Қазақта «қарыз қатынас бұзады» деген сөз бар. Ауызша, не жазбаша болсын осындай уағдаласудың артында кейде үлкен реніш, өкпе қалатыны жасырын емес. Бірақ біздің кейіпкеріміз Мейір Абытаевқа «қарыз» пайдалы кәсіппен айналысуына сеп болды.

Бірде Мейірге 1 миллион теңге қарыз болған борышкер берешегін 5-6 ірі қарамен қайтарыпты. Осы сәтте Мейірге бір ой келеді. Ол інісімен ақылдасып, мал шаруашылығымен айналысуға бел буады.


2013 жылы Қарағанды облысы, Сенокосное ауылында «Абытаев» Фермерлік қожалығы пайда болады. Фермер алғашында «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ-нан «Сыбаға» бағдарламасы бойынша несие алып, 60 бас сиыр сатып алады.



Бүгінде қожалықта 170 ірі қара мен 100-ден аса жылқы бар. Сиырлардың басым бөлігі — симментал мен қара-шұбар тұқымды.


Биыл несие алып, мал басын 500-ге дейін жеткізу жоспарда бар. Осыған орай 200 ірі қара сыятын үлкен ангар салынып жатыр. Оған қоса мал соятын орынды да салу көзделіп отыр.

Ауыл игілігіне жарасын деп, наубайхана құрылысы жүріп жатыр. Бір ауысымда мың бөлке нан шығаратын болады.


«Жалпы үш жылда бірталай жұмыстарды атқарып тастадық. Барға қанағат етіп, шүкіршілік етемін», — дейді Мейір.

Қазақ халқының басты тағамы – ет. Ұлттық тағамдарымыздың басым көпшілігі еттен жасалатындықтан одан дәмді әрі қуатты ас жоқ. Қазақ баласын еттің түр-түрімен таң қалдыра алмайсыз. Дегенмен соңғы бес-алты жылда біздің нарықта «мәрмәр сиыр еті» деген жаңа ұғым пайда болды. Сонымен «мәрмәр сиыр еті» деген не?


«Мәрмәр сиыр етінің» отаны – Жапония. XIX ғасырдың алпысыншы жылдары пайда болған бұл деликатестің бүгінде 120-дан астам түрі бар екен. Бұл ет түрінің дәмі де, түсі де, өңі де ерекше. Яғни бұлшықеттегі май қабаттары етті сөлді әрі жұмсақ етеді. Бірнеше жылдан бері бұл бағалы деликатес елімізде де өндіріле бастады.



Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамыту мақсатында елімізде 2010 жылы «KazBeef Ltd» ЖШС құрылған еді. Инновациялық жобаны «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ қаржыландырды. АҚШ-тан «Ангус» және «Герефорд» тұқымды 2 мың бас іріқара әкелінді. Бүгінде мұндағы мал басы 10 мыңға жуықтады.




Кәсіпорын малға қажетті жем-шөпті дайындаудан бастап, төл өсіру, бордақылау, ет және шұжық өндірумен айналысады.


Компания ірі қара малды жасанды ұрықтандыру жұмыстарына айрықша көңіл бөліп келеді. АҚШ пен Канададан ұрық әкелініп, жергілікті мал тұқымын асылдандыру жұмыстары жүріп жатыр.



Жалпы «Герефорд» және«Ангус» тұқымдары біздің ауа райымызға бейім. Жаздың аптабына, қыстың қаһарына төзімді болып келеді. Малды азықтандыру нормасы мен рационды зоотехник әзірлейді. Таңертең берілетін және кешкі жем әртүрлі. Еттің «мәрмәрлі» өрнек алуында жем-шөп пен қоректендіру тәсілдерінің маңызы зор.



Мынау биылғы төл. 6 айлық бұзаулардың салмағы 250 келіге дейін барады. Ал бір жасқа толған тайыншалар 400-450 келі тартады. Ет комбинатына жеткізілетін дөнежіндердің тірі салмағы 750-780 келіге дейін жетеді екен.




Мал сою, өнімді өңдеу мен қаптау цехтары мұнтаздай, ондағы тазалық таңғалдырады. Жұмысшылардың барлығы мұқият дезинфекциядан өтіп қана өз ісіне кіріседі. Әрбір қызметкер алдымен душ қабылдайды, сосын таза жұмыс киімін киіп, арнайы ерітіндіде қолын жуады.




Міне, мәрмәр сиыр еті! Компания өндіретін бұл деликатеске сұраныс жоғары. Тапсырыс негізінен отандық және ресейлік мейрамханалардан келіп түседі.

Кеншілердің астанасы — Қарағанды қаласында «Мясной двор» деген дүкен бар. Тек жас малдың әрі сапалы ет сатылатындықтан мұнда келетін тұтынушылар саны ешқашан азайған емес.


Дүкен директоры Евгений Апеисов өнімнің сапасына кепілдік беремін дейді. Өйткені сөреде жатқан барлық өнім Қарағанды облысында орналасқан жеке фермасынан жеткізіледі.


Дүкенде сатушылар мен қасапшылар барлығы 8 адам еңбек етеді.


Мына жігіттің есімі Нұрасыл. Есту мен сөйлеу қабілетінен айырылған ол мұнда 3 жылдан бері жұмыс істеп келеді.


Евгений Апеисовтың айтуынша, шағын және орта бизнес мүмкіндігі шектеулі азаматтарды жұмыспен қамтуы керек. Өйткені осының нәтижесінде жарымжан жандар өздерін қоғамның толыққанды мүшесі етіп сезінуіне мүмкіндік алады.


Дүкенді аралап болған соң біз «Шатан» шаруа қожалығының жұмысымен танысу үшін жолға шықтық. Ферма Қарағанды қаласынан 200 шақырым жерде орналасқан екен.


Ферманың қаладан тым алшақтығын Евгений былай түсіндірді: «Ен даладағы шаруа қожалығына жаз мезгілінің өзінде жету қиын. Ал қыстыгүні жол тіптен жабылады. Ферманы айнала ондаған шақырым жерде бірде-бір елді мекен жоқ. Бұл бірішіден – ұрлыққа жол бермейді, екіншіден – мал өсіру үшін қолайлы әрі мінсіз табиғи жағдай жасауға мүмкіндік береді».


Кеңес дәуірінен қалған ескі, қирауға шақ қалған база мен үйі ғана бар ферманы Евгений Апеисов 2012 жылы сатып алды.


Алдымен тұрғын үй, сосын сиыр қорасы толықтай қалпына келтіріліп, жемшөп сақтайтын қойма мен техниканы жөндейтін гараж жаңадан салынды.


Ал мынау «Шатан» шаруа қожалығының мақтанышы – асыл тұқымды тайыншалар. Селекциялық және асылдандыру жұмыстары қазақтың ақбас сиыры мен әулиекөл тұқымдары бойынша жүргізіліп келеді.


Екі тұқымның да артықшылықтары мол әрі біздің климатқа өте бейім, өсімтал. Қысы-жазы далада ұстауға болады.


Қазақтың ақбас сиырларының сүті құнарлы, майлы болғандықтан тайыншалар салмақты тез жинайды. Мынау 4-5 айлық бұзаулардың салмағы 200 келіге дейін жетеді.


3-4 айдан соң мына бұқалар сойылымға жіберіледі. Әрқайсысы шамамен 250-300 келіден аса ет береді.


Ал мынау «Шатан» шаруа қожалығындағы қазақтың ақбас сиыры тұқымының аталық із бастаушысы. «Михаил Потапыч» атты бұл бұқаны Евгений 2012 жылы Көкшетаудан алып келген екен.


«Аграрлық несие корпорациясының» қолдауы арқасында «Шатан» шаруа қожалығындағы мал басы 2015 жылдан бері екі есе өсті. Бүгінде мұнда 1200-ден аса сиыр бар. «Сыбаға» бағдарламасы бойынша ферма 100-ге жуық іріқараны сатып алды.


Бұдан бөлек 2016 жылы «Құлан» бағдарламасы бойынша 100 жылқы сатып алынды. Евгений Апеисовтың айтуынша, кредит шарттары фермерлер үшін өте тиімді.


Евгений Апеисов шаруа қожалығын кеңейтуді көздеп отыр. Қазіргі таңда 500 бұқаны бордақылайтын жаңа база салынып жатыр.


2016 жылы қожалық егін шаруашылығына қажетті жаңа техникаға ие болды.


Бүгінде «Шатан» шаруа қожалығы қажырлы еңбектің арқасында бар болғаны 4 жылдың ішінде үлкен нәтижелерге жетіп, ірі бизнес нысанына айналып отыр.


Евгений Апеисовтың айтуынша елімізде ауыл шаруашылығын дамыту үшін барлық жағдай жасалған. Субсидия, жеңілдетілген кредит беретін мемлекеттік бағдарламалар бар. Тек аянбай еңбек ету керек. Еңбек етсең ерінбей тояды қарның тіленбей!