Блогқұрылтайдың не екенін, мақсаты қандай екенін түсіндіру үшін әуелі әңгімелесіп отырған адамыңызға блог жайлы түсінік қалыптастыру керек. «Блогқұрылтай» десеңіз әркім әр түрлі қабылдайды екен. Жұмыста бір қағаздарды толтырып отырғанмын. Кабинетіме бір әртіс апамыз (орта жастағы кісі, қырса қырыққа аяқ баса бастаған) келді. «Өзімнің жұмыстарымды интернет арқылы жарнамалай аламын ба?» дегендей сұрақтар қойды. «Апай, әлбетте! Шетелдерде әртістердің жеке сайттары болады. Соңғы жаңалықтарын, жаңа альбомдарын сол сайттары арқылы жарнамалап отырады. Сайтпен жұмыс істей алмасаңыз кішігірім блог ашып алып сол арқылы өз жұмысыңызды жарнамалдай беріңіз». «Мой мирдың» блогы арқылы ма?». Апамызға блогтың не екенін түсіндіріп, 2011 жылдан бері қазақ блогшыларының блогқұрылтайы дәстүрлі түрде өтіп келе жатқанын айттым. «Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы секілді» десеңші деді Дүниежүзі Қазақтарының Құрылтайында ән айтып қалған әртіс апамыз.
«Блог бізге не бер(е)ді, ?», «Блогқұрылтай не бер(е)ді?» деген заңды сұрақтар туындайды екен.

Ауылымызда көп жыл ұстаздық еткен Төлеубай деген кісі бар. Үлкенді-кішілі біраз адам Төлеубай мұғалім деп атайды. Сол Төкеңнің Алматыдағы ұлының БТА банкінен алған ипотекасы(ипотека сірә Төкеңнің атында-ау деймін) бар екен. Ақшаңды уақытынан кешіктірсең байланысқа қалдырған телефондарды мазалайтын әр банктің әдеті емес пе? Төкеңнің де үйіне «БТАлықтар» звандапты." Алло, это дом Курманбаева Толеубая?" «Да, Толеубай слушает вас». «У вас проссрочка, анау-мынау ...» Төкең өзі маңғаздана сөйлейтін адам. сол қалпын бұзбастан «Я сейчас не могу платит. Все денги у братишки. а он за границу ушел» депті. «Какая братишка?» Банк қызметкерлері де тықақтап қоймайды. «мұхтар Әблязев» деген кезде ар жақтағылар трубканы тастай салыпты… Екі-үш күн өтер-өтпестен тағыда қоңырау түседі. Тағы да Алматыдан. Тағы да сол «БТАбанк». «Я не могу данный момент оплачивать» дейді Төкең. «Почему» деп аналар да қоймапты. «У меня травма». «Какая?» банк қызметкері бейтаныс келіншек те тықақтап қояр емес. «сексуальная травма» депті Төкең. Содан бері БТАбанкінен Төкеңе ешкім қоңырау шалмапты деседі. ал, ипотеканың төленгені-төленбегені бізге белгісіз…

«Чай или кофе?». Осы сұрақты бала кезіңізде талай рет кинолардан естігеніңіз анық. Өсе келе қызмет бабымен офистік жұмыстар атқарғанда, басқа да кездесулерде, әйтеуір бір жерлерде осы сөзбен ұшырасқан да боларсыздар. Ал, мен бұл сұрақпен тым ерте ұшырасыппын қарап отырсам. Сексенінші жылдардың орта шенінде туған ауыл баласының бес-алты жас шамасындағы кезінде кофе туралы түсінігі болмаған да екен ол кезде. Біздің үйдегі (ата-әжемнің баласымын ғой) қыздардың екіншісі тұрмыс құрды да күйеуінің қызмет бабыменБалқашқаласына көшіп кетті. Шешей марқұм (әжем) буынып-түйініп қаладағы «аш-жалаңаш» (Марқұм өле-өлгенше қаладағы біздерге азық-түлік тасушы еді) қызына азық-түлікке толған үлкен-үлкен сөмкелерімен пойызға мінеді. Мен шешейдің қасында еріп жүрмін.

Бұл оқиға бұрынырақта біздің өңірде болыпты. Оқиға кейіпкерлерінің атын өзгертейін десем толық біле қоймаймын.
Желіккен жастар себепсізден себепсіз бір бас қосу ұйымдастырмақ болады. Алдын-ала ауылдағы қыздар мен жігіттерден кім келетіні, кімдерге хабар айтылуы керектігі белгіленеді. Ауылда бәрі бір-бірімен жақсы араласатындықтан іріктеуге тек бір ғана жігіт ілікпей қалған екен. Не үшін екені өздеріне ғана мәлім, жақында ғана түрмеден шыққан жігіт екен шақырылмай қалған.
Хош, кеш тамаша өтіп жатады.Баянмен, гитарамен, домбырамен ән салынып, қыздар сылқылдай күле бастайды. Шағын ауылда бұндай шулы отырыстың ешкімге білінбей өте қоюы екіталай нәрсе. Әлгі түремшік жігітотырыс әбден қызған кезде жетіп келе қалады. Біреу арқылы отырыс өтіп жатқан үйдің жігітін шақырады. "Әй, әкеңнің аузына сиейін! Мен саған не істеп қойып ем? Мені неге шақырмайсыңдар?". Реніші орынды былай қарасаң, бірақ, шақырылмауының да бір себебі бар шығар. анау жауап қата алмайды. "Әкеңнің аузын ұрайын! Мен қазір сені өлтіремін" деп қолына пышағын алып тұра қуады. Анау қашып кеп береді.

Ойын баласы кезіміз. Мектептен қайтқанымыздың өзі ойын. Жолай үйіне жеткен кластастарымыздың үйінен су ішеміз. Сонда байқағаным су толы ожауды тұтқасымен ұсынса да бес саусағын тарбитып түбінен ұстап сіміріп салатындар болушы еді.Ойын баласы болған соң не бір заттарды ұстайсың,өзіңнен кейін су ішетіндердің де жағдайын ойлау керек қой. Ержетіп оң-солымызды танығанда байқағаным: баяғы ожауды түбінен ұстап су ішетіндер әлі солай ұстайды екен.Бала кезден қалыптаспағансоң қиын шығар. Ата-ананың жіберіп алған қателігі.
Тағы бір осы тектес мысал. Бір үйде шай ішіп отырасың. Бәрі тамаша. Бір кезде сол үйдің мысығы құрығыр келіп мияулайды. Шай құйып отырған жеңгей сүт құйып отырған қасығымен (ауылда кей үйлер сүтті литр кесеге құйып, қасықпен шай кешеге құйып отырады) мысықты басынан бір ұрып, әрі қарай қасығын шаймастан сен ұсынған кесеге шайын құйып беріп отыра береді.
Басқа бір үйден ет жеп отырасың. Ет бабына келіп піскен. Бір кезде бөлмеге сол үйдің 3-4 жасар баласы кіреді. мұрнынан ақ боз аты мен көк боз аты қоса ағып тұр. Жеңгей жалаң қолымен әлгінің мұрнын бір қорс еткізіп сіңбіртіп алады. Қолын етегіне шала-шарпы сүрте салып «Жеңіздер, жеңіздер» деп табақтағы етті жұртарға ысыра бастайды.
Енді бір кісілер қонаққа барған үйін расымен де "өз үйі" екен деп қалады. Ет желінген соң, карта ойналған соң, сорпа бойына тарағанның әсері ме тершең қонақ терлей бастайды. Ваннаға кіріп, қонақтар беті-қолын сүртсін деп қойған таза орамалға қолтығына шейін сүртіп кетеді…
Суреткесілтеме

Ия, бұл жігіттер қаншама туындыны өмірге бірлесіп әкелген Шәмші мен Мұқағали емес. Бірақ, бірер жыл бұрын жастардың ұялы телефондарынан түспеген, түнгі клубтар мен би алаңдарын армансыз «жыртқан» Alors on danse әнінің қалай жазылғанын көздеріңізбен көріңіздер.

Орыс тіліндегі нұсқасы

Біздің ата-бабаларымыздың басты күн көрісі мал шаруашылығы болғандығы белгілі. Бұл тіпті өмір сүру салттарына терең еніп, уақыт өлшемдерін, қашықтық өлшемдерін де сол арқылы көрсете білген. Мысалы, "Қозы көш жер", «Сүт пісірім уақыт». Біздердің «Тұман қалың екен ә» немесе «Боран күшейіп кетті» деген тіркестерімізді «Ат құлағы көрінбес» деп үш сөзбен жеткізе салған.
Жаз жайлауда, қыс қыстауда күн кешкен бабаларымыз ауа райын да өзінше болжап отырғын. Мысалы, күздің кезінде қотанға(қораға) кірген қой аузына шөп тістей кірсе қыс қаты болатынын болжаған. Ескіше жыл басы, яғни, наурыздың 14-і күні таңертеңгілің қар бетіне қойған қойдың құмалағы түс ауа қарға түсіп кетсе, көктемнің шығуына аз қалғанын, қыс аяғы созылмайтынын болжаған.
Енді, тақырып атауына тоқтала кетсек. Биылғы жылы Арқада қыс ерте орнады. Қараша айында түскен қар еріместен жатып қалды. Бабаларымыз "Қарашаның қары жатса бір тоқтылық қыс болар" деп айтып кеткен екен. «Бір тоқтылық» сөзіне тоқтала кетсек. Тоқты- алты айлық қой. «Перехадной возрост» кезеңіне жеткен қой малы. Бабаларымыздың болжамына сүйенсек биыл арқа өңірінде алты ай қыс болуы тиіс.

Комедиялық бір киноға тамаша эпизод бола алатын әңгіме айтайын. Менің әкем жасында киік аулап, аңшылық құрған адам, оның әкесі де. Әңгімеге арқау болып отырған оқиға әкемнің бір досымен бірігіп киікке шығуы. Ол замандарда киіктер сайын далада жосып жүре беретін. Әкемнің «Планета» деген матасекілі болатын. Сол матасекілімен киік аулауға шығады. Артында Серғазы деген құрдасы әлде досы, опшым киік атушы. Киіктердің ипподромда жайылмайтыны белгілі. Екі аяқтылардың екі аяқты матасекілмен келе жатқанын көрген жануарлар ойлы-қырлы жерлермен, жыра-жыраның арасымен қашпай ды ма. Қанша жерден жер мұғдарын біліп жүрген адам болса да рөлде отырған әкемді қара басып, екі аяқты көліктері аударылып қалған екеудің төрт аяғы аспанна келіп тоңқалаң асады. Орындарынан атып тұрып, киіктерді қайта қумақшы болады. Бірақ, Секеңнің оң жақ қолы көтертпей қалса керек. Содан, қолы шығып кеткен Секеңді артына салып алып, ауылға, сынықшыға келеді әкем. Сынықшының әкесі де өз кезегінде аудан көлеміне аты мәлім сынықшы болған кісі екен.Баласының сынықшы болып жарытып жүргені шамалы екен сол уақытқа дейін. Дулат деген бір кісінің ойнамалы білегін 5-6 рет салып берген тәжірибесі бар, одан бөлек кесірткенің құйрығын жалғап көрмеген жан деседі. әлгі сынықшы, Секеңнің білегін олай қарап, былай қарап, әкеме: "Ұста мынаның қолын" депті. Әкем Секеңнің шығып кеткен қолын барынша созып тартып тұрыпты (созылған қолдың шамасында айтуларына қарағанда). Сынықшы иықтан тебетін көрінеді. секең жан дауысы шыға айқайлайты, анау екілене тепеді. Бір кезде бірдеңе шатыр ете қалады.«Болды, сүйек орнына түсті. сынықшы олай дегенмен, Секеңнің ауруы басыла қоймапты. Болмаған соң аудандық ауруханаға апарыпты. Сөйтіп, „тоқал ешкі мүйіз сұраймын деп сақалынан айрылыпты“ демекші, Секең екі жерден сынған қолын иықтан гипстетіп қайтса керекті…

Мен әкеммен шешіліп сөйлесіп көргенім жоқ. өтірік айтамын. Екі-үш мәрте ғана ашық сөйлескен болармыз. себебі, мен әке-шешемнің емес ата-әжемнің қолында өстім. Бұрынырақта да жаздым ғой, қайталап айтын не қылайын. Айтпағым басқа.
Сол, атының артына мінгесіп өскен атам былтырдан бері қаты ауырып жүр. Былтыр қыстың аяғына қарай «Келмесстанға» кететін болар деп жүргенімізде саумал мен қымызға ілігіп, жілігіне май барып аман қалған болатын. Орнынан тұрып, қонаққа да өз аяғымен және таяғымен баратын дәрежеге жеткен еді. Сол, даланың қыңыр шалдарының тұяғы, менің атам, былайғы жұртқа «сары шал» биыл тағы да төсекке таңылды. Жұрт жаңа жылды қарсалып жүрген кездерде біз атамызды шығарып салармыз-ау деген уайыммен жанында отырдық. Ия, іштей дайын болғанымызбен, қимайсың. Сол сары шал, барлық ұл-қызын жинап алып, соңғы сөзін айтқандай болды. Бұдан кейін айта аламыфн ба жоқ па деп уайымдаған болкуы керек.
Өзінің үлкен ұлын, менің әкемді қасына шақырып үш рет басынан иіскеп «Айналайын» деп кеудесіне басты. «Сені, иіскей де алмап едім, басқаларын жақсы көрдім еркелеттім, сен „әкем мені неге жек көреді?“ деп ойларсың. Мен сені жек көрмеймін, жақсы көремін. Қу Нұрқанның көңілі үшін өмір бойы маңдайыңнан сүймедім» деп әкеме өзінің тәспісін табыстады. Әкемнің де көңілі босап, жылап жіберді. Мен де маңқам аққанша жыладым-ау деймін. Себебі, сол… Әкем екеуміздің арамыз қалай болар екен?! Ол менің басымнан қашан иіскейді, мен оның кеудесіне қашан басымды қоя аламын, қашан ол киген шапанды иығыма жамылып тұра аламын?! Менің баламның ішкі жан дүниесі ертең осы сезімдерді бастан өткерер ме екен?! Ол да менің жылы сөзімді күтіп, менің еміренуімді аңсар ма екен?!

«Адам сөйлескенше, жылқы кісінескенше» деген екен бізден бұрынғы қазақтар. Ия, жан-жануарларда сөйлейді. Бір-бірімен қалжыңдаса да алатын шығар бәлкім.
Ауылда өскен бала болған соң әр малдың жүріс-тұрысын аңдап өскенбіз. Жүні қалың қойларға қарап «Осылар ыстықтамай ма екен?» деп бала кезімде талай ойланушы едім. «Денелері қышымайды ма?» деген сауалда миымның бір бөлшегінде жатушы еді. Біз, адамдар бір жауырынымыз не болмаса басқа да қол жетпейтін жерлеріміз қышыса бауырымызға, баламызға, келіншегімізге айта аламыз. «Жауырынымды қасып жіберші. Е, е, осылай, сәл төменірек» дегендей.