Түркістан облысының орталығы Түркістан қаласында алғаш рет «Ұлттық құндылық – ұлт болмысы» атты дәстүр және ғұрыптық ән байқауы өтті. Байқауға облыстың 8 ауданынан келген өнерпаздар қатысты. Үміткерлер ұмыт болып бара жатқан дәстүрді жаңғыртты, ғұрыптық ән-жырларды сахнаға алып шығып, тақырыбына сай салт-дәстүрмен сабақтастырды.


Елбасының «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласына орай өткізілген байқаудың мақсаты айқын. Байқаудың мақсаты — қазақ халқы рухани жәдігерлерінің ішіндегі замана сүзгісінен өтіп, бүгінгі ұрпаққа жеткен құндылықтарымызды халық арасында кеңінен насихаттау арқылы Елбасының «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласына үн қосып, санаға сіңіру еді.

Соңғы жылдары салт-дәстүріміз ортамызға келді дегенімізбен, кейбір тұстарының өзгертіліп кеткенін көзіміз көріп жүр. Тіпті, кірме дәстүрлерге де төрімізді ұсынып қойдық. Мұның бәрі көп жағдайда өз ұлтымыздың болмысын терең танымағанымыздан орын алып жатады. Осы орайда, мыңдаған жылдар бойы көнеден келе жатқан халық даналығынан қалыптасқан қазақ халқының әдет-ғұрып, тұрмыстық салт-дәстүр түрлерін өзгертуге әуестік дұрыс емес деп ойлаймын. Өйткені, ол ұлттық дүниетаным, сенім, сезім, тіл, мінез-құлық, тіпті, халықтың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайына байланысты туып, қалыптасқан құндылықтар. Осындай ұстанымдағы ұйымдастырушылар байқау жариялау барысында қатысушылармен егжей-тегжейлі әңгіме жүргізді. Дәстүрді орынсыз өзгертудің өзі ұлт болмысына үйлеспейтіні ескертіліп, байқау шартында көрсетілді. Байқауда дәстүрлеріміздің заман ағымымен ұмытылып бара жатқан тұстары жаңғыртылып, тұсаукесер, жар-жар, бесікке салу, тойбастар ғұрыптары егжей-тегжейлі дәріптелді. Қатысушылардың үлкен дайындықпен келгені көрініп тұрды.

Әсіресе, сахнадағы беташар осы күнгі келін түскенде орындалатын дәстүрлі беташардан айтарлықтай ерекшеленді. Жатттандылықтан ада, айтылып жатқан әр жыр қатары тәрбиеге тұнып тұрды. Үлкенге құрмет, кішіге ізет, әзіл мен қалжың, осының бәрі көрініс тапты. Бүгінгінің айтып жүрген сыни көзқарасы беташардан ойып тұрып орнын алды. Байқауды көріп отырғандардың көңілінен шыққанының бір белгісі, шара демде өте шыққандай әсер қалдырды.
Қазылар алқасының шешімімен Шардара ауданы бас жүлдені иемденіп, 2-орынды Созақ ауданы қанжығаларына байлады, 3-орынды Сайрам және Бәйдібек ауданы тең бөлісті.

Іс-шара соңында «Ұлттық құндылық – ұлт болмысы» атты шығармашылық эссе байқауының жеңімпаздары марапатталды. 14 пен 29 жас аралығындағы жастар арасында жарияланған байқауға қатысқан 215 қатысушы ішінен 76-сының жұмысы талапқа сай деп танылды. Ал, 8 қатысушы жүлделі орындардан көрінді. Ұлттық құндылықтардың бірегейлігін өзіндік ой-толғамымен шебер насихаттай білген Бисейіт Ғалияның «Бір сандықта бір тарих» тақырыбындағы еңбегі үздік деп танылып, 1 орынды иемденді. Байқаудың жүлделі 2 орнын Медет Мұзапбарұлы мен Дарибаева Жайна Жанәліқызы иеленді. Ал, жүлделі 3 орын Әбдіхалық Олжас, Тұрысбек Айғаным мен Ойылханова Венераға бұйырды. «Үздік эссе» номинациясымен Темірхан Нурилла және Көбеева Ажар марапатталды.


Аталған байқауларды Түркістан облыстық қоғамдық даму басқармасының тапсырысы бойынша «Жалын» қоғамдық бірлестігі жүзеге асырды.

Ұлбосын Серікбаева

Осыдан 8 ай бұрын, яғни екі мың да он сегізінші жылдың 21 наурыз күні "Қазығұрт-Кемеқалған" туристік тарихи-мәдени кешенінің қазығы қағылып, іргетасына облыс әкімі Ж.Түймебаев бастаған топтын капсула салу рәсімі өтті. Сол рәсім мен туристік кешен туралы БАҚ өкілдері жан-жақты ақпарат таратып жатты.


Фотосурет мына жердікі lenta.inform.kz/ru/oko-kazygurt-tauynda-iri-turistik-keshennin-kazygy-kagyldy_a3192958

Қош дедік. Туристік кешен салу — жақсы идея. Турис тартудың тамаша әдісі.

Сонымен, туристік кешен үшін Қазығұрт ауданынан 4 га, қалған 16 га-сын Төле би ауданы жер бөлетін болады. Бөлді. Кешеннің негізгі нысаны — 3 қабатты кеме Қазығұрт тауының батыс өркешінде орналасатын болды. Теңіз деңгейінен 1768 м.биікте. Аңызда айтылатын Нұһ пайғамбардың кемесі қалды дейтін нүкте ғой. Оған баратын аяқжолдан бастап қанатты жолдар тартылу, көру алаңқайларын салу жоспарланды. Атшабарлар (ипподром) мен этноауылдар салу жобаланды. Бұл идеяларды мақұлдауға болады. Туристер үшін қазақ халқының ұлттық ерекшеліктері мен спорт түрлерін көрсетуге ыңғайлы орын. Құптайық. Одан басқа тау айналасындағы жер-жерде аквапарктер орналастыру мен тау басынан төмен құлдилайтын тау шаңғысының трассаларын салу жоспарланыпты. Аквапарктерді қоя берейікші, Қазығұрт тауынан бастау алатын өзендердің жобада көрсетілген мөлшерде су тауып бере алмауы белгілі болса да мақұл дейік. Шаңғы базалары мен жолақтары не үшін керек? Ақыл жетпейтін нәрсе осы.


Фотосуретке сілтеме тағы да сол www.inform.kz/kz/oko-kazygurt-tauynda-iri-turistik-keshennin-kazygy-kagyldy_a3192958

Саралап көрейік.

«Қазығұрт-Кемеқалған» туристік тарихи-мәдени кешені жобасы орналасатын аумақ ең жақын елді мекен — Қазығұрт ауданының Қ.Әбдалиев ауыл округіне қарасты Атбұлақ ауылынан оңтүстікке қарай 4,5 шақырымда орналасқан. Бұл жер Қазығұрт тауының оңтүстік батыс сілемі. Жоба орналасатын учаскеге жақын Қазығұрт тауының ең биік нүктесі теңіз деңгейінен 1768 метр. Ал, Жобаның шаңғы базасы орналастырылатын аумағы шамамен теңіз деңгейінен 1200 метрден 1600 метр биіктік аралығы болады. Салыстырмалы түрде Жоба орналасатын аймаққа жақын Атбұлақ ауылының интернет ресурстарда көрсетілетін қысқы мезгілдегі жауын-шашын түсу мөлшерін қарайтын болсақ, 2018 жылдың ең суық айы – қаңтар айының өзінде Цельсий бағанымен орташа алғанда күндіз +5, түнде -1 болған. Бұл – Қазығұрт тауының баурайында шаңғы жолағы үшін қажетті қар мөлшерін сақтауға жеткіліксіз. Қардың ерімей жату мерзімі ұзақ емес. Шаңғы базасын салуға қолайсыз, өзін-өзі ақтауы қиын жоба.

Атбұлақ ауылының 2018ж. қаңтар айындағы ауа райының күнделігіне сілтеме www.gismeteo.ru/diary/57447/2018/1/

Артық қаржы мен уақытты не үшін жұмсауымыз керек? Шаңғысыз Қазығұрттың туристік келбеті қалыптаспай қала ма?

Республикалық маңызы бар «Алматы-Термез» автожолының Қазығұрт ауданындағы Шарапхана ауылы тұсынан Жаңабазар ауылына бұрылатын үлкен жолайырық (развязка дорог) керек.



Аталған автожолға Шарапхана тұсынан қосылатын облыстық маңызы бар «Шарапхана-Бірінші мамыр» автожолы бағытында (Шарапхана, Қарабау, Алтынтөбе, Жаңабазар, Көкібел, Жігерген ауыл округтерінде жалпы) шамамен 60-70 мың халық тұрады. Осыншама халықты және олардан шығатын көлік нөпірін ескеріп бірде-бір жолайырық салынбаған. Бұл – үлкен проблема. Әсіресе, Шарапхана ауылы жағынан республикалық маңызы бар жолға көліктердің Ташкент пен Қазығұрт бағытына шығуына және Шымкент бағытынан келген көліктердің Шарапханаға кіруіне дұрыс мүмкіндік қарастырылмаған (немесе, елді-мекен ішімен кемінде 5-6 шақырым артық жол жүруді талап етеді). Бұл – өз кезегінде, жолаушыларға да, елді-мекен тұрғындарына да қиындық туғызады.

Қазіргі таңда мұндай жолайырық қызметін Шарапхана ауылы тұрғындарына арналған мал айдау өткелі атқарып отыр. Көлік нөпірі тар мал айдау өткелінен кезектесіп өтуге мәжбүр.



Осыған байланысты, аталған проблеманы шешу үшін Шарапхана ауылы тұсынан, «Шарапхана-Бірінші мамыр» автожолын «Алматы-Термез» автожолына (754-ші шақырым) жалғайтын үлкен жолайырық салуды ұсынамыз. Бұл жоба – Шарапхана ауылының ішкі жолдарындағы көлік нөпірін азайтып, елді-мекен тұрғындарына да, жолаушыларға да қолайлы болмақ.

Көктем. Көшеде келе жатып, небір сұлу мүсінге еріксіз сүйсініп, көттерге көз сүрінеді. Төреғалидің орындауындағы «Сүю оңай ма?» әнімен ыңылдап келе жатасың да, ырықсыз былай деп әндете жөнелгеніңді де білмей қаласың:



Көттер, көттер, көттердің сұлуын-ай,
Көктем келіп, қызықтап жүрмін ұдай.
Темір, темір, темірдей жігіттердің
Көңілдерін ерітіп, бұзуын-ай.

Біреуі балдай,
Біреуі мұздай.
Қарайсың талмай,
Мойынды бұрмай.
Көттер-ай қандай,
Ойымды бұзды-ай.
Ээээх! Көшеде көз сүрініп, жүре алмай қалдық қой.

Көрмегендей сұлуды боп қараймыз,
Шалқаланып отырса, мақтадай қыз.
Аппақ қардай ақ тәнін аймалайтын,
Ауыздан суды құртар шақ қалаймыз.

Осылайша ұсынсам жыр-сыйымды,
Ерініңнен рұқсат бер, бір сүюді.
Ақ денеңді ұмыту мүмкін емес,
Және тағы көкпеңбек тұрсиыңды.

Шешпесең, шешпей-ақ қой іш киімді,
Кетірмеймін жалынып, құр сыйымды.
Аққайнарды балқытып, ішке емес,
Былғап бір жіберейін тұрсиіңді.