Қайрат Нұртас-Үнсіз жүрек
Таңданамын тамаша сымбатыңа,
Барма амалым жүрегім сырға тұна.
Ұсынамын қолымды қиялымда,
Қысыламын көргенде тіл қатуға.
Шын сүйемде, өзгеден шын қызғанам
Дүниеде саған тең жұлдыз барма?
Жоқ амалыл көрдімде тағы бүгін,

Біреудің далбасасына қой дегің кеп кетеді, не пікіртласқа белден қойып кеткің келеді. Бірақ соңғы кездері ойланатын болып қалғанбыз ба. Себебі, қазақтың сөз қабылдау ерекшелігі — хрестоматиялық нұсқадан әлдеқайда алыыыыыста жатыр екен. Бірер мысал келтірсем.
1. Қазақ мықты идеалист. Оны кезінде студенттерімнен байқағам. Мысалы, лекцияда "… бұл әдісті қолдану онша құпталмайды" (програмистер үшін: goto операторы туралы лекция ғой) десең

» Сұлтан Алпарслан 27 мың әскерлерімен Византия топырақтарында ілгерілеп келе жатқанда барлауға жіберген әскерлерінің біреуі алдына келіп, үреймен: «300 мың адамдық дұшпан әскері бізге жақындап келеді.» дегенде Алпарслан: «Біз де оларға жақындап келеміз» деген екен.

I сөз

Бұл жасқа келгенше жақсы өткіздік пе, жаман өткіздік пе, әйтеуір бірталай өмірімізді өткіздік: алыстық, жұлыстық, айтыстық, тартыстық — әурешілікті көре-көре келдік. Енді жер ортасы жасқа келдік: қажыдық, жалықтық; қылып жүрген ісіміздің баянсызын, байлаусызын көрдік, бәрі қоршылық екенін білдік. Ал, енді қалған өмірімізді қайтіп, не қылып өткіземіз? Соны таба алмай өзім де қайранмын.
Ел бағу? Жоқ, елге бағым жоқ. Бағусыз дертке ұшырайын деген кісі бақпаса, не албыртқан, көңілі басылмаған жастар бағамын демесе, бізді құдай сақтасын!
Мал бағу? Жоқ, баға алмаймын. Балалар өздеріне керегінше өздері бағар. Енді қартайғанда қызығын өзің түгел көре алмайтұғын, ұры, залым, тілемсектердің азығын бағып беремін деп, қалған аз ғана өмірімді қор қылар жайым жоқ.
Ғылым бағу? Жоқ, ғылым бағарға да ғылым сөзін сөйлесер адам жоқ. Білгеніңді кімге үйретерсің, білмегеніңді кімнен сұрарсың? Елсіз-күнсізде кездемені жайып салып, қолына кезін алып отырғанның не пайдасы бар? Мұңдасып шер тарқатысар кісі болмаған соң, ғылым өзі — бір тез қартайтатұғын күйік.
Софылық қылып, дін бағу? Жоқ, ол да болмайды, оған да тыныштық керек. Не көңілде, не көрген күніңде бір тыныштық жоқ, осы елге, осы жерде не қылған софылық?
Балаларды бағу? Жоқ, баға алмаймын. Бағар едім, қалайша бағудың мәнісін де білмеймін, не болсын деп бағам, қай елге қосайын, қай харекетке қосайын? Балаларымның өзіне ілгері өмірінің, білімінің пайдасын тыныштықпенен керерлік орын тапқаным жоқ, қайда бар, не қыл дерімді біле алмай отырмын, не бол деп бағам? Оны да ермек қыла алмадым.
Ақыры ойладым: осы ойыма келген нәрселерді қағазға жаза берейін, ақ қағаз бен қара сияны ермек қылайын, кімде-кім ішінен керекті сөз тапса, жазып алсын, я оқысын, керегі жоқ десе, өз сөзім өзімдікі дедім де, ақыры осыған байладым, енді мұнан басқа ешбір жұмысым жоқ.

Жүзі жылы адам көбіне жақсы адам болады деген пікір бар.
Ал мен ондай диагноздармен келіспеймін. «Жүзі жылыдан түңілмеймін» деп қанша қыздар интеллигентті, бір қарағанда ақкөңіл көрінетін маньяктардың құрбаны болғаны бір Буддаға белгілі.
Психологтар адамның тобырлық инстинктісі мен стереотипке көнгіштігін Совет өкіметінің кезінде-ақ тексеріп, дәлелдеген. Қызықсаңдар интернетте видеосы да бар.
Сондағысы бір кісінің суретін екі бөлек топқа көрсетіп, мінезін баяндап, оны суретпен негіздесін деген.
Бірінші топқа, бұл "ұры-рецидивист" деп таныстырған. Екінші топқа, бұл ғылыми қайраткер деп таныстырған.

Нәтижесінде, бірінші топтың әңгімесі, былайша айтқанда, "Ө-ө-ө-ө сұмпайы, түрін қараш әкеңң, көзінен білініп тұр ғой жылт-жылт етіп шайтан ойнап тұр, бұның ұры екенін бізге айтпай-ақ білуге болар еді, біреудің ала жібін аттап, нәпақа тауып жүргені маңдайында жазылып тұр, мал атаңанә! Қабағынан қар жауып тұр, адам аямайтын аяр екендігін білдіріп тұрған жоқ па? Мұрны қандай ұсқынсыз албастының, ұрламақ түгіл адам өлтіруден шімірікпейтін хайуан неме!" — дегенге саяды.
Екінші топ керісінше, «Түрі сондай қарапайым, бастаған ісін аяғына дейін жеткізетін, азартты адам екені көзінің отынан байқалады, қабағы түйіліп, бір терең жасампаздық ойға батып тұрғандай әсер береді екен, қырлы мұрны айтқанынан қайтпайтын, шыншылдығын дәлелдеп тұрғандай, сәл жымқырылған аузы өмірде ұяңдау, суретке түсуге ыңғайсызданып тұрғандай әсер береді. Былай бір қарағаннан-ақ, көреген адам мына кісінің жүрегі жұмсақ екенін аңғара алады» депті.

Бүгінім күндегіден кеш басталды. Кеше қонақта болғанбыз. Жұмысқа келісімен КСКға соғып тапсырыс бердім, бір компьютердің ОЖ-н кері орнатып тастадым. Түсте досымның мәшинесін қыздыруға бардым. Онымен қызбады. Сәләркісі қатып қалыпты. Түстен соң жұмыс жүрмеді. Бір експеримент жасаймыз деп институттың интернетін құлатып алдық. Бүгінше лекірлеп басқа шлюзге қосып қойдық. Ертең саппыртқа соғып айту керек (ұмытып кетпесем). Керекте реал отырмын. Анау-мынауға ілінісіп, камент жазып. Басқа түк бітірген жоқпын.
Гаста бастамасынан зайыбым шыққан күні жазуды тоқтатамын.

***
Жұрттың бәрі "құнды пікір" деп жүрген бір пікірді алдық та, Нью-Йорк Қор Биржасына орналастырдық. Екі апта бойы тұрды. Ешкім алмады. Сеніміміз ақталмады: құнсыз пікір болып шықты.

***
Елдің үмітін ақтамақ болдық. Екі шелек әк ездік те, шөткімен елге бардық. Иконың пақаны — ар жағын, мен бер жағын ақтайтын болып келістік. Бірақ үмітті таба алмадық. Сөйтіп, елдің үмітін ақтай алмай, қайтып келдік. Шешесстің.

***
Газеттен «Сырбаз Сырбай» деген мақаланы көріп қалдық. Бір жартымызды алып, үйіне бардық. Бөтелкені аяғына дейін ішкенше жұмған аузын ашпады. Әйелі онысын — кеше ғана Қауіпсіздік Комитетіне жұмысқа тұрғанымен түсіндірді.

***
Нақу ақын бақшасын суаруға шығып, жалаңаштанып, арамшөптерді отай бастағанда, суретке түсіріп-түсіріп алдық. Сөйтіп жұртқа — оның иығы ақ емес екенін дәлелдедік. Нақу ақын масқарамен жер аударылды.

***
Судья Джексонның туыстары жоқ екен деп, Жаңа Жылға сыйлық жазбадық. Судья Джексон ертңіне ұлы ойбай ұйымдастырды. Туыстары жоқ болмақ түгілі: 4 қызы, 3 ұлы, пақаны, мақаны, екі інісі мен үш әпкесі бар боп шықты. «Шешесс...» дегеннен басқа эпитет келмей қалды…