Ануарбекқызының постындағы Адемі алемнің

ademi_alem 14 қаңтар 2013, 13:37 0
Бауы берік болсын! Түрден сол тәп-тәтті болған! ))) Керекшілер, тағы да осындай балапандарыңыздың суреттерін салыңыздаршы!

осы пікірінен кейін менде суреттермен бөліскенді жөн көрдім

Әскерге барғым келіп жүр оқуды бітіріп барғаным дұрыспа әлде 1жыл академиялық демалыс алып барып келгенім дұрыспа?

Бұл оқиға 70-80 жылдардың шамасында болған деседі. Бірақ ауылдың айтқыштарының аузынан әлі күнге дейін неше түрлі версиясын естисің. Соның бірін айтайын. Ауылда автобазаның жұмыс жасап тұрған шағы, әр түрлі жүк көліктері респулика көлеміне дейін шығып жүреді екен. Бірде облыс орталығынан ауылға қарай жол тартқан камаздың рульінде орта жасқа келіп қалған өзін жұрт сыйлайтын ағамыз қасында көмекшісі өзімен құрдас өзі бір қылжақбас адам отырыпты. Жолда шопырды ұлы дәрет қысатта қасындағысына сен отыра тұр мен барып дәрет сындырып қайтам деп шығып кетеді. Қасындағы құрдасы білдірмей артынан олда шығып шопырға сездірмей күрек төсеп тосып алып оны баска жака апарып тастап тып тыныш камазға кеп отыра қалыпты. Әлден уақыттан кейін қараса шопыр дәрет сындырған жерін ары айланып бері айланып қарап жүр дейді. Құрдасы әй әкеңнің неіздеп жүрсің? десе анау жаңа ғана мына жерге тышып едім бірақ боғым жоқ деп айтатын көрінеді. Сол күні әлгі ағамызға боғының жоғалып кеткені жұмбақ күйінде қалыпты. Артынан құрдасының ісі екенін жұрт айтып жүргенде бірақ білген екен… Осылай бұл оқиға жұрт аузында «боқжоғалтқан» деген атпен әлі айтылып жұрт оған әлі күледі.

«Өмір алып поезд». Адамдар сол поездағы жолаушылар. Уақыт бір бағыттағы шойын жол. Ол поездың алғашқы бекеті-Перзентхана, соңғы бекеті-Қабір. Ал адамның ниеті поездға алынған жолаушы билеті. Қарап тұрсаңыз шынайы поездға билет алуға адам таңдау жасайды,қалтасының қалыңдығына немесе өз ыңғайына қарай, адам билетті купеге алса өзімен өзі жайлы, ыңғайлы жол жүреді.Ортақ орынға алған адамның басқалармен әңгіме дүкен құрып уақытты қызықты өткізгеніне қарамастан шудан мазасы кетіп шаршаңқырайды. Ал жолдан жолсерікке ақшасын беріп билетсіз мінген жолаушының жайын айтпасада белгілі көп жол жүретін адамдар көріп те жүрген болар. Сол сияқты өмір поездна да билет алу адамның өз таңдауында бір айырмашылығы өмір поездының билеті адамның материалдық жағдайын талап етпейді тек рухани құндылықтарына қарайды. Аққа Құдай жақ дегендей ниеті жақсы адам бұл өмірде жұртқа сыйлы, тіршілігі түзу тыныш өмір сүреді. Ал, істеген әрекеттерімен, жұртқа жасаған қиянаттарымен бәріне жеккөрінішті болған адамның ниетіне қарай бәрі алдынан шығып отыратынын, бұл дүниеден өтіп кетседе біраз уақыт артынан жаман сөз еретінін өмір тәжірибемізден көріп жүрміз. Сондықтанда бәрі өз қолымызда ойланайық ағайын. Өмір поездінің VIP купесінен орын алуға асығайық!

Сәтсіздік кеп алқымымнан алғанда,
Армандарым аяқ асты қалғанда,
Күл талқан боп жоспарларым бір сәтке,
Тағдыр мені қатал сынға салғанда,
Табылатын достарым бар жанымнан,
Қысқа ғана мағынасыз жалғанда…
Мағынасыз қыска ғана жалғанда,
Үміт оты өздігінен жанғанба?
Қолдау тауып қасыңдағы досыңнан,
Жанарыңнан жарык күнің жанғанда,
Дейд екенсің бір Аллаға мың тәуба
Жақсылықтың тамшысы кеп тамғанда…
Қатар жүрген қуаныш пен қайғыны,
Білмес пенде келетінін қай күні,
Сенім артар достары бар адамның,
Биік жүрер әрқашанда айбыны!
Марат Нигметжанов

Үш ғасыр армандаған азат күннің ақ таңы
Бүгін міне қазақ жерін қайта айналып тапқаны.
Желтоқсанда жанын берген ағалар мен әпкелер
Шындық үшін жазықсыз қаны аққаны.
Риза болып ерлігіне батырларға бергісіз
Ата-баба аруағының аунап түсіп жатқаны.

Алматыда, алаңда желтоқсанның ізі қалды қаралы
Сол бір күні қалған екен талай АНА жүректері жаралы.
Қия алмай көзалдында арманда кеткен сұңқарын,
Баз кешіп дүниеден, құлағандай алып қамалы.
Желтоқсаннан бастау алған жас мемлекеттің тыныштығы
Сол аналардың ақ бесігінде тербетіліп барады.

Желтоқсанда биік қойып басқалардан арында
Күш жігерін сарп етіп намыс үшін аямаған барында.
Қайрат, Ләззат, Ербол, Сабирасы, халқымның,
Сіздерсіздер сақталатын әр қазақтың жадында,
Сіздерсіздер мәңгі өлмейтін рухы биік асқақ шың,
Өзге тарихтан дараланып тұратұғын жанында.

Желтоқсанның әр бір сәті біздер үшін боранды
Желтоқсанда дүйім жұртым қайғы отын оранды.
Жазықсыз жала аяқ асты етіп арманын,
Қаншама қыз-жігіттің ар-намысы тоналды.
Қол жеткізе алмай аңсап жүрген еркіндік
Желтоқсанның мұзға жаққан алауымен оралды!


Марат Нигметжанов

Негізі бұл әңгімені не үшін жазып отырғанымды өзімде білмеймін, бәлкім біреуге қызық ал біреуге пайдасы тиіп қалар оны әркім өзі білер.Әйтеуір Америка ашудан аулақпын. Менің туып өскен жерім Шырайлы шығыс өңірі ал қазір мұнайлы Батыста жүрмін нақтырақ айтқанда Ақтөбе қаласында. Я мұнда келгеніме де көзді ашып-жұмғанша 2ші жыл болыпты. «Әр жердің салты әр басқа иттері қара қасқа »-деген сөз барғой. Сол сияқты бір Қазақстанның іші болсада біздің жақтан (Шығыстан) біраз ерекшелігі бар екен. Қазақ халқының келген қонаққа ең алдымен ет асып табақ тартатын дәстүрі бар екені бәріңізге аян. Бізде келген күні түскен үйімізде қазан қайнап дастархан жаюлы екен. Әне міне дегенше ортаға етте келді жол жүріп шаршап оның үстіне аздап қарнымыз ашқаны да бар еді исі мұрынды жарып барады бірақ әлі үстелге қасық қоймады ең таңқалғаным сол болды себебі мұнда «бешбармақты қолмен жейді» екен.4 күн бойы жол жүріп келе жатқанымызданба мән бермеппін аздап тырнағымда өсіп кеткен екен сондағы қысылғанымай. Әрі бұрын қолмен ет жеп көрмеген адамға ыңғайсыз болады екен бірақ уақыт өте келе оғанда үйреніп кеттім. Мені тағы бір таңқалдырған жәйт тілдік диялектнің айырмашылығы. Адамдармен сөйлескенде осы тілдің арқасында талайды қыран топан күлкіге батырып, өзім күлкіге қалған кездер көп болды өйткені кейбір сөздер 2жақта 2 түрлі мағынада қолданылады екен. Бұрын естімеген сөздерімде бар екен ол сөздердің мағынасын адамдардан сұрап алып жүрдім. Ақыры оғанда үйрендім. Енді төменде сөздердің қолданысындағы айырмашылықтарды ұсынамын. Көпке ортақ түсінікті болу үшін орысша атауында жазып отырмын.Егер де осы сөздер арасында жіберген қателерім болса алдын ала кешірім сұраймын.
Сөздердің бірінші бағанында орысша, екінші бағанында шығысша,үшінші бағанында Ақтөбеше атауы жазылған
спичка сіріңке шырпы
стул орындық стол
подушка жастық көпшік
тақыр тықыр
тазик тегене (леген) табақ
кленка жапқыш дастархан
паутина өрмекшінің торы шалам
стена қабырға жар
чайник шәугім шәйнек
шәйнек ақман
сахар қант шекер
сестра апай апа
бабушка апа әже
мальчик ұл бала
дядя Немере аға тәте
куда пойдешь? қайда барасың? қаяққа барасың?
че делаешь? не істеп жатырсың нестеватсын
телка по третьему году (коровы, оленя) құнажын қашар
валенки пима байпақ
қуырдақ қуырмаш
жаркое қара қуырдақ қуырдақ
Бүлдірді(қуып кетті деген жаргонда) картопты жарды
Примите соболезование алдынан жарылқасын қайырлы болсын
поздравляю қайырлы болсын құтты болсын
родственник туыс тума
врач доғдыр доқтыр
скажи айт айтшейш
лук сарымсақ жуа
мало, немного аз, аздап шамалы
Естуімше басқа ұлттардың тілінде мұндай айырмашылық жоқ екен. Ал қазақ халқы қашанда қайталанбас ерекшелігімен өзге жұрттан дараланып тұрады.

Қатар өскен бәйшешектей құлпырып,
Жүруші едік зор бақытқа ұмтылып.
Сол күндердің естелігі ретінде,
Жатыр міне жүрегіме жыр тұнып.

Ұмыта алмай алаулаған сезімді,
Жүрген кезде серік етіп төзімді,
«Қолыма алып суретіңмен сырласам»,-
Дегеніңде ет жүрегім езілді.

Алыстасың, оған көңіл сенбейді,
Өткен күндер қайта айналып келмейді.
Таңшолпаным, сені ойлап сағынғанда,
Тұла бойды бір сағыныш тербейді.

Үмітімді жалғай берем арманға,
Арман жоқ қой орындалмас жалғанда.
Хордың қызы су құйса да қолыма,
Бұл өмірде саған жетер жан барма?..

Марат Нигметжанов

Жаратқан қазағымның бақытына берген бала,
Бұл күні бар әлемді мойындатқан кемел дана,
Елін сүйген,
жерін сүйген көшбасшысы халқымның,
Алты алаштың ерекше ықыласы сізге ғана!
Ғасырына бір туатын ұлы тұлға,
Тиіс емес мұны ешкім ұмытуға,
Тағдырдың қысыменен мұздай болған,
Көңілін халқымның келді жылытуға.
Ізі кетті бұл күндері санғасырлық қайғының,
Көтерілді аз уақытта Қазақ елі айбының,
Ынтымақ пен тыныштықты ортамызға орнатып,
Толтыруда мерекеге қазағымның жай күнін…
Қайтер едік еркіндікке қол жеткізе алмасақ?
Артық емес бір күнімізді ұлықтап біз арнасақ.
Әбішұлы Нұрсұлтанның еңбегі деп білемін,
Заманның ағымымен біз көшінен қалмасақ.