Қазақ Елінің Тәуелсіздік күні құтты болсын! Бұл бақытқа жеткен де бар, жетпеген де бар. Тәубенің ең зоры — Тәуелсіздік. © Тәуелсіздік үшін күрескен кешегі ата-бабаларымыз да ТӘУЕЛСІЗ ұрпақтың жарқын күлкісі үшін жанын садақа еткен болар. ЕШКІМ ДЕ ҰМЫТЫЛМАЙДЫ, ҰМЫТПАЙМЫЗ! Бұл күн — дүркіреп тұрып өткізуге әбден лайық!
Тарихтан тағылым, өткенге -тағзым ете отырып Түркияның Измир қаласында білім алып жатқан жиырма шақты студент кәсіби шеберіміз болмаса да барын салып үш күн ішінде би шығарып, арнайылап туымыз түстес футболка тіктірдік. Осылайша Тәуелсіздік күніне барынша сый жасауға тырыстық. Айнала жап-жапсыл, күн шығып тұрса да боғымызбен бірге қатып қала жаздадық.  Мына жерде білінбейді қайта. Мен қолғап киіп алдым.  Қыз-жігіттердің ұйымшылдығына тәнті болдым, барлығына рақмет!  Арасында Кавказдан келген сақалды Ахмет деген жігіттің де көмегі зор болды. Күнннің суығында дайындалатын жер тауып, біз үшін шыр- пыр болып жүрді. Видео кәдімгі қол камерамен түсірілді. Ол үшін өзбек бауырларға да рақмет! Ал, біз қазақтар биледік! Жемісі осы.  

Кеше бір оқиғаның куәсі болдым. Жұмыстарымды бітіріп болған соң теңізді тамашалап қайтайыншы деп келе жатқам орталық алаңда. Әдеттегідей адамдар сеңдей соғылысып ары-бері жүріп жатыр. Бір кезде бір әуен шықты. Әскери киінген адамдар марш сияқтанған әуенді ойнап жатыр. Жүріп жатқан адамдардың бәрі тоқтай қалып сол әуенге ұйып тұра қалды. Мен де аздап қызықтап тұрдым да кете бердім. Бірақ әлгі адамдар әлі қатып тұр. Құтты бір бала кезде ойнайтын замри ойыны сияқты. Мен ғана жүріп бара жатқан. Әуен аяқталған соң, барлығы орнынан қозғалып өз жөндерімен кетті. Алдымда кетіп бара жатқан оқушылардан сұрап едім, ойналып жатқан ән әнұрандары екен. «Біз әнұранымыз ойналғанда бір орыннан қозғалмай осылай құрмет көрсетеміз. Ал мынау 29 қазан республика күніне дайындық жасап жатқан әскерлер»,- деді.
Жатақханаға келген соң, бұл оқиғаны бөлмедегі қызға айтып едім. «Иә, түріктер осылай құрмет көрсетеді. Мен бірақ олай істемеймін. Себебі мен күртпін ғой» дегені. Басымды шайқадым. Өгейдің аты өгей екен ғой. Ауасын жұтып, нанын жеп жүріп, өй, әкеңнің қызы! ))))
Ал бізде ше, ресми жерлерден бөлек әнұранды естігенде осылай құрмет көрсетеміз бе?

Бүгін дәрісте Түркия мемлекетінің реформаторы, әскери қолбасшы, мемлекет қайраткері, Түркия Республикасының негізін қалаушы тұлға және оның тұңғыш президенті Ғази Мұстафа Кемал Ататүріктің балалық шағынан бастап оның қайраткерлік қызметі, жеке өмірі, қайтыс болған шағына дейін баяндалған көркем фильм көрдік. Фильмнің аты «Қоштасу». Мелодрама жанрында түсірілген.
Менің таңқалатыным, түрік тарихында көптеген билеуші сұлтандар бар. Алайда Мұстафа Кемал Ататүріктің орыны түрік бауырлар үшін орыны ерекше. Қай жерге барсаң да Ататүрік ескерткіші, Ататүрік суреттері. Лауазымды адамдардың кабинетімен мемлекеттік мекемелерді санамағанда әр дәрісханада, әрбір жатақханада, жатакхана комендантының кабинетінде де Ататүріктің суреті мен оның түрік жастарына қалдырған өсиетін және әнұранды көруге болады. Көпшілігінің жалпы осыған дейін там-тұмдап болса да Ататүрік жайында хабарымыздың болғаны анық. Оның тізбектеп толық өмірбаянын айтып отырмай-ақ қояйын. Алайда өмірде болған оқиғаның желісі бойынша түсірілген бұл фильмнен көп мәлімет алуға болады. Оқиға барысы бала кезінен бері келе жатқан жан досының хатқа түсірген жазбалары бойынша баяндалады.

Бала Мұстафаның әкесі Әли Риза Ефенді ерте өмірден өтіп, анасы Зүбейде ханым екінші рет басқа біреумен тұрмыс құрады. Анасына өкпелеген Мұстафа үйден кетіп қалып Манастрде әскери мектепте оқиды.
Көркем фильм Мұстафа Кемалдың соғыс жылдарындағы қайраткерлік қызметін барынша көрсетуге тырысқан. Жан-жақтағы шегір көздер мен жегір көзді жаудың ортасында қалған Түркияны азат етудегі ерлігі мен ескі дәстүрді дәріптеген Османлы империясының ыдырауы кезіндегі оқиғалар тізбектеледі.

Галлиполи операциясы кезінде дивизия командирі қызметін атқарған Мұстафа Кемал өзін дарынды қолбасшы ретінде көрсетеді. Кейінірек ол Анадолы және Палестина майдандарында әскери ұрыс қимылдарды сәтті орындап Бірінші Дүниежүзілік соғыс қарсаңында атақ-даңққа ие болады. Осман империясының соғыста жеңіліп, ақыр соңында ыдырайтынын әлдеқашан болжап қойған еді. Антанта тарапынан империяны әлсіретіп, ел іші бөлшектене бастағаннан кейін Мұстафа Кемал Түрік ұлттық қозғалысын құра бастайды. Ол кейін Түрік тәуелсіздік соғысына ұласады. Анкарада уақытша үкімет ұйымдастырып, ол Антанта мемлекеттері жіберген әскерлердің бетін қайтарып тастайды.
Фильмде Мұстафа Кемалға ғашық болған Фикрие ханымның рөлі өте сәтті шыққан бейне. Фикрие – Мұстафа Кемалдың анасы Зүбейде ханымның екінші жолдасы Рагып мырзаның бауырының қызы. Ағалы-қарындас болып жүрген екеуінің арасында кештің бір күнінде түсініксіз сезім оянады. Сол күннен бастап Фикрие «ағаның» орнына Мұстафаны «пашам» деп атайды. Түбіркүлезге шалдыққан Фикрие Мюнхенге емделуге кетеді. Ататүріктің Ләтифе деген әйелге үйленгенін естіген Фикрие Ататүріктің үй-жайына оралады. Алайда Ләтифе Мұстафа Кемалге кездестірмей үйдегі қызметшілерге бұйрық беріп қуып шығады. Алайда Фикрие Мұстафа Кемалдың үйінің алдында өз-өзіне қол жұмсайды. Мұстафа Кемал бұл оқиғаға көп уақытқа дейін қайғырып жүреді.
Еуропаша білім алған Ләтифаға үйленуге Мұстафаның анасы әу баста қарсы болған еді. Уақыт өте келе бұған өзінің де көзі жете бастайды. Небәрі үш жыл ғана отасып ол әйелден ажырайды. «Ұлы адамның үйіне барма, үнін есті» деген сөз осындайдан шықса керек.


Ататүріктің ұрпағы неге жоқ? Әлде көптеген ұлы адамдардың артында ұрпақ қалмайтыны өмірдің заңдылығы ма екен. Бақытсыз неке, уақытылы отбасын құрмау, қайраткерлік қызметте жүру дейміз бе. Мен оқытушыдан сұрағанымда ол былай деп жауап берді: «Ататүрік – түм түріктің идеалы. Егер оның артында ұрпағы қалса, бүгінгі күні оның ұрпақтарына сын көзбен қарайтын еді». Бұл сөзден Ататүріктің балаларды қаламағанын түсінесің. Шынайы өмірде жеті қыз бен бір ұл асырап алғанын тарихи деректер растайды.

Мұстафа Кемал Ататүріктің арманы – Түркия мемлекетін осы заманғы, демократиялық және зайырлы ұлттық мемлекет етіп құру болатын.Оның бұл арманы орындалды.
Егер қызықтап қараймын десеңіздер, интернетте орысша субтитрмен берілген нұсқасы да бар.

Бүгін алғашқы дәріс күні еді. Жайшылықта оңай деп жүрген түрік тілін мұнда келгенде тым терең білу керек екенін енді ұғынып жатырмын. Оқып жатқан салам түркология болғандықтан, кейін түрлі дәрістер өтеміз. Соның ішінде османлы түрік тілі деген дәріс болады алдағы жылдары. Қазіргі түрік тілін жетік игермесең, османлы түрік тілін меңгеру қиын соғады дейді. Сондықтан түрікшемді жақсарту үшін бір жыл түрік тілінен дайындық оқуға өтініш беріп қойғам. Алла қаласа бір жыл дайындық курсынан соң универді бастаймын.
Кеше тілдік деңгейіңді анықтап, топтарға бөлу үшін емтихан болған. Әлемнің қаншама елінен тілдік деңгейі әртүрлі студенттер жиналды. Соның ішінде Африкадан келген қара нәсілділердің ішінде бір грамм түрікше сөз білмейтіндер өте көп. Бұгін олардан шаршап шыққан мұғалімдер біздің топқа келгенде бір рахаттанып қалатынын айтты. ))
Сабақтан қайтып бара жатып қарным ашып кетті. Жолай кешкі асқа дейін жүрек жалғап алайын деп едім, студенттер асханадан шығып келе жатқанын көрдім. Кешкі астың уақыты сағат үштен кешкі онға дейін екен. Мұнда асханада қалаған тамағыңды таңдап ала аласың. Тек, алған тамағың өздерінің белгілеп қойған бағасынан асып кетпеуі керек. Қазақстанда жүргенде де тегін асханадан тамақ іштік қой. Бірақ тағамтану институтының белгілеп берген ережеден аспайды. Яғни, қуырылған тағамға қарағанда суға қайнаған быламықты көп беруші еді. Мұнда тамақтары ұнады. Сонымен қоса айран, жеміс шырыны, кола, спрайт сияқты сусындар мен қоса тәттінің түр-түрі жемістер, қауын-қарбыздар бар. Бармақ ізін басып ала бересің. Бірақ мұнда келгелі тәттіні әлі жемедім. Шәйсіз қызық емес сияқты. )) Шәйді тек таңғы аста ғана аласың. Оны өзінде ащы қызыл. Ашық болсын деп сұрамасаң. Біздегідей бөлмеде тәттімен шәйді соғып отыру деген жоқ. Жалпы бөлмеде шәй қойып ішуге тыйым салынған. Тамақтанғың келсе, алайда сырттағы асханаға баруға ерінсең жатақхана ішіндегі кантин таңнан түнге дейін жұмыс жасайды. Түрік кофесі де ащы. Оған кейін тоқталамын. Сондықтан нескафе ішемін барлық жерде. Өзіміздің шәйді сағындым. Қыздармен әңгімені жіберіп қойып, сүтті қою шәйді ішетін. Ұшақтан бастап, келгелі бері тек кола ішіп жүргем, кейін айрандарына көшіп алдым. Ұнайды. Біздегі шалап қой кәдімгі. Түріктер тамақпен бірге шәйді ішпейді. Айран не су ішеді. Сондықтан ба мұнда келгелі краннан су ішу деген ұғымды ұмыта бастадым. Су болсын, сусын болсын стаканға құймай 0,5 немесе 0,3 түріндегі құтымен береді. Ішкің келмесе кейін бөлмеңе апарып ішуге қолайлы.
Бөлмеге келген соң, түрікше сөздерге құлағым үйренсін деп, радио қосып наушникті құлағыма салып жатып ұйықтап кетіппін. Қатты шуылдаған дауыстан оянып кеттім. Сағат кешкі 20:15 екен. Не болып жатыр деп терезені ашып қарасам, жүзден аса студенттер қарсылық көрсетіп митинг жасап айқайлап жатыр екен. Солайша әр жатақхана алдына жиналып, қарсылық көрсетіп жатыр. Сөздеріне үңілсем, бүгін кешкі аста бір сусын алсаң, басқа сусын түрінен бермегенін сөз етіп, бір ауыздан хормен айқайлап, ұрандатып жатыр екен. Таң қалдым, мұншама адам қалай жиналып, ұйымдасып шыққан деп. Осыған қарап, бұл елде сөз бостандығы еркін екенін байқадым. Өзім елде универде оқып жүргенде білем ғой, тоталитарлық жүйе еді. Біздің халықтың санасында да үрей бар. «Қой, нем бар. Тыныш жүрейін, ертең оқудан шығып қалармын» деген оймен өзімізді басып, бұғып жүреміз. Бас көтергендерді халық жауы етіп шығарады. Бөлмедегі қыздардан сұрасам, мұндай нәрсе үйреншікті нәрсе екен мұнда. Универдің алаңынан да байқадым. Сабаққа кетіп бара жатып көрем, мұнда студенттер түрлі саяси, әлеуметтік жағдайларға қарсылықтарын білдіріп, плакаттар іліп, әр түрлі шаралар ұйымдастырып тұрады. Кейде ойлап қоям, бұлардың сабағы басқа айналысатын ісі жоқ па екен деп. ))

Сәлем, достар. Мяя, құрсын, керекинфоға тіркеліп оқып жүргенім болмаса әлі жазба жазбаппын. Массагетке кірейін деп логин-паролімді терсем ену не кіру батырмасы жоқ. Содан амал жоқ керекинфоға келдім.Бәрін қойш, блогты қай жерінен бастау керек екенін де білмейді екенмін. Шұқылап отырып тауып алдым. Енді өткен қателіктерді толтыра жатармын алдағы уақытта.

Амандығымды біліп, барған қалам, оқу орыны туралы сұрап жатқан достарға жалпылай жаза кетуді жөн көрдім. Жиырма төрті күні таңғы төрт жарымда Алматы әуежайына жиналдық. Түркияға оқуға түскен бірнеше студенттер өзара танысып, Стамбулға дейін сапарлас болдық. Қызық, кейде өмірде не суретте көрген адамдарыңды ол кезде танымағандықтан назар аудармай, кейіннен ол екенін білгенде артынан еске түсіріп жатасың. Сондай бір кездесудің кейіпкері – Амангелді Қалыбек. Фейсбукте Садко брәтішкемен түскен суретін Нұрлан Құлымбетов жариялаған болатын. Кетераяқ болу керек, сірә. «Е, бұл ерте кетіп бара жатыр ғой, басқа бағдарламамен кеткен болу керек» деп, ішімнен топшылап қойған болатынмын. Сөйтсем, биылғы блогқұрылтайдың ұйымдастырушыларының бірі, әрі Садықтардың әйгілі дивандарына ұйықтап жүрген ортақ досымыз болып шықты.

Стамбулдағы Ататүрік әуежайында да Ержан Төлек ағамыз бен Хайрулланы кездестіріп қалдым. Барлығымыз жан-жағымызға тарап, Измирге аман-есен жеттім. Алматыдан таңда ұшқан соң, қалыңдау киініп алған едім, Стамбул да салқын екен, бұлтты. Измирге келсем, күн шыжып, аспан айналып жерге түсейін деп тұр. Еге университетінің кампусына әкеліп тастады үйлестірушілер. Жанымда әуежайда танысқан, Қырғызстаннан келген осында бакалаврда оқитын Манас деген қырғыз бауырым көмекші болып, зыр жүгіріп біраз ісімді тындырып берді. Өзімнің інімдей болып кеткен қазір. Өзбекстаннан келген бір өзбек жігіті бар екен менің мамандығым түскен. Оның түрікшесі мүлде жоқ, багажы Стамбулда қалып қойған. Мен оған көмек беріп жүрмін. Қазақстанда жүргенде қазақтар өз ішінде жалпы жерлес, рулас деп жақын тартатын болса, мұнда келгенде түркілігіңді танытып, түбі бір туыс халық деп қарайды екенсің.

Келген күні үстімде қалың жүн нымша бар. Жүктеріммен жүк болғанша үстімде ілініп жүре берсін дегем. Мұндағылардың бәрі шорты- майка киініп алған. Менің үстіме көздерін алартып қарайды. Бейне бір тундрадан келген чукчалардай болып жүрмін ғой. Бұл жақтың ыстығына, мені қоя берш, тіпті, оңтүстік Африкадан келген Алайка деген қара қыз да шыдай алмай жүр. Оның үстіне алып келген біраз киімдерім күздік болатын. Келесі жазға дейін осы жақтан ала салармын дегенмін жүк қылмай. Ол киімдер әлі ұзақ жататын сияқты чемоданның түбінде.

Измирдің ең бірінші ауарайы ұнады. Кептіріп жіберетін ыстық емес, ылғалды. Мұнда цитрустық өсімдіктер, өзгеше қылқан жапырақты ағаштар, пальма ағаштары, анар, інжір, мандарин дегендер толып жатыр. Адамдары заманауи киінеді Стамбулға қарағанда. Тіпті, қысқа шорты киінген қыздар көп екен. Бұл қалада да мысықтар жетерлік. Алматының көшесін каблукпен шайқап үйреніп қалған маған бұл жерде каблукпен жүріп береке таппайтын сияқтысың. Жері тас. Сосын бір ұнағаны – Стамбулдағыдай көзбен ішіп-жеп тұратын еркектерді байқамадым. Өзімді қауіпсіз әрі еркін сезіне аламын. Сосын Стамбулдағыдай емес, мұнда қоғамдық көліктерде ер адамдар әйел затына, жастары да үлкендеріне орын береді. Ал, кез-келген жағдайда көмек қолын созуға дайын тұратын қасиеттері – жалпы түрік халқына тән бе деп қалдым.

Еге университеті – Измирдегі бірден-бір жоғары оқу орыны. Университеттің кампусының өзі ауқымды. Кампустың арасына автобуспен қатынайсың. Мұндай кампусты мен шынымды айтсам, Стамбулдағы университеттерден байқамадым. Онда шашыраңқы орналасқан ғой. Мұнда сол кампустың ішінен шықпай-ақ, студенттік өмірді өткізетін сияқтысың. Себебі, оқу корпусы, жатақхана, аурухана, базар, супермаркет, кафе, кітапхана, бассейн, банк бәрі қалашықтың ішінде. Үйге зат салам десең де такси ұстап әуре болмайсың. Карго қызметі де дәл жаныңда. Тамақ тегін. Алдағы уақытта өзімнің блогымда егжей-тегжейін жазып отырамын ғой. Қысқасы, Стамбул, сен мені кешір. Мен Измирге ғашық болып қалған сияқтымын. ))

Блогшылардың саяхаттары туралы оқып, мен де Түркияға турфирманың қызметінсіз өзіміз саяхат ұйымдастырғанымыз туралы жазып, тәжірибеммен бөлісуді жөн көрдім.

Түрік еліне барып дем алғандардың қатарына қосылып, Анталияда болып қайттық, сол елдегі жеке өзіме ұнағаны — Анталия музейі. Сол музейде фотосуреттерді екрін түсіруге болады екен, соны пайдаланып, қолымыздан келгенше фотоаппарат-қорапшаның шүріппесін басқыладық, сапасы жағынан өзіміз күмәндіміз, дегенмен, нендей сурет жасағанымызды (іліп аларлық дегенім ғо ) сіздерге ұсынып отырмыз:

Астана қаласының Юнус Эмре атындағы Түрік мәдениет орталығы тарапынан ұйымдастырылған ТHY және Temtur демеушілігімен жүзеге асырылған «Демалыста Түркияда болдым» атты фотосурет жарысының марапаттау кеші 2012 жылдың 25 қараша күні сағат 14.00-те Қазақстанның ең ірі сауда орталықтарының бірі Хан шатырында бүкіл халыққа есігін ашты.
Қуанышты мерекелік жағдайында жүзеге асырылған марапат кешінде Түркияның табиғи және мәдени байлықтарының және Қазақстан мен Түркия арасындағы туризм саласының жандануына Астана қаласының Юнус Эмре атындағы Түрік мәдениет орталығы тарапынан ұйымдастырылған «Демалыста Түркияда болдым» атты фотосурет жарысының марапатталушы жарыскерлерге әртүрлі сый-марапат берілді.
Астана қаласының Юнус Эмре атындағы Түрік мәдениет орталығының директоры Ибраһим Йылдырым жарысты ұйымдастырудағы мақсаты Түркияда демалыстарын өткізген Қазақстан азаматтарының түсірген фотосуреттерімен Түркияның табиғи және мәдени байлықтарының фотосуреттері арқылы таныту арқылы Қазақстандағы әуесқой фотографшылыққа қолдау көрсету және Қазақстан мен Түркия арасындағы туризм саласының жандануы екенін және осыған ұқсас іс-шаралардың жалғасатынын атап өтті.

Астана қаласының Юнус Эмре атындағы Түрік мәдениет орталығы тарапынан ұйымдастырылған ТHY және Temtur демеушілігімен жүзеге асырылған «Демалыста Түркияда болдым» атты фотосурет жарысының марапаттау кеші 2012 жылдың 25 қараша күні сағат 14.00-те Қазақстанның ең ірі сауда орталықтарының бірі Хан шатырында бүкіл халыққа есігін ашады.
Астана қаласының Юнус Эмре атындағы Түрік мәдениет орталығы атынан сізді «Демалыста Түркияда болдым» атты марапаттау кешіне шақырамыз!