Футбол ойыны тек ер азаматтарды ғана емес, әйелдерді де қызықтырады. Тіпті осы спортты тамашалауды ғана емес, онымен айналысатын нәзік жанды, өр рухты қыздар аз емес. Осындай жігерлі қыздардан құралған «Астана» әйелдер командасы алдына биік мақсаттар қойып отыр. Бұл клуб шеберлері кішкентайынан жаттығады. Қыздар №8 олимпиадалық резервтегі мамандандырылған балалар-жасөспірімдер мектебінде оқытылады, ең кішкентай футболшылар сегіз-ақ жаста.



Елордада жоғары лигада өнер көрсететін кәсіптік әйелдер клубын құру ұзаққа созылды. Команда құрамы биыл қаңтар айында бекітілді. Командаға мектептің үздік шәкірттері енді. Олар күн сайын «Астана Арена» стадионында жаттығады.

Футболшылар тәжірибелі бапкерлердің жетекшілігімен шеберліктерін шыңдайды, дене шынықтыру машықтарын дамытады. Ел біріншілігінің бірінші туры аясында ертең олар Қазақстанның бес дүркін чемпионы — Шымкенттің «БИІК-Қазығұрт» ӘФК алаңға шығады.

– Биылғы басты мақсатымыз – команданы жинақтау. Әзірге, теңгерім жоқ, сондықтан басты міндетіміз – бәсекелес команда құру, өйткені, біз Еврокубоктарда ойнауға ниеттіміз, ал ондай мүмкіндік болса, ондағы командалар мықты болады. Ал «БИІК-Қазығұрт» осы жолда кездесетін командаларымыздың бірі, – дейді «Астана» әйелдер футбол клубының бас бапкері Виктор Сеник.



Команда сапында әр жастағы спортшылар бар. Ең кішісі – Ұлпан Пазыл – 21 жаста. Ол футболды ұнататынын айтып, елордалық команда құрамына енгенін мақтан ететінін жеткізді.

– Мен кішкентай кезімде аулада ойнайтынмын. Сол кезде көзге түсіп, шақыру алдым. Үйдегілер ерлер спорты деп футболға қарсы болды, бірақ әкем рұқсатын берді, футболмен кәсіби айналысып жүргеніме 10 жыл болды. Футбол – менің өмірім. Осында команда құрамында ойнау мен үшін зор мақтаныш,- деді Ұлпан Пазыл.



Әрине, клубта команда капитанына үлкен жауапкершілік жүктеледі.

«Астана» әйелдер командасының көшбасшысы — Мария Ялова.

– Спортпен бала кезімнен шұғылданамын. Футбол, хоккей, теннис ойнағам, тіпті дзюдоға да барғам. Футбол бәрінен де ыстық, әрі қызықты. Бұл командалық спорт түрі, жалғыз өзіңді ғана ойламайсың – командамен жұмыс істеу керек. Алдымызға үлкен міндеттер қойылды, әр ойында әр ұпай үшін күресеміз, бар күш-жігерімізді саламыз, — дейді «Астана» ӘФК капитаны.

«Астана» әйелдер футбол командасы Қазақстан кубогының финалисті болып табылады, ертең сағат 12.00 команда шымкенттік футболшылармен кездеседі.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Астанада өтетін бокстан әйелдер арасындағы әлем чемпионаты ауқымында Рио-де-Жанейродағы Олимпиадалық ойындарға 12 жолдама сарапқа салынады. Рио-2016 олимпиадалық жолдамалары: 51 келіге дейінгі, 60 келіге дейінгі және 75 келіге дейінгі үш салмақ санатында ойналады. Әр санатта төрт жолдамадан болады.

Естеріңізде болса, Астанадағы бокстан әйелдер арасындағы әлем чемпионаты 19-27 мамыр күндері «Барыс-Арена» мұз сарайында өтетінін хабарлағанбыз. Қазақстан он салмақ санатында 10 қызды жарысқа қатыстырып отыр. Құрамада астаналық Римма Волосенко, Валентина Хальзова және Ләззат Күнгейбаева кірді. Сондай-ақ рингте Назым Қызайбай, Жайна Шекербекова, Дина Жоламан, Айжан Қожабекова, Зарина Цолоева, Виолетта Князева және Юлдуз Маматкулова ел намысын қорғайды.

Чемпионатқа 326 боксшы қатыспақ — бұл әйелдер чемпионаты үшін рекордтық сан. Әлем біріншілігінде Иордания, Мозамбик және Сьерра-Леоне өкілдері алғаш рет қатысқалы отыр.

«Алтыннан» дәмелілердің қатарында ирландық Кэти Тейлордың, үндістандық спортшы Мэри Комның, американдық Кларессу Шилдстің, британдық Никола Адамстың және қытайлық Рен Канканның есімдері аталып жүр.

Командалардың көпшілігі Астанаға келіп жетті, олар үш базада — боксты дамыту орталығында, «Толқын» спорт кешенінде және Астана-Аренада жаттығып жатыр. Біздің спортшылар АҚШ, Финляндия және Черногория командаларымен бірлескен жаттығулар өткізді.



«Астанадағы әлем чемпионаты кезекті рет бүкіл әлемдегі әйелдер боксының мәртебесін көтереді, — деп мәлімдеді АІВА президенті Чинг-Куо Ву. — Біздің бәріміз де оған аңызға айналған чемпиондар мен жас таланттар қатысатынын мақтан етеміз».

Отбасы күнін Республикамыздың барлық өңірлері атап өтуде. Отбасы институтын дамытуда бұл шаралардың маңызы зор. Елорда тұрғындары мен қонақтары бұл атаулы күнді өздерінше тойлады. Жексенбі күні Астаналық паркте жеті команда, яғни жеті отбасы көңілді жарыстарда бәсекеге түсті.



Спорттық мерекеге жанұялар толық құраммен қатысты. Балалары мен ата-аналары шет қалмай, жеңіске жету үшін ептілігі мен жылдамдығын көрсетті. Көңілді старт бағдарламасына асық ату мен арқан тарту сияқты ұлттық ойындар да енді.

— Халықаралық отбасы күні 1993 жылы бекітіліп, жыл сайын 15 мамырда аталып өтіледі. Біз отбасылық жарыстар, саяхаттар және т.б өткіземіз. Бұл жолы мереке саябақта жаттығу жасаудан басталды. Содан кейін кезек жарыстарға берілді, — деді Астана қаласы салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығының директоры Ақмарал Құрманбаева.



Әденовтер әулеті осы сияқты бұқаралық шараларға бүкіл отбасымен қуана қатысады. Олар бүгін де тыс қалған жоқ.

— Әдеттегідей бүкіл отбасымызбен – бесеуіміз келдік. Әр демалыс сайын таза ауаға шығып отыруға тырысамыз, қалалық саябақтарда ұйымдастырылатын ойын-сауықтарға қатысып жүреміз. Осындай қызықты спорттық жарыстар өткізу — тамаша идея, мұндай шараларды жиі ұйымдастырған дұрыс, — деп Асқар Әден өз пікірімен бөлісті.



Шараға таэквондодан Қазақстан федерациясының вице-президенті, Бейжіңдегі Олимпиада ойындарының қола жүлдегері Арман Шылманов та келді.

— Спорт пен дене шынықтыру — денсаулыққа пайдалы, адамдардың бүкіл отбасымен бірге салауатты өмір салтын ұстанатыны қуантарлық жайт, — дейді спортшы.

Еске салайық, 8 мамырдан бастап Астаналық паркте демалыс күндері ашық аспан астында бұқаралық спорттық және фитнес жаттығулар жасау ұйымдастырылып келеді. Тәжірибелі нұсқаушылардың жетекшілігімен йога, зумба және кроссфиттен сабақ алуға болады.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Сонымен, футболдан Ағылшын чемпионатының аяқталуына сәл-ақ қалды. Нақтырақ айтсақ 2 тур. Ал, Сіздер, қай құраманың чемпион болғанын біЛЕСТЕР)

2014-2015 кезеңінде 41 ұпаймен 14-ші орынды қанағат тұтқан Лестер келесі жылы яғни, 2015-2016 жылғы кезеңде 1 орын алады деп кім ойлаған?! Ағылшын чемпионатының тарихында Лестер алғаш рет чемпион атанды. Ең қызығы құрама жаттықтырушысы Клаудио Раньери чемпион болғанын ұшақта естіді. Ол өзінің 96 жастағы анасына ұшып бара жатты. Ал, құрама Джейми Вардидің үйінде отырып естіді. Нақтырақ айтсақ тікелей эфирден көрді)

Лестер құрамасы тіпті, құрама жанкүйерлері кеше түнде Челсидің жанкүйері болды. Себебі, олардың мерзімінен бұрын чемпион болуына септігін тигізген ойын Челси-Тоттенхэм арасында өтті. 9-шы орында тұрған Челси чемпиондықтан үміткер Тоттенхэммен тең ойнады. Осылайша Тоттенхэм ұпай жоғалтып, Лестердің бағы жанды. Былайша айтқанда Челси-Тоттенхэм ойынында Лестер жеңді) Құттықтаймыз! Армандар орындалады деп Лестерге айтуға болатын шығар. Енді, алдымыздағы жылдарда Сассуоло немесе Эйбара чемпион болып қалатын шығар) Бір-екі жылдың көлемінде «Лестердің чемпиондыққа жолы» атты кино көріп қалуымызда ғажап емес)

Бүгін балалар арасында бокстан жарыс басталды.

Қазіргі заманда қыз баланың араласпайтын шаруасы жоқ. Әмбебап болғаннан ешкім зардап шекпеген шығар, енді. Сол себепті ара-арасында футболға да қызығамыз. Сіздерге ескіріп кеткен жаңалықпен бөліспекпін. Шамамен 1 ай бұрын, үй тапсырмасы ретінде, республикалық деңгейде жүлделі орын алған бір спортшыдан сұқбат алу керек болды. Бәріміз жанталасып іздей бастадық. Сөйтіп, менің кейіпкерім кім болды? Қызық болса, сұқбатыма көз жүгіртіп өтіңіз! ^=^

Шыңғыс Есенаманов — «Тұлпар» футбол командасының бұрынғы капитаны, Қазақстан құрамасының вице-капитаны, қазір "Қайрат" мини-футбол клубының ойыншысы. 2012 жылы маусымның ең үздік ойыншысы атанып, араға үш жыл салғаннан кейін қайтадан осы номинацияның жеңімпазы болды.
— Шыңғыс, естуімше, сіз Қазтұтынуодағы Қарағанды Экономикалық Университетінің (КЭУК) түлегісіз. Не себепті қаржыгер емес, футболист болуды таңдаңыз?
— Балалық шақтан бері футболға құмармын. Қарапайым балалар сияқты алаңдарда ойнап жүрдім. Ақырында қалай кәсіби спортшыға айналып кеткенімді білмей қалдым. Қазір футболсыз өмір, өмір емес. Ол — өмірімнің үлкен бір бөлшегі.
— Қазір физиотерапиялық ем қабылдап жүрсіз. Инстаграм парақшаңызда «аздаған жарақат алдым» дегенсіз. Қашан және қалай жарақат алып жүрсіз? Қандай жағдаяттарда?
— Бізде енді онсыз болмайды. Көбіне дайындықтар мен жарыстардан аламыз. Иә, шынымен ем қабылдап жүрмін. Жаттығу кезінде аздап буындарымды зақымдап алдым. Қазір, шүкір, бәрі жақсы. Жаттығуларға да бәріне қатыса аламын.
— Ең бастысы — денсаулық! Сізге тезірек жазылуыңызға тілектеспін. Жазда маусымның ең үздік ойыншысы атаныпсыз. Құттықтаймын! Бұл сүйінші хабармен sport.kz интернет-порталымен бөлісіпсіз. Сонда «Хочется что-нибудь выиграть» дегенсіз, ойға алған мақсатыңызға жеттіңіз бе?
— Рақмет, бұл тосын жаңалықтардың бірі еді. Иә, іштей сездім. Бірақ осы маусымның ең үздік ойыншысы болатынымды естігенде қуанып кеттім. Жоқ, әлі армандаған мақсатыма тек шындалудамын. Бар ынтамды салып, болашақта жүзеге асырсам, нұр істіне нұр болар еді. Бәрі өз уақытымымен болады. (жымиды)
— Сонда қандай арманға шындалудасыз?
— Менің арманым Қазақстанның чемпионы болу. Негізі, егер Бразилияға ұтылып қалмағанда, бәрі оңай болушы еді. Бірақ ештен кеш жақсы демекші. Әлі талай жеңісті күндерімізді көп болатына сенемін!
-Білуімше, сізде екі кішкентай ұлдарыңыз бар. Болашақта оларды Қазақстан құрамасының ойыншылары ретінде көре аламыз ба?
— (Езу тартып, күлді) Иә, ұлдарым бар. Негізі қалай жауап берерімді білмей тұрмын. Себебі, үлкен ұлым боксты жақсы көреді. Кішкентайым, әлі ештеңеге қызықпайды. (жымиды) Бірақ әлбетте олардың футболист болғандарын қалаймын. Егер басқа спортқа қызықса да қарсы болмаймын.Олардың қалауы бәрнен маңыздырақ.
— Әлбетте, балалардың орны әрқашан бөлек болған, ғаламторда бір қызық пікірге көзім шалынды. Осы пікірге қалай жауап берер едіңіз?

— Енді бұл жерде ешкімді кінәлауға болмайды. Себебі егер Тұлпарда бұрынғы ойыншылар қала берсе, жастар не істейді? Талай талантты жас футболшылар бар. Оларға да өздерін көрсетуге мүмкіндік беруіміз керек.
— Сізбен толық келісем, ал енді Тұлпардан кеткеннен кейін қазіргі жаңа тобыңызбен қарым-қатынастарыңыз түзу ме?
— Аллаға шүкір, бәрі де жақсы. Олардың іштерінде де Қарағандының адамдары бар. Бір-бірімізді қолдап жүреміз. Басында аздап қиын болса, қазір бір отбасының балаларындаймыз.
— Кейде бәрін тастап кеткіңіз келеді ме?
— Пенде болған соң әр түрлі жағдайларға тап боламыз, бірақ ешқашан өмір бойы жиған-тергенімді тастап кетуге дайын емеспін. Ондай күндерім болмады десем де болады.
— Ал, енді, ең соңғы сұрағым. Шетелде болған ең қызық, ыстық естеліктеріңізбен бөлісе кетсеңіз.
— Футболдың арқасында көптеген елдерді араладым. Бір қызығы оларды бөліп жармаймын, өткізген әр сәтім ыстық естеліктерге толы. Әр ойыншыға ең бастысы — туған еліне жеңіспен оралу. Бұл ұмытылмас шақ. Міне, осы ойындардың арқасында қызықты жайттарға кезігіп жүреміз. (Күлді)
Шыңғыс, алтын уақытыңызды бөліп, сұқбат бергеніңіз үшін мың да бір алғыс! Бұл алғашқы сұқбат емес деп сенемін. Болашақта ойға алған армандарыңыз орындала берсін! Амандықта жолығайық!
P.S.: Шыңғысты тек футболист ретінде танитынмын. Оның өзі сырттай ғана. Ал, сұқбатасудан кейін, ойым мүлдем өзгерді. Бір ескеріп кететіні спортшылар тұйық болып келеді. Менің кейіпкерім іштегі бар ойын жасырмай ақтарып салды. Сұрақтарыма толық жауап берді. Көпшілігіне ойнау шеберлігімен көзге түссе, мен оны қамқор әке, адамгершілігі мол, өте қарапайым адамның бейнесінде тани білдім.

Роуп-джампинг – биіктен арқанмен секіретін спорттың айрықша бір түрі. Яғни өзіңді биіктен тастап жіберу арқылы бірнеше секунд бойына әуеде құлдилаудың еркін сипаты десе де болғандай. Бұл спорттың негізін салушы американдық Дэн Осман 1998 жылы 300 метрлік биіктен секіру кезінде арқаны үзіліп кетіп көз жұмған болатын. Әлқисса деп қойып, бұл спортты елімізге алғаш енгізген Астаналық «FLY» командасы екнін айта кетсем. Олар жылдың кез-келген мезгілінде Қазақстанның әр қаласына барып, қонақтарға ерекше көңіл-күй сыйлаудан танған емес.
Бүгінгі роуп-джампинг қатысушылары Астана қаласының маңындағы Көкталда орналасқан биіктігі 45 метрлік болатын ескі құрылысқа жиналдық. Түстен кейінгі үш жарым шамасында жеткен мені бір топ қауым қарсы алды.


«FLY» командасының жетекшісі Алексей Лютый бұл спорт түрімен 2011 жылдан бері айналысып келеді. Оның айтуынша «FLY» командасы Қазақстанның Астана, Алматы, Петропавл, Өскемен, Семей, Павлодар, Қарағанды сынды қалаларында болған. Мақсатымыз адамдарға бір сәттік көңіл-күй сыйлау, жаңа таныстық пен өзіне деген сенімділігін арттыру дейді ол.



Сонымен алғаш келе қалғанда-ақ көзіме қораш көрінген 45 метрлік бұл ескі ғимаратты менсінбеген едім. Алайда осынау темір баспаладақтар менің зәре-құтымды қашырып қана қойған жоқ, төменнен жоғарыға көтеріле салу оңайға соқпады. Әсіресе мен сияқты эмоциясын басқара алмайтын, берілгіш, қорқақ адамға. Көтеріліп келе жатып төменге көз салсам, басым айналып, көзім қарауытып кете берді. Мұны жеңу үшін төменге мойын бұрмастан тек жоғарыға қараумен болдым. Қолым талып кетіп, дем алып тұрған сәтімде бұл тәжірибемді өмір салтымда да қолдана алсам ғой деп ойландым сонда. Яғни, артыңа қарайлай беру, өткен естеліктер мен ескішілдік болмысыңды сүйретіп жүру болашақ жарқын өміріңдегі қадамыңа тұсаудан өзге ештеңе емес екен. Тіпті әлгі, ұзатылып бара жатқан қыз балаға «артыңа, қарама» деген өсиеттің де бір сыры барма деп қалдым.



Қойшы, сөйтіп пысылдап жүріп, орта жолда философиялық ғақлияға бой алдыра жүріп төбеге де көтерілдім-ау. Жарқ еткен, кең дүниенің құшағында тұрып тіліме неге, Мұқағалидың жыры оралмасын, оралды:
Кең дүние, төсіңді аш, мен келемін,
Алынбаған ақым бар сенде менің.
***
Аспанындай кей сәтте күрсінемін,
Жас талындай жауқазын бүршік едім.
Кең дүние, керемет қалпыңменен,
Жүрек болып кеудеме кірші менің.
***



Байтақ ел, балауса тау, бозаң далам,
Секілді бәрі менен көз алмаған»
Кең дүние, кенде етсең сыбағамнан,
Шырылдаған сәбидей мазаңды алам.



Ұйымдастырушы жігіттер жұмысына еш қабақ шытқан емес, көңілді, қалжыңқой, шат-шадыман



Төмендегілер осылай көрінеді, биікке шығып алған мені енді эйфория биледі, анау жердегі сызылған жүректі кім байқады, өзім фотодан көріп отырмын қазір:)



Мұнда ғашықтар да жүр, жалғыз-жарым мен сияқты өзгелер де бар екен қызық іздеп келген. Ықтасыны жоқ ызғар бәрімізді тоңдырды. Тіпті біреуінің үстінен бірдеңенің иісін сезіп те қалғандай болдым ба. Орайы келіп тұрғанда ескерте кетейін, роуп-джапингтің шарты бойынша биіктен секіретін кезде спирттік ішімдіктен аулақ болған дұрыс. Және жасы он сегізден асқан кез-келген азамат бұл спортпен айналыса алады, Сонымен бірге өз бетінше секіру өмірге қауіпті, сондықтан ұйымдастырушылардың айтқанымен жүріп-тұрғаннан абзалы жоқ.



Жұрттың қыздары айтса айтқандай ержүрек, батыл. Алмен болсам тұрдым ғой қорқып:(



Менің ең жаман жерім, осындай қызық дүниенің ортасына келгенде, не көпшіліктің ортасында сөйлейтін кезде, не ең сүйікті, сыйлы адамыма тіл қатар кезде өз-өзімді жоғалтып, ұмытып кететінім. Осы жолы да сөйттім. Фотореп жасауға барған мен командамен бірге улап-шулап жүріп жөнді суретке түсіруді ұмытып кеттіпін. Сонымен менің кезегім келді. Мұндай сезім Каспий теңізінде биіктеу жардан секіретін кезде де болған еді. Көзімді жұмып секіріп кетіп, судың астынан күнге қарай, жарыққа қарай, бір жұтым ауаға қарай ұмтылып келе жатқан сәтті, айтсаңызшы. Бұл секіру одан да қиынға түсті. Ғимараттың ұшар басынан кейін қарай қайтып кетуге оқталып тұрғанмын, егер Дима итеріп жібермегенде. Өз еркіммен емес, шынымен құлап кеттім)))



Төменге құлдилап келе жатқанда салмақсыздықты сезіну деген сіздерге немен салыстырып беретінімді білмей отырмын. Салмақсыздықты сезіну деген әуеде қалықтау екен, құстарға қандай рахат деңізші. Ең маңызды, ең қызықты уақытта мен еркімнен тыс көзімді тарс жұмып және шыңғырумен айналыстым, басқаша қимылдаруға, өзімді басқаруға шамам келмеді. Яғни, роуп-джампингтің фокусы салмақсыздықты сезіну екен, көзімді ашып айналаның тынысын бағуды келесі секіріске қалдырғандай болып қайттым.



Сонымен бүгінгі демалыс маған серпін сыйлады, қуат сыйлады және өзіңе қол жұмсап, биіктен тастай салудың оңай шаруа емес екенін де ұқтырды. Өз-өзін биіктен тастап жіберуге немқұрайлы қарайтынмын, ее деп. Расында өле салу оңай шаруа емес екен дәл маған.

Сонымен биылғы жылға секіруге қолайлы жаңа ғимарат тапқанша роуп-джампинг уақытша өз жұмысын тоқтады. Бүгінгі күнге үлгергеніме ризамын. Билет бағасы 4 мың, бірігіп секіретіндерге 7 мың теңгені құрайды. Жалғыздан гөрі бірігіп секірген қызық әрі қорқынышсыз болатын сияқты.



P.S Бүгін биге баруға үлгермей қалдым, суықтан іші-бауырыма дейін қалтыраған мен осы жазбаны аяқтай салып ыстық шай мен шоколад жеп отырмын. Демалысты көңілді де сәтті өткізіңіздер. Айтпақшы менің парашютпен құлағым кеп жүргеніме біраз уақыт болды, ондай жоспарларыңыз болып жатса маған айтарсыздар, экстримді көңіл-көтеруден еш қашпақ емеспін.

Сәлем — сөздің атасы демекші, танысып — амандасып алайын. Ең әуелі сәлем! Орталарыңызға жаңадан қосылып отырмын. Мені жылы шыраймен қарсы алады деген үміттемін. Ендеше, алғашқы жазбамды оқып, сындарыңызбен пікірлеріңізді айта отырыңыздар .

Бүгінгі таңда, тәрбиелі және зиялы ұрпақты тәрбиелеу басты мәселе. Соның ішінде, жасөспірімдерді спортқа баулып, салауатты өмір салтын ұстауға шақыру. Заман дамып тұрған шақта, соның ішінде біздің елімізде көптеген спорт залдары және түрлі үйірмелер ашылып жатыр. Күні бүгінде бірнеше сараң жастарымыз ішімдікке салынып жатады. Осы мәселені өзекті етіп, Атырау қаласындағы химия — биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде ағылшын тілі пәнінен дәріс беретін мұғаліммен әңгіме — дүкен құрдым.

Жалпы, қай елде болмасын салауатты өмір салтын қалыптастыру қажет нәрсе. Әсіресе, өзіміздің еліміздегі кейбір қалаларда экология мәселесі жақсы жағдайда емес. Сол себепті, спортпен шұғылдану жастардың денсаулығын физиологиялық тұрғыдан нығайту таптырмас мүмкіндік. Болашақта болашақ ұрпағымыз дені сау болсын десек, барлығы спортпен айналысу керек. Мынау қарыштап дамып отырған заманда, сонау шет елдерінде қарт — кәрісінің салауатты спортпен шұғылданатынын байқаймын. Өзім мәселен, спортың бірнеше түрімен айналыстым. Мектепте ұстаздық етіп жүрсем де, спорттан алыстап жүрген жоқпын .

Ия, спорт бұл тек қорғаныс емес. Сондай — ақ, адамның рухын жігерлендіре түсіретін, жан — дүниесін шыдамдылыққа үйретеді.







Осы тақырыпты жаза отыра, өз ойымды ортаға салсам деймін. Мейлінше, жастарды спортқа қызықтырудың амал — тәсілдерін табу керек. Сондай — ақ, тек оқу орындарымен шектелгеніміз дұрыс болмас. Жұмыс орындарында небір қызықты тренингтер өткізсе нұр үстіне нұр болады. Өйткені, ылғи жұмыс, жұмыс деп, бел омыртқалары және буындары ауырады. Бұл белсенді қозғалыс болмағандықтан. Онысы ол, семіздіктің алдын алуға мүмкіндік туады. Ең қызығы жылына бір рет болса да, марафон секілді жарыс ұйымдастырған жөн. Ең біріншісі, марафонның өзі қызықтырып тұр. Екінщі, адамға уәж (мотивация) ретінде болады. Ең бастысы, қаладан қашық орналасқан жергілкті жұртқа спорт кешендерін салу жұмысын іске асыру. Сөздің растығы керек, кей ауылдардан спортпен шұғылдану үшін қалаға келетіндері бар. Шынайы өмірден мысал, менің бір танысым сонау Махамбеттен келіп жүреді. Бұл адамға физиологиялық тұрғыдан шаршаңқы болады.
Міне, солай. ) Ойларыңыз болса, жаза отырыңыздар !)

Әдетте, салауатты өмір салты дегенде мұрныма спорттың «иісі» келеді. Дегенмен, өмірді спортпен «сасытуға» еш қимаймын. Шыны керек, осы күнге дейін бұл тақырыпқа ми қатырған емеспін. Енді, міне, ойда жоқта ұйықтап жатқан қызығушылығымды теуіп оятты. Әңгіменің ашығы, менің өмірім спорт дегенде сорпасы BOSCH HGG 343455 газ плитасында 70-80 градуста төрт қайнаса да қосылмайды. Сондықтан салауатты өмір салтының мәні мен маңызын екі күн бойы іздедім...

---

---

І күн. Уәһәбиссің бе? — Мен мұғаліммін...

Бейсенбі күні сабағым (сағатым) болмаған соң жұмысқа (Байқоңыр «Космос» колледжі) бармадым. Ал жұма күні бармасам, үйіме ит ататындармен бірге іздеп келетін еді. Кафедраның іші мұғалімдерге толы екен. Оның да себебі түсінікті: кітапханада жөндеу жұмыстары жүріп жатыр. Шакимов ағайға жақындай бергенімде: — Уәһәбиссің бе? — деді. Таз таранғанша той тарқар демекші, бұл жалтыр бас кісі осы сұрағын үшінші рет қойған еді. Бәлкім, ер адамда сақал-мұрттың өсетінін білмейтін шығар. Әншейінде ауыз жаппас еркектің осы тақырыпта неге білімі жоқ екен, ә? Сонау Алматыдан Байқоңырға осыдан үш-төрт жыл бұрын көшіп келген елуді еңсерген еркек мүмкін діни ағымның тыңшысы болар? Тәблиғ жамағатпен палау жеп, сәләпиттермен бірге балақ қысқартып, сақал тарасқан шығар? Күдікті екен. — Сақал-мұртыңды қырмайсың ба? — деді. Рас, тықыр бас менің үнемі қырына бермейтінімді біліп, күнде таңертең айна алдында қырынуды әдетке айналдыруымды түсіндіргендей болды. Рақмет!

«Сұрағаның алдыңнан іздемей-ақ табылар» дегендей, сағат он бірден өте кәмелетке толмаған балалардың ісін қарастыратын капитан келіншек пен орыс жігіті (РФ ІІМ) колледжге келді. Жиналыста «мұрынбоқтардан» үлкендердің тиын-тебен жинап-жинамайтыны сұралды. Төретам мен Ақайдың боқмұрындары мәз болып, бірауыздан жоқ десті. Қап-қара Төренің көгерген көзі бұған дәлел бола алмады. Келген "қонақтар" да бәрін біліп отыр. Алайда мұғалімдердің студенттерді сессия кезінде «ақшаға отырғызатыны» туралы әңгіме болмады. Тіпті, грантта оқитын кейбір студенттердің сабаққа қалаған уақытында келетіні сөз етілмеді. Қызық екен… Ал кейбір билігі бар мұғалімдер бейшаралардан ай сайын «тапқанын» алып отыр.

Орыс жігіті төрт адамның төбелесін топтық бұзақылыққа жатқызып, жігіттердің әуелі колледждің "қара тізім қармағына" ілінетінін, келесіде қайталанса, РФ "ішкіштер" (Ішкі істер) мекемесіне тіркелетінін ескертті. РФ заңнамасында насыбайдың есірткі боп табылатынын да айтты. Нәтижесі темекінің айыппұлынан да көбірек болатынын қуана жеткізді. Жаңалықтан алыс жүретін мен үшін бұл жақында шыққан заң секілді немесе джируги-сул жасап, құлақтан паль чаги сам бон тари тебіс боп көрінді. Осы ақпаратты телефоныма түртіп отырғанымда бойымның қысқалығы, әрі кіші көрінетіндігім үшін ойы қысқа келіншек мені студент қатарына тықпалағанымен, мұғалім екенімді жеткіздім. Жиналыс аяқталған соң келіншектің қасына барып, қаладағы жастардың қылмыстық істері жөніндегі статистиканы сұрадым. Өтініш жазып, тек бастықтың рұқсаты арқылы ғана бұл мәліметке қол жеткізе алатынымды қазақшалап айтты. Ал мен салауатты өмір салты «тірі» кезінде жастардың қылмыстық әрекеттерге неге баратынын білгім келген еді. Әлде қоғамдағы рөлі әлсіз бе? Мәні неде?

---

---

«Представитель партии Нур Отан»...

«Десятилетие» стадионы жанындағы «Маяк» спорт кешеніне барып, жаттықтырушылардан салауатты өмір салтының мәнін сұрадым. Қой аузынан шөп алмас, той күндері мас болмас мен үшін бірқызық жағдай болды. Тәжірибе деген атымен де, затымен де жоқ. Логикалық тұрғыдан бара салып сұрақтарға жауап алып қайту оңай көрінді. Бақытыма қарай, футболдан жәй ғана доп беріп ойнатып қоятын Қанат ағай жұмыс орнында екен. Ол балаларды жаттықтырмайды, ештеңе үйретпейді. Бар болғаны екі-үш сағат футбол ойнап қайтатын едік.


Қанат ағай балаларға мені «представитель партии Нур Отан» деп таныстырып жіберді. Қақпасына гол, бәлкім, бір күні партия қамқорлық танытып, партиясына қоса жатар. Тек бір ғана себеппен Нұрсұлтан Әбішұлы менің де президентім. Жоқ, қазақ болғаным үшін емес. Колледжде айлықты теңгемен алатыным бар. (Әйтпесе деймін-ау, заңы РФ-ға бағынып отырса, әкімі Мәскеуде бекітілсе, сауда рубльдің тілінде жүрсе, кәсіпкерлер мен Halyk Bank-тегілер, базардағы қатындар халықтың тапқан-таянғанын валюта бағамын күн сайын ойнату арқылы жырып отырса т.б. себептерге реалистік тұрғыда қарайтын болсақ, бұл елдің президенті Путин болмағанда несі қалды). Басында қазақша сұрақты түсінбейтінін, орыс мектебінде оқығанын алға тартты. Содан соң қалтасынан қағазын шығарды да, айтатын сөзін жаза бастады. Сөйтіп, диктофоным мұрнына тақалған күйі жауап берді:

Салауатты өмір салты денсаулық үшін керек. Тәрбие болады. Бала спортқа қатысса, далада жүрмейді. Іііі… Боғауыз айтпайды. Жауапкершілігі болады, үлкендерді сыйлайды. Екінші сұрағыңа келсек, салауатты өмір салты жалғыз спортта емес. Оған деген дұрыс тамақтану мен ұйқы керек. Ата-анасының тәрбиесі керек. Сосын… спортта темекі шегеді дей ме, насыбай атады дей ме, сыра ішеді дейді ме, ондайға мен тіпті қарсымын. Спортты ондай нәрсеге қосуға болмайды мүлдем. Жаттықтырушы боп жүргеніме он жылдай болды. Оған дейін жас кезімнен бастап футбол ойнадым осы қалада. Байқоңыр құрамасында ойнадым. Бала кез келген спортқа бара беру керек. Тамақты мезгілімен ішуі керек. Сабағын жақсы оқуы керек. Сосын әке-шешесін, үлкендерді сыйлауы керек.

Жалпы, бірінші сұрақ ретінде салауатты өмір салтының мәнін, қаншалықты қажет екенін алдым да, келесі екі сұраққа: салауатты өмір салтының спортқа ғана байланып-байланбағанына, спортта жүрген ішіп-шегетін жастарға байланысты пікір керек еді. Стадионға барып, бокс бапкері Айбек ағайдан салауатты өмір салтының мәнін сұрадым. Әлбетте, мұрнына диктофонымды тақай алмадым…

Салауатты өмір салты адамға жауапты болуы үшін, дені сау, дұрыс жолдағы адам болуы үшін керек. Бокспен 18 жыл айналысқам. Байқоңырға келгеніме екі жыл болды. Спортта жүрген темекі шегетін жігіттер белгілі бір мерзімге дейін ғана шыдайды, әрі қарай қалады. Мына он екі баланың арасынан екі-үш боксшы шықса да жетеді. Кейде табиғатынан талантты боксшылар болады. Олар ішіп-шексе де, спортта жетістікке жетеді.

Суретке түсіруімнен, тегін жазып алудан күдіктенді, келісім бермеді. Бұл да сақал-мұртыма америкалық үлгіде қайта-қайта қарай берді. Өзінің шашы өсіп кетіпті. Бір кезде белсебетпен тағы бір жаттықтырушы келе қалды. Қазбек ағай екен. Бұл кісі диктафонға жауап беруден мән таппады. Мен де есімде қалған сөздерін келтіріп отырмын. Иә, сөйтіп, ол кісі темекісін шеккен күйі:

Не үшін керек дейсің бе? Өзің нашақор адам мен спорт адамын салыстырып көрші. Салауатты өмір салты деген тек қана спорт емес. Балыққа бару, тауға шығу, демалу, саяхаттау т.б. салауатты өмір салтына жатады. Өзім темекі шегем. Бірақ бізге қазір ол аса маңызды емес. Темекі шекпегенмен, спортқа икемі жоқ адамдар да болады.

Есте сақтау қабілетімнің әлсіздігі тағы бір мәрте күмілжіте түсті. Сөйтіп, бірінші күні салауатты өмір салтының мәнін қайыршыға тиын тастағандай тапқандай болдым. Салауатты өмір салты адамның жан саулығы үшін, жауапкершілігі жоқ жерден дүниәға шыр етіп келе қалуы үшін, тәрбиелі болуы үшін қажет екен. Дегенмен, салауатты өмір салты «бар» болса, неге жастар арасындағы бұзақылық, ішіс пен шегіс, т.б. қиянаты бар нәрселер көп деген сұрақ туындап отыр. Шыны керек, «түсік жасатуға» да келмеді. Ал ішу арқылы адамның денсаулығы жақсара түспейтініне ауладағы Қырғызбай алқаш мысал.

---

---

ІІ күн. Күрес

Екінші күні жұмыстан ертерек шығып, стадионға тарттым. Себебі спорттық сайыс өтетін еді. Ол қандай спорттық сайыс еді?

Ағылшын халқының сөзін қазақшаласақ, «білек» екен. Күрес тек екі адамның арасында ғана жүреді. Жаныңызға досыңызды шақырып, бір адамға жабыла алмайсыз. Амал жоқ, әлсіздік танытсаңыз, таяқты тігінен «жұтуыңызға» тура келеді. Ас болсын! Бұл күресте аузыңыз әбден ашылады, тамырыңыз теріңізді жырта жаздайды, бейсаналы түрде бетіңіз бен көтіңіз неше түрлі эмоцияның көкесін көрсетіп, әкесін танытады. Иә, дәл таптыңыз, бұл — армрестлинг _VideoArm.

Қол күресі стадионның шығыс трибунасында өтіп жатыр екен. Қайда барсаң да Қорқыттың көрі. Бұл жолыма сақал-мұртыма орыс (көше жағалап жүретін) полиция қызметкерінің көзі түсті. «Жағы» сынған Lenovo-м ішінде «жүзіп жүретін» сөмкемде не бар екенін сұрады. Қай террорист өзінің сөмкесінде жарылғыш заттардың, қару-жарақтың бар екенін айтады? Мақұл, сөмке тексеру — оның қызметі. Ішке кірсем, халық деген «ығы-жығы». Отыратын орын таппадым. Амал қалмай, сайысты суретке түсіруіме тура келді. Білем, «Виза 2» каналының операторы мен журналисі менің қолымдағы Grans Duos-ты көріп, күлкіден «жер жастана» жаздады. Үстел үстінде медальдар мен мақтау қағаздары жатты. Ал орындық үстінде Демидов Сергей Петрович қатысушыларды бақылап, қағазға оқушылардың ұпайын белгілеп отырды. Иә, бұл деген 65, 75, 85 кг салмақтағы оқушылар арасындағы қол күресі болатын. Ал 16 қараша күні үлкендердің қол күресі өтеді екен.
Сайыс мәресіне тез жеткендей әсерде қалдырды. Әлбетте, арасында үзілістері де болды.


Үзіліс кезінде мынадай қызықты тамашаладым:
Керек болса, мінеки, сергіту сәті:


Сөз бен суреттен жалыққан болсаңыз, ұйқыңызды келтірген болса…


Дегенмен, төрешілер қатысушылардың ұпайын есептеп, марапаттау рәсіміне дайындала бастаған.

---

---

Күрес соңы

Сайыста күрестің соңы болғанымен өмірде күрестің соңы тек өліммен аяқталатын шығар. Рас, өмірден өттің — бітті. Қарның ашпайды, ұйқыны іздемейсің, тән қалауың жоққа айналып, топырақта жатады. Ал адам тірі кезінде күнделікті тіршілігі күреспен өтеді. Қайдағы күресті айтасың деп те өзіңіздің эгоңызды уқаласаңыз болады. Алайда адам баласы, әйтеуір, бейсаналы түрде болса да бірнәрсе үшін күреседі. Күрестен қашқан адамдар тағдырдың боқ-зәріне тап болады. Өмірдегі қиындықтар адамды құлату үшін емес, сынақ ретінде кездеседі. Тек қана адам күресе білсе, айналдырған бір қадам арқылы өмірін жақсы жаққа өзгертеді.

Әлбетте, сайыстың соңғы сәтін де тамашалай отырыңыз:

---

---

Өмір — күрес

Қазіргі технология дамып жатқан тұста көбіміз аз қимыл-қозғалыс жасайтын секілдіміз. Ал айтатын әңгімеміз — салауатты өмір салты. Күлкілі. Дегенмен, өмірде аз қозғалыспен де жетістікке жеткен адамдар баршылық екен. Мәселен, Стивен Хокинг физика ғылымының саласында көптеген марапаттауға ие болғанымен, толықтай сал ауруына шалдыққан екен.

P.S. Жалпы, кез келген құбылыстың мәнін бір іздегеннен табу мүмкін емес. Алайда салауатты өмір салтында мынадай түсінік қорытылған сияқты: адамның күнделікті тіршілігі — күрес. Бұл күресте әрбір адам өзінің жағдайын ойлайды. Бірі жақсарту жолында күрессе, бірі тағдырдың соққысына шыдамай, жерге жығылуда. Салауатты өмір салты деген адамның жақсы өмірге деген ұмтылысы, сол жолда күресі секілді. Құрметті оқырман, сіз үшін салауатты өмір салтының мәні неде?

Міне кілең нар тұлға, сен тұр мен атайын деген алыптардың айқасы Әлем барысы аяқталды. Бүгін бір рух көтерілген күн болды. 35 мемелекеттен жиналған 34 палуан қатысты. Ақтық мәреге Қазақ елінің намысын қорғаған Айбек Кубалық палуаннан жеңілді. Иә мойындау керек. Таза әдіспен асыра лақтырды. Ал Айбекке күллі қазақ рахыметін жаудыруда…
Сонымен

1 — ОРЫН: КУБА

Оскар Рене Брайсон Видал

Бойы: 192 см
Салмағы: 160 кг
1985 ж.т., 29 жаста
Спорттағы жетістіктері: дзюдодан Олимпиада ойындарының қола жүлдегері (2008 ж.), Лондон Олимпиадасында V орынды иеленді (2012 ж.), Әлем чемпионатының күміс жүлдегері (2009 ж.), Панамерика ойындарының бірнеше дүркін жеңімпазы (2007, 2009, 2011 жж.).

ІІ — ОРЫН: ҚАЗАҚСТАН

Айбек Нұғымаров
Бойы: 189 см
Салмағы: 141 кг
1987 ж.т., 27 жаста
Спорттағы жетістіктері: қазақ күресінен екі дүркін Азия чемпионы (2011, 2014 жж.), екі дүркін Әлем чемпионы (2011, 2013 жж.), «Қазақстан Барысы» (2013 ж.).

ІІІ — ОРЫН: РЕСЕЙ

Максим Ширяев
Бойы: 189 см
Салмағы: 131 кг
1988 ж.т., 26 жаста
Спорттағы жетістіктері: самбодан Ресей чемпионы (2014 ж.), Еуропа чемпионатының қола жүлдегері (2012 ж.), Әлем Кубогының иегері (2012 ж.), жастар арасында Әлем Кубогының иегері (2010 ж.)



Ал Бейбіт Ыстыбаев 4-орын иеленсе, Асылы Барменов пен Руслан Әбдіразақов тұғырлы орындардан көріне алмады. Әлеуметтік желіллерде Бейбіт Ыстыбаев көрермен наразылығын тудырды.


Оның күресу шеберлігі тым сылбыр болды. Кей жұрт төрешілер Бейбітке болысты деп жатты. Жалпы бұл жолы Бейбіт жанкүйерлер көңілінен шыға алмады. Күресу мәнері тым әлсіз болды.
Алдыңғы ондыққа кірген палуандарға ақшалай марапатталды.

Ал жеңіске деген құштарлығы үшін деген арнайы сыйлықты мына дзюдоистге тапсырды. Бұл палуан дзюдодан әлем чемпионы екен.

Жанкүйерлер бұл палуанды Бейбітке жығып берді деп жатты…

Жалпы Қазақ күресінің ережелерін шет елдік палуандар толыққанды біле бермейтін тәрізді. Көбі самбо мен дзюдодан келген палуандар қазақ күресіне сай емес әдістер жасап жасап ескертулер алды. Жалпы бастама керемет. Қазақты әлем танып жатыр. Қазақты тек әлемге спортғана таныстыра алады. Қазақ алыптарының жауырыны жер иіскемесін.