Қазақтың әргі-бергі тарихынан өз орнын ойып алатын сәттердің бірі Жоңғар-қалмақтармен соғысқан кезеңдер. Отандық киноөндірушілер жұрттан қалыспас үшін тәуелсіздік алғалы бері бұл тақырыпта да камера тербеп көрген. Олар өздеріңіз білетін «Көшпенділер» мен «Жаужүрек мыңбала». «Көш жүре түзеледі» деген осындайда айтылса керекті. Соңғысы алғашқыға қарағанда сәтті әрі табыстырақ болып шықты.Рухтанамын деген адам «Көшпенділерден» де өзіне қажеттіні ала алар бәлкім?! Бірақ, барлығының шынайырақ болғанына не жетсін? Дегенмен тарихи киноларды түсіргенде тарихтан көп ауытқымаған да жақсы. Тартымды етіп түсіре алсаң бұл кинолардың жұртқа берер әсері мол. Білгіштердің айтуынша біздің телеарналарды жаулап алған кәрістің тарихи сериалдарының 50 пайызы өтіріктен құралған дейді.Бірақ біз көріп отырып сенеміз, себебі шынайы.Кәрістердің сол заманда атқа мінген, мінбегені де көріп отырған көрермен үшін маңызды емес.

Енді, негізгі айтпағыма келсем. Тарихи оқиғаларға сүйенген фильмдер түсіріле беруі керек. Тарихтағы кішкене оқиғалардың өзінен үлкен фильм жасап шығаруға болатын секілді. Кейде кішкене оқиғалардың өзінің ауқымының үлкейіп кететіні тағы бар.

Сурет www.kino24.kz сайтынан алынды

Әлқисса, алданып қалудан басталды. «Қазақфильміміздің» күттірген дүниесін қазақшасының үстінен жазылған орысша нұсқасында көру жазылыпты маңдайға. Осыдан-ақ түсіне беріңіз – рухтану, күш алу мен серпілу импульсі түсінілетіндей бәсеңсиді. Едәуір жаншылады.

«Көшпенділермен» еріксіз салыстырасың. Жанры, месседжі мен тағылымы сабақтас болғасын. Бұнысында осал тұстар ескерілгенсігенімен, ә дегеннен кейбір кемшін тұстарын елемейін десең

Қолтығына жүн шықпаған кезде қалмақтарды таң қалдырып қайтқан Қазыбек биді бәріміз білетін болармыз. Таңдайы тақылдап қалған бала болған ғой(Ютубтан іздеп видеоларын таппай қойдым, ешкім түсірмеген -ау деймін).Сол Қазыбек би болып-толған шағында (сірә,өткенін ұмытса керек Аязбиіңдісс...)бір жиында өзінен бата алуға кеп отырған 13-14 жасар Байдалыны («Сегіз биім, сегіз бидің ішіндегі семіз биім» деп Абылайдың өзі айтқан деседі Байдалы би жайлы.Семіз сөйлеген шығар фаст-фудыңдысс...) менсініңкіремепті.«Мынау қап-қара болған кім өзі?» дегенге ұқсайды. Сонда Байдалы:
Қара деме көмірді
Балқытады темірді
Тексізге келіп сөз айтсаң
Кемсітеді өзіңді -деп, Қазыбектің арғы аталары тексіздеу бір тоқалдан туғандығын меңзеп ұялтып тастапты.

Академик Қаныш Сәтпаевқа қойылған ескерткіш.
Суреттің алынған жері