«Офсет баспаханасы»
Талдықорғандағы жар дегенде жалғыз баспа үйі. Газет те, кітап та, журнал да осы жерден шығады. Өмірде бір рет қателесетін электрик болса, одан кейін газет шығаратын инженерлер-ау(өз ойым) Бірақ, бұл жерде қатені түзетуге болады.
Кірген кезде тарс-тұрс аппараттың шуылы, дауысты басып тастайды. Қасыңдағы адамға бірдеңені түсіндіру де бір мұң. Бұған қарамастан жұмысшылардың көзінде, газетті шығаруға деген махаббаты көрдім. Жазудың бір сызықта орналасуы, бояулардың көрнекілігі, барлығы осындағы кісілердің еңбегі. Мен барғанда «Білім шапағаты» газеті шығып жатыр екен. Көз ілеспес жылдамдықпен минутына шамамен жүз шақты газет шығады. Сонсоң, оны орап, көлікпен поштаға жеткізіледі. Дəл осындай ретпен қолыңызға дайын газет топ ете қалады.
Менің жазғаным, орасан еңбектің бір пұшпағы ғана. Бұған дейін дизайнер-беттеуші, корректор, жарнама менеджері одан кейін журналистердің зор қарекетін қосыңыз.
Еңбекті бағалау қазақтың қанында бар. Маңдай термен шыққан газет, түптеп келгенде маңдайдың терін сүртуге де жарамай қалады. Көрсең көзің ұялатын жерлерден кездестіре қалғанда амалсыз қарның ашады. Қарнымның ашқанына емес қадірімнің қашқанына өкінем дағы… Ой бізден оны тараттық шешім шығару сіздерден.

Конвергентті журналистика әлдекімдердің ғылыми атақ қорғау үшін ойлап тапқаны. Сізге мұндай ой келіп көрген жоқ па?! Тақырыпқа алғаш көз салғанда қолды бір сілтегім келді. Жоқ, шынымен ше, өндірісте жүрген журналист көп нәрсенің конвергенция екенін білмей-ақ та жапырып жүр. Әлгі, «Қазақтар наурыз көженің жеті ингредиенттен тұратынын бұрыннан білген, тек ингредиенттің не екенін білмепті» дейтін әзіл еске түсті бар ғой.

Бір тойда таныстым онымен. Құрбы қыздың ағасы шығармашылық ортаға шатысы бар ма, бір бәле әйтеуірі. Тост сөйлегендердің ең кемі үш минут бойы микрофонды босатпайды екен. Бір-бірін мақтағанда бұл дүниеде олардан асқан құрметтілер жоқ, өздері тым маңғаз. Атақтары жер жарады екен, бірақ бір қызығы, өздерін өздерінен басқа ешкім танымайтын да сияқты. Ұлы ойшыл, дана, дария ақылдың иесі, нағыз азамат, атағы дүр деп бір-бірін қолпаштағанда Абай, Мағжан, анау-мынау атақты ойшылдарың кемсеңдеп жылауы мүмкін. Сондай атақтылардың бірі менің жанымда отырды. Атауын алғаш рет естіп отырған бірбәле деген газеттің бас редакторы Мұратқали өзіне айтылған жылы лебіз сайын рахаттана щалқайып отырып, арақтан сілтеп отырды.

Иә, газеттің дәурені өтіп барады бүгінде апталық газет күтпейсің, бір түймені бассаң бітті ғаламтордан не керек соған қанық боласың.
Бірақ газеттің өз оқырманы бар, олар әлі де жылдап жазылып, әлі де әр санын түптеп жинайды.
Осы газеттерді тек оқып қоймай күнделікті тұрмыстың біраз қажеттілігін жаратуға болады. Соның біздің ауылдағы көрнісі.
— Газет поштадан келіп оқылады, обедтте не кешкі шәй үстінде талқыланады. Бұл барлық жерге тән. Кей үйлер болады газетті нөмірлеп жинайтын бірақ қазір сиреп барады. Кей адамдар керек деген жерін қиып алып жинайды (мен сияқтылар ғо)
— Бейсенбіде келіп оқылған газет сенбі-жексенбіде апаммен және атаммен еріп (менде ата жоқ көргенім ғо) той-садақаға кетеді. Апам тойға газетпен көйлек-жаулық орап апарады (сол үйге берілетін сый), ал шалдар(аталар) түкіргіш ретінде пайдаланады (қандай түкіргіш екенін іштерің біліп отырғо).
— Сол той-садақаға келетін халық көп етке дастархан жетпей әбігер боп жатады сондайда тағыда көмекке газет келеді. 4-5 адамға бір табақ жасалғанда дастарханның жетіспеуі сірә заңдылық, ондайда сірә ешкім ешкімді сынамайды бір газетті жайып айнала кетеді. Газет жарықтық май алғыш қо сол жерде газет(қазіргі салфеткі негізі бізің ауылдан шыққан ғо) май орамал қызметін атқарып кетеді.
— Газет деген терезені, айнаның бетін тазалауға таптырмас құрал. Бұнымен сүрткенде барғо енді шиқ-шиқ етіп айнаны айнадай қылады (өз тәжірибемнен). Жасап көргендер бар шығар жасамасаңдар жасап көріңдер. Сосын бұрында ауылда свет сөніп қалғанда шам жағамыз ғо соның ішіне тазалайтынбыз. Кә, свет сөнбейді, шамдар мұражайда.
— Жазда енді көп керек бұл газет үйді қараңғылау үшін. Әжем осы кезде ұрсатын «неге қараңғылайсыңдар, ертең мәңгі қараңғылыққа кетесіңдер» деп. Бұл қараңғылық күз түскен ашылады күзде бәрін жинап аласың сап-сары қылып сосын жағ жібересің.
Қазір ондай жоққо, бірақ мен бірінші сыныпта жүргенде оған дейінгі оқушылардың оқулықтарын осы газетпен қаптағанын көргенмін. «Жас алаш» не «Егемен» дегеннің үстіне «Ана тілі» деп жазып алып жүретін. Кә, бұл да жоқ бала кезімде болды сіздерге де таныс шығар о, кезде қазіргідей «Жын(джин)» жоқ. Шемішкіні ұстақандап сатады (бір стакан 5 теңге) соныда газетке орап беретін.
Газет сосын қозы қуырдақ жегенде көп керек, сүйек орайсың, қол сүртесің майды жақсы алады. Негізі газет көп қызмет атқарады әжелердің қалтасында жүреді немересінің танауы үшін, аяқ киім су болса маңдайына сол газетті тығып сорықтырып аламыз. Әжетханадағы орны тұрақты ғо сірә.
Біздің ауылдың шалдары да айтқыш қо, «Жас алаш», «Егемен» сияқты газеттердің нәндігі туралы « бұл газеттердің басын оқып жатсаң, төменгі жағына ешкі тойып алады» деп жүретін.
Газет оқиқ десем күлесіңдер ғо, бірақ кітап пен газетті қолға ұстап оқығанның жөні бөлекқо(газетті оқып жатып ұнаған жерін сызып кетіп, кітапты келген жеріңнен қайырып кету туу, күшті ғо) мониторға қарап бажырайғаннан.

Законың зар илейтініндей бар негізі. Қаптап ашылып жатқан қазақ газетсымақтарын (барлығы емес әрине) сатып алмақ түгілі, шолып қарағым келмейтін болды қазір.
Бүгін «Алтын босаға» газеті туралы айтпақпын. «Ақ босаға»-мен шатыстырмаңыз.
Кезінде пікір ретінде жазып ем, оқырманмен бөлісейін деп отырмын.

Әдебиет – бұл екі рет оқылады; журналистика – бір ақ рет.
С.Конолли

Журналистика — өзің білмейтін нәрсені өзгеге түсіндіру.

Мұғалім: Бұдан кейін «сегізсу» газетіне жазылмаймын.
Кітапханашы: Неге апай?
Мұғалім: Таңертең от жаға қояйын десем, жанбайды, ана Гүлбикені қарашы ол «Аудан асуы» газетіне жазылған еді, оты сондай әдемі жанады, болды жазылмаймын енді бұл газетке.
Кітапханашы: Жоқ апай қателесесіз, «сегізсу» газеті откен жылы ең үздік тамыздық байқауында бірінші орынды жеңіп алған.
Мұғалім: Жок мен бәрібір «Аудан асуына» жазыламын.
Кітапханашы: Ой енді апай жоспар орындалмайды ғой.

Маған соңғы кезде ұнап жүрген газеттердің бірі — Халық сөзі. Шыны керек сатып алмаймын, бізге жұмысқа әкеліп тастайды. Сондықтан алып, оқып жүрмін. Дизайны да, мазмұны да мықты газет. Ешқандай ұлтшылдық пафос жоқ. Әсіресе тек Айгүл Аханбаева үшін ғана алып оқуға болады. Іш пыстырмайтын газет.

«Керектегі» жұрттың бәрі "Ұнайды, ұнамайды" эстафетасынан кейін, «Ең, ең»-ге көшті. Мен керісінше өмірімде «Енді осылай жасамаспын» деген нәрсеге пост жазуды ұйғардым.
Студент кезімде рожки мен вермишельді күн сайын жегенім соншалық, оқу бітіргеннен кейін екі жыл вермишель мен рожки жемеспін деп жыларман боп өзіме уәде бергем. Соны орындадым сөзімде тұрып.
Екі жылдан кейін...
Бір күні түсте обедке үйге келдім. Газдың үстінде тұрған қазанды ашып қарасам мама рожки қуырып кетіпті. Екі жыл бойы жемегенім есіме түсіп, әлгі тамақты соғып алдым. Бір қызығы, рожкиді сағынып қалыппын. Мамам да ондай тамақты сирек жасайтын.
Сосын газет жинайтын әдетім бар. Оны да енді істемеймін деп, 2010 жылы жинаған газеттерімнің бәрін мусорға тастап кеттім.
Сосын бастыққа сөз қайтарып, ойымда не тұр, соны лақ еткізіп айтып салып ылғи таяқ жеп жүремін. Соны енді істемеспін деп жүремін… Бірақ кейде бастықтардың кейбір қылығына шыдамай кетіп айтып қоя жаздаймын да… Қазір типа бастыққа сөз қайтармай үндемей құтылуға үйреніп жүрмін.
«Мой мирде» жыныма тиетіндерді «енді сенімен сөйлеспеспін» деп игнорға жөнелтем.
Компьютерімде кейбір материалдарды «ескі, керек емес» деп корзинаға, корзинадан мәңгі бақиға өшіріп тастамауды үйреніп жүрмін. Қанша материалымды өзім өшіріп тастап, соның кейін керек болғанын көріп, «енді өшірмеспін» деп шештім. Сосын біреуге қарыз беріп алып, енді саған бермеспін деп жүретінім. Әлгіден ақшаңды сұрауға өзің ұяласың, бере қояйын деген ол да табылмайды. Кейбірі үзіп-жұлып қайтарады, кейбірі сол күйі лақтырып кететінін қайтерсің… Кейде әлгі қарыз алып күйдіретін адамға тағы да қарыз беретін кездерім болған. Қазір енді солай істемеуге тырысып жүрмін. Сосын «енді косметика сатып алмаспын» дегенді де үйреніп жүрмін. Ол да бір ақшаның жұты. Сосын кока-кола ішуді мүлде доғардым. Бұл мен үшін үлкен бір жетістік болды.

Бүгін солай.де-нің қызы Айана бір жасқа толды.
Соңғы түскен суреттерін ертең қоямын, әзірге Айананың 6-айлығындағы видеоны қойдым.
Пайдаланбас бұрын ескі газеттерді кішкентай ханшайымға «оқытатынымыз» бар


Міне туған күніндегі фотолар:

Кеше аттуызда кетіп бара жатып осы жайлы жазбасам ба деп ойлаған ем… Бүгін жұмысқа келсем Аршат мырза осы сарындағы мақаланы «Керекке» бұрқ еткізіп үлгеріпті.
Иә, қазақтың қыздарының ішкі әдемілігі жоғала бастағандай.Ол жоғалса сыртқы әдеміліктің қоса жоғалатыны сөзсіз. Кеше мен мынандай жайттың куәсі болдым. Аттуыстың артқы жағында отырдым. Жанымдағы бос орынға құлағына құлаққап киген әдеміше қыз жайғасты.Жанындағы құрбысына орын берейін дедім де сағыз шайнасына жыным ұстап сазарып отыра бердім. Әлгі екі қыз айналасындағылармен істері жоқ.Музыкалары құлаққапты жарып жібере жаздап, біздерге де естіледі. Құдай-ау даң-дұң әуен.Бірде бір сөзі жоқ.Ұрып тұрған музыка. Жұмыстан ептеп шаршаңқырап қайтып келе жатқан соң "Қарындас жайырақ қойыңызшы андағы музыкаңды" дедім. Ол маған бағжиып,«Бұл қоғамдық көлік, ұнамаса таксимен жүр» деді, сөйтті де құрбысына «Мына кісіге ерегіскенде соңына дейін барайық, біздің музыка ұнамай отыр» демесі бар ма? Қызға тән қылық қалмапты. Менен басқалардыңда алакөздеп отырғандарында шаруасы жоқ. Папкамда «Халық сөзі» газеті бар еді. Соңғы нөмерін үйде оқырмын деп алған ем. Соны шығардым. "Қарындас, мен газет оқиын сіз бір шетінен ұстап отырыңызшы" деп өтіндім әлгі қыздың бір құлағындағы пәлесін жұлып алып.
-Не үшін мен ұстауым керек, оқысаң өзің оқы…
-Олай болса мен не үшін сенің музыкаңды тыңдауым керек, тыңдасаң өзің тыңдасаңшы.
Құрбысы сағызын шарт еткізіп үріп жіберді. Менің сөзім ұнамай қалған болу керек…

сурет: Азаттық радиосы

Қазір қазақ сайттарының басым көпшілігі ақпараттық, яғни БАҚ өкілдері сайттары. Оның ішінде газет сайттары. Бүгін сол газет сайттарының ішіндегі ең жамандарынан бір жинақ жасап отырмын.

Әңгіме мен жайлы емес, әңгіме менің бір ауылдасым жайлы)))) Еркек пе әйел ме, жас па кәрі ме ол жағын айтпай-ақ қояйын. Ол кезде мен әпкемнің үйінде тұратынмын. Шәй ішіп отырғанбыз,әлгі ауылдасымыз кіріп келді. Қолында гәзиті бар. Өзі сондай қуанышты. Амандасқан-амандаспағанын ұмытып қалыппын. Әйтеуір,
-Мен газетке шықтым!-деп мақтанышпен айтқаны есімде. Өзі әрненің басын шалып сауда-саттықта жүруші еді. Бір тілші мақтап жазған болар деп ойладым.Қолыма ұсынған газеттен іздегенімді тез тапсын деді ме ауылдасым курсор саусағымен көрсетіп жіберді. Сөйтсем, «Пәленше Түгеншенің мына жылы берілген мынандай нөмірлі куәлігі жарамсыз деп танылсын» деген жазудағы өз атын мақтаныш көріп жүр екен бұ қазақ))))