Санасы аз болса, қашады ол бірден,
Азапты көреді — бостандық аңсаса.
Ғашықтық дегені — бақыт қой ең таза,
Сәтсіздік пен бопса — махаббатсыз жүрген.
Шаттықтың ұлығы — сұлуды тербеген,
Еркіндік, тыныштық емес пе тегін у?
Білгенге ырыс-құт — сезімге берілу.
Жүректің суығы — тірі өлгенге тең.

Ақындық өнерді танып білуге баулыған ақын Серік Рысбекұлы туралы жасалған радиохабар. Қызықты болып жатса, тыңдап, бағасын бере жатарсыздар.

http://astanafm.kz/kz/archive/programs/aleumet/astana_radiosy_usynady/314652

Ақын болғым келмейді, өлеңім бар,
Өлеңім бар, қажетті көлемін ал,
Адам болғым келеді, адам болғым,
Бұл жалғанға бір-ақ рет келемін-ау.

Арам болғым келмейді-ау, ұятым бар,
Кетсін әрмен отқа май құятындар,
Мен өлгенде тәнімді жерге көміп,
Қу дүние-ай, сый қылып ұятымды ал.

Бастық шықпас, болмаймын, бата алмаймын,
Мүдделесті «бақ» үшін сата алмаймын,
Кішілермен қырлысып қырық пышақ,
Үлкендердің «астына жата алмаймын».

Болса дағы жүрегі мейірімді,
Дәрігердің, байқасақ, күйі мұңды,
Сынған қолға ағаш сап, түзетсемде,
Жинай алман, өлген жан, киіміңді.

Өмірінде көрмеген жоқ саласы,
Журналистер қоғамның бейшарасы.
Көз алдында халықтың қорғаны ол,
Қолындағы биіктің гитарасы.

Кейін қарай, ей көңіл, тартасыңба.
Жоғалмаған қадір бар әр тасыңда.
Дүниенің халыққа бақ болуы,
Дөңгелеткен адамның арқасында
©Ернар Сейтахмет

Қазақ балалар әдебиетінің дамуына үлкен үлес қосып келе жатқан
халықаралық «Дарабоз» жабық бәйгесі биыл он бірінші рет өткізілмекші. Сол
себепті, «ZHERSU» корпорациясының демеушілігімен өткізілетін бәйгенің
Конкурсқа балаларға арналған, қазақ тілінде жазылған шығармалар
қабылданады. Бәйгеге кәсіби қаламгерлермен қатар жас жазушылар, мектеп
оқушылары және шетелдегі қандастарымыз қатыса алады. Тек шығарма
бүгінгі қазақ әліпбиімен, яғни «кириллицамен» жазылуы міндетті.
Жанрлар: поэма, өлең, повесть, әңгіме, ертегі.
Бәйгеге қатыстырылатын өлеңдердің (өлеңдер топтамасы) көлемі 5
беттен, поэмалардың көлемі 7 беттен, әңгіме (әңгімелер топтамасы),
ертегілердің (ертегілер топтамасы) көлемі 10 беттен, повестердің көлемі 20
Үміткерлер шығармаларын компьютерде 14 кегльмен теріп (аралық
интервал 1,5), үш дана етіп, бүркеншік атпен жолдауы тиіс. Ал үміткерлер
туралы толық мәлімет (автордың аты-жөні, мекен-жайы, байланыс телефоны)
бөлек кішкентай конвертке салынып, шығармамен бірге жолданады.
Үздік шығармаларға төмендегідей бәйге беріледі:
Бас бәйге (біреу) – 1000 000 теңге;
І орын (біреу) – 700 000
ІІ орын (біреу) – 500 000
ІІІ орын (біреу) – 300 000 теңге.
Шығармалар 2016 жылдың 15 мамырына дейін қабылданады.
Өтінішті www.daraboz.org сайты арқылы, сонымен қатар info@daraboz.org
электрондық поштасына және төмендегі мекен-жай бойынша жіберуге
болады: ин. 050031, Алматы қаласы, Төле би көшесі, №302 а үй, 209
кабинет, «Дарабоз» бәйгесіне. Бәйге қорытындысы Халықаралық балаларды
қорғау күні қарсаңында шығарылады.
Қазылар шешімі талқыланбайды. Жүлде алған туындылар арнайы
жинаққа топтастырылып, кітап етіп басылып, балабақшаға, мектеп
кітапханаларына тегін таратылады.
Халықаралық «Дарабоз» бәйгесінің ұйымдастыру тобы.
Қосымша ақпарат: +77079109991/+7(727)3300143

Әлқисса, қара түс. Қазақы танымда қара түстің мағынасы жүз құбылады. Кейде қорқыныш, кейде мұң, кейде қайғы, кейде қасірет, ал кейде қасиет. «Қара тұту», «қара жүрек», «қара жамылу», «қаралы көш», «қара қазан», «қара шаңырақ», «қара жер» сияқты ұғымдар соның айғағы. Сондықтан да қара түстен кейде қорықсақ, кейде жұбаныш табамыз.

«Ақ гүлді көрдім, қызыл гүл тердім, ал мұны,
Көргенім осы, жабырқап кетті жан мұңы.
Қара гүл тұрар қауызы тұнып тамшыға,
Гүлдің де сірә, болады екен ғой тағдыры...»

Ұйыған сүттей әдемі сурет емес пе?! Естіген болсаңыздар қара қызғалдақ (черный тюльпан) деген гүл болады. Әгәраки, сыйлыққа осындай көмірдей қара гүл алар болсаңыз мағынасы «тұрақтылық», «жанпидалық» дегенді ұқтырады екен. Гүлтанушылар «Сенімен бірге өлуге де дайынмын» дегенді білдіретіндігін айтады. Қара түс пен қара гүлді неге байланыстырып отырмыз? Бүгін біз әңгімемізде салған әні мен лүпілдеген нәзік сезімге толы лирикалық поэзиясы арқылы көпшіліктің жүрегінен орын алған Табылды Досымовтың «Қара гүл» әні туралы сөз қозғамақпыз.

Нақышы ерекше Табылдының әндерінде мәдениеттанушы Әуезхан Қодар айтпақшы «еуропалық интеллектуализм» бар. Бітісі бөлек шығармаларының ырғағы құлақ үйренген әлдебір жаттанды әуеннен ада тосын музыка. Сондай-ақ, көкірегіңде жатталып қалатын сыршыл, өрнекті суреттермен нақышталған тұтас дүние. Сондай шығармаларының бірі бардтың өзі сүйіп орындайтын «Қара гүл» әні.
— Табылды Досымовтың қазаққа кең тараған хит әндері студент шағында жазылған. Ол – 1980 жылдардың орта шені болатын, — дейді бардтың курстас досы, журналист Арман Сқабылұлы.

Осы бір әуезді әннің шығу тарихын білу үшін белгілі ақын, "Қара гүл" әнінің сөзін жазған Жанат Әскербекқызынан сыр суыртпақтап көрдік. Апамыз бізге оңай ақтарыла қоймады. Тіпті бұл танымал өлеңін қалай, қандай сәтте жазғаны есіне түспей қалған-мыс. Сендірмеді, сене алмадым. Осыған қарап әннің шығу тарихында үлкендердің арасында жатқан әлдебір құпия бар болар деп түйдім.

««Қара гүл» өлеңі енді бойжеткен 16-17 жасымда жазылған. Қандай жағдайда жазылғаны есімде қалмапты. Десе де қазақ танымындағы қара түс үнемі тұспалдап жеткізіледі. Қыздың бойжеткен тұсы – қауыз жарған гүлдің өміріндей ғана сәт. Өсіп шығады, қауыз жарады, солады. Сол аралықта бойжеткеннің басынан небір тағдыр өтуі мүмкін, қалтарыс-бұлтарысқа толы болады ғой. Ал әннің шығу тарихына келер болсақ, қандай жағдайдан туғанынан өзім хабарсыздау екенмін.Табылды менен кейін оқуға түсті ғой. Бұл мәтін қолына қалай түскенінен бейхабармын. Алғаш Табылды өзі гитарасымен орындап берген еді. Алайда жас болғандықтан әнге көп мән бере қоймадым. Тіпті бұл әнді қалың жұртшылыққа танымал болады деп еш ойламадым. Кейінірек мәдениеттанушы Әуезхан Қодар осы әнді орысшаға аудартықызып жүргенін естідім, кейінгі тағдыры қалай болғанынан хабарым жоқ екен. Өмірде Табылдымен етжақын араластық деп айта алмаймын, шығармашылық сыйластықта болдық».

Қош дедік те, ән тарихын сезімтал лириктің бірге оқыған жолдастары мен курстастарынан сұрауға бекіндік.

Серік Жанболат, журналист, ақынның курстас досы: «Табылдының сол кезеңдерде үлкен махаббаты болды, ғұмыр бойы ғашық болып өтті. Ол қазіргі күні Өскеменде тұрады. Сол махаббат мұңына арнап шығарылған ән деп ойлаймын. Бірақ нақты емес. Бұдан артық ештеңе айта алмаймын. Бүгінгі күні бұл әннің шығу тарихы белгісіз болып отыр».

Арман Сқабылұлы, тележурналист, ақынның курстас досы: «Мен Табылдымен бірге оқыдым, бір бөлмеде тұрдық. Шығармашылық сәттерінің көбінен хабарым бар, көп әні менің көз алдымда дүниеге келді. Бірақ осы «Қара гүл» әніне келгенде кібіртіктеп қаламыз, тархын білмейді екенмін. Табылдының «Қара гүлден» де мықты, рухты әндері көп. Алайда сазгердің өзі осы әнді ауызынан тастамай айтты. Автордың өзі өте қатты жақсы көрген ән еді».

… Иә, ақын Табылды өзі айтқандай махаббат қай заманда да ескірмейді екен. Ертеректе баспасөз бетіне берген бір сұхбатында ағамыз махаббат туралы әндері жайлы сауал қойған тілшіге былай дейді:
«Өнердің ар жақ тірегі махаббаттан тұрады ғой, операң да, балетің де, поэзияң да сезімнен туындайды. Ал қызға ғашық болмайтын жігітті мен дұрыс жігіт деп ойламаймын. Текті жігітті ғашық қылатын ару алдыңда тұрса неге ғашық болмасқа?! Неге оған сезіміңді әнмен, жырмен білдірмеске?!1986-87 жылдары әкем зейнетке шығатын болып тиісті орындар жаңа үй салып берген еді. Сол үйдің қора-қопсысын жөндемек болып ауылға кетіп қалды. Жаңа үйде шифонерден басқа ешқандай дүние болған жоқ, жаңғырып өлең айтсаң әдемі естілетін. Айна алдында отырып алып ән айту менің әдетім-тін. Сол үйдің ішінде «Қара гүл», «Сәйгүлік», Ұнатамын мен сені» деген үш әнді жаздым». Осылай қысқа қайырған ақынның өзі махаббаты мен «жүрегінің бөлшегіне» айналған арулар туралы жылы жауып қояды.

****

«Мына гүл менің мұңымды жаяр жаршы ма,
Сығалар мұңың, қансыра, жүрек, қансыра!
… Көз орынында көз емес, кейде қарасаң,
Қара гүл тұрар қауызы тұнып тамшыға...»

Тағдырлы ақынның әндеріне эстетикалық көркемдік, нәзіктік тән. Біз бүгін әуенде төгілген ғұмыр мен тағдырдың шығу тарихының үддесіне жете алмадық, білемін. Жалпы, ақынның сыршыл, тәтті мұң жатқан лирикалық махаббат әндеріне шабыт сыйлаған, арқау болған арулардың өмір жолы көмескі тартып жатады. «Шайыр біткендер шырмалып шырмауық-мұңға, Жұтады сосын қайғыны шарапқа қосып…» деген. Ендеше, Табылдының «Ұнатамын мен сені», «Күнікей қыз», «Ақ дидарың-ай», «Тәтті мұң» тәрізді әндеріне арқау болған махаббаты туралы әңгіме бөлек дастанның жүгі. Бірақ Белинский айтатын «поэзия — бақшадағы раушан гүлінің тікенін алып тастап, жұпар иісі мен сұлулығын жырлау» құдіреті бардтың қай әніне болмасын тән қасиет болып келеді. Осыны місе тұтамыз.

Төменде ән авторы Табылды Досымовтың орындауындағы жүктеме. Сөзін жазған Жанат Әскербекқызы. Мархаббат :)

Ақынның, хершірерсіздер, ендігәрі — ахуйн десек дәлірек болар, ішкеніне үшінші апта. Әйелінің өтінішімен — онымен бірге ішіп, өмірге құштарлығын арттыруға кіріп шықпаққа әлгі жерімді будым.

Ішімнен сыбап келе жатырмын. «Дарабоз ахуйнымыз!», «ауданымыздан шыққан жалғыз қасқа!» деген атақ пен ат-шапанға малданып, облыс орталығына көшті де кетті. Дос ретінде лібәдқа бірнеше рет ескерттім:

Түркістан нұры кафесинде жумыс жасап журген кезим, касымда озиммен катар жигит даяшы болып жумыс истеди. Таныса келе, ақын екенин, кобине репке өлең жазады екен. Сомен менде анда санда шабыт келгенде өлең шыгаратынымды айттым, бирак, бурынырыкта коп өлеңдерім газет-журналдарга шыккан деп мактангым келмеди, Кара кылды как жарар, муйизи қарағайдай ақындар турганда меники соз болыптыма, акынмын деп озимди есептегенде емеспин. Сомен алги жигит бир куни олендерин тузететин жери болса корип беруин отинди. Джарайды ертен акел дедим, ол акелди ал енди оленди окиын^^/
Мен тек сени суйемин
Сен ушин отка куйемин
шакырсан келемин
ол десен олемин…
Ары карай окыгым келмеди, олен барып турган құсық, ишимнен бляяяд дедим тагы бир еки оленин карап ем биринен бири отеди йоптиямайттын, Абайдын болмасанда уксап бак деген сози есиме тусип оган ештеме демедим тек баска акындардын олендерин коп окы соларга карап дайындал дегеннен баска данене демедим, менин жазгандарым болмашы деп журсем мынаган карап Мукагалидын ози олениме 4 койып береди екенау дедим. Айтпагым 2 нарсе дал осылай оленди уйкас деп тусинетиндерге кетиндер либад циркк, ал 2шиси баска блогтарга дауыс берейин десем ДАУЫС БЕРУГЕ СЕКСУАЛДЫК КАБИЛЕтИНИЗ ЖЕТПЕЙДИ деп зайып алды щыгаруда соны оздерин админ бар звездаларын бар бирдене кылып жибериндериш 18ге кеше гана толдым рахмет

«Рахмет! Мүмкіндігімше тырысам». Бұл менің кейіпкерімнің осы блог-тұғырнамада жазған алғашқы пікірі. Не істеуге тырысатыны туралы сәл кейінірек.

Материалды бастамас бұрын түсінгенім – біз Әйгерім туралы көп нәрсе біледі екенбіз. Ол – ғалым, блогер, өлең жазады, сурет салады. Дегенмен, бұл өнердің бәрі қайдан пайда болған? Бастауы қайда? Өзімді осы сұрақтар қызықтырды. Жауап табатын бір ғана жер Әйгерімнің ауылы, үй іші екені анық. Өзінен ештеңе сұрағым келмейді, ендеше, Қурайлыға кеттік

Өлімші болып ұмтылған соң ба, әлде бәсекелестік аз болған соң ба №3-ші эстфетаны жеңдім. Ал шабыңдар. Гетеден бір өлең.

Помню, как она глядела —
Помню губы, руки, грудь —
Сердце помнит — помнит тело
Не забыть. И не вернуть.
Но она была, была!
Да, была! Все это было:
Мимоходом обняла —
И всю жизнь переменила.

Сілтеме

21 тамыз күні аз ғана ғұмырында мәңгі өшпес мұра қалдырған Жаңақала ауданының тумасы, айтыскер ақын Асылбек Ишановты еске алуға арналған үлкен айтыс болып өтті.

Асылбек Ишанов 2007 жылы жол апатының салдарынан мәңгілік сапарға аттанған болатын...

Өткен аптадағы «Инженер Қаринның гиперболасы» атты мүшейраның қорытындысын жариялай отырып, жаңа мүшейраға кезек беремін.

«Инженер Қаринның гиперболасында»,

«Мемлекет дегеніміз — мен!». ©Луи XVI
«Мен». ©dark_nazgul

---

Соңғы екі апта ішінде Керекинфода кемінде үш мүшейра пайда болды. Және төртіншісінің пайда болуына еш кедергі пайда болған жоқ.

(Соңы. Басы — мұнда)

---

Жас қазақ: Орыстарда пушкинтану ол дүниеден өткесiн кемi елу жылдан кейiн басталды. Ал қазақта Абай қайтыс болған соң арада он-он бес жыл өтiсiмен-ақ ақын туралы сөздер айтыла бастады. Оған алашордашылардың еңбектерi куә. Бұл ұлысын тануда қазақтың орыстан зеректiгiн аңғартпай ма?

Өтежан Нұрғалиев: Алаш орданың ақындары Абайға мүлде ұқсамайды. Олар Абайдың әсерiнсiз, ықпалынсыз қалыптасқандар. Сендерге оңашалап айтайын, олардың бәрi – орыс ақындарының көшiрмесi.

(Ертайы. Басы — мұнда)

---

Борхес – қазақтың Сегiз серiсi

Жас қазақ: Неге олай? Аргентин Борхестi оқысаңыз, эфталит, ғұн, галл мен гот секiлдi халықтардың ұрпағына мұра еткен тарихы жоқ, дәстүрлi тарих тек Өлi теңiз жағалауындағы халықтарда ғана бар дейдi. Олардың арабтар мен еврейлер екенi белiгiлi.

Өтежан Нұрғалиев: Борхес – бiздiң заманның Сегiз серiсi. Сендер оның атын ғана бiлесiңдер. Бүкiл қазақтың оңай өлең шығаратын, бес минутта бүкiл тарихты жырлап беретiн

(Ертайы. Басы — мұнда)

---

Жас қазақ: Егер шығармаларын жiлiгiн шағып, майын iшiп оқитын, ойлы, терең оқырман қауымы пайда болса, Мұқағали, Жұмекендердiң жұлдызы жаңадан жарқырайды демексiз бе?

Көвәріп оқығысы келмейтіндерге фабула: Өтежан амигос қазіргі тренд ақын-жазушысымақтардың жаттанды обрызын аршып тастап, оларға басқаша көзқарас ұнсынады.
Негізі, көвәріп болса да іштерің пыспайды.

---

Менен мықты ақын шықса, қуанар едiм. Бiрақ ондай ақын жоқ («Жас қазақ», №32, 2008)