғарыда айтылып жүрген сөздерге қарсылығымды білдіргім келеді. Неге? Себебі, ол жаман екен деп шеттей берсек, қасымызға жуытпай, қатынаспай, араласпай қойсақ, ӘЛГІНДЕГІДЕЙ өз-өзін өлімге қиятындар саны көбеймей ме?! Статистика, суицидке баратынның көбісі жасөспірім жасындағылар дейді. Ал өтпелі кезеңде тинейджердің бойында түрлі психологиялық өзгерістердің болатыны ғылыми дәлелденген. Әр адам рухани мықты бола бермейді. Сезімтал, нәзіктер көп. Егер сіздің қолыңыздан келсе, оған қуат беріңіз, жақсы көріңіз. Оның виртуалдан реалға ауысуына көмектесіңіз. Сонда ғана әлгі көк киттіктердің күрмеуіне ілікпейтін боламыз.
Ендеше, «адамзаттың бәрін сүйейік бауырым деп»! Немқұрайлы болмайық! Мейірімділік танытайық дегім келеді!

Сәлеметсіз бе! Мойындаңызшы, биылғы жаз керемет өтті ғой! Кереметтілігі футбол фанаттары үшін Еуропа чемпионатында, ал жалпы спорт сүйер елге жазғы олимпиада ойындарында болды. Небір пікірталас тудырып, әлеуметтік желілерді, күллі ғаламторды жайлады. Шынында да, бір сәт негативтен ажырадық. Осындай додалар өсіп келе жатқан буынға зор мотивация боларына сенемін! (Әрине, әділ түрде өтсе...) Себебі, қатарластарымның аузынан бірнеше рет «болашақта баламды спортқа берем» дегенді естіп қалдым.
Еліміздің жүлдегерлерін (сәл кешіксем де) құттықтап қояйын деп едім!
Рио олимпиадасы туралы көп қарап шықтым. Қызықты ақпараттар мен фактілер де жазылыпты. Ағылшын сайттарын ақтарып отырып, португалдықтардың арасына түсіп кеттім. Сөйтіп, бір қызық нәрсені көзім шалды. Көзім шалды да, бөлісіп қояйыншы дедім…
Олимпиада ойындары үшін Рио де Жанейрода бұрыннан бар 18 кешен қолданылыпты (жөндеуден өткен). Ал арнайы «Рио-2016»-ға деп жаңадан, үнемі пайдалану үшін – 9, уақытша – 8 объект салынған екен. Бұл дегенің қыруар қаржы ғой! Өзіңіз қарап көріңізші.
1) Алғашқы суреттерде Олимпиада саябағының нобайлары. Бұл аумақта автотұрақтар, қонақтарға арналған террасалар салынған.


2) Кариока ареналары: 1, 2, 3
I. Сыйымдылығы: 16 000
Қызмет түрі: баскетбол, паралимпиадалық ойындар (баскетбол, регби)
II. Сыйымдылығы: 10 000
Қызмет түрі: дзюдо, күрес
III. Сыйымдылығы: 10 000
Қызмет түрі: семсерлесу, таэквондо, паралимпиадалық дюздо
Осы саябақ пен ареналарды салу үшін $1 млрд. 678 мың жұмсалған.


3. Теннис орталығы
Жалпы сыйымдылығы: 19,750
Орталық корт: 10000
1-корт: 5000
2-корт: 3000
Қосалқы: 250
Қызмет түрлері: теннис, футбол, паралимпиадалық теннис
Құны: $164 800 000


4. Болашақ аренасы – Олипиада ойындары үшін қолданылатын уақытша спорт кешені.
Сыйымдылығы: 12 000
Қызмет түрі: гандбол және голбол
Құны: $121 100 000


5. «Деодоро» стадионы
Сыйымдылығы: 15 000
Қызмет түрі: регби-7 және қазіргі бессайыс
Құны: $647 100 000



(Түпнұсқасы: infograficos.estadao.com.br/public/e/focasrio2016/hoje-e-amanha.html)
Енді сұрақ. Қалай ойлайсыз, қанат қаққан сайын қатая ма? Әлде ұшу үшін әл жинап алу керек пе?

Сіздерге ақысыз гид болмақпын бұл жазбада) Білмейтіндерге өзім туып-өскен аймақты таныстырып өткім келеді.
Мұнда жер бедері сан қилы. Бізге келсеңіз аласа тауларды да, қыратты-белесті даланы да, құмды алқаптарды да, тіпті сорды да көре аласыз. Климатымыз тым континентті. Табиғат-Анадан тиген үлесіміз қуаң, шөлейт белдем болғандықтан – амал жоқ, боранды, қытымыр қыс пен аңызақ, аптап жазға төзуге бейімделіп алғанбыз. Сол үшін көктемде ағын түзеп, арнасы толған өзен-көлдеріміз жазда кеуіп, тартылып қалатыны құпия емес. Күн мен желден энергия өндірер болса (ЭКСПО) біздің жақтың біраз индустриясы мен инновациясы көтеріліп қала ма деп қоям) Жануардан – қасқыр, түлкі, қарсақ, қоян, ақбөкендер мен жеңіл көлікпен жүрсеңіз жол бойында шоқиып тұрған сарышұнақтарды да көптеп кездестіруге болады. Көбінесе шөлді аймақтарға бейімделген өсімдіктер мен құс атаулысынан да кенде емеспіз.
Санаулы, негізгі көшелердің басқасымен түнделетіп жүрсеңіз Шалқарды қараңғы қала екен деп немесе асты төмен көлігіме обал болды деп көңіліңіз қалуы ықтимал. Яғни, қараңғыда жалғыз жүруге фобиясы бар адамдар үшін, тәжірибесіз жеңіл көлік жүргізушілері үшін сәл қиындау. Алайда, сеніңіз – біздің тұрғындар батыл әрі автомобильдің құлағында ойнайтын шумахерлер өңкей) Жаздың күндері келсеңіз қонақжай масаларымыз бар – адамды жасы мен жынысына, бойы мен келбетіне қарап бағаламайды, бәрін түгел жақсы көреді. Ыстықтадыңыз ба? Уайымдамаңыз, көліміз бар. «Жазда күнге күйген – қыста ауырмайды» дегенді басты қағида санаймыз. Сол үшін күнге еш кедергісіз күйіп, абсолютті нәтижеге жету үшін жағажайға ешбір көлеңке қоймаған ғой, шіркін! Бәрі табиғи. Кешке серуендегенді ұнатасыз ба? Әрине, болады! Бірақ үйге жақын болсын әрі босқа шаршамасын деп саябақтар салмаған. Есесіне әр үй өз алдымызға өзіндік үстел орнатып алғанбыз. Шағылған шемішке (пісте) қалдығын үзіліссіз есіп тұратын «самал» желіміз ертеңіне жоқ қылады. (қысқасы – бізде бәрі «чики, чики») Бәлкім, ауылдың қызығы да осында шығар… Енді мәдениет жағына ойысайық…
Кинотеатр бізде кеңес үкіметі кезінде болған. Үлкендердің сөзіне қарағанда, кіру тұрмақ, билет алудың өзі қиямет қайым болған екен. Бірақ оның орнында қазір сауда үйі. Ішінде кішігірім кинотеатрша ашылыпты. Бірақ, әлі шикі. Театр жоқ. Есесіне мәдениет үйі бар. Бұрын үздіксіз болып жататын концерттер қазір өз ізін жоғалтып алғандай…
Бірақ, кітапханасына ризамын. Менің сүйікті жерім. Оқимын дегенге мүмкіндіктер алаңы дерсің құдды. Біздің өлке 99% таза қазақтардан құралған. Басқа ұлт өкілдерін кездестіруге болады, ілуде біреу, алайда, олардың өзі қазақшаға судай. Сол себептен, тіл меңгеріп, деңгейін көтерем десеңіз бізге қонаққа келіңіз. Кеңпейілді, бауырмал тұрғындар келген қонағын құт көретін, «су сұрасаң, сүт пен айран беретін» ақкөңіл жандар.
Біздің өлкеден шыққан, елге сыйлы аға-апаларымызды мақтамаймын, ол кісілермен мақтанамын. Әріден бастар болсақ, өз заманында «ердің құнын екі ауыз сөзбен шешкен сұңғыла би» — Мөңке, ұлы музыкант, күйші Қазанғап Тілепбергенұлы, әнші Жанар Айжанова, әнші-термеші Айгүл Елшібаева, қазақ әдебиетіне небір керемет туындылар сыйлаған Тахауи Ахтанов (Шетырғыз), қазақ әзілінің деңгейін көтеріп, «Жайдарманды» жарқыратып шығарған Есен аға Елеукен (Шетырғыз), қазіргі таңда халықтың сүйіктісіне айналған «Ұлы дала баласының» жұлдыз болып жарқырауына үлестерін қосқан Аян Сейітов пен Қайнар Алагөзов сынды жігіттер Шалқардан шыққан. Бұл қатар мұнымен шектелмек емес.
Қандай болса да, әркімнің өз туған жері – Мысыр шаһары ғой! Қазірде көк тіреген зәулім-зәулім ғимараттардың арасында жүрсем де, Шалқарымның көшелеріне жетпейді. Себебі, бұл аспан – менің балалық шағымның аспаны, бұл өлке – менің небір қуанышым мен қайғыма куә болған өлке. Осында менің бойым өсті, ойым өсті. Махаббат пен мейірімді, шынайылық пен қамқорлықты сезіндірген де осы жақтың адамдары. Шыны керек, кейде қаланың шуынан шаршағанда ауылыңның тыныштығын аңсайтының болады. Бір-екі күнге барып келсе ғой деп) Әттең, 2000 шақырым кедергі. (Оның үстіне екі поезбен қатынайтының тағы бар. Тура поезд болса деп жүрміз ғой… тағы да жанайқайға салып кеттім ба?)
Сонымен екі бөлім етіп жариялаған бұл постты бәріне болмаса да, біреуге ой салар деген ниетпен жаздым. Сонымен қатар, айтылған әңгіме мен естіген сөздерге сеніп, Шалқар турасында біржақты ой қалмаса екен деймін ғой… Бәріне бірдей топырақ шашуға болмайтыны дұрыс тұжырым екендігіне сүйенер болсақ. «Криминал» деп қалыптасып қалған стереотипті бұзайық) Уәде беремін, жақсы ниетпен келсеңіз, Шалқарды жақсы көріп кетесіз!..
Суреттер: Шалқар Береке Күнділданың көзімен

Менің шындығым немесе ШАЛҚАР неге «КРИМИНАЛ ҚАЛА»?

Қоғам болған соң, танысып-білісіп, араласу қалыпты жағдай. Алдымен аты-жөнің, өмірлік статусың, жасыңнан басталған сұраулар әлбетте туып-өскен жеріңе де жетеді. Менің дүниеге келген жерім – Ақтөбе облысына қарасты Шалқар деген шаһар. Осы тіркес аузымнан шыққан бетте еститіндерім – «ее, әнеу тентек қала ма?», «онда қалай тұрып жатырсыңдар?», «күнде атыс болады дейді ғой, рас па?» деп басталады. Меніңше, бұл жалғыз менің басымдағы жай емес, — барша тұрғындардың құлағына үйреншікті дүние болып кеткені бірталайдан. Осындайда не деп жауап береріңді білмей, жалтақтап қалудан асқан ыңғайсыздық сезімі жоқ шығар. Осыны ескеріп, бұл жазбаға жоғарыдағыдай айдар тағып, Шалқар турасында толық әрі сапалы ақпарат жазуға кірісіп кеттім.
«Тамыры жоқ ағаш, тарихы жоқ халық болмайды» деген Қабдоллов Зейнолла ағамның сөзін ту етіп, алдымен бұл өлкенің өткеніне аз-маз тоқталуды жөн санап отырмын (уйкипедия дәстүріне еліктеп). Еліміздің батыс бөлігінде орналасқан Шалқар жұртының арғы тегі сонау Батыс Түрік қағанатының құрамында болған Әлімұлы бірлестігінің тайпаларымен тікелей байланысты. Әйгілі Шекті руынан шыққан Айтұлы Тілеудің есімі тарихта 1684 жылғы Сайрам соғысындағы ерлігімен әйгілі. Кіші жүз ханы Әбілхайырдың қолбасшылық және саяси қызметтері, отаршылдыққа қарсы күрестері Ақтөбе өңірін тұтастай қамтыған. Ал, 15 жасында-ақ Жайық казактарына қарсы күресте көзге түсіп, «Батыр бала» атанған Есет Көтібарұлын күллі жұрт мақтан тұтады. Онан соң 1900 жылы орыс патшасы Орынбор-Ташкент теміржолын салуға жарлық еткенде істің ақ-қарасын айырып, ел болашағына тиер пайданы көре білген Шеңгел болысы Мырзағұл Шыманұлының берген көмегі ерлік емей немене?! Шалқар жерінде ақ гвардияшылармен күресте Әліби Тоғжанұлы Жангелдиннің еңбегі айрықша. Осы қатарлы есімдері ерен батырлар айта берсең ауыз толарлықтай. Артынша, 1921 жылы 21 қазанда 8 мыңның үстінде халқы бар Шалқар ауданы ұйымдастырылған. Бірер жылдан соң ол уезге айналып, Ырғыз, Қарашоқат, Шалқар аудандарын қамтыған. Содан бері жұртшылық небір нәубетті бастан өткерген. Сол кезеңдерден қазірге дейінгі даму жолын толығырақ білгім келеді деушілерге Т. Тілешовтің редакторлық етуімен басылған «Шалқар энциклопедиясын» сілтеймін.
Ал, енді цифрлар сөйлесін: бүгінде Шалқар – 1 қалалық, 12 ауылдық округке біріктірілген 48 елді мекенді құрайтын, орталығы Шалқар қаласы болып саналатын, Ақтөбенің оңтүстік-шығысында орналасқан білдей бір әкімшілік-аумақтық бөлініс. Жер аумағы – 62,2 мың шаршы квадрат. 2014 жылғы санақ бойынша халық саны – 46 031.
Шалқар өзінше бір құрама штат дерсің. Олай деуімнің себебі бар. Қала темір жол торабының қатысымен 2-ге бөлінген. «Арғы бет» және «Бергі бет». Не деген логика, иә) Барлық мемлекеттік мекемелер (кей мектептерді санамағанда), аурухана мен емхана, сауда үйлері мен вокзал Бергі бетте орналасқандықтан, бұл жақ «Город» аталып кеткен. (Мен «Город» тұрғыны ретінде баяндаймын) Сәйкесінше, арғыбеттіктерге аздап қиындау – барлық шаруаларын тындыру үшін біраз қажып, көпірден өтіп келуге тура келеді. Осы мәселені шешуге де болар еді-ау ниет болса, қолдау болса. Арғыбеттен қатынайтын қалаішілік маршрут болса, құба-құп болатыны сөзсіз. (Бергі жақта екі газель жүретіні әзірге тұрғындардың қуанышы, жұбанышы).
Әлгінде құрама штат дедім ғой. Екі «Бет» те бейресми аудандарға бөлінген. Олар тұрғылықты жерге байланысты шекарамен анықталған және атаулары да тиісінше бір мағынаға ие. Мәселен, «Бойна» деген аймақ бар. Кезінде осы маңда бойня (мал союға арналған орын) болғандықтан, осылай аталып кеткен деседі «бойнаның ағалары». Сосын «Көл жақ». Ойланатын түк те емес – Шалқар көлінің аумағындағы тұрғындар осы бірлестікке кіреді. Айтпақшы, барлық «штаттардың» атауларының ішіндегі қазақшасы екендігін айта кету керек. «Көл жақ» пен «Бойнаның» аралығы «Якорь» деп аталады. Одан әрмен Селиванов деген революционердің құрметіне аталған «Селивановка» деген ауданша бар. Әбдіжәміл Нұрпейісовтің «Қан мен Терін» оқысаңыз — түсінесіз. Ондағы «атамандар» өздеріне «Зверь» деген атауды еншілеген. «Газопровод» болса, өз атына жауап беріп тұр. Ал, Арғы бетке тоқталар болсақ, «Маяковский» бірлестігі кезінде осы аттас көшенің болуымен байланысты көрінеді. Қазір өзгерген. Қысқартып «Маяк» деп те атайды ) Алайда, оны сумен байланыстыру өрескел қателік. «Вор» деген бар… Иә, сізбен келісем – атауы ұнамсыз. «Рабочий городок». «РобГор» деген «крутой» қысқармасы бар. Жұмысшылар қалашығы болған деседі кезінде. Тағы да бар, бірақ мен білетін «ең танымалдары» осылар. Енді сіздер Шалқардың кішігірім саяси архитектурасын білесіздер. Білуімше, бұл бірлестіктердің тұрақты мүшелері болады. Жыл сайын құрамы толығып, жаңарып отырады. Айтпақшы, ескертемін, бұл — тек ер азаматтардың «ойыны». Берген бағам үшін жерлестерімнен кешірім өтінемін, алайда бұл — субъективті пікірім. Бөлініп жүріп бөріге таланып қалмайық. Кезінде өз жерін қорғау үшін ғана жүзге бөлінген едік. (сол саясатты бұрыс түсінгеннің салдарынан қазір трайбализммен ауырып жүрміз). Бірақ ол кез жаугершілік заман-тын. Қажеттілік еді. Ал, қазір, Аллаға шүкір, бейбіт күнде өмір сүріп жатқанымыз айқын. Соғысты қолдан жасап, берекені қашырудың бес тиынға керегі жоқ. Осының салдарынан талай қан төгіліп, небір орынсыз қателіктердің болғаны жасырын емес. «Қас қылмайды қасқыр да жолдасына». Адам адамға жолдас деп білемін. Хулуси Калканның бір сұхбатында «Айналып келгенде адамзаттың өзі бір атаның баласы ғой. Ал, бір атаның баласына қырық пышақ болып, бір-біріне мылтық кезеп, ажал құштырып жату жараспайтын тірлік емес пе?» дегенін оқып едім. Хайуаннан жоғары тұрған «адам» деген атқа лайық болмақ керек.
Шалқарға еріп жүретін тағы бір тіркес бар, «поезд тоқтатқан» деген. Ол оқиға кезінде халыққа тиесілі жәрдемақы төленбей, жағдай нашарлаған тұста болған. Жұртшылық сол заманда теміржолдың арқасында әділдікке қол жеткізген. Себебі, мемлекеттің қайнар көзі халық екендігіне сүйенер болсақ, халыққа қамқор болу мемлекеттің парызы деп білеміз.
Мінекей, жоғарыдағы жағдаяттардан соң Шалқар халқын «тентек» атап кетті.
Қаламыздың «тентек» атануына және бір себеп «найза беріп, жауға қойғаннан» қалған батыстың қызуқандылығы шығар. Осымен тақырыптағы сүраққа жауап бердім деп ойлаймын.
Ал жастарға айтарым біреу ғана – болам десеңіз шала тентек емес, қажет шағында дана тентек болыңыздар…
Мына жазбадан соң, үркіп қалғандар бар шығар) Алайда шұғыл шешім қабылдамаңыз дер едім.
Жалғасы ертең…
Суреттер: Шалқар Береке Күнділданың көзімен

Заман ағымына сай ақпараттың оперативтілілігі көз ілестірер емес. Секунд сайын ғаламтор бетінде қаншама миллиондап жаңа ақпарат пайда болып, неше мың пікір жазылады, фотолар мен видеолар легін бақылып отырудың өзі уақытқа бағынбай тұр. «Айшылық алыс жерлерден жылдап хабар алғызған» заман болып тұр. Осындай кезеңде өмір сүріп жатырмыз. Сананы оятып, нәрсені ақ пен қара деп айыра алу, өзіндік пікір қалыптастыру біздің, жастардың мойнындағы парыз, жауапкершілік деп түсінемін. Сол себепті, білегімді түріп қойып, ноутбүкті ашып жіберіп, өз ой-пікірімді тасада қалдырмай, жеке блог жазуды бастап отырмын. Негізі көптен бері Фейзбүкте де, осында да, белсенді қолданушылар мен танымал блогерлердің жазбаларын бақылап жүрмін. Алуға болатындай дүниелер байқадым. Ол кісілер де едәуір еңбек пен ізденістің арқасында көп оқырманның назарын аударып отыр-ау деп ойладым. Иә, қай кезде де алдыңда арқа сүйер ағаң болғаны жақсы ғой. Блог әлемінде үйренерім көп екеніне сенімдімін. Тек дұрыс жол көрсетіп, қателескен болсам «бетіме басып» отырыңыздар) Сын қабылдай білемін. (Кеулімжай Әйгерім апайымнан алған ескертулерім сабақ болғанын айта кету керек шығар).

Өзіме сәттілік тілеймін! Сәлем, КЕРЕКИНФО!