Осындай суреттерді бұрын журналдардан көріп жүретінмін. Бірақ, өзімді кімнің орнына қойып көру керектігін ойланбаппын. Сіз кімді таңдар едіңіз, егер суретші саламын десе?
Дереккөз мына жерде


Путин Наполеонға ұқсай ма?

Қызық, Интернеттен қазақ басылымдарын шарлап жүріп, көзім мынаны шалып қалды. Бірге оқылық.
«Айта берсем мысал көп. Оның бәрі де күнделікті өмірде өте көп қайталанып жатыр. Мен тек мынаны айтайын. Мұхтар Шахановтың «Жазагер жады» атты шығармасында Шыңғысханның әкесі Есукей айтты деген мынадай бір тұжырым бар. Алла-тағала еркектің қабырғасынан әйел жасарда оған қандай мінез берерін білмей көп ойланыпты. Осы кезде Аллаға жылан келіп, өзінің жаратылысын өзгертуді сұрайды. Алла оның тілегін қабыл қылмайды, бірақ жаңа жасап жатқан жаратылысына көп­қырлы, айтып болмайтын мінез керек­тігін түсініпті.
Сонымен Алла бір түтікше ішіне: 1. Ыстық күннің шуағын. 2. Бұлақтың тазалығын. 3. Гүлдің сұлулығы мен нәзіктігін. 4. Күздің жомарттығын. 5. Түнгі көбелектің сүйіп қалғыштығын. 6. Аққу­дың адалдығын. 7. Хамелеонның өзгер­гіш­тігін. 8. Желдің тұрақсыздығын. 9. Бұлт­тың жылауықтығын. 10. Сиырдың көнбістігін. 11. Есектің бірбеткейлігін. 12. Қарғаның сөзшеңдігін. 13. Түлкінің қулығын. 14. Жыланның ызақорлығы мен кекшілдігін. 15. Иттің үргендігін. 16. Шош­қаның қорсылын қосып, әйелдің мінезін жаратыпты. Осы жаратқанын Алла-тағала еркектің қолына бере тұрып оған кеңес береді. «Ақылды, әрі сақ бол. Мұнда сенің бақытың, әрі өлшенбейтін қайғың бар. Осында сенің арқасүйерің және осында сенің апатың бар.
Егер сен өз әйеліңді игере алмасаң, онда оның әрекетінде жағымсыз нәрселер көбейіп кетеді. Есте сақта, ер адамның мүмкіндігі оның күшінде және басқару әдісінде. Осыларды жоғалтсаң, әйел алдын­да толық жеңілгенің», – депті. Қалай дәл айтылған десеңізші!»
Авторы — Әлібек ТУРАБЕКОВ.

«Қазақстан» ауылы,

Сарыағаш ауданы.
Сілтемесі мұнда

Сурет сілтемесі
Алда журналистер мерекесі келе жатыр. Таңертең жұмысқа келген соң, әдетте компты қосқан соң, міндетті түрде “Мэйл.рудағы” почтамды, Фейсбукты, анда-санда Твиттерді, сосын “Керекинфо” және басқа сайттарды мүмкіндігі болса бір шолып шығамын. Кезек Фейсбукке келіп, шарлап отырсам Өркеннің сілтеме жасаған мына бір jaqsy.kz/story/779 мақаласына көзім түсті. Бұл туралы блогымда бұрыннан жазған болатынмын. Өркеннің айтқанына қосыламын. Журналистердің өз мамандығына кәсіптік тұрғыдан сай келмейтіндігі, бүгінгі қоғамның жаршысымыз дей тұра, көп жағдайда ақсап жатқан дүниелерге менің де қарным ашады.

Қазір телеарнаны қосып қалсаңыз әнші, биші, дәрігер, саясаткерлер т.б. авторлық бағдарламаны жүргізе береді. Газет-журналды ашып қалсаңыз да толып жатқан журналистер. Дилетанты бар, осы мамандықты бітіріп, таза журналист деген дипломды алып келгені бар, келмегені бар, әйтеуір көп. Көп бола берсін, болғысы келгендер де бола берсін, “журналистпін” деп күпіне берсін, жыртылсын, айрылсын, Үкіметтен алақан жая ма, жоқ мақтап мақала жаза ма, көкесінің тілін таба ма, мейлі жағдайын жасап алсын. “Пәлен” деген телеарнаның я болмаса “пәлен” деген газеттің тілшісімін. Сіз журналиспен сөйлесіп тұрсыз” дегенді доқ көрсетіп, кейіпкерін шамалы ықтырып алмаса болмайды. Әйтпесе, журналистің ойы, мақсаты жүзеге аспай қалуы мүмкін. Қалтырап тұратын әкімшілдерге бәлкім солай істеу де керек шығар я әкімшілік-билікті жағалап отырғандар “жоғарыға қағыс ақпарат” кетіп қалмасын, мақталсын” деп өздері де журналистерге солай повод беріп қоя ма, не де болса, бұл екіжақты мүдделестік пен жарамсақтықтың әлімсақтан келе жатқаны һәммаға аян.

Таак, енді артқа сәл шегінсек.

Бірінші класқа бармай тұрып, рас журналист болуды және онша-мұнша емес диктор болуды армандадым. Ал бірінші сыныпқа барған кезде әріп тануды үйреніп, жазу жаза алатын кезде үйге келетін газеттегі теледидар бағдарламасына қарап соған ұқсатып өзімше бағдарлама жасап алатынмын да, ешкім жоқ кезде соны диктор болып оқитынмын. Және жан-жағыма қарап қойып, ешкім көріп қоймасын деген сақтығым да бар. Бір күні мен жазған “телеарна бағдарламасын” жиен әпкем Алина көріп қойып, айқай сала атам мен апама жүгіріп барып айтып қойды. Мен ұялып жерге кіріп бара жатырмын. Сөйтсем атам пен апам мәз. “Ойбай, мына қыз журналист болғысы келеді екен. Қарашы шал, өзінше бағдарлама жасап алыпты” деп қуансын. Қысқасы, арманым да, талпынысым да құпталды. Ал әпкем Алина маған кекетіңкіреп: “Сен не, диктор болғың келе ме? Ол үшін сенің түрің әдемі болу керек қой” деп мырс етті. Ешкім жоқта айнаға барып, Жаратқан берген түрге қайтадан зер салып қарадым. Қандай кемшіліктер бар дегендей. Расында, экранға жарамайтын сияқтымын. Қынжылып тұрмын кәдімгідей. Бірақ, түрім экранға келетіндей асқан сұлу емес екем деп қайғыра қойғам жоқ, журналист болу туралы арманым өрши түсті.

Ең алғаш жазған-сызғандарымды “Ақ желкен” журналына, сосын “Ұлан” газетіне беріп тұрдым. “Ұланның” жас тілшісі атандым. Бертін келе бұл газетті місе тұтпай, үлкен газеттен бірақ шыққым келіп, “Қазақ әдебиетіне” жазған бір мақалам жарық көрді. Ой, сол кездегі қуанғанымды көрсеңіз. Мені мектептегілер ғана емес, бүкіл ауыл-аймақ “газетке шыққанымды көрсе екен, оқыса екен, білсе екен, іштері күйсе екен, қап бәлем, сені ме деп тістерін қайраса екен” деп қоямын. Солардың маған қызғана да қызыға қарап тұрғанын ойша елестетіп алып, бір рахатқа бөленетімді қайтерсің. “Ұланға” шыққан мақала соңындағы өз аты-жөнімді көрген кездегі қуанышымды айтпай-ақ қояйын. Қаттап салып қойған чемоданнан қайта-қайта ашып қарап, қайта-қайта оқитын “дертке” де ұшырадық. Ол этаптан да өттік. Апырай, тип-титімдей боп алып не деген атаққұмарлық, не деген пассионарлық десеңізші көкірегімді тесіп бара жатқан?!

Осы желікпен, осы арманмен, осы құлшыныспен 11 сыныпты бітіріп, 1999 жылы Түркістандағы қазақ-түрік университетінің журналистика кафедрасына оқуға түстім. Бас ұстазымыз яғни завкафедрамыз Сейдолла Садықов деген ағай болды. Сейдолла ағай басқаларға қайдам, маған және группаласым Айгүл екеумізге ерекше ықыласпен қарады. Қандай жындылық пен тентектік жасасақ та арашалап алатын, қорғап жүретін. Бізге тиіскендерге “Тәйт, тимеңдер бұл дәйіскаларға” деген кезде, тіпті екі есе қоқиланып қалатынбыз. Мен ұстаз ретінде Сейдолла ағайға қарызбын әрі ол кісінің алдында басымды иемін. Кемпір-шалдың қолында еркін өскен мен сияқты тентектің бетінен қаққан жоқ. Ағай бізге еркіндікті берді, батылдыққа үйретті. “Айтатын болсаңдар айтып қалыңдар, жас кездеріңде, саналарың пендешілікпен былғанбай тұрған таза кездеріңде жазатындарыңды жазып қалыңдар” деп жиі айтатын. Қазір де сол Түркістанда оқып жатқан жас журналистерге солай үйретіп жүрсе таң қалмаймын.

Біз шет аймақта болғандықтан қазіргі жастар сияқты оқып жүріп жартылай ставкаға газет-журнал, телеарналарда жұмыс істей алмадық. Группаға кілең бір үйдің бетіне қарап отырған еркелері мен серкелері жиналды. “Мен ғана мықтымын” деп келгендердің біразының аптығы басылып қалды, біреулер өзіне сенбей жүрсе, өзіне деген сенімі артты. Біреулер ашыла түсті, біреулер керісінше мүлде жабылып қалды. Біреулері мүлдем басқа салаға кетті, біреулері тұрмысқа шығып кетті, біреулері әйтеуір анау-мынау болды. Содан “Әй, осыдан бірдеңе шығады-ау” деп іріктелгендердің біразы бүгінде республикалық, облыстық, салалық басылымдарда, телеарналарда жұмыс істеп жатыр. Сөзім жалаң болмасын, өз группаластарымды осы мерекені пайдаланып құттықтай кетпесем, мақтай кетпесем, айта кетпесем не болғаным. Ешкім де кісілік кемшіліктен ада емес. Еліміздің бас газеті “Егеменде” қос бірдей группаласым Айгүл Сейілова мен Әбдірахман Қыдырбек, “Қазақ спорты” газетінде Нұралы Мұхтарұлы мен Жолдыбай Базаров, “Хабар” арнасының Ақмола облысынан меншікті тілшісі Меруерт Палмаханова және осы “Хабар” арнасында үйлестіруші қызметін атқаратын Динара Балаубекова, облыстық газетте істейтін Мәлік Дәулетов, “Қалқан” газетінде Мұрат Құдайбергенов және мен “Сарбазда” жүрміз. (Алтын группаластарым, мерекелеріңмен! Давай тосты алып қойыңдар, до конца!  )

Жә, сонымен Өркен айтқан мәселеге қайта айналып соғатын болсам, күндердің күнінде “Осы мен не істеп жүрмін? Журналист деген өзі қандай мамандық? Бұл мамандықтың қадірі неге сонша түсіп бара жатыр?” дегенді ойлана бастадым. Жақсы мақала жазып, “Пәленше ана мәселені көтеріпті, мынаны ерекше жазып шығыпты, өйтіпті, бүйтіпті, пәлен деген дөкейден, пәлен деген орақ тілді, отауыздан сұхбат алыпты, ешкімге ұқсамайтын керемет мақала жазыпты, осылай айызын қандырып сол пәленше ғана жаза алады, анау пәленше тақырыпқа ерекше барады, көп ізденеді, еңбекқор журналист” деген сияқты дүниелерден жалыға бастадым. Шаршадым қысқасы. Бір түсінгенім, журналистиканы яғни өз мамандығымды ерекше сүйеді екем. Сүйгендігім үшін де осы салада жүрмін. Бірақ, не бітірдім? Нені қарқ қылдым, не үлес қоса алдым осы журналистикаға? Мардымды жауабым да жоқ екен. Оны араға салынған уақыт көрсетпесе, әзірге күмілжіген күйдемін.

Жағымды мамандықтың иесі атану шарт емес, өз кәсібіңді жүрегіңмен сүйіп істесең ғана мән табатын сияқтысың. Әйтпесе, жанығып, арамтер болудан сіз бен біз өмір сүріп отырған қоғам гүлденіп кетпесі анық.

Мерекелеріңізбен әріптестер, қазақта жақсы журналистер көп, солар жасасын!

Әлсізге зорлық көрсету су астында да бар екен

Еркек кішкентайынан еркек

Қайырымды тілеулестер

«Керектің» жігіттерімен футболға баруды армандайды

Аңду әдісі

Бір сәт табиғат құшағында

Мына фигураны «Керектіктерге» таныстырудың қажеті жоқ шығар. Биылғы блогқұрылтайда өз басыма Жалғастың презентациясы қатты ұнағанын айта кетейін. Әрине, «Керектіктер» үшін Жалғастың кейбір айтқандары «тізесі шыққан» тақырып болуы мүмкін. Бірақ, жұрттың барлығы бірдей емес, біреу біледі, біреу білмейді дегендей. Айтпақшы, құрылтайда Нұрғисаның да жасаған презентациясы ұнады.

Жалғас ЕРТАЙ, блоггер, «WikiBilim» қоғамдық қорының қызметкері, «Центр тяжести» сайтының редакторы:

«Қоғам қандай болса, оның интернеті де дәл сондай болады»

«Интернет журналистен универсал болуды талап етіп отыр»

«Қазақтілді интернеттің бар екендігін дәлелдейтін уақыт келді»

Амар Бхарти бүгінде үнді елінде бірден бір қасиетті саналатын жан. Өйткені, ол қолын 38 жылдан бері суреттегідей жоғарыға қарай көтеріп тұрады екен. Оның айтуынша, 40 жыл бұрын баласы мен әйелін тастап, Индияға келіп Шива құдайға мінәжат еткісі келіпті.
Осыншама жыл қолын көтеріп тұрғандықтан қан айналым жүйесі тоқтап, оның қолы адам қарағысыз қорқынышты бірдеңеге айналып кетіпті.

Ашушаң ұрысқақ бастық

Өзін керемет сезініп қоятын бастық (жалған мақтау, жағымпаздыққа кет әрі емес)

Жерге ұра беретін қанішкір бастық

Әңгүдіктеу, менің айтқаным дұрыс деп, аузынан көбігі шашырайтын бастық

Үндемей сыртыңнан аңдып жүріп, оңдырмай түсіретін бастық


Жалпы адамдардың бастық туралы ойы осы шамалас

Тықақтап түк бітірмесе де типы жиналыс өткіз бергіш бастық

Бастықтың айтқандарын жүрегіңізге жақын ала бермеңіз. Ол өйткені, мынадай.
Сонымен, жаңа Айқаракөз бен Гастаның жазбасына пікір жазам деп, бастық туралы жазу ойыма келсін.
Бірінші бастық. Ол сатираға да, саясатқа да жақын адам болатын. Айлықты аз төлегені үшін кетіп қалдым ол жерден. Жазған мақалаларыма онша көңілі толмайтын. Шыны керек, өзімнің де көңілім толатыны шамалы еді))) Бұл бастық қарны қампиған, көзі тарбиған бақа сияқты-тын. Кабинетіне кірсең жыландай жиырылып, тітіркенген күйі шығатынмын. Бірақ, айлықты, еңбегіңді жемейтін честныйлығы бар-тұғын.
Екінші бастық. ойыбой, бұл туралы жыр таңды таңға ұратын шығар. Әлгі көңілдесің де, байың да жоқ, острый, сұранысқа ие емес журналиссіңдер деп жерден алып, жерге салатын нағыз қанішкірдің бірі еді. Бізді таң атпай жиып алып, "ұйықтап жүресіңдер, анау «Казправданың тілшісі Любовь Доброта мен Қазақпараттың тілшісі оқиғаның басы-қасында жүр, сендер саусақтарыңды сорып жүрсіңдер», деп бәрімізге жалпылай бір ұрсып тілімен безеп шығатын. Өзге газеттегі журналистің бәрі керемет, тек біз ғана елдің соңында қалып кеткен біреуміз әйтеуір. Құдай-ай, мұның сөздік қоры күн сайын жаңарып тұрмаса да, күн сайын 5-ақ рет жиналыс жасап, «Кәні не жаздың? не істеватсың?» деп тексеріп отырмаса бойына ас батпайтын нағыз тиран болатын.
Үшінші бастық, мә керемет бастық болды. Екінші бастықтың жүйкемді түтіп, қан қақсатқанын құдай көрді ме, үшінші бастық алтын адам болып шықты. Оны әлі күнге дейін алтын бастық деп аузымның суы құрып айтып жүремін. Менің журналистік шығармашылығыма көп әсерін тигізген, жазуыма шабыт беріп, өз стилімді табуға ықпал еткен белгілі публицист кісі.
Төртінші бастық яғни қазіргі бастығым да не только алтын, бриллиант адам. Иә, иә, өте жақсы адам. Адамның характерін, шығармашылығын, психологиясын жетік меңгерген, кең адам. Өте кеңпейіл, ақкөңіл, жаны жомарт, аңқылдап қалған адам. Тфә, тфә бастығыма тіл-көз тимесін, дені сау болсын деп күн сайын Алладан амандығын тілеп жүремін. Неге десеңіз, денсаулығы жоқ, жасы келіп қалған кісі.

Соңғы рет сағатты 2006 жылы тақтым-ау деймін. Неше түрлі сағаттарым болатын. Кейін не үшін сағат тақпай кеткенімді өзім де білмеймін. Бір жағынан ұялы телефондар шыққан соң, сағаттың қажеті болмай қалды-ау шамасы. Қасымдағы көрші қыздың екеуі де сағат тағады. Бірі аксессуар ретінде тақса, екіншісі жай мақсатсыз тағып жүргенін айтады. Қазір сағат тұрмақ алтын сақиналарымды таққым келмейтін болыпты. Күйкі дүниелерден азат болуды әлдеқашан бастаған сияқтымын. Қыздың көзі жылтырақта деуші еді, осы мен әлекей-шүлекей заттарға қызықпайды екем. Сіздерде қалай?
1. Сағатты әрдайым тағып жүремін
2. Тағамын, аксессуар ретінде
3. Тақпаймын, ұялы телефоным жетеді
4. Босқа ақша шашу
5. Егер біреу сыйласа тағамын, бірақ өзім сатып алмаймын

Шыны керек, бұл тақырыпқа бірдеңе жазу үшін міндетті түрде «бақыттымын» немесе «бақытсызбын» болмаса «жартылай бақытты сияқтымын» деген категорияға жаатындар жазбайды. Бұл тақырыпқа "үйленіп қойдым, болды менде бәрі жақсы" деп өмірбақи крест қоя алмайды. Бұл тақырыпқа «балалы-шағалы болдық, қайдағы сезім, оның бәрі жайына қалады» деген күннің өзінде әйтеуір жүрек түкпірінде бірдеңенің жасырынып жататыны рас. Общым, бұл тақырып, бей-жай нәрсе емес.
«Баяғыда бір жігітім болған, мені алмай кетті оңбаған, мен сондай керемет адам едім» дей де алмаймын. Ғайыптан тайып біреу пайда болады да, мені өзімен бірге болашаққа жетелей жөнеледі деген қиялдан да аулақпын. Осыншама уақытты босқа жіберіп алдым, қаншама берілген шанстарды құр жіберіп алдым деп те өкіндім. Бірақ, оның да уыты қайтыпты. Қазір барлық нәрсеге салқын, эмоциясыз қарайтын болыппын. (Салқын қарамағанда қайтейін деп едің, біреуді шауып алайын деп пе едің? Әрине, өз тағдырыңа өзің жауаптысың) деп шыға келетіндер де бар, шыға да беріңіз.
Баяғыда махаббат, сезім туралы әдемі бір түсініктерім бар еді. Қазір бұл туралы бірдеңе ойлау (күлкілі деп ұялып тұрғам жоқ), шынымен ары ойлап, бері ойлап көрсем, ештеңе де ойламайды екем.

Әскери газетке кейде шыны керек, не жазам деп түк таппай қалатыным бар. Офицер, сержант, сарбаздар, әскери бөлімді «Жасасын, ура, ура» деген пафосты ноталармен жаза беруден «збым» шығып кетті. Кеше интернетте қаңғырып жүріп бір идея тауып алам ба деп біраз шашымды ауыртып көрдім. Содан әскери ойыншықтар туралы жазып көрсем не болады деген ой сап ете қалды. Бұл туралы әжептәуір ақпараттар бар екен. Бір қызығы, кейбір психологтар балаға соғыс, әскери туралы ойыншықтар әперу зиян, агрессивный болады десе, кейбірі керісінше жастайынан ата-ана, туыстарын, Отанды қорғауды, патриот болып өсуді, елі мен жерінің қазба байлықтарын біліп, соны қорғау керектігін түсініп өседі дейді.